1. Akapeea tatou e kite ei ka akarangatiraia te iti tangata o te Atua mei ia Babulonia Maata, e eaa te au uianga ta tatou ka pau?

I TE atikara openga, kua apii tatou e kua tuikaa te au Kerititiano tiratiratu kia Babulonia Maata. Te nuti meitaki ra, kare ratou e vai ua ei tuikaa. Kua kite tatou i teia no te mea i roto i te Pipiria, te akaue ra a Iehova i tona iti tangata “ka aere ke mai ana kotou ki vao” i te au akonoanga pikikaa i te ao katoa. (E tatau ia Apokalupo 18:4.) Te akapapu ra teia e ka akarangatiraia te au Kerititiano mei ia Babulonia Maata. Te inangaro maata nei tatou i te kite i naea ratou i matara mai ei! Inara te mea mua, ka pau tatou i teia au uianga: Eaa ta te Aronga Apii Pipiria i tauta i te rave no runga ia Babulonia Maata i mua ake i te 1914? Mei teaa te tu maroiroi o te au taeake i roto i te angaanga tutu aere i te tuatau o te Tamaki I o te Ao? Kua tuikaa ainei te iti tangata o te Atua kia Babulonia i tera tuatau no te mea kua anoanoia kia akatanotano ia ratou?

2. Eaa ta te Aronga Apii Pipiria mua i manako i te rave i mua ake i te Tamaki I o te Ao?

² I mua roa ake i te Tamaki I o te Ao (1914-1918), kua kite mai  a Charles Taze Russell e tetai atu Aronga Apii Pipiria, kare a Kerititome i apii ana i te tuatua mou o te Pipiria. No reira kua kopae takiri ratou i te akonoanga pikikaa. I te 1879, karanga te Zion’s Watch Tower e pouroa te au akonoanga tei karanga e e vaine akaipoipo tiratiratu ratou na Karaiti, inara te turu ra i te au kavamani, e tuanga ïa no Babulonia Maata, ta te Pipiria e kapiki ra e vaine akaturi.​—E tatau ia Apokalupo 17:1, 2.

3. Eaa ta te Aronga Apii Pipiria i rave ei akaari kare ratou e riro akaou ei tuanga no te akonoanga pikikaa? (Akara i te tutu mua.)

³ Kua kite te au tane e te au vaine tiratiratu e me turu ua rai ratou i te akonoanga pikikaa, kare te Atua e akameitaki ia ratou. No reira, e manganui tei tuku i te au reta ki ta ratou akonoanga i te karanga e kare ratou e inangaro akaou kia riro ei mema. Kua tatau maata katoa tetai pae i ta ratou reta i roto i te are pure. Me kare teia i akatikaia, kua tuku ratou i te reta ki te au mema tataki tai o te akonoanga. Kua akataka meitaki te Aronga Apii Pipiria e kare takiri ratou e inangaro i te piri akaou atu ki te akonoanga pikikaa! Inara te taeanga ki te 1870, kare te maata anga o te au kavamani e turu akaou ana i te au akonoanga mei ta ratou i rave i mua ana. I teianei ka rauka ua i te tangata te tuatua no runga i te Pipiria e te patoi atu i te au akonoanga.

4. I te tuatau o te Tamaki I o te Ao, eaa to te Aronga Apii Pipiria manako no runga ia Babulonia Maata? Akamārama mai.

⁴ Kua mārama te Aronga Apii Pipiria e kare e rava ua kia akakite ki to ratou ngutuare tangata, au oa piri vaitata, e te au mema o te akonoanga e kare ratou e turu akaou i te akonoanga pikikaa. Kua inangaro ratou i teianei ao kia kite e e vaine akaturi akonoanga a Babulonia Maata! No reira mei ia Titema 1917 ki te akamata anga o te 1918, kua tuʼa maroiroi te nga tauatini Aronga Apii Pipiria e 10,000,000 aenga pepa tei kapiti mai i te atikara “Te Inga Anga a Babulonia.” Kua akakite mataku kore te aenga pepa i te tika no runga ia Kerititome. Me akamanako koe, kua riri tikai te au arataki akonoanga! Inara kare te Aronga Apii Pipiria i akamutu ana. Kua tauta ratou kia tutu ua atu rai e “ko te Atua ta matou e akarongo e tikaʼi auraka te tangata.” (Angaanga 5:29) Eaa ta teia e akaari maira kia tatou? Te akaari ra e i te tuatau Tamaki I o te Ao, kare teia au tane e te vaine Kerititiano i te tuikaa; mari ra, te matara maira ratou mei te akonoanga pikikaa e te tauturu ra i tetai ke kia pera.

5. No teaa ra tatou i karanga ai e maroiroi tikai te au taeake i te tuatau Tamaki I o te Ao?

⁵ I mua ana, kua karanga tatou e kare te Atua i mareka ana i tona iti tangata i te tuatau Tamaki I o te Ao no te mea kare ratou i  tutu maroiroi ana. Ko teia te tumu i irinaki ei tatou e kua akatika a Iehova ia Babulonia Maata kia apai ia ratou ei tuikaa no tetai tuatau poto. Inara, kua akamārama mai te au taeake e te au tuaine tiratiratu tei tavini i te Atua mei te 1914 ki te 1918 e ei pupu, kua rave maroiroi ratou i te angaanga tutu aere. Ka riro tetai mārama anga meitaki atu no tei tupu ki te Aronga Apii Pipiria i tera tuatau ei tauturu ia tatou kia mārama i tetai au tupuanga i roto i te Pipiria.

6, 7. (a) Eaa te au akaaoanga tei tupu ki te Aronga Apii Pipiria i te tuatau Tamaki I o te Ao? (e) Eaa te akaari maira e maroiroi tikai te Aronga Apii Pipiria?

⁶ Te tika, i te tuatau Tamaki I o te Ao, kua tutu maroiroi tikai te Aronga Apii Pipiria. Inara kua tupu katoa te au akaaoanga kia ratou. Ka akara ana tatou e rua. Te mea mua, kare te Aronga Apii Pipiria i kite i te taangaanga i te Pipiria no te tutu aere. Kua matau ua ratou i te tuʼa aere i te au puka e na te reira e akamārama i te tuatua mou. No reira te arai anga te kavamani i te puka The Finished Mystery i te akamataanga o te 1918, e ngata tikai te angaanga tutu aere a te au taeake. Te rua o te akaaoanga i taua mataiti rai, ko te maki Spanish flu. Kua totoa viviki teia maki kino e e ngata no te au taeake i te teretere aere e te tutu aere. Inara, noatu teia au akaaoanga, kua tauta pakari te Aronga Apii Pipiria i te rave ua atu i te angaanga tutu aere.

⁷ I te 1914, kua akaari tetai pupu meangiti o te Aronga Apii Pipiria i te “Photo-Drama of Creation.” Teia akaariari anga, tei kapiti i te au tutu e te au teata ma te akatangi anga, e mea ou no tera tuatau. Te Nuku, tei kapikiia i te reira taime, ko te tua no te tangata mei te angaia anga a Adamu e tae ua atu ki te openga o ta Karaiti Tutara Anga. I te 1914, te mataiti mua i akaariia ai te reira, tere atu i te 9,000,000 tangata tei akara i te reira. Akamanako ana. E maata atu teia numero i te Au Kite o Iehova takapini i  teianei ao i teia rā! Akaari katoa te au ripoti e i te 1916, tere atu i te 809,000 tei aere ki te au uipaanga na te katoatoa i Marike, e i te 1918, kua tupu te reira numero ki te 950,000. E maroiroi tikai te Aronga Apii Pipiria!

8. Akapeea te au taeake e arataki ra te akamaroiroianga i te Aronga Apii Pipiria i te tuatau Tamaki I o te Ao?

⁸ I te tuatau Tamaki I o te Ao, kua angaanga pakari te au taeake e arataki ra i te oronga i te puka Pipiria e te akamaroiroianga ki te Aronga Apii Pipiria. Kua akamaroiroi teia tauturu aroa ia ratou kia tutu ua atu rai. Ko Richard H. Barber, e tangata tutu maroiroi i tera tuatau, karanga aia e: “Kua tauturu matou i tetai au akaaere tutaka kia rave ua atu i te tuʼa aere The Watch Tower e te tuku i te reira ki Kanata te ngai i araiia te reira.” Karanga katoa aia: “E mea ngateitei noku i te tuku i te au puka rikiriki The Finished Mystery ki te au taeake kua ngaro ta ratou no te mea kua raveia te reira. Kua pati te Taeake ko Rutherford kia akanoo matou i te au uruoaanga i roto i te au oire i te tua opunga o Marike e kia tono i te au vaa tuatua ei akamaroiroi maata i te au taeake.”

9. (a) No teaa ra te iti tangata o te Atua i anoano ei i te akatanotano anga mei te 1914 ki te 1919? (e) Noatu e kua anoanoia tetai akatanotano anga, eaa te mea tarevake kia manako?

⁹ Te vaira tetai apinga kua anoanoia te Aronga Apii Pipiria kia akatanotano. Kare ratou i mārama pu tikai i te aiteanga o ta Iehova tuatua kia akarongo ki te au kavamani. (Roma 13:1) Ko te tumu teia e ei pupu, kare ratou i vai takake ua i te tuatau o te tamaki. Ei akaraanga, te patianga te peretiteni o Marike i te au tangata kia pure no te au ia Me 30, 1918, kua akamaroiroi katoa The Watch Tower i te Aronga Apii Pipiria kia pure rai. Kua oronga tetai au taeake i te tauturu pae moni ki te tamaki, e tetai pae kua riro mai ei au vaeau e kua aere ki te tamaki. Inara noatu e kua anoanoia tetai akatanotano anga, e mea tarevake kia manako e ko teia te tumu i apaiia ai ratou ei tuikaa ki Babulonia Maata. Te tika, kua akatakake takiri ratou mei te au akonoanga pikikaa o teianei ao i te tuatau Tamaki I o te Ao.​—E tatau ia Luka 12:47, 48

10. Akapeea te Aronga Apii Pipiria te akangateitei anga i te oraanga?

¹⁰ E tika, kare te Aronga Apii Pipiria i mārama pu tikai te aiteanga kia vai takake te au Kerititiano. Inara kua kite ratou e mea tarevake kia tamate i tetai ua atu. No reira, te au taeake tei riro mai ei vaeau e tei apai i te pupui i te tuatau Tamaki I o te Ao kua patoi ratou i te taangaanga i te reira ei tamate i te tangata. Tetai pae tei patoi i te pupui, kua tukuia ki mua i te ngai tamaki kia tamateia ratou.

11. Akapeea te au kavamani te ariu atu anga ki te patoi anga a te Aronga Apii Pipiria kia aere ki te tamaki?

¹¹ No te tu tiratiratu o te au taeake ki  te Atua, kua riri maata te Tiaporo. Tei tupu, koia “tei akatika i te takinga-kino na runga i te ture.” (Salamo 94:20) Kua akakite tetai tianara o te Vaeau Marike, ko James Franklin Bell, ki te nga Taeake Rutherford e Van Amburgh e kua tauta te kavamani i te maani i te ture ou kia tamate i tetai ua atu tei patoi i te aere ki te tamaki. Kua manako tikai aia i te Aronga Apii Pipiria. Kua akakite riri tikai te tianara ki te Taeake ko Rutherford e kare te ture i akamanaia no te mea kua arai te peretiteni o Marike i te reira. E oti karanga te tianara: “Ka kite matou akapeea i te opu ia kotou, e ka rave matou i te reira!”

12, 13 (a) Eaa te tumu i tapekaia ai te au taeake e varu no tetai tuatau roa? (e) Kua riro ainei te areauri ei akakore i te inangaro o te au taeake kia akarongo kia Iehova? Akamārama mai.

¹² I te openga kua kite mai te kavamani i tetai ravenga kia akautunga i te Aronga Apii Pipiria. Kua tapekaia te nga Taeake ko Rutherford e Van Amburgh, e te ono taeake o te Watch Tower Society. Karanga te akava nui tei rave i teia oroanga e e kino atu teia au taeake i tetai nuku vaeau Tiamani. Karanga aia e kua akakino ratou i te kavamani, te vaeau, e te au akonoanga pouroa e ka tau ratou kia akautunga pakariia. ^[1] (Akara i te manako poto.) No reira kua akavaia te Aronga Apii Pipiria e varu kia noo ki roto i te areauri no tetai tuatau roa i Atlanta, Georgia. Inara, i te openga o te tamaki, kua tukuia ratou ki vao e kua akakoreia ta ratou utunga.

¹³ Noatu e tei roto ratou i te areauri, kua tauta taua toko varu tangata i te akono i te ture a te Atua. Akapeea tatou i kite ei? Kua tata ratou ki te peretiteni o Marike i te pati kia tuku ia ratou ki vao i te areauri. I roto i te reta, karanga ratou e te akakite maira te Pipiria auraka tatou e tamate atu, no reira tetai ua atu tei akatapuia ki te Atua  e te akakoro i te akarongo kore iaia ka ngere i tana mareka anga e ka takoreia. Kua akamārama ratou e ko teia te tumu kare ratou e tamate atu i tetai tangata. E tu ngakau toa to ratou i te tata i te reira ki te peretiteni! Kare e ekoko e kare rava te au taeake e akakore i to ratou inangaro kia akarongo kia Iehova.

14. Akataka mai mei roto i te Tuatua Tapu eaa tei tupu mei te 1914 ki te 1919.

¹⁴ Te akamārama ra a Malaki 3:1-3 eaa tei tupu ki te Aronga Apii Pipiria mei te 1914 ki te akamata anga o te 1919. (E tatau.) Ko te Atua ko Iehova “te Atu” e ko Iesu Karaiti “te karere a te koreromotu,” tei aere mai i te tutaka i “te au tamariki a Levi,” koia oki te aronga akatainuia. I muri ake i ta Iehova akatanotano anga e te tāmā anga ia ratou, kua papa ratou no tetai tuanga angaanga ou. I te 1919, kua akanoo a Iesu i “te tavini akono meitaki e te pakari,” tei ikiia kia arataki e te ikuiku i te iti tangata pouroa o te Atua. (Mataio 24:45) Kua matara mai te iti tangata o te Atua mei ia Babulonia Maata. Mei reira mai, kua apii maata atu ratou i to te Atua anoano, e kua tupu maata to ratou inangaro iaia. Mei teaa tikai to ratou mataora i tana akameitakianga! ^[2]​—Akara i te manako poto.

15. Akapeea tatou me akaari i to tatou rekareka e kua matara mai mei ia Babulonia Maata?

¹⁵ Mei teaa tikai to tatou rekareka kia matara mai mei ia Babulonia Maata. Kare i rauka ia Satani te takore i te akamorianga mou. Kare aia i autu! Inara, kia akamaara tatou i te tumu i akarangatira ai a Iehova ia tatou. Tona akakoroanga kia ora te tangata katoatoa. (2 Korinetia 6:1) Inara te akatere nei rai te akonoanga pikikaa i te mirioni ua atu aronga ngakau tae, e ka anoano i to tatou tauturu! Kia rave tatou i te au mea ravarai kia aru i to tatou au taeake tiratiratu, te tauturu i te tangata kia matara mai.