1, 2. Eaa ta te Tiaporo i taangaanga no te takinokino i te tangata?

TE AU apinga ou, mei te tereponi, te mori, te motoka, e te pia akaanuanu, kua akameitaki te reira i te oraanga. Tetai au apinga ou ke mai, mei te paura pupui, te pomu rikiriki, te avaava, e te pomu mamaata, kua riro ei akatumatetenga tikai i te oraanga. Inara te vai atura tetai apinga taito roa atu tei takinokino maata i te tangata. Eaa te reira? Ko te pikikaa! Me tuatuaia tetai pikikaa kare te reira i te mea tika, ka akavare te reira e ka pikikaa i tetai tangata. Naai i akakite i te pikikaa mua? Na te Tiaporo! Kapiki a Iesu Karaiti “e e metua oki [aia] no te pikikaa.” (E tatau ia Ioane 8:44.) I naea aia i akakite ei i te pikikaa mua?

² Kua tupu teia i te aua o Edene, e tauatini ua atu mataiti i teianei. Te reka ra a Adamu e Eva i te oraanga i roto i te Parataito manea ta Iehova i anga no raua. Kua akakite te Atua, me kai raua i “te rakau e kite ei i te meitaki e te kino,” ka mate raua. Noatu e kua kite a Satani i teia, kua taangaanga aia i tetai ovi kia akakite kia Eva: “Kare rava korua e mate.” Ko te  pikikaa mua te reira. Karanga katoa a Satani: “Kua kite oki te Atua e, i te rā e kai ei korua i to reira, ka puera ïa to korua mata, e ka riro korua mei te Atua ra te tu, i te kite i te meitaki e te kino.”—Genese 2:15-17; 3:1-5.

3. Eaa ra i kino roa ai ta Satani pikikaa, e eaa ta te reira pikikaa i akatupu mai?

³ E pikikaa kino tikai ta Satani e kua kite aia, me irinaki a Eva i tana e te kai i te ua rakau, ka mate aia. Kua tupu rai te reira. Kua na mua a Eva i te akarongo kore ki te akaueanga a Iehova, na muri ake a Adamu, e mate atura raua. (Genese 3:6; 5:5) Tei kino roa atu, no ta Adamu ara “kua taea katoaia oki te tangata ravarai e te mate.” Te tika, “i mana na oki te mate . . . , e te aronga katoa kare i rave i te ara mei te ara a Adamu ra.” (Roma 5:12, 14) No reira kare e tu apa kore, e kare e ora mutukore mei ta Iehova i akakoro no tatou. Inara, ka ora ua mai tatou “e itu ïa ngauru i te mataiti; e kia tae ki te varu i te ngauru i te mataiti i te maroiroi,” e kua riro to tatou oraanga “ei roiroi e ei taitaia anga.” (Salamo 90:10) Na te pikikaa a Satani i akatupu i teia au mea!

4. (a) Eaa te au uianga kia pau tatou? (e) Kia tau kia Salamo 15:1, 2, koai anake ka riro ei oa no Iehova?

⁴ Karanga a Iesu no Satani: “Kare aia i mou i te tuatua-mou, no te mea kare e tuatua-mou o roto iaia.” Teia rai a Satani. Te rave nei i te “pikikaa i to te ao katoatoa nei.” (Apokalupo 12:9) Inara kare tatou e inangaro ia Satani kia akavare ia tatou. No reira ka inangaro tatou i te kite i te au pauanga ki te au uianga e toru. Akapeea a Satani me akavare i te tangata i teia tuatau? Eaa ra te tangata ka pikikaa ei? E akapeea tatou me akakite i te tika i te au taime ravarai kia kore tatou e ngere i te pirianga oa kia Iehova, mei ia Adamu e Eva?—E tatau ia Salamo 15:1, 2.

5. Akapeea a Satani me akavare i te tangata i teia tuatau?

⁵ Ka rauka ia tatou i te patoi kia kore a Satani e akavare ia tatou. Karanga te apotetoro ko Paulo: “Kare oki tatou i te kite kore i tana au ravenga.” (2 Korinetia 2:11) Kua kite tatou e na Satani e akatere nei i teianei ao, kapiti mai te akonoanga pikikaa, te au kavamani pikikaa, e te au pitiniti noinoi. (1 Ioane 5:19) No reira kare tatou e poitirere e te akakeu ra a Satani e tana au temoni i te aronga rongonui kia ‘tuatua i te pikikaa.’ (1 Timoteo 4:1, 2) Ei akaraanga, te pikikaa ra tetai aronga pitiniti i te akakitekite i ta ratou apinga kia okoia, inara ka takino e ka akavare te reira i te tangata e ka rave atu i ta ratou moni.

6, 7. (a) No teaa ra i kino roa ai me akakite te au arataki akonoanga i te pikikaa? (e) Eaa taau pikikaa i rongo mai mei te au arataki akonoanga?

⁶ E mea kino tikai me pikikaa te au arataki akonoanga. Eaa te tumu? No te mea ka irinaki tetai tangata i ta ratou apiianga pikikaa e ka rave i ta te Atua e makitakita ra, ngere atura te reira tangata i te ora mutukore. (Hosea 4:9) I tona tuatau, kua kite a Iesu e te akavare ra te au arataki akonoanga i te tangata. Kua akakite ngakau toa aia kia ratou: “Aue kotou, e te au tata tuatua, e te au Pharisea e, e aronga pikikaa! te takako nei kotou i te tai e te enua, kia rauka tetai pipi; e kia rauka ra, e maata ua atura tona tau ia kotou ei tamaiti  no te po,” koia oki, no te takore anga mutukore. (Mataio 23:15) Karanga a Iesu e kua aite te au arataki akonoanga pikikaa ki to ratou metua ko te Tiaporo, “e ta tangata aia.”—Ioane 8:44.

⁷ E maata te au arataki akonoanga i teia tuatau. E au orometua pastor, priest, rabi, swami, e tetai atu au taoonga ke. Mei te au Pharisea rai, kare ratou e apii ana i te tuatua mou mei roto i te Tuatua a te Atua, inara kua “ruri ke i te tuatua-mou no te Atua ra ei pikikaa.” (Roma 1:18, 25) Tetai au pikikaa “okotai rai ora anga, ka ora ua atu rai,” e kopapa mate kore to te tangata, ka oki mai te mate ei kopapa ke, e ka āriki ua te Atua i te au tu oraanga sodoma e te akaipoipo tane e te tane, vaine e te vaine.

8. Kare e roa atu ana eaa te pikikaa ka akakiteia e te au arataki poritiki, inara akapeea tatou me ariu atu ki te reira?

⁸ Kua akavare katoa te aronga poritiki i te tangata na roto i te pikikaa. Tetai o te au pikikaa kino rava atu, kare e roa atu ana ka akakite ratou e kua akatupu ratou i te “au, e kare e kino” i teianei ao. Inara “ei reira ratou e rokoia uaia mai ei e te mate viviki.” No reira auraka tatou e irinaki atu i teia au arataki poritiki e te meitaki maira te au mea. Te tika, “kua kite pu oki [tatou] uaorai e, te aere maira taua rā o te Atu ra mei te keia i te po ra.”—1 Tesalonia 5:1-4.

9, 10 (a) Eaa te tumu ka pikikaa ei te tangata, e eaa te ka tupu mai? (e) Eaa ta tatou ka akamaara no runga ia Iehova?

⁹ I teia tuatau, kare ko te aronga rongonui ua te pikikaa ra. Karanga te atikara “Te Tumu ka Pikikaa ei Tatou,” na Y. Bhattacharjee, e kua “riro te pikikaa ei peu matauia na te tangata.” Mei tera te tu, e mea natura ua na te tangata kia pikikaa. E pikikaa putuputu ana te tangata ei paruru ia ratou uaorai, penei ka uuna i to ratou tarevake me kore angaanga kino. Te pikikaa katoa ra i ta ratou kimikimi anga moni e kia akapuapinga ia ratou uaorai. Karanga katoa te atikara e ka pikikaa te tangata ki “te aronga ke, te aronga angaanga, te au oa, e te aronga akaperepereia.”

¹⁰ Eaa te ka tupu mai mei teia au pikikaa? Kare te tangata e irinaki akaou i tetai e tetai, e ka kore te au pirianga. Ei akaraanga, ka akamanako ana me poitirere ake tetai tane tiratiratu e kua akaturi tana vaine e kua pikikaa iaia ma te uuna i tana i rave. Me kore ra, ka akamanako ana mei teaa atura te kino me takinokino tetai tane i tana vaine e te tamariki i te kainga, inara ka pikikaa i te ngai tangata e te inangaro ra e te akono ra aia ia ratou. Ka akavare te reira tu tangata i tetai aronga, inara kia akamaara tatou e kare a Iehova e akavareia. Karanga te Pipiria “te vai ua nei ra te au mea katoa ma te maeu rava ki mua i tona mata.”—Ebera 4:13.

11. Eaa ta te akaraanga kino o Anania e Saphira e apii maira ia tatou? (Akara i te tutu mua.)

¹¹ I roto i te Pipiria, te vaira te akaraanga o tetai tokorua Kerititiano tei akakeuia  e Satani kia pikikaa ki te Atua. Kua akavare a Anania e Saphira i te au apotetoro. Kua oko raua i to raua enua e kua oronga i tetai tuanga ua o te moni ki te au apotetoro. Kua inangaro a Anania e Saphira i te akaariari ki te putuputuanga, no reira kua akakite raua ki te au apotetoro e kua oake raua i te katoa anga o te moni. Inara kua kite a Iehova i ta raua pikikaa, e kua akautunga ia raua.—Angaanga 5:1-10.

12. Eaa te ka tupu ki te aronga pikikaa kino kare e tataraara, e eaa te tumu?

¹² Eaa to Iehova manako no runga i te aronga pikikaa? Pouroa te tangata tei akakite i te pikikaa kino e kare e tataraara, ka aere ratou “ki roto i te roto ai,” mei ia Satani rai. Ka takore takiriia ratou. (Apokalupo 20:10; 21:8; Salamo 5:6) Eaa te tumu? No te mea te akaaite ra a Iehova i te aronga pikikaa ki te “kuri” e aronga te rave ra i te au angaanga viivii ki mua i te mata o te Atua.—Apokalupo 22:15.

13. Eaa ta tatou i kite no runga ia Iehova, e eaa ta te reira ka akakeu ia tatou kia rave?

¹³ Kua kite tatou e “kare [a Iehova] i te tangata, ka pikikaa mai ei aia” e ‘kare e tika i te Atua kia pikikaa.’ (Numero 23:19; Ebera 6:18) Ko “ta Iehova e riri nei, e . . . arero pikikaa.” (Maseli 6:16, 17) Me ka inangaro tatou i te akamareka iaia, kia akakite tatou i te tika. No reira “auraka [tatou] e pikikaa tetai ki tetai.”—Kolosa 3:9.

14. (a) Eaa te akatuke ra i te au Kerititiano mou ki te au mema o te au akonoanga pikikaa? (e) E akamārama mai i te kaveinga ia Luka 6:45.

¹⁴ Eaa tetai akaraanga tuke o te au Kerititiano mou ki te au mema o te au akonoanga pikikaa? “Ei tuatua-mou,” ta tatou. (E tatau ia Zekaria 8:16, 17.) Karanga a Paulo: “Te akakite ua nei ra matou ia matou uaorai e e rave angaanga na te Atua, . . . i te tuatua mou.”  (2 Korinetia 6:4, 7) E kua karanga a Iesu e ka tuatua te tangata “no te ki oki o te ngakau.” (Luka 6:45) Tera te aiteanga, ka akakite te tangata tuatua tika i te tika. Ka akakite aia i te tika ki te aronga ke, te aronga angaanga, te au oa, e te aronga akaperepereia. Ka uriuri tatou i tetai au akaraanga, akapeea me tauta i te akakite i te tika i te au mea ravarai.

15. (a) Eaa te kino i te noo e rua tu oraanga? (e) Eaa te ka tauturu i te au mapu kia patoi i te taomi anga a te au oa? (Akara i te tataanga rikiriki.)

¹⁵ Me e mapu koe, penei ka inangaro koe i toou au oa kia āriki mai ia koe. No teia anoano, i noo ei te au mapu e rua tu oraanga. Te pikikaa ra kia noo i te oraanga mā ki mua i te ngutuare tangata e te putuputuanga, inara e oraanga ke to ratou i runga i te social media me kore me piri ki te aronga kare e tavini ana ia Iehova. Ka tuatua ratou i te tuatua viivii e te tao, te aao i te kakau tau kore, te akarongo i te imene viivii, te kona kava, te kai apinga akakona, te aere kapiti e te uuna ua, e tetai atu au mea kino. Kua pikikaa ratou i to ratou au metua, te au taeake e te au tuaine, e ia Iehova. (Salamo 26:4, 5) Ka kite ua mai a Iehova me pikikaa tatou i ta tatou akangateitei anga iaia, inara te rave ra i te au mea tei makitakitaia e ïa. (Mareko 7:6) E mea meitaki kia rave i ta maseli e karanga ra: “Auraka to ngakau e vareae i te aronga rave ara: kia noo ra ma te mataku ia Iehova e po ua atu te rā.”—Maseli 23:17. * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.)

16. Akapeea tatou me pau i te au uianga i runga i te pepa patianga no te tavini anga tamou?

¹⁶ Me ka inangaro koe kia riro mai ei painia tamou me kore kia tavini tamou i ko i te Betela, ka anoanoia koe kia akaki i tetai patianga. E mea puapinga kia oronga i te au pauanga tika ki te au uianga no runga i toou oraanga kopapa, te tu tamataora taau ka iki, e toou tu akono. (Ebera 13:18) Inara akapeea me kua rave koe i tetai apinga te makitakita ra a Iehova, e tetai apinga te tamanata ra i toou akava ngakau e kare koe i akakite ake ki te aronga pakari? E pati tauturu kia ratou e rauka ai ia koe i te tavini ia Iehova ma te akava ngakau mā.—Roma 9:1; Galatia 6:1.

17. Eaa ta tatou ka rave me ui mai te aronga takinokino i te au uianga no to tatou au taeake?

¹⁷ Eaa taau ka rave me araiia ta tatou angaanga i toou ngai e kua opuia koe e te kavamani e ka ui atu ratou i te au uianga no runga i to tatou au taeake? Ka akakite  ainei koe i te au mea ravarai kia ratou? Eaa ta Iesu i rave te ui anga te kavana Roma i te au uianga kiaia? Kua taangaanga a Iesu i te kaveinga Pipiria “e tuatau to te muteki ua, e e tuatau to te tuatua” e i tetai au taime kare aia i tuatua ana i tetai apinga! (Koheleta 3:1, 7; Mataio 27:11-14) Me tei roto tatou i tetai turanga mei teia te tu, ka anoanoia tatou kia akono meitaki kia matakite kia kore tatou e tuku i to tatou au taeake ki roto i te tumatetenga.—Maseli 10:19; 11:12.

18. Eaa ta tatou apainga me ui mai te aronga pakari i te au uianga no runga i to tatou au taeake?

¹⁸ Akapeea me kua rave tetai tangata i te ara kino e kua kite koe i te reira? E apainga ta te aronga pakari kia akono i te putuputuanga kia vai mā ua, penei ka ui mai ratou i taau i kite. Eaa taau ka rave, me e oa piri te reira noou me kore e kopu tangata? Karanga te Pipiria: “Ko tei tuatua i te tuatua-mou ra, e akakite mai ïa i te tuatua-tika.” (Maseli 12:17; 21:28) No reira e apainga taau no te akakite i te tika ki te aronga pakari, auraka e uuna i tetai ua atu apinga. E tika anga to te aronga pakari kia kite i te au tika ravarai e kitea ai te ravenga meitaki, no te tauturu i te reira tangata kia akatikatika i tona pirianga kia Iehova.—Iakobo 5:14, 15.

19. Eaa ta tatou ka uriuri i te atikara ka aru mai?

¹⁹ Kua pure a Davida kia Iehova: “Ko te tuatua-mou no roto ra taau e inangaro.” (Salamo 51:6) Kite a Davida e no roto ra te mea puapinga rava atu. Kia tuatua te au Kerititiano mou i te ‘tuatua-mou ki tetai e tetai’ i te au taime ravarai. Tetai tu, kia akaari e e tuke tatou mei te au mema o te au akonoanga pikikaa, koia oki kia apii i te tuatua mou mei roto i te Pipiria. I te atikara ka aru mai, ka uriuri tatou akapeea me rave i te reira i ta tatou angaanga tutu aere.