1. (a) Eaa ta Iepheta e Hana i rave tei aiteite? (Akara i te tutu mua.) (e) Eaa te au uianga ka pauia i roto i teia atikara?

E TANGATA ririnui e te toa uritumu a Iepheta. Ko Hana e vaine akaaka tei akono i tana tane e tona ngutuare tangata. Kua akamori raua ia Iehova. Inara e apinga ke atu ta raua i rave tei aiteite. Kua akatupu a Iepheta e Hana i tetai tia kia Iehova e kua akono i te reira ma te tiratiratu. E akaraanga meitaki tikai raua no te au tane e te au vaine o teia tuatau tei akatupu i te tia kia Iehova. I teianei ka uriuri tatou i te pauanga ki te uianga e toru: Eaa te tia? Mei teaa rai te puapinga me akatupu i te tia ki te Atua? Eaa te au apiianga ta tatou ka mou mai mei ia Iepheta e Hana?

2, 3. (a) Eaa te tia? (e) Eaa ta te Pipiria e karanga ra no te akatupu i te tia ki te Atua?

² I roto i te Pipiria, ko te tia e taputou puapinga tikai ki te Atua. Ei akaraanga, penei ka taputou tetai tangata kia Iehova e ka rave aia i tetai angaanga, ka oronga i tetai apinga, ka tomo ki roto i tetai tavini anga, me kore ka kopae i tetai au apinga. E ikianga te tia, ma te taangaanga i toou tu rangatira. Kare tetai ua atu e māroia kia papau i te tia. Inara me  iki tetai kia pera, ka riro tana tia ei taputou puapinga tikai kia Iehova ka tau kia akangateiteiia e kia akonoia. I roto i te Pipiria, kua aite rai te puapinga o te tia ki te koreromotu. Ko te koreromotu e tuatua teia na tetai tangata i papau e ka rave aia e kare e rave. (Genese 14:22, 23; Ebera 6:16, 17) Eaa ta te Pipiria e karanga ra no te puapinga kia akono i ta tatou i tia ki te Atua?

³ Kia tau ki te Ture a Mose, ka tatau tatou e me tia tetai tangata kia Iehova, “auraka rava aia e akaatikau i tana tuatua, e rave aia i te au mea katoa ta tona vaa i tuatua.” (Numero 30:2) I muri mai kua tata a Solomona: “Kia tia koe i te tia ki te Atua ra, e akamaroiroi i te akatae; kare oki aia e mareka i te neneva ra; e tenana e apai i taau i tia.” (Koheleta 5:4) Kua apii a Iesu i te puapinga no te akatupu i te tia ki te Atua te na ko anga e: “E i tuatuaia mai e te aronga taito ra e, Auraka koe e taputou pikikaa ua, e akatupu ra i taau i taputou ia Iehova ra.”​—Mataio 5:33.

4. (a) Mei teaa rai te puapinga me papau i te tia ki te Atua? (e) Eaa ta tatou ka apii no runga ia Iepheta e Hana?

⁴ Te taka meitaki ua ra e mea puapinga tikai tetai ua atu taputou ta tatou i papau kia Iehova. Te tu me akono i ta tatou i tia, ka riro ei akakeu i to tatou pirianga kiaia. Kua akapapu a Davida i teia i te uianga e: “Naai e kake i te maunga o Iehova? e koai te tu i tona ra ngai tapu?” I reira kua pau aia i te karanga anga e ka āriki a Iehova i tetai ua atu “tei kore i akaiki i tona vaerua i te tuatua pikikaa.” (Salamo 24:3, 4) Eaa ta Iepheta e Hana i tia? E māmā ainei no raua kia akono i te reira?

5. Eaa ta Iepheta i tia? Eaa tei tupu?

⁵ Kua papau a Iepheta i te taputou kia Iehova i mua ake ka tamaki ei i te ngati Amona. E enemi ratou no te iti tangata o te Atua. (Te Au Akava 10:7-9) Kua pati akatenga a Iepheta kia Iehova no te re, e kua tia aia: “Kia tuku mai koe i te tamariki a Amona ki toku nei rima, Ko te ka aere mai mei roto mai i toku are ra e aravei mai iaku, kia oki mai au ma te ora mei ko i te tamariki a Amona ra, ka riro ïa na Iehova.” Kua pau mai a Iehova i ta Iepheta pure e kua tauturu iaia kia autu i te tamaki. Te oki anga a Iepheta ki te kainga, kua aere mai tana tamaine akaperepere i te aravei iaia. Koia te “ka riro ïa na Iehova.” (Te Au Akava 11:30-34) Eaa te aiteanga i tera kiaia?

6. (a) E māmā ainei no Iepheta raua ko tana tamaine kia rave i ta Iepheta i tia ki te Atua? (e) Eaa ta tatou ka apii no runga i te tia mei ia Deuteronomi 23:21, 23 e Salamo 15:4?

⁶ Ei akatupu i te tia a tona metua tane, kua anoanoia te tamaine a Iepheta kia aere e tavini tamou ia Iehova i ko i te tapenakara. Kua papau ainei a Iepheta i teia taputou ma te kore e akamanako i te reira? Kare. Te tika, penei kua kite a Iepheta  e ko tana tamaine te tangata mua ka aere mai i te aravei iaia. Noatu e kua kite aia e me kare, ko te akatupu i tana i tia kia Iehova, kare i te mea māmā ua no Iepheta e tana tamaine. Te kite anga a Iepheta i tana tamaine, karanga aia e kua ati tona ngakau. Kua aere tana tamaine “kua aue i tona paretenia anga.” No teaa ra? Kare a Iepheta tamaroa, e i teianei kare tana tamaine okotai e akaipoipo e e anau tamariki. Ka kore te ingoa o te ngutuare o Iepheta. Noatu ra kua kite a Iepheta ma tana tamaine e e mea puapinga atu te ō maira i to raua uaorai manako. Karanga a Iepheta: “Kua tuatua oki toku vaa kia Iehova, kare oki e tika kia akakore.” Karanga tana tamaine: “E akapera mai koe kiaku mei ta to vaa i tuatua ra.” (Te Au Akava 11:35-39) E nga tangata tiratiratu a Iepheta raua ko tana tamaine kare rava raua i manako i te aati i ta raua tia ki te Atua, noatu e ngata tikai no raua kia akono i te reira.​—E tatau ia Deuteronomi 23:21, 23; Salamo 15:4.

7. (a) Eaa ta Hana i tia, e no teaa ra? Eaa tei tupu kiaia? (e) Eaa te aiteanga o ta Hana i tia no Samuela? (Akara i te tataanga rikiriki i raro.)

⁷ Kua papau katoa a Hana i tetai tia kia Iehova i tetai tuatau taitaia tikai o tona oraanga. Kua maromaroa aia no te mea kare aia i anau tamariki, e kua tatiaeaeia e kua aviriia aia no te reira. (1 Samuela 1:4-7, 10, 16) Akakite aia i tona manako kia Iehova e kua papau i teia taputou: “E Iehova Sabaota e, kia tika ia koe i te akara mai i te mate o to tavini vaine nei, e kia manako mai koe iaku, kia kore koe e akapoina i to tavini vaine nei, kia oronga maira koe i tetai tamaiti tamaroa na to tavini vaine nei, ei reira au e orongaʼi iaia kia Iehova, e ope rava ake ona puke rā i te ao nei, e kare e reta e tae ki runga i tona upoko.” * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.) (1 Samuela 1:11) Kua akarongo a Iehova i ta Hana pure, e i tera mai mataiti kua anau aia i te tamaroa, ko Samuela. Mataora tikai a Hana! Inara kare aia i akangaropoina i tana tia ki te Atua. Te anau anga tana pepe tamaroa, karanga aia: “E mea patiia aia e au ia Iehova ra.”​—1 Samuela 1:20.

8. (a) E māmā ainei no Hana i te akatupu i tana tia? (e) Akapeea a Salamo 61 i te akamaara anga ia koe i te akaraanga meitaki o Hana?

⁸ Te tae anga a Samuela ki te toru mataiti, kua rave a Hana i tana i taputou kia Iehova. Kua apai aia ia Samuela ki te Taunga Maata ko Eli i ko i te tapenakara i Silo e kua karanga: “I pure oki au i teianei tamaiti; e kua oronga mai a Iehova kiaku i taua mea ra i taku i pati atu iaia ra: No reira au i oronga atu ei iaia kia Iehova; no Iehova ïa aia e kia ope rava ona puke rā i te ora anga nei.” (1 Samuela 1:24-28) Mei  reira mai, kua noo a Samuela i ko i te tapenakara. Karanga te Pipiria e “tupu akera oki taua tamaiti ra ko Samuela ki mua i te aroaro o Iehova ra.” (1 Samuela 2:21) Kare i te mea māmā no Hana kia akono i tana i tia. Tei tupu, kare aia e akapou i te au rā ravarai ki tana tamaiti akaperepere tana i inangaro maata. Kare aia e kite iaia e tupu maira. Inara kua akatupu a Hana i tana i tia kia Iehova. Kua puareinga ua aia i te akaatinga i te au mea puapinga kiaia ei akatupu i tana taputou ki te Atua.​—1 Samuela 2:1, 2; e tatau ia Salamo 61:1, 5, 8.

9. Eaa ta tatou ka uriuri ka aru mai?

⁹ I teianei kua mārama tatou mei teaa te puapinga me papau i te tia kia Iehova, ka uriuri tatou i teia au uianga: Eaa te au tia ta tatou ka akatupu i teia tuatau? Mei teaa rai taau tauta anga kia akono i teia au tia?

10. Eaa te tia puapinga rava atu ta tetai Kerititiano ka rave? Eaa te ō maira ki te reira?

¹⁰ Te tia puapinga rava atu ta tetai Kerititiano ka rave koia me akatapu i tona oraanga kia Iehova. Na roto i te pure nana uaorai, ka taputou tetai tangata kia  taangaanga i tona oraanga ei tavini i te Atua e tuatau ua atu, noatu eaa te ka tupu. Karanga a Iesu e ka “akaruke” ia tatou uaorai koia oki kua taputou tatou i te tuku ia Iehova na mua, kare ia tatou. (Mataio 16:24) Mei tera rā mai, “no te Atu rai tatou.” (Roma 14:8) E mea puapinga tikai to tatou akatapu anga. Aite to tatou manako ki te tata Salamo tei karanga e: “Eaa ra taku e apai atu na Iehova, i te au takinga-meitaki katoa nona iaku nei? Ka akatupu au i taku i tia ia Iehova, i teianei ki mua i te aroaro o tona katoa ra au tangata.”​—Salamo 116:12, 14.

11. Eaa tei tupu i te rā i toou papetito anga?

¹¹ Kua akatapu ainei koe i toou oraanga kia Iehova e kua papetitoia ki te vai ei akairo no toou akatapuanga? Me koia ïa e mea meitaki tikai te reira! Maara ainei ia koe te taeake tei oronga i te ako papetitoanga tei ui me kua akatapu koe i toou oraanga kia Iehova e kua mārama e “na roto i taau akatapuanga e te papetitoanga, kua riro mai koe ei Kite no Iehova”? I te pauanga koe e ae, kua kite te katoatoa tei tae mai e kua akatapu koe i toou oraanga e kua tau kia papetitoia ei tavini akamanaia no Iehova. Papu roa kua akamareka tikai koe ia Iehova!

12. (a) Eaa te au uianga ka ui tatou kia tatou uaorai? (e) Eaa te au tu ta Petero e akamaroiroi ra ia tatou kia akatupu?

¹² Te papetito anga koe, kua taputou koe kia Iehova kia taangaanga i toou oraanga ei tavini iaia e kia rave i taau i rauka kia aru i tona au turanga. Inara ko te papetito anga te akamata anga. I te tuatau ka aereia, ka anoanoia tatou kia akara matatio ia tatou uaorai. Penei ka ui tatou: ‘Akapeea toku pirianga kia Iehova te tupuanga mei toku papetito anga mai? Te tavini nei rai au iaia ma toku ngakau katoa? (Kolosa 3:23) Te pure putuputu ra ainei au? Te tatau ra ainei au i te Pipiria i te au rā ravarai? Te aere putuputu ra ainei au ki te au uipaanga a te putuputuanga? Te piri ra ainei au ki te angaanga tutu aere i te au taime ravarai? Me kua ngere ainei au i te tu oraora no teia au angaanga?’ Kua akamatakite te apotetoro ko Petero ia tatou e ka tupu te kino me akamarie tatou i roto i ta tatou tavini anga ia Iehova. Ka kopae tatou i teia kino me angaanga pakari i te akatupu i te akarongo, te kite, te akakoromaki, e te tu akono Atua.​—E tatau ia 2 Petero 1:5-8.

13. Eaa ta tetai Kerititiano tei akatapuia e te papetito ka anoanoia kia mārama?

¹³ Me kua tia tatou i te tavini ia Iehova, kare e rauka i te akaoki i te reira. Te tangata tei akaroi i te tavini ia Iehova e te akono i te oraanga Kerititiano, kare e rauka iaia i te akakite i muri mai e kare aia i akatapu tikai i tona oraanga ki te Atua e kare e tau ana tona papetito anga. * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.) Me rave tetai tei akatapuia kia Iehova i te ara kino, e apainga tana kia Iehova e te putuputuanga. (Roma 14:12) Kare rava tatou e inangaro kia riro mei te aronga ta Iesu i tuatua e: “Kua vaoo koe i to inangaro mua ra.” Mari ra, ka inangaro tatou iaia kia tuatua mai no tatou: “Kua kite au i taau angaanga, e toou aroa, e toou takinga-meitaki, e te akarongo, e  toou akakoromaki, e taau au angaanga; ko tei maata ïa i tei muatangana ra.” (Apokalupo 2:4, 19) Ka inangaro tatou i te akamareka ia Iehova na te akono maroiroi anga i to tatou akatapu anga.

14. Eaa te rua o te tia puapinga rava atu ta tetai ka rave? No teaa ra?

¹⁴ Te rua o te tia puapinga rava atu ta tetai ka rave koia te tia akaipoipo. E mea tapu te akaipoipo. E puapinga tikai te tia akaipoipo kia Iehova. Me tia tetai nga tokorua, te papau nei raua i te taputou i mua ia Iehova e te aronga pouroa tei aere mai. Maata anga o te taime ka taputou raua kia aroa, kia akaperepere, e kia akangateitei i tetai e tetai no te roa anga o to raua oraanga i te ao nei kia tau ki te akanoonooanga a te Atua no te akaipoipo. Penei kare tetai pae e taangaanga ana i teia au tuatua, inara te papau nei ratou i te tia i mua i te Atua. Me rave raua i te tia, ka riro mai raua ei nga tokorua. Ka riro te akaipoipo ei pirianga tinamou. (Genese 2:24; 1 Korinetia 7:39) Karanga a Iesu: “E ta te Atua i topiri ra, auraka te tangata e akataka ke atu.” Auraka te nga tokorua te ka akaipoipo e manako e me kare to raua oraanga akaipoipo e meitaki ana, ka rauka ua i te tatara.​—Mareko 10:9.

15. Eaa te tumu kare te au Kerititiano e manako i te oraanga akaipoipo mei to teianei ao rai?

¹⁵ E tikai, i te mea kare e tangata apa kore, kare i reira e oraanga akaipoipo apa kore. Ko teia te tumu i karanga ai te Pipiria, pouroa te oraanga akaipoipo e “pekapeka ra to te reira.” (1 Korinetia 7:28) I teia tuatau, e manganui tei manako kare e puapinga roa ana te akaipoipo. Manako ratou me kare e angaanga meitaki ana to ratou akaipoipo, ka rauka ua i te akakore i te reira. Inara kare teia i te manako o te au tane e te vaine Kerititiano no te akaipoipo. Kua kite ratou e kua papau ratou i te tia akaipoipo i mua i te aroaro o te Atua. Me aati ratou i teia tia, mei te mea rai te pikikaa ra ratou iaia, e te makitakita ra te Atua i te aronga pikikaa. (Levitiku 19:12; Maseli 6:16-19) Ka tau te au Kerititiano akaipoipo kia akamaara i te tuatua a te apotetoro a Paulo: “Kua topiriia koe ki te vaine? eiaa e kimi i te matara.” (1 Korinetia 7:27) Kua tuatua akapera a Paulo no te mea kua kite aia e rikarika ana a Iehova i te tatara ma te pikikaa.​—Malaki 2:13-16.

16. Eaa ta te Pipiria e karanga ra no te tatara e te akatakake?

¹⁶ Kua apii a Iesu e ko te tumu anake no te tatara i roto i te Tuatua Tapu, koia oki me akaturi tetai e kua iki tona tokorua auraka kia akakoreia atu. (Mataio 19:9; Ebera 13:4) Akapeea ra te akatakake mei te tokorua akaipoipo? Taka meitaki katoa te manako o te Pipiria no teia. (E tatau ia 1 Korinetia 7:10, 11.) Kare e tumu Tuatua Tapu no te akatakake. Inara i tetai taime, penei ka tupu tetai turanga ka manako tetai Kerititiano e ka anoano tikai aia kia akatakake mei tona tokorua. Ei akaraanga, penei kua papu tikai i tetai pae e ka kino takiri to ratou oraanga me kore to ratou pirianga kia Iehova me noo atu ratou ki te tokorua tei takino ia ratou e kua akaruke i te akarongo. * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.)

17. Eaa ta te au Kerititiano ka rave kia vai tinamou to ratou oraanga akaipoipo?

 ¹⁷ Me aravei tetai nga tokorua i te aronga pakari o te putuputuanga no te tauturu kia akameitaki i to raua oraanga akaipoipo, penei ka ui te aronga pakari me kua akara ana raua i te vitio What Is True Love? e kua apii i te poroutia Ka Mataora Toou Ngutuare Tangata. Te akamou ra teia i te au kaveinga Pipiria te ka akaketaketa i te oraanga akaipoipo. Karanga tetai nga tokorua: “Mei te taime i apii ei maua i te poroutia, kua mataora roa atu to maua oraanga akaipoipo.” Tetai tuaine tei akaipoipo no te 22 mataiti, manako aia e ka ope tona akaipoipo. I reira kua akara aia i te vitio. Karanga aia: “Kua papetitoia maua, inara tuke takiri to maua manako ngakau. Kua tae mai te vitio i te taime tau tikai! I teianei e meitaki atu to maua pirianga ei nga tokorua.” Te taka meitaki ua ra, me taangaanga te au tokorua i ta Iehova au kaveinga i roto i te oraanga akaipoipo, ka mataora atu e ka ketaketa to ratou pirianga.

18, 19 (a) Eaa ta te manganui o te au metua Kerititiano i rave? (e) Eaa te turanga o te aronga i roto i te angaanga tavini tamou?

¹⁸ I mua ake ana, kua uriuri tatou i te tia a Iepheta e Hana. No teia nga tia, kua akapou te tamaine a Iepheta e te tamaiti a Hana i to raua oraanga kia tavini maata ia Iehova. E maata te au metua Kerititiano i teia tuatau tei akamaroiroi i ta ratou tamariki kia tomo ki roto i te angaanga tavini tamou e kia akamou i te oraanga ki runga i te tavini anga i te Atua. E tuanga ta tatou pouroa i te akamaroiroi i te au mapu kia rave ua atu i ta ratou tavini anga.​—Te Au Akava 11:40; Salamo 110:3.

¹⁹ I teia tuatau, mei te 67,000 mema o te Worldwide Order of Special Full-Time Servants of Jehovah’s Witnesses. Te tavini ra tetai pae i Betela, te angaanga patu me kore te angaanga kotinga. Tetai pae te angaanga pakari nei ei aronga ikuiku no te tutu evangeria, painia takake, mitinari, au tavini no te Are Akaputuputuanga, me kore te ngai apii Pipiria. Pouroa ia ratou kua papau i tetai tia koia te “Vow of Obedience and Poverty.” I roto i teia tia, kua taputou ratou kia angaanga pakari i te rave i tetai ua atu tuanga angaanga tei orongaia kia ratou no te tavini ia Iehova, kia akono i te oraanga māmā ua, e auraka kia angaanga moni e ua ake ka akatikaia. Kare ko te au tangata, mari ra ko ta ratou angaanga i rave tei riro ei mea takake. E akaaka ratou e ka tauta kia akono i ta ratou i tia no te tuatau katoa i roto i te angaanga tavini tamou.

20. Eaa to tatou manako i te au tia ki te Atua? No teaa ra?

²⁰ I teia atikara, kua uriuri tatou e toru tia ta tatou ka papau ki te Atua. Penei kua papau koe i tetai o teia au tia. Kua kite tatou e mea puapinga tikai ta tatou i tia e ka anoanoia kia tauta pakari i te akatupu i te reira. (Maseli 20:25) Me kare tatou e rave i ta tatou i tia kia Iehova, penei ka tupu te kino maata. (Koheleta 5:6) No reira kia aru tatou i te tata Salamo tei karanga kia Iehova: “E pera ua rai au i te imene akapaapaa i toou ra ingoa e tuatau ua atu; e rave rai au i taku i tia ra i tera rā i tera rā.”​—Salamo 61:8.