1, 2. Eaa ta te tangata i kite no runga i te Au Kite o Iehova?

MAATA te tangata tei kite e e tuke akerai te Au Kite o Iehova. Ei akaraanga, kua akapaapaa te tangata tata ko Anton Gill i te au tu meitaki o te Au Kite o Iehova i Nazi Germany. Tata aia e: “Kua aro atu te Au Kite o Iehova i te riri maata o te Nazi. . . . Tae mai ki te 1939, e 6,000 ia ratou i roto i te [puakapa tamamaeanga].” Karanga katoa aia e noatu kua tamamae maataia te Au Kite, kua kitea ratou no to ratou tu irinakiia, te noo maru i raro ake i te taomianga, te vai tiratiratu ki te Atua, e te vai taokotai.

² Kare i roa akenei, kua kite katoa te au tangata i Aperika Apatonga i tetai mea umere no runga i te Au Kite o Iehova. I mua ana, kare te Au Kite e tuke to ratou kara e akatikaia kia uipa kapiti i tera enua. Inara, i te Tapati, ia Titema 18, 2011, tere atu i te 78,000 Au Kite e tuke to ratou pakiri no Aperika Apatonga e te au enua i te pae mai tei uipa kapiti no  tetai porokaramu takake i ko i te ngai tarekareka maata roa atu i Johannesburg. Karanga tetai akaaere o te ngai tarekareka: “Ko teia taku urupu tangata mako roa atu i kite. Mako tikai to ratou akamanea. E kua tāmā meitaki ratou i teia ngai. Te mea umere roa atu, kua kairo ua te tu tangata.”

3. Eaa i umere ei to tatou akataeakeanga?

³ No reira te kite taka meitaki ra te aronga kare i te Au Kite e e mea umere to tatou akataeakeanga pa enua. (1 Petero 5:9) No teaa ra tatou i tuke ei ki tetai atu akaaerenga? No te tauturu o te Pipiria e te vaerua tapu o te Atua, kua taui takiri to ratou tu kia akamareka ia Iehova. Kua “kopae oki [tatou] i te tangata taito,” e “kua akatangata ou” ia tatou.​—Kolosa 3:9, 10.

4. Eaa ta tatou ka uriuri i roto i teia atikara? No teaa ra?

⁴ Me kopae tatou i te tu tangata taito, ka anoanoia kia akaruke takiri i te reira. I teia atikara, ka apii tatou akapeea me kopae i te tu taito e te tumu i puapinga roa ai teia. Ka kite tatou e ka rauka rai i tetai tangata te rave i te au tauianga i tona oraanga noatu eaa te maata tona raveanga i te tarevake. E oti, ka uriuri tatou eaa ta te aronga kua roa i roto i te tuatua mou ka rave kia akaruke takiri i te tu taito. Eaa te tumu ka uriuri tatou i teia? Te tumu, kare tetai pae tei tavini ia Iehova i matakite ana. Kua akamata ratou i te manako, e te rave akaou i ta ratou i rave i mua ake ka kite ei ia Iehova. Ka tau tatou katoatoa kia akamaara i teia akamatakiteanga: “E teianei, ko te manako ra e te tu ra aia, kia matakite aia ko te inga aea.”​—1 Korinetia 10:12.

5. (a) Oronga mai i tetai akatutuanga ei akaari kia kopae rapurapu i te tu taito. (Akara i te tutu mua.) (e) Eaa te au ravenga o te tu taito tei taikuia ia Kolosa 3:5-9?

⁵ Eaa taau ka rave me kite koe kua repo e te aunga toou kakau? Ka viviki koe i te kiriti i te reira. Mei te reira katoa, me kite tatou e te rave nei tatou i ta Iehova e rikarika ra, e mea rapurapu kia taui. No runga i teia au peu tarevake, karanga a Paulo: “E kopae atu kotou i taua au mea katoa nei.” Ka akamanako ana tatou e rua o teia: te ainga tau kore e te tu viivii.​—E tatau ia Kolosa 3:5-9.

6, 7. (a) Akapeea ta Paulo tuatua te akaari e ka tauta pakari i te kopae i te tu taito? (e) Eaa to Sakura tu oraanga? Eaa tei akamaroiroi iaia kia taui?

⁶ Ainga tau kore. I roto i te Pipiria, ko “te akaturi” koia oki te moeaana, te ō maira te pirianga ainga i rotopu i tetai nga tangata kare i te nga tokorua akaipoipo. Karanga a Paulo e ka anoanoia te au Kerititiano kia “tamate” i to ratou “au melo,” me tae mai ki te ainga tau kore. Tera te aiteanga ka tauta pakari tatou i te kopae i tetai ua atu anoano tarevake. Ka ngata i te rave i teia, inara ka autu rai tatou!

 ⁷ Ka kite tatou i teia mei te akaraanga o tetai tuaine no Tiapani mai ko Sakura. * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.) Te maata anga mai a Sakura, kua maromaroa ua rai aia e te taitaia. Kia akakore i tona manako maromaroa, kua akamata aia i te rave i te ainga mei tona 15 mataiti. Kua rave ainga a Sakura ki te au tangata ke ke e e toru taime tona titiri anga pepe. Karanga aia: “I te akamataanga, kua manako tinamou au me rave i te pirianga ainga, te manako anga e kua inangaroia au. Inara te maata atu i toku rave anga i te pirianga ainga, te maata atu toku manako tinamou kore.” Kua aere ua rai teia tu oraanga e tae ua atu ki to Sakura 23 mataiti. I reira kua akamata aia i te apii i te Pipiria ma te Au Kite o Iehova, e kua reka tikai aia i tana i apii. Kua tauturu a Iehova iaia kia akamutu i tona tu oraanga tau kore e te autu i te manako tataraapa e te akama. I teia rā, e painia tamou a Sakura e kare aia e maromaroa akaou. Karanga aia: “Mataora tikai au i te kite i to Iehova aroa i tera rā e i tera rā.”

8. Eaa tetai au peu te ka akaviivii ia tatou i mua i te Atua?

⁸ Au mea viivii. I roto i te Pipiria, ko “te tuatua viivii” te ō maira te au apinga ke i te pae mai i te ainga tau kore. Te akataka ra teia i te kai avaava me kore te tuatua kangakanga viivii. (2 Korinetia 7:1; Ephesia 5:3, 4) Te akataka katoa ra i te au angaanga tarevake muna ta te tangata e rave ra, mei te tatau i te au puka ainga me kore i te akara i te tutu ainga viivii. Ka taki atu teia au mea ki te peu viivii o te amirimiri melo kopapa. (Kolosa 3:5) *​—(Akara i te tataanga rikiriki i raro.)

9. Eaa te ka tupu ki tetai tangata me akatupu i te “anoano viivii”?

⁹ Te aronga akara putuputu i te au tutu ainga viivii, ka akatupu ratou i “te anoano viivii” e penei ka riro te ainga ei peu matauia. Kite mai te aronga kimikimi e ko te akara putuputu i te tutu ainga viivii kua aite ki te inu maata i te kava e te kai apinga akakona. Kare i te mea poitirere e ka riro te peu akara i te tutu ainga ei akatupu i te kino. Kapiti mai ki teia te akama, kare e angaanga maroiroi, kare te ngutuare e mataora, te tatara, pera katoa te tamate iaia uaorai. Te akamutu anga tetai tangata i te akara i te tutu ainga viivii no tetai mataiti, karanga aia e kua akamata akaou aia i te akangateitei iaia uaorai.

10. Akapeea a Ribeiro te akamutu anga te akara i te tutu ainga viivii?

¹⁰ No te manganui, e ākā angaanga i te akamutu i te akara i te tutu ainga viivii. Inara ka autu rai. Akamanako i te akaraanga o Ribeiro mei Brazil. I tona mapu ou anga, kua akaruke aia i te kainga e kua angaanga i ko i te ngai koʼi anga pepa. I reira kua kite aia i te au makatini ainga viivii. Karanga a Ribeiro: “Aere ua rai, kua akara putuputu au i te reira. Kua kino tikai teia turanga e kare e rauka iaku i te tiaki i taku vaine kia aere kia akara au i te au teata ainga viivii.” I tetai rā i  te angaanga, kua kite a Ribeiro i tetai putunga puka te ka akaouia e kua kite i te puka The Secret of Family Happiness. Kua mou aia e kua tatau. Mei tana i tatau kua akamata aia i te apii i te Pipiria ma te Au Kite o Iehova. Noatu ra kua roa rai te tuatau i akamutu ei a Ribeiro i te akara i te au tutu ainga. Eaa tei tauturu iaia? Akamārama aia: “Na roto i te pure, apii Pipiria, e te akamanako oonu i taku i apii, kua āriki maata atu au i to te Atua tu e kua ketaketa atu toku inangaro no Iehova i toku inangaro i te akara i te tutu ainga.” Ma te tauturu a te Pipiria e te vaerua tapu o te Atua, kua taui a Ribeiro i tona aerenga, kua papetito, e te tavini nei ei tangata pakari i roto i te putuputuanga.

11. Eaa te ka tauturu i tetai tangata kia akamutu i te akara i te tutu ainga viivii?

¹¹ Akara ana eaa tei tauturu ia Ribeiro kia akamutu i te akara i te tutu ainga viivii, e maata atu tana i rave i te apii i te Pipiria. Kua akamanako oonu aia i tana i tatau i roto i te Pipiria e kua tuku i te reira ki roto i tona ngakau. Kua pure aia kia Iehova ma te pati akatenga i tana tauturu. Riro teia au mea ei akaketaketa i to Ribeiro inangaro no te Atua, e kua maata atu te reira i tona inangaro i te akara i te tutu ainga. Kia akamutu i te akara i te tutu ainga viivii, ka anoano katoaia tatou kia inangaro oonu ia Iehova e te rikarika i te kino.​—E tatau ia Salamo 97:10.

12. Eaa tei tauturu ia Stephen kia akakore i te riri e te tuatua akakino?

¹² Tetai aronga, ka viviki ua i te riri e ka tuatua akakino e te tamamae i tetai ke. Me tupu teia, ka mamae te ngutuare katoa. Tetai metua tane i Autireria ko Stephen kua tao maata aia i mua ana e te riri i te au mea rikiriki ua. Karanga aia: “E toru taime kua takake maua ko taku vaine e kua vaitata i te tatara.” I reira, kua akamata raua i te apii i te Pipiria ma te Au Kite e kua tauta a Stephen i te akono i tana i apii. Karanga aia e i mua ake ka kite ei ia Iehova, ka riri maata aia i tetai ua atu apinga tei tamanata iaia e ka aruru mei te pomu rai. Inara te aru anga a Stephen i te ako a te Pipiria, kua meitaki atu tona turanga. Karanga aia: “Kua meitaki roa atu to matou oraanga ngutuare. Ma te tauturu a Iehova, kua rauka iaku te au e te ponuiaau i teianei.” I teia rā, e tavini tauturu a Stephen e e painia tamou tana vaine no tetai au mataiti. Karanga te aronga pakari i roto i ta Stephen putuputuanga: “E taeake muteki ua, e te angaanga pakari a Stephen e e tu akaaka tona.” Karanga katoa ratou e kare rava ratou i kite ana iaia me riri. Kare a Stephen e akameitaki iaia uaorai no teia taui anga i tona tu. Karanga aia: “Kare okotai o teia akameitakianga manea ei tuanga no toku oraanga naringa kare au i āriki i ta Iehova tauturu kia taui takiri i toku tu.”

13. Eaa ra te riri i kino ei? Eaa ta te Pipiria e akamatakite maira ia tatou?

 ¹³ Akamatakite mai te Pipiria ia tatou kia kopae i te riri, te tuatua akakino i tetai ke, e te vaa maata. (Ephesia 4:31) Ka taki atu teia ki te tā ua. I teia rā, e manganui i teianei ao e manako ra e mea noa ua te tā ua e te riri. Inara me akapera, ka akakino i Tei Anga mai ia tatou. E maata te au taeake tei taui i to ratou tu e kua akatangata ou ia ratou.​—E tatau ia Salamo 37:8-11.

14. Ka rauka ainei i tetai tangata tā ua kia riro mai ei tangata akaaka?

¹⁴ Te tavini ra tetai taeake ko Hans ei tangata pakari i roto i tetai putuputuanga i Austria. Karanga te tauturu o te pupu aronga pakari o ta Hans putuputuanga: “Koia te taeake maru roa atu taau ka aravei.” Inara kare a Hans i akaaka ua ana. I tona mapu ou anga, kua akamata aia i te inu maata i te kava e te tā ua. Tetai atianga, kua konaia aia e te kava, kua riri maata e kua tamate i tona oa vaine. Kua tiria a Hans ki roto i te areauri no te 20 mataiti, inara kare tona oraanga i roto i te areauri i taui i tona tu. I reira kua pati tona mama i tetai tangata pakari kia atoro iaia, e kua apii a Hans i te Pipiria. Karanga aia: “E ngata tikai noku i te kopae i te tu taito. Kua akamaroiroiia au e te au irava Pipiria mei ia Isaia 55:7, te na ko ra: ‘Kia akaruke te tangata kino i tona aerenga,’ e 1 Korinetia 6:11, no runga i te aronga tei kopae i te au peu ara: ‘Mei te reira oki tetai papaki o kotou na.’ No tetai tuatau roa, kua tauturu marie a Iehova iaku ma tona vaerua tapu kia akatangata ou iaku.” Kua papetitoia a Hans  iaia i roto i te areauri, e kua tukuia ki vao i muri ake i te 17 e te apa mataiti. Karanga aia: “Mareka tikai au i to Iehova aroa maata e te akakore anga ara.”

15. Eaa atu tetai tu o te tangata taito? Eaa ta te Pipiria e karanga ra no teia?

¹⁵ Ko te pikipikikaa tetai tu o te tangata taito. Ei akaraanga, e maata te tangata tei pikikaa kia kore e tutaki tero e kia kopae i te utunga no ta ratou i rave. Inara ko Iehova “te Atua tuatua-mou.” (Salamo 31:5) No reira te umuumu ra aia mei tona aronga akamori “ei tuatua-mou ta te tangata ravarai kia tuatua atu” e “auraka e pikikaa.” (Ephesia 4:25; Kolosa 3:9) Te taka meitaki ua ra, kia akakite tatou i te tika noatu e mea akama e te ngata.​—Maseli 6:16-19.

16. Eaa te ka tauturu ia tatou kia kopae i te tu taito?

¹⁶ Kare e rauka i te kopae i te tu taito i to tatou uaorai maroiroi. Anoanoia a Sakura, Ribeiro, Stephen, e Hans i te tamaki pakari i te taui i to ratou tu oraanga taito. Kua tauturuia ratou e te mana o te Tuatua a te Atua e tona vaerua tapu. (Luka 11:13; Ebera 4:12) Kia puapingaia tatou mei teia mana, e tatau i te Pipiria i te au rā ravarai, e akamanako oonu i te reira, e te pure putuputu no te pakari e te maroiroi kia taangaanga i ta tatou i apii. (Iosua 1:8; Salamo 119:97; 1 Tesalonia 5:17) Ka puapinga katoa tatou mei te Tuatua a te Atua e tona vaerua tapu me akapapa e te aere ki te au uipaanga a te putuputuanga. (Ebera 10:24, 25) Ka inangaro katoa tatou i te taangaanga meitaki i ta te akaaerenga a Iehova i oronga mai, mei ta tatou au makatini, JW Broadcasting, JW Library, e te jw.org.​—Luka 12:42.

17. Eaa ta tatou ka uriuri i roto i te atikara ka aru mai?

¹⁷ Kua uriuri ana tatou i te au peu kino ta te au Kerititiano ka kopae e te akaruke takiri kia akamareka ia Iehova. Inara ka maata atu ta tatou ka rave. Ka anoanoia kia akatangata ou ia tatou e kia akono tamou i te reira. I te atikara ka aru mai, ka uriuri tatou akapeea me rave i teia.