1, 2. (a) Eaa te mea puapinga ka anoanoia tatou kia rave, e no teaa ra? (e) Eaa ta tatou ka uriuri i roto i teia atikara?

KA ANOANOIA tatou pouroa kia kite akapeea me iki e te taangaanga meitaki i te au akakiteanga. (Maseli 3:21-23; 8:4, 5) Me kare tatou e matakite, ka māmā ua ia Satani e teianei ao i te apai ke i to tatou manako. (Ephesia 5:6; Kolosa 2:8) Ko te tika, e rauka ai ia tatou i te akakite i tetai au tuatua, ka anoanoia tatou kia kite tikai i te tika ravarai. Karanga a Maseli 18:13: “Ko tei tuatua vave mai e kare i akakiteia atu, e neneva tona, e ka akama ïa aia.”

² I roto i teia atikara, ka kite mai tatou eaa ka ngata ai ia tatou kia kite tikai i te tika ravarai e kia rauka te manako papu. Ka apii katoa tatou i tetai au kaveinga Pipiria e tetai au akaraanga kia kite akapeea me iki meitaki i te au akakiteanga.

3. Eaa tatou ka taangaanga ai i te kaveinga Pipiria ia Maseli 14:15? (Akara i te tutu mua.)

³ I teia tuatau, e maata te au akakiteanga tei orongaia mai  mei te au ngai ravarai. Ka na roto mai te reira i te Initaneti, te tivi, e tetai atu ravenga ke. Ka aere katoa mai te reira na roto i te imere, tereponi, e te au tua a to tatou au oa. Penei ka manako tatou e kare e pou anga te nuti. No reira ka anoanoia tatou kia matakite. Penei e akakoro anga meitaki to te au oa, inara te vaira tetai aronga tei akakoro tikai i te akatarevake i te au tuatua me kore i te taviriviri tuatua. Eaa te kaveinga Pipiria te ka tauturu ia tatou kia iki meitaki i ta tatou ka akarongo? Karanga a Maseli 14:15: “Te akarongo ra te kite kore i te au tuatua katoa ra: te akara meitaki ra te tangata akono ra i tona takainga.”

4. Akapeea a Philipi 4:8, 9 me tauturu ia tatou kia iki i ta tatou ka tatau, e eaa i puapinga ai kia rauka te au akakiteanga tika ravarai? (Akara katoa i te pia “ Au Ravenga Kia Kite i te Mea Tika.”)

⁴ Kia rauka te au ikianga meitaki, ka anoanoia tatou kia kite tikai i te au tika ravarai. No reira, kia matakite tikai tatou me iki i ta tatou ka tatau. (E tatau ia Philipi 4:8, 9.) Auraka e kaimoumou i to tatou taime i te tatau i tetai nuti maani ua i runga i te Initaneti me kore i roto i ta tatou imere. E mea puapinga kia kopae tatou i te au akakiteanga a te aronga tei akaruke ia Iehova. Te inangaro ra ratou i te akaparuparu i te akarongo o te iti tangata o te Atua, e kia taviriviri i te tuatua mou. Ka taki atu te au akakiteanga pikikaa ki te au ikianga tarevake. Auraka e manako e kare koe e akavareia e te au akakiteanga pikikaa.—1 Timoteo 6:20, 21.

5. Eaa te tua pikikaa ta te ngati Iseraela i akarongo, e eaa ta ratou i rave?

⁵ Ka akatupu te au tua maani ua i te kino. I to Mose tuatau, kua tonoia e 12 aronga tutaka ki roto i te Enua Taputouia. E tai ngauru tei oki mai e kua akakite mai i te au mea tau kore. (Numero 13:25-33) Kua taviriviri ratou i te tika, e kua tamataku e kua akaparuparu te reira i to Iehova iti tangata. (Numero 14:1-4) Eaa te iti tangata i pera ei? Penei kua manako ratou e e tika te reira tua no te mea kua aiteite te au tuatua a teia aronga tutaka. No reira kare ratou e inangaro i te akarongo ki te tuatua meitaki a te nga tutaka e tokorua no runga i te Enua Taputouia. (Numero 14:6-10) Kare te iti tangata i kimi i te tika ravarai e i irinaki kia Iehova, mari ra kua irinaki neneva ua i te au tua pikikaa.

6. Eaa te tumu kare tatou e poitirere me akarongo tatou i te au tua kino no te iti tangata o Iehova?

⁶ Kia matakite tatou me rongo i te au tua no runga i te iti tangata o Iehova. E akamaara kua kapiki katoaia a Satani e ko tei “akaapa i to tatou au taeake.” (Apokalupo 12:10) Kua akamatakite mai a Iesu e ka  “tapepe pikikaa ua mai te tangata ia kotou i te au kino katoa nei.” (Mataio 5:11) Me aru tatou i teia akamatakiteanga, kare tatou e poitirere me rongo tatou i te au tua kino no runga i te iti tangata o Iehova.

7. Eaa ta tatou ka ui kia tatou uaorai i mua ake ka tuku ei i tetai imere me kore te karere?

⁷ E reka ana koe i te tuku imere e te au karere ki toou au oa? Me kite koe i tetai tua i roto i te nuti pepa me kore me akarongo koe i tetai tupuanga, ka inangaro ainei koe kia riro mai ei tangata tata nuti e kia akakitekite vave i te reira? I mua ake ka tuku ei koe i tetai imere me kore karere, e ui kia koe uaorai: ‘Kua papu ainei iaku e e tua tika teia? Kua kite tikai ainei au i te tika?’ Me kare i papu ia koe, e pikikaa i reira taau e akakite ra. No reira me kare i papu ia koe me e tika teia tua, auraka e tuku i te reira. Takoreia atu te reira!

8. Eaa ta te aronga patoi i tetai au enua i rave, e ma te kite kore, akapeea tatou me tauturu ia ratou?

⁸ Te vai katoa ra tetai akaou tumu kare i te mea meitaki kia tuku i tetai imere e te au karere ma te kore e akamanako meitaki. I tetai au enua, kua kotingaia me kore kua araiia ta tatou angaanga. Penei ka tauta te aronga patoi i teia au enua i te akakite i tetai au tua i te tamataku ia tatou me kore te akatupu i te manako ekoko ia tatou uaorai. Akamanako ana i tei tupu i Rutia. Kua akakite aere te akava muna, koia te KGB, e kua tuatua akakino tetai au taeake i te iti tangata o Iehova. * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.) Te mea maromaroa, kua irinaki tetai au taeake i teia tua pikikaa e kua akaruke ratou i te putuputuanga a Iehova. Kua oki mai tetai pae i muri mai, inara kare tetai pae i oki mai.  Kua takoreia to ratou akarongo e teia au tua pikikaa. (1 Timoteo 1:19) Akapeea tatou me kopae i teia kino? Auraka e akakite i tetai tua kino me kore papu kore. Auraka e irinaki i te au mea pouroa taau ka akarongo. Mari ra, e akapapu e kua kite tikai koe i te tika.

9. Eaa ka ngata ai i te āriki i te au tua tika tikai?

⁹ Tetai taime ka akarongo tatou i te au tua tei kore i oronga mai i te tika katoa. E mea ngata i te akapapu me e tika teia au tua. Kare e rauka i te irinaki i tetai tua me kare i pou mai te au tika katoa! Eaa ta tatou ka rave kia kore e akavareia e teia au tua?—Ephesia 4:14.

10. No teaa ra tetai pae ngati Iseraela i vaitata ai i te tamaki atu i to ratou ai taeake, e eaa tei tāpu ia ratou?

¹⁰ Ka akara tatou i tei tupu ki te ngati Iseraela i te tua opunga o te Kauvai Ioridana i te tuatau o Iosua. (Iosua 22:9-34) Kua akarongo ratou e kua patu te ngati Iseraela i te tua itinga o te kauvai Ioridana i tetai atarau maatamaata. E tika te reira, inara kare ko te katoa anga te reira o te tua. Kua manako te ngati Iseraela i te tua opunga e kua meameaau to ratou au taeake i te tua itinga ia Iehova, no reira kua akaputuputu ratou no te tamaki atu i to ratou au taeake. (E tatau ia Iosua 22:9-12.) Inara i mua ake ka tamaki atu ei ratou, kua tono te ngati Iseraela i te tua opunga i tetai aronga kia kimi tikai i te tika. Eaa ta te pupu tangata i kite mai? Kare te ngati Iseraela i te tua itinga i patu i te atarau no te akaatinga ki te au atua pikikaa. Patu ratou i te reira ei akakiteanga ki te katoatoa e te akamori ra ratou ia Iehova. Kua mataora rai te ngati Iseraela no tei kare ratou i tamaki atu ki to ratou ai taeake, mari ra kua tauta i te kimi i te tika.

11. (a) Akapeea a Mephiboseta te akono tau koreia anga? (b) Akapeea a Davida me akono meitaki ia Mephiboseta?

¹¹ E tuatau tetai ka mamae tatou i te au tua ta te tangata ka akakite no runga ia tatou tei kore i oronga mai i te tika katoa. Teia tei tupu kia Mephiboseta. Kua oronga te Ariki ko Davida i te enua pouroa o Saula kia Mephiboseta. (2 Samuela 9:6, 7) Inara i muri mai, kua akarongo a Davida i tetai tua tau kore no runga iaia. Kare aia i kimi ana me kua tika rai teia tua, e kua rave aia i te enua pouroa o Mephiboseta. (2 Samuela 16:1-4) Te tuatua anga a Davida kiaia i muri mai, kite mai a Davida e e tarevake tana i rave. I reira kua akaoki aia i tetai au enua kia Mephiboseta. (2 Samuela 19:24-29) Naringa a Davida i kimi tikai i te tika katoa na mua ma te kore e akarongo viviki ki teia au akakiteanga, kare rava teia tu tau kore e tupu kia Mephiboseta.

12, 13 (a) Eaa ta Iesu i rave te pikikaa anga te tangata no runga iaia? (e) Eaa ta tatou ka rave me pikikaa tetai tangata no runga ia tatou?

¹² Eaa taau ka rave me pikikaa tetai tangata no runga ia koe? Kua tupu ana teia kia Iesu e kia Ioane Papetito. (E tatau ia Mataio 11:18, 19.) Eaa ta Iesu i rave? Kare a Iesu i akapou i tona taime e te maroiroi i te tauta i te akapapu ki te tangata e e tua pikikaa te reira. Mari ra, kua akamaroiroi aia i te tangata kia kimi i te tika. Inangaro aia ia ratou kia akamou ki runga i tana i rave e tana e apii ra. Karanga a Iesu: “E akatikaia ra te pakari e tana ra au angaanga.”—Mataio 11:19, NW.

¹³ E apiianga puapinga ta tatou ka kite mai mei ia Iesu. Tetai taime ka tuatua te tangata i tetai mea tau kore no runga ia tatou, e penei ka manata tatou e ka takino te reira i  to tatou ingoa. Na to tatou tu oraanga e akaari ki tetai ke i to tatou tu. Mei ta tatou i apii mai mei to Iesu akaraanga, na to tatou tu meitaki e akapapu e kare te au tua maani ua e te au akaapa anga, i te mea tika.

14, 15 Eaa te tumu kare tatou e irinaki i to tatou uaorai mārama?

¹⁴ Kua kite mai tatou e ka ngata rai i te kite i te tika tikai. Ko tetai manamanata ke, ko to tatou uaorai tu apa. Penei kua tavini ana tatou ia Iehova no tetai tuatau roa e penei ka rauka ia tatou te tu pakari i tetai au ngai. Penei ka akangateitei tetai pae ia tatou no to tatou tu manako meitaki. Ka riro ainei teia ei manamanata no tatou?

¹⁵ Ae. Penei ka akamata tatou i te irinaki i to tatou uaorai mārama. Penei ka riro to tatou manako ngakau i te akatere ia tatou. E penei ka akamata tatou i te irinaki e kua mārama tatou i tei akakiteia mai, noatu kare tatou i kite i te katoa anga o te tika. E mea kino tikai teia! Te akamatakite maira te Pipiria e auraka rava tatou e irinaki i to tatou uaorai mārama.—Maseli 3:5, 6; 28:26.

16. I teia akaraanga, eaa tei tupu i roto i tetai restaurant, e eaa ta Tom i manako mai?

¹⁶ Ei akaraanga, akamanako ana e kua aere tetai tangata pakari tukatau, ko Tom tona ingoa, ki tetai restaurant e kua kite atu i tetai  akaou tangata pakari, ko John, e tetai vaine kare ko tana vaine akaipoipo. Te akaraanga te mataora ra teia nga tokorua. Kua kite atu a Tom ia raua e kata ra e tatomo ra i tetai. Kua manata tikai aia e kua manako mai e: ‘Ka tatara ainei a John e tana vaine? Akapeea ta raua tamariki?’ Kua kite ana a Tom i teia tu i mua ana. Eaa taau ka rave me ko koe a Tom?

17. I roto i teia akaraanga, eaa ta Tom i kite mai, e eaa ta tatou i apii mai mei teia?

¹⁷ Ariana. Noatu e te manako ra a Tom e kare a John i vai tiratiratu ki tana vaine, kua kite ainei aia i te katoa anga o te tika? I muri mai, kua tuatua atu a Tom kia John e kua kite mai aia e ko teia vaine, e tuaine aia no John. Kua roa akenei te tuatau i aravei ei a John i tona tuaine. E no te mea kare tona tuaine e noo roa mai, ka rauka ua ia John i te aravei iaia no te kaikai i ko i te restaurant. Kare tana vaine e rauka i te kapiti atu kia raua. Mataora a Tom e kare aia i akakite i tana i manako ana ki tetai ke! Eaa ta tatou i apii mai mei teia? Noatu eaa te roa ia tatou te tavini anga ia Iehova, ka anoanoia rai tatou kia kite tikai i te tika katoa i mua ake ka āriki ei i te reira.

18. Eaa te ka akariro ia tatou kia irinaki e kua rave to tatou taeake i tetai apinga kino?

¹⁸ Ka ngata katoa rai te kite tikai i tetai tupuanga me e manamanata to tatou ki tetai taeake. Me akamanako ua tatou ki runga i to tatou manamanata, ka tupu mai rai tetai manako ekoko no to tatou taeake. Me ka akarongo tatou i tetai mea tau kore no runga iaia, penei ka inangaro tatou i te irinaki i te reira, noatu kare e akapapuanga e tika te reira. Eaa te apiianga no tatou? Me ka manako tau kore ua tatou i to tatou au taeake, ka akakeu teia ia tatou kia āriki ua i tetai ua atu tuatua kare i akatumuia ki runga i te tika. (1 Timoteo 6:4, 5) Auraka tetai au manako kino mei te vareae e vai ua ki roto i to tatou ngakau. Auraka e ngaropoina e te inangaro maira a Iehova ia tatou kia aroa i to tatou au taeake e kia akakore i ta ratou ara mei to tatou ngakau.—E tatau ia Kolosa 3:12-14.

19, 20 (a) Eaa te au kaveinga Pipiria te ka tauturu ia tatou kia kimi i te au tuatua tika? (e) Eaa ta tatou ka uriuri i te atikara ka aru mai?

¹⁹ I teia tuatau, e mea ngata tikai i te kite i te au akakiteanga papu e kia āriki i te reira. Eaa te tumu? No te mea te maata anga o te au akakiteanga, kare te tika anga katoa i orongaia mai. Eaa te ka tauturu ia tatou? Te au kaveinga i roto i te Tuatua a te Atua! Ei akaraanga, te akakite maira tetai kaveinga e e neneva te tangata tei tuatua vave i tetai apinga i mua ake ka kite ei aia i te tika. (Maseli 18:13) Tauturu mai tetai kaveinga ia tatou kia kore e irinaki ua i tetai ua atu apinga, kia papu roa e kua tika te reira. (Maseli 14:15) E noatu eaa te roa ia tatou te tavini anga ia Iehova, auraka rava tatou e irinaki i to tatou uaorai kite. (Maseli 3:5, 6) Ka paruru te au kaveinga Pipiria ia tatou me āriki tatou i te au tuatua tika katoatoa e me rave i te au ikianga pakari.

²⁰ Inara e tumu akaou tetai ka ngata ia tatou i te kimi i te tika ravarai no tetai tupuanga. No to tatou tu tangata ua, e viviki ana tatou i te akava i tetai ki runga ua i ta tatou e kite ra. I te atikara ka aru mai, ka uriuri tatou i te au ngai e tupu ana teia tarevake e akapeea tatou me kopae i te reira.