1, 2. (a) E manganui te tangata tei akaoraia mai na roto i teea akamatakiteanga? (Akara i te tutu mua.) (e) Eaa te aratakianga tei orongaia ki te iti tangata o te Atua kia ora ratou?

“TAPU, AKARA, AKARONGO.” Tere atu i te 100 mataiti, kua tataia teia au tuatua i runga i te au akairo maata maata i ko i te au ngai tikoti anga rerue i Marike Apatokerau. No teaa ra? Kia kore te au motoka e tikoti ra i te ngai e aere viviki ra te rerue e u ki runga i te reira. Na te akarongo anga ki teia akairo akamatakiteanga, e manganui te tangata tei akaoraia mai.

² E maata atu ta Iehova i oronga mai i te akairo akamatakiteanga tei tataia i runga i te rakau. Te arataki nei aia i tona iti tangata kia rauka ia ratou te oraanga mutu kore e kia kopae i te au kino. Kua aite a Iehova ki tetai tiaki aroa tei arataki e tei akamatakite i tana mamoe kia kore ratou e aru i te au arataa kino.​—E tatau ia Isaia 30:20, 21.

3. Akapeea te iti tangata i te ō anga ki tetai mataara kino te taki atura ki te mate?

³ Mei te akamataanga te tuatua enua o te tangata, kua oronga  a Iehova i te au ikuikuanga me kore te aratakianga taka meitaki ki tona iti tangata. Ei akaraanga, i te kainga i Edene, kua oronga a Iehova i te au ikuikuanga taka meitaki ei arataki i te au iti tangata ki te ora mutu kore e te mataora. (Genese 2:15-17) Inara kua kopae a Adamu raua ko Eva i te aratakianga aroa mei to raua Metua. Kua akarongo a Eva i te ako no ko mai i tetai ovi, e oti kua akarongo a Adamu ki tana vaine. Eaa tei tupu mai? Kua mamae raua, e kua mate e kare o raua manakonakoanga. Pera katoa, no to raua tu akarongo kore, kua tukuia te iti tangata katoa ki runga i tetai mataara kino, te taki atura ki te mate.

4. (a) No teaa ra i anoanoia ai tetai atu au aratakianga i muri ake i te Vaipuke? (e) Akapeea te au turanga ou te akaari anga i to te Atua manako?

⁴ Kua oronga te Atua i tetai au aratakianga kia Noa kia ora. I muri ake i te Vaipuke, kua akaue a Iehova i te tangata auraka e kai me kore e inu i te toto. No teaa ra? Kua akatika a Iehova i te tangata kia kai i te kiko manu. No teia au turanga ou, kua anoano ratou i tetai aratakianga ou: “Ko te kiko ra ma te ora katoa i roto, koia te toto ra, auraka kotou e kai.” (Genese 9:1-4) Mei teia akaueanga, ka kite tatou i to te Atua manako no te oraanga, no ko mai iaia. Koia Tei Anga e tei oronga mai i te ora no tatou, no reira e tika anga tona kia akanoo i te au ture no te oraanga. Ei akaraanga, kua akaue aia i te tangata auraka e tamate i tetai ke. No te mea e tapu te oraanga e te toto kiaia, ka akautunga aia i tetai ua atu tei taangaanga tau kore i te reira.​—Genese 9:5, 6.

5. Eaa ta tatou ka akara i teianei, e no teaa ra?

⁵ I muri ake i to Noa tuatau, kua arataki ua rai te Atua i tona iti tangata. I roto i teia atikara, ka akara tatou i tetai au akaraanga e akapeea aia te aratakianga ia ratou. Ka riro teia uriurianga ei akaketaketa i to tatou manako papu kia aru i ta Iehova aratakianga ki te ao ou.

6. Eaa i anoanoia ai te iti tangata o te Atua kia akono i te au ture tei orongaia mai na roto ia Mose, eaa te tu ta te ngati Iseraela ka anoano?

⁶ I to Mose tuatau, kua oronga a Iehova i te au aratakianga taka meitaki ki tona iti tangata no runga i to ratou tu akono e te akamorianga. No teaa ra? No te mea kua taui akaou te au turanga. Tere atu i te rua anere mataiti, kua noo to Iseraela i Aiphiti e kua koropiniia ratou e te aronga akamori i te aronga i mate, te au itoro, e kua rave i te au angaanga te akangateitei kore ra i te Atua. Te matara anga mai te iti tangata o te Atua mei Aiphiti, kua anoanoia tetai aratakianga ou. Ka riro mai ratou ei iti tangata tei aru i ta Iehova Ture. Akakite mai tetai au puka e ko te tuatua Epera no te “ture” te piri atura ki tetai tuatua tona aiteanga “e akaaere, arataki, apii.” Kua paruru te Ture i te ngati Iseraela mei te ainga tau kore e te au akonoanga pikikaa a te au pa enua takapini ia ratou. Me akarongo te ngati Iseraela i te Atua, ka rauka ia ratou tana akameitakianga. Me kopae ratou iaia, ka tupu te kino kia ratou.​—E tatau ia Deuteronomi 28:​1, 2, 15.

7. (a) Akamārama mai i te tumu i oronga ai a Iehova i te aratakianga ki tona iti tangata. (e) Akapeea te Ture te arataki anga i to Iseraela?

⁷ E tumu ke tetai i anoanoia ai te aratakianga ou. Kua akapapa te Ture i to Iseraela no tetai tupuanga puapinga i roto i to Iehova akakoroanga koia oki, te aere anga mai o te Mesia, ko Iesu Karaiti. Kua akamaara te Ture i to Iseraela e aronga apa ua ratou. Kua  tauturu katoa ia ratou i te mārama e ka anoano ratou i te oko, koia oki, tetai atinga apa kore te ka takore takiri i te ara. (Galatia 3:19; Ebera 10:1-10) Kapiti katoa mai, kua paruru te Ture i to te Mesia papaanga tupuna e kua tauturu i to Iseraela kia akataka e koai aia me tae mai. Ae, no tetai tuatau poto ua kua riro te Ture ei “arataki” ia ratou ki te Mesia.​—Galatia 3:23, 24.

8. Eaa ra tatou ka aratakiia ai e te au kaveinga o te Ture a Mose?

⁸ Ei au Kerititiano, ka puapingaia tatou mei te aratakianga ta Iehova i oronga mai na roto i te Ture. Akapeea ra? Ka rauka ia tatou i te tapu e te akara i te au kaveinga i akatumu ia ai te Ture. Noatu e kare tatou i raro ake i teia au ture, ka rauka ia tatou kia irinaki ki runga i te reira ei arataki i to tatou oraanga i te au rā e ta tatou akamorianga ia Iehova. Kua tata aia i teia au ture ki roto i te Pipiria e rauka ai ia tatou i te apii i te reira, kia aratakiia e te reira au kaveinga, e kia āriki rekareka i ta Iesu i apii mai ia tatou, tei maata atu i to te Ture. E akarongo i ta Iesu tuatua: “Kua akarongo kotou e, i tuatuaia mai e, Auraka rava koe e akaturi. Te karanga atu nei ra au kia kotou, Ko tei akara ua atu i te vaine ei akatupu i te inangaro, kua akaturi takere ïa aia i taua vaine ra i tona uaorai ngakau.” No reira kare tatou e kopae ua i te akaturi, mari ra ka kopae katoa tatou i te manako tau kore e te anoano tika kore.​—Mataio 5:27, 28.

9. Eaa te au turanga ou ka anoanoia te aratakianga ou no ko mai i te Atua?

⁹ I muri ake te tae anga mai a Iesu Mesia, kua oronga a Iehova i te aratakianga ou e kua akakite maata mai i tona akakoroanga. No teaa ra i anoanoia? I te mataiti 33, kua kopae a Iehova i te iti tangata Iseraela e kua iki i te putuputuanga Kerititiano ei iti tangata nona. No reira kua taui akaou te turanga o te iti tangata o te Atua.

10. No teaa ra te au ture ou i orongaia ai ki te putuputuanga Kerititiano, e akapeea teia i tuke ei ki te ture i orongaia ki to Iseraela?

¹⁰ Kua oronga mai a Iehova i te Ture a Mose ki to Iseraela kia apii ia ratou e akapeea me akono ia ratou e te akamori iaia. I te akamataanga o te anere mataiti mua, kare te iti tangata o te Atua no roto mai i te okotai iti tangata mari ra no roto mai i te au pa enua e te au tupu anga, e kua kapikiia ratou ko Iseraela vaerua. Kua akamata ratou i te putuputuanga Kerititiano i raro ake i te koreromotu ou. Kua oronga a Iehova kia ratou te au ikuikuanga ou e akapeea me akono ia ratou e te akamori iaia. Tika rai, “Kare te Atua e akono i te tu o te tangata: Ko te mataku ra iaia, e ko te rave i te tuatua-tika, i te pa enua ravarai, ko tei kiteia mai ïa e ia.” (Angaanga 10:34, 35) Kua aru ratou “i te ture a te Mesia,” tei akatumuia ki runga i te au kaveinga tei tataia, kare i runga i te papa toka, i roto ra i to ratou ngakau. Na teia ture e arataki e te akameitaki i te au Kerititiano i te au ngai ravarai.​—Galatia 6:2.

11. Eaa te tuanga e rua no te oraanga Kerititiano te ka akakeuia e te “ture a te Mesia”?

¹¹ Kua puapingaia te Iseraela vaerua mei ta Iehova aratakianga na roto ia Iesu. I mua ake ka akakite ei a Iesu i te koreromotu ou, kua oronga aia e rua akaueanga puapinga. Tetai no runga i te angaanga tutu aere. Te rua, no runga i te tu o te au Kerititiano e ta ratou ka rave e te akono anga i tetai e tetai. Kua orongaia teia au ikuikuanga ki te au Kerititiano ravarai, ka tau te reira no tatou katoatoa i teia tuatau, noatu e manakonakoanga  mutu kore to tatou i te rangi me kore i te enua nei.

12. Eaa te mea ou no runga i te angaanga tutu aere?

¹² I te tuatau i topa, kua anoanoia te au tangata o te pa enua kia aere ki Iseraela kia tavini ia Iehova. (1 Ariki 8:41-43) Inara i muri mai, kua oronga a Iesu i te akaueanga i roto ia Mataio 28:19, 20. (E tatau.) Kua akakite a Iesu ki tana au pipi kia “aere” ki te katoatoa. Ia Penetekote i te mataiti 33, kua inangaro a Iehova i te nuti meitaki kia akakiteia takapini i teianei ao. I te reira rā, mei tetai 120 mema o te putuputuanga ou tei ki i te vaerua tapu e kua akamata i te tuatua i te au reo keke ki te ngati Iuda e te aronga akarongo ou. (Angaanga 2:4-11) Aru mai, kua totoa te ngai tutu aere kapiti mai to Samaria. E oti, i te mataiti 36, kua totoa katoa atu te ngai tutu aere, kapiti mai te au aronga ke kare i peritomeia. Tera te aiteanga, kua anoanoia te au Kerititiano kia tutu aere ki te au tangata katoatoa i teianei ao!

13, 14. (a) Eaa te ō maira ki ta Iesu “akauenga ou”? (e) Eaa ta tatou ka apii mai mei te akaraanga ta Iesu i akanoo?

¹³ Kua oronga katoa a Iesu “i te akauenga ou” e akapeea tatou me akono i te au taeake e te au tuaine. (E tatau ia Ioane 13:34, 35.) Ka anoanoia tatou kia akaari i te aroa no ratou i te au rā ravarai, inara ka anoano katoaia tatou kia puareinga ua i te oronga i to tatou ora no ratou. Kare te reira i umuumuia i raro ake i te Ture.​—Mataio 22:39; 1 Ioane 3:16.

¹⁴ Ko Iesu te akaraanga maata rava atu no te akaari anga i teia aroa noinoi kore. Kua aroa maata aia i tana au pipi e kua puareinga ua i te mate no ratou. Te tapapa ra aia i tana au pipi pouroa kia akapera katoa. No reira ka tau tatou kia puareinga ua i te akakoromaki i te au tu ngata e kia mate katoa no to tatou au taeake e te au tuaine.​—1 Tesalonia 2:8.

15, 16. Eaa te au turanga ou no tatou i teianei, e akapeea te Atua i te aratakianga ia tatou?

¹⁵ Kua akanoo a Iesu i te “tavini akono meitaki e te pakari” kia oronga ki tana au pipi i ‘te kai [vaerua] na ratou i te ora mou.’ (Mataio 24:45-47) Kapiti mai i te kai, te aratakianga puapinga no te iti tangata o te Atua me taui te turanga. Akapeea to tatou turanga ou i te tauianga?

¹⁶ Te noo nei tatou i te “tuatau openga,” e kare e roa atu ana ka na roto tatou i tetai mate maata kare i aite mei muatangana mai. (2 Timoteo 3:1; Mareko 13:19) Tetai katoa, kua tiria a Satani e tana au temoni mei runga mai i te rangi ki te enua nei, e kua akatupu i te kino maata ki te tangata. (Apokalupo 12:9, 12) Kapiti mai, te akono nei tatou i ta Iesu akaueanga na te tutu aere takapini i teianei ao ki te au tangata e manganui e ki roto i te au reo keke!

17, 18. Akapeea tatou te ariu anga atu ki te aratakianga tei orongaia mai?

¹⁷ Kua oronga mai te akaaerenga o te Atua i te au apinga no te tauturu ia tatou i roto i te angaanga tutu aere. Te taangaanga ra koe i te reira? I ko i ta tatou uipaanga, ka orongaia mai te aratakianga e akapeea tatou me taangaanga i teia au apinga na te mataara meitaki. I toou manako no ko mai ainei teia au aratakianga i te Atua?

¹⁸ E rauka ai ta te Atua akameitakianga, ka anoanoia tatou kia akarongo ki te au aratakianga pouroa tana i oronga mai kia tatou na roto i te putuputuanga Kerititiano. Me  akarongo tatou i teianei, ka māmā ua i te aru i teia au aratakianga a te tuatau o te “mate maata,” me takore takiriia to Satani ao kino. (Mataio 24:21) I muri akera, ka anoanoia tetai aratakianga ou no te oraanga i roto i te enua tuatua tika te ka kore takiri ta Satani akakino anga.

19, 20. Ko teaa te pokaikai tuatua ka eeuia, e eaa te ka tupu mai?

¹⁹ I to Mose tuatau, kua anoano to Iseraela i te aratakianga ou, no reira te Atua i oronga ai i te Ture kia ratou. Muri mai, kua anoanoia te putuputuanga Kerititiano kia aru i te “ture a te Mesia.” Pera katoa, te akakite maira te Pipiria kia tatou e i roto i te ao ou, ka orongaia mai te pokaikai tuatua ma te aratakianga ou. (E tatau ia Apokalupo 20:12.) Mea papu, ko teia pokaikai tuatua te akamārama maira i ta Iehova au ikuikuanga no te tangata i tera tuatau. Na te apiianga i teia, ka rauka i te katoatoa, kapiti mai te aronga ka akatuakaouia mai, ka kite ratou eaa ta te Atua e inangaro maira no ratou. Ka tauturu teia pokaikai tuatua ia tatou kia apii maata atu no runga i to Iehova aereanga manako. Ka mārama meitaki atu tatou i te Pipiria, no reira i roto i te Parataito ka akono tatou i tetai e tetai ma te aroa, e te akangateitei. (Isaia 26:9) E akamanako ana i te maata o te au apinga ta tatou ka apii e ka apii atu i tetai ke i raro ake i te aratakianga a te Ariki, ko Iesu Karaiti!

²⁰ Me aru tatou i te aratakianga tei “tataia ki roto i taua nga buka ra” e me vai tiratiratu kia Iehova i te timataanga openga, ka tata aia i to tatou ingoa i roto i te “buka ora.” Ka rauka ia tatou te ora mutu kore! No reira ka anoanoia tatou kia TAPU kia tatau eaa ta te Pipiria e tuatua nei, AKARA kia mārama eaa te aiteanga no tatou, e te AKARONGO i ta te Atua aratakianga i teianei. Me rave tatou i teia, ka ora tatou i te mate maata e ka rekareka tatou i te apii ua atu no runga i to tatou Atua pakari e te aroa, ko Iehova e mutu kore ua atu.​—Koheleta 3:11; Roma 11:33.