1, 2. Eaa ra te oraanga ka ngata ei no te au tavini o te Atua i teia tuatau? (Akara i te tutu mua.)

E MANGANUI te au taote e te au neti te angaanga ra ki te au tangata e maki kino to ratou. Te akono ra ratou i te aronga maki no te mea te inangaro ra i te tauturu. Inara ka anoano katoaia ratou kia paruru ia ratou uaorai kia kore e tuia e te reira au maki, ia ratou e rapakau ra i te aronga maki. Ei au tavini no Iehova, aite rai to tatou turanga ki te reira. E manganui ia tatou te noo ra e te angaanga kapiti ra ki te aronga e tuke tikai to ratou tu ki to te Atua. E mea ngata teia no tatou.

² I te au rā openga o teia akatereanga, te kopae ra te tangata kare e inangaro ana i te Atua i tona au turanga no te mea tika e te tarevake. Akataka te apotetoro ko Paulo i tona au tu tau kore i tona tata anga i tana reta kia Timoteo. Karanga a Paulo, ka matau maataia atu teia au tu tau kore ia tatou e vaitata ra ki te openga o teia akatereanga. (E tatau ia 2 Timoteo 3:1-5, 13) Noatu e ka poitirere tatou i te kite i teia au tu kino, ka akakeuia rai tatou e te tangata tei manako, tei tuatua, e tei rave i ta ratou peu. (Maseli 13:20) I teia atikara, ka kite tatou i te tuke  o teia au tu tau kore e te au tu o te iti tangata o te Atua. Ka kite katoa tatou eaa te ka rave ei paruru ia tatou uaorai kia kore e tuia e teia au tu kino ia tatou e tauturu ra i te tangata kia kite ia Iehova.

3. Eaa te tu tangata te akatakaia ra ia 2 Timoteo 3:2-5?

³ Tata a Paulo e “ka tupu te kino maata i taua tuatau openga ra.” I reira kua akapapa aia e 19 au tu tau kore te ka matauia i te kite i to tatou tuatau. Te aite ra teia au tu ki tei taikuia e Paulo i roto ia Roma 1:29-31, inara te akapapa anga i roto i tana reta kia Timoteo, te taangaanga ra i te au tuatua kare tatou e kite i tetai ua atu ngai i roto i te au Tuatua Tapu Ereni Kerititiano. Akamata a Paulo ki te au tuatua “e riro te tangata nei e.” I konei, “te tangata nei” tona aiteanga “e au tangata,” mei te mea e tu kino to te tane e te vaine. Inara kare a Paulo i akataka ana i te au tu tau kore o te tangata katoatoa. E tuke tikai te au tu o te au Kerititiano.—E tatau ia Malaki 3:18.

4. Eaa toou manako te aiteanga o te tu ngakau akateitei?

⁴ I muri ake te tuatua anga a Paulo e ka riro te tangata nei ei akaperepere ia ratou uaorai e ei noinoi, karanga aia e ka riro te tangata ei akatietie, ei nengonengo, e ei ngakau akateitei. Kua manako te aronga mei teia te tu e e meitaki atu ratou i tetai ke no to ratou tu akaraanga, ta ratou ka rave, ta ratou i rauka, e te turanga o te oraanga. Ka inangaro teia tu tangata kia kiteaia mai ratou. Tata tetai tangata kite no runga i tetai tangata mei teia rai: “I roto i tona ngakau e atarau meangiti tetai e tupou ana aia no te akamori iaia uaorai.” Karanga tetai pae e tu viivii tikai te tu parau e kare te aronga ngakau akateitei e reka ana i te kite atu i te tu parau i roto i tetai ke.

5. Akapeea tetai au tavini tiratiratu o Iehova te akaari anga i te tu ngakau parau?

⁵ E rikarika ana a Iehova i te tu parau, tei akatakaia i roto i te Pipiria e “ko te mata teitei.” (Maseli 6:16, 17) Ko te tika, ka akamamao te tu parau i tetai tangata mei te Atua. (Salamo 10:4) Teia tu parau no te Tiaporo. (1 Timoteo 3:6) Ko te mea maromaroa ra, kua piri teia tu parau ki runga i tetai au tavini tiratiratu o Iehova. Ei akaraanga, kua vai tiratiratu te Ariki ko Uzia o Iuda no tetai au mataiti roa. Inara karanga te Pipiria: “Ketaketa akera ra aia, kua akateiteiia tona ngakau e mate atura: kua rave oki aia i te ara i tona Atua ia Iehova ra.” Kua aere a Uzia ki roto i te iero e kua tutungi i te atinga kakara, e angaanga kare e tau iaia kia rave. I muri mai, kua ngakau parau katoa te ariki tiratiratu ko Hezekia no tetai tuatau poto ua.—2 Paraleipomeno 26:16; 32:25, 26.

6. Eaa te mea te ka akariro ia Davida kia ngakau parau? Inara eaa te tumu i vai akaaka ai aia?

⁶ Kua ngakau parau tetai pae no to ratou akara anga manea, tu rongonui, tareni i te pae imene, matutu, e kua rekaia e te katoatoa. Kua rauka ia Davida teia au mea, inara kua vai akaaka ua rai aia i tona oraanga katoa. Ei akaraanga, muri ake i to Davida tā anga ia Golia, karanga te Ariki ko Saula ka akaipoipo a Davida i tana tamaine. Inara karanga a Davida: “Koai oki au nei? e eaa toku nei ora, e te kopu-tangata o toku metua i Iseraela nei, i akariroiaʼi au ei unonga na te ariki?” (1 Samuela 18:18) Eaa tei tauturu ia Davida kia vai akaaka? Kua kite aia e ko tetai ua atu tu, te au tareni, e te au tikaanga tei rauka iaia, e tu akaaka tikai  to te Atua tei kite mai iaia. (Salamo 113:5-8) Kite a Davida e pouroa te au mea meitaki tei rauka iaia no ko mai ia Iehova.—Akaaite ia 1 Korinetia 4:7.

7. Eaa te ka tauturu ia tatou kia akaari i te tu akaaka?

⁷ Mei ia Davida rai, te tauta nei te iti tangata o Iehova i teia tuatau kia vai akaaka. Pumaana te ngakau i te kite e tu akaaka to Iehova, koia Tei Teitei Rava Atu. (Salamo 18:35) Ka inangaro tatou i te taangaanga i teia au tuatua: “Ka akangakau aroa ua [kotou] e te takinga-meitaki, te akaaka, te maru, te akakoromaki maata.” (Kolosa 3:12) Kua kite katoa tatou e “kare te aroa e akamaata, kare oki e akatietie.” (1 Korinetia 13:4) Me kite mai tetai ke e tu akaaka to tatou, penei ka inangaro katoa ratou i te kite no runga ia Iehova. Mei tetai tangata irinaki kore rai tei akavaitata kia Iehova no te tu meitaki o tana vaine Kerititiano, ka akavaitata katoa te au tangata ki te Atua no te tu akaaka o tona au tavini.—1 Petero 3:1.

8. (a) Eaa te manako o tetai pae i teia tuatau no te tu akarongo kore ki te metua? (e) Eaa ta te Pipiria e akakite ra ki te tamariki kia rave?

⁸ Akataka mai a Paulo akapeea te tangata me akono i tetai e tetai i te au rā openga. Tata aia no te au tamariki e ka akarongo kore ratou ki te metua. I teia tuatau, e maata te au puka, te au teata, e te au porokaramu tivi e akara anga tau e te ārikiia no te au tamariki kia akarongo kore ki to ratou metua. Inara ko te tika, ka akaparuparu te tu akarongo kore i te ngutuare tangata, koia oki te taokotaianga tumu o te pirianga tangata. Kua kite takere ana te tangata i teia tika no tetai tuatau roa. Ei akaraanga, i Ereni i taito, me rutu tetai tangata i tona nga metua, kare aia e akatikaia i te noo ki reira. I raro ake i te ture a Roma, ko tetai tangata ka rutu i tona metua tane kua apa aia ei tā tangata. Te akaue ra te Tuatua Tapu Epera e te Ereni i te au tamariki kia akangateitei i to ratou metua.—Exodo 20:12; Ephesia 6:1-3.

9. Eaa te ka tauturu i te au tamariki kia akarongo ki to ratou metua?

⁹ Eaa te ka tauturu i te au tamariki kia akarongo ki to ratou metua noatu kare tetai pae tamariki e akarongo ana? Me akamanako te tamariki i te au mea meitaki pouroa ta to ratou metua i rave, ka tau ratou kia mareka ua e kia inangaro i te akarongo. Ka anoano katoa te tamariki kia mārama i te Atua, to tatou Metua, e te tapapa maira ia ratou kia akarongo ki to ratou metua. I te tamariki e tuatua meitaki ra no runga i to ratou metua, ka tauturu ratou i to ratou au oa kia akangateitei maata atu i to ratou uaorai metua. E tikai, me e aroa kore to te au metua i ta ratou tamariki, ka ngata maata atu i ta ratou tamariki i te akarongo kia ratou. Inara akapeea me kite tetai mapu e te inangaro maira tona metua iaia, ka tauturu te reira iaia kia akarongo kia raua noatu te turanga ngata. Karanga tetai mapu ko Austin: “Noatu ka tauta putuputu au i te rave i taku i manako, ka akanoo toku nga metua i te au arataki anga tau, ka akamārama mai te tumu  i akanooia ai te au ture, e kia akakite ua mai i to ratou manako. Ka tauturu teia iaku kia akarongo. Te kite nei au e te inangaro maira raua iaku, e kua inangaro au i te akamareka ia raua.”

10, 11 (a) Eaa te au tu kino te akaari maira kare te tangata e aroa ana i tetai e tetai? (e) Mei teaa te maata te aroa o te au Kerititiano mou no tetai ke?

¹⁰ Akataka katoa mai a Paulo i tetai au tu tei akaari e kare te tangata e aroa ana i tetai ke. I muri ake i te tuatua “ei akarongo kore ki te metua,” taiku aia i te tu mareka kore. E mea tau teia, no te mea kare te aronga mareka kore e akono ana i te au apinga meitaki ta tetai ka rave no ratou. Karanga katoa a Paulo e tu viivii to te tangata. Ka akaatikau koreromotu ratou, te aiteanga e kare ratou e inangaro i te akatupu i te ‘au ki tetai ke. E aronga akakino e te pikikaa ratou, na te tuatua anga i te au mea viivii e te kikino no runga i te tangata e pera katoa te Atua. E tapepe pikikaa ratou, e te akakite ra i te au pikikaa kikino no te takino i te tu meitaki o tetai ke. *—Akara i te tataanga rikiriki i raro.

¹¹ E tuke tikai to Iehova au tavini mei te maata anga o te tangata i te ao nei no te mea te akaari ra ratou i te aroa mou tikai no tetai ke. E mea tika ua ana rai teia. Ko te tika, karanga a Iesu e ko te akaueanga anake i roto i te Ture a Mose tei maata atu i te akaueanga kia aroa i tetai ke koia oki ko te akaueanga kia aroa i te Atua. (Mataio 22:38, 39) Karanga katoa a Iesu ka kiteaia te au Kerititiano mou no to ratou aroa i tetai e tetai. (E tatau ia Ioane 13:34, 35.) Ka aroa katoa te au Kerititiano mou i to ratou au enemi.—Mataio 5:43, 44.

12. Akapeea a Iesu i te akaari anga i te aroa no etai ke?

¹² Kua akaari mai a Iesu i tona aroa mou tikai no te tangata. Kua rave aia i te reira na te aere anga ki tera oire ki tera oire no te akakite i te nuti meitaki o te Patireia o te Atua ki te tangata. Kua rapakau aia i te matapo, te pirikoki, te repera, e te turi. Kua akatu katoa mai aia i te aronga tei mate. (Luka 7:22) Kua oronga katoa a Iesu i tona oraanga kia ora te tangata, noatu e maata tei makitakita iaia. Kua aru meitaki tikai a Iesu i te akaraanga o tona Metua no te aroa. Takapini i teia ao nei, te aru nei te Au Kite o Iehova i te akaraanga o Iesu kia aroa i etai ke.

13. Akapeea te aroa ta tatou e akaari nei i te tauturu anga i tetai ke kia inangaro i te kite ia Iehova?

¹³ Me akaari tatou e te aroa ra tatou i te tangata, ka akakeu te reira ia ratou kia inangaro kia kite i to tatou Metua i te rangi. Ei akaraanga, kua aere tetai tangata i Thailand ki tetai uruoaanga tapere e kua umere tikai aia i te kite anga i te tu aroa o te au taeake e te au tuaine. Muri ake i tona oki anga ki te kainga, kua pati aia kia apii i te Pipiria ki te Au Kite o Iehova e rua taime i te epetoma. E oti, kua tutu aere aia ki tona kopu tangata. E ono marama i muri mai, kua oronga teia tangata i tana tatau anga Pipiria mua i ko i te Are Uipaanga Patireia. Te aroa ainei tatou i tetai e tetai? E ui kia koe uaorai: ‘Te rave ainei au i taku ka rauka te tauturu i te au tangata i roto i toku ngutuare, taku putuputuanga, e te ngai tutu aere? Te akara ra ainei au i tetai ke mei ia Iehova rai?’

14, 15 Eaa te tu kino ta te maata anga e akaari nei? Akapeea tetai pae te taui anga i to ratou tu?

¹⁴ I te au rā openga, te akaari katoa nei te tangata i tetai atu tu kino ka tau tatou kia  kopae. Ei akaraanga, e maata te ka akavaavaa i te tangata memeitaki ra. E rikarika ana ratou i te tu meitaki e te patoi nei ratou i te reira. E aronga tu mako kore e te rotoriri ratou. E tu māro to tetai pae. Ka rave ratou i tetai angaanga ma te kore e akamanako e kare ratou e manata atu eaa te ka tupu ki tetai ke.

¹⁵ E maata te aronga mei te manu taae rai te tu i mua ana, inara kua taui i to ratou tu. Kua totouia teia taui anga maata i roto i te Pipiria. (E tatau ia Isaia 11:6, 7.) Ka tatau tatou no runga i te au manu taae mei te ruko e te riona, tei noo ‘au ua ki te au manu kainga, mei te au punua mamoe e te au punua puakatoro. Eaa ratou i noo ‘au ua ai? Akamārama mai teia totou: “No te mea, ka ki te enua i te kite ia Iehova.” (Isaia 11:9) Kare te au manu e apii no runga ia Iehova, no reira i roto i teia akatutuanga, te taiku nei teia totou i te au taui anga ta te tangata uaorai ka rave.

16. Akapeea te Pipiria te tauturu anga i te tangata kia taui i to ratou tu?

¹⁶ E maata to tatou au taeake e te au tuaine e tu taae to ratou mei to te ruko rai i mua ana, inara kua rauka te tu ‘au i teianei. Ka rauka ia koe i te tatau i to ratou tua i roto i te tuanga “Taui te Pipiria i te Oraanga,” i runga i te jw.org. Te aronga tei kite ia Iehova e te tavini ra iaia, kare ratou i aite ki te aronga e tutu akono i te Atua to ratou, kareka te mana ra, kua akakore ratou i te reira. E tutu ua to teia aronga i te akamori i te Atua, inara ko ta ratou e rave ra te akapapu maira e mea ke te reira. Noatu ra, e  maata to roto i te iti tangata o Iehova e tu rotoriri to ratou i mua ana, inara i teianei kua “akatangata ou oki ko tei angaia kia tau i te Atua ra, i te tuatua-tika e te tapu mou.” (Ephesia 4:23, 24) Me apii te tangata no runga i te Atua, ka kite ratou e ka anoanoia kia aru i tona au turanga. Ka tauturu teia ia ratou kia rave i te au taui anga i te au mea ta ratou e irinaki ra, to ratou aere anga manako, e ta ratou ka rave. Kare i te mea māmā i te rave i teia taui anga, inara ka tauturu te vaerua o te Atua i te aronga te inangaro ra i te akamareka iaia.

17. Akapeea tatou me kopae kia kore e akakeuia e te aronga e tu kino to ratou?

¹⁷ E mea māmā ua i te kite i te tuke i rotopu i te aronga e tavini ra i te Atua e te aronga kare e tavini ana iaia. Kia matakite tatou e auraka te tu kino o te aronga kare e tavini ana i te Atua e akakeu ia tatou. Ka inangaro tatou i te aru i ta Iehova aratakianga kia ariu ke mei te tu o te aronga tei akatakaia ia 2 Timoteo 3:2-5. E tika, kare e rauka ia tatou i te kopae takiri i te aronga pouroa e tu kino to ratou. Penei e angaanga kapiti ana tatou kia ratou, e aere kapiti ana ki te apii, me kore e noo kapiti ana. Inara kare tatou e anoanoia kia manako me kore kia rave mei ta ratou rai. Eaa te ka tauturu ia tatou? Ka rauka ia tatou i te akaketaketa i to tatou pirianga kia Iehova na te apiianga i te Pipiria e te ikianga i te aronga tei inangaro iaia ei oa no tatou.

18. Akapeea ta tatou ka tuatua e ta tatou ka rave i te tauturu i tetai ke kia inangaro i te kite ia Iehova?

¹⁸ Ka inangaro katoa tatou i te tauturu i tetai ke kia kite ia Iehova. E kimi i tetai atianga tau no te tutu aere, e kia pati kia Iehova no te tauturu kia tuatua i te mea tau i te tuatau tau. E mea tau kia akakite tatou ki tetai ke e Au Kite tatou no Iehova. I reira, ka riro to tatou tu meitaki ei akakākā i te Atua e kare ia tatou. Kua apii mai a Iehova kia “kopae tatou i te akono kore i te Atua, e te anoano o teianei ao, kia noo tatou ma te tau meitaki, te tuatua-tika, e te akono i te Atua, i teianei ao.” (Tito 2:11-14) Me aru tatou i te akaraanga o Iehova e te rave i tana e anoano maira, ka kite mai tetai ke. Penei ka karanga tetai pae: “Ka aere katoa tatou: kite akenei oki matou e tei ia kotou te Atua.”—Zekaria 8:23.