1, 2. (a) Eaa ra i meitaki ei kia noo tatou ki to Iehova tua? (e) Eaa ta tatou ka uriuri i roto i teia atikara?

E MEA meitaki no tatou kia noo vaitata kia Iehova. Kare atu e tangata ririnui, pakari, e te aroa mei iaia rai! E tika, ka inangaro ua rai tatou kia vai tiratiratu kiaia e kia noo ki tona tua. (Salamo 96:4-6) Inara kare tetai aronga tei akamori i te Atua i rave ana i te reira.

² I roto i teia atikara, ka uriuri tatou i tetai au akaraanga no te aronga tei karanga e tei to Iehova tua ratou, inara i taua taime rai te rave ra i te au mea te rikarika ra a Iehova. Te au apiianga puapinga ka kite mai tatou mei to ratou akaraanga, ka tauturu te reira ia tatou kia vai tiratiratu kia Iehova.

3. Eaa a Iehova i tauta ei i te tauturu ia Kaina, eaa Tana i akakite kiaia?

³ Ei akaraanga, akamanako ana ia Kaina. Kare aia e akamori ana i tetai atua pikikaa, inara kare rai a Iehova i āriki ana i tana akamorianga. Eaa te tumu? Kua kite a Iehova e e anoano kino to roto i te ngakau o Kaina. (1 Ioane 3:12) Akamatakite a Iehova ia Kaina: “Kia rave koe i te meitaki ra, kare ainei koe e kiteia mai? e kare i meitaki ra, kare ainei te vai ra te  tarangaara i te ngutupa na? E kauraro ra aia ia koe, e ei runga ake koe iaia.” (Genese 4:6, 7) Te akapapu ra a Iehova kia Kaina e me tataraara aia e kia iki kia noo ki to te Atua tua, ka āriki Aia ia Kaina.

4. Eaa ta Kaina i rave koi rauka ai tetai atianga nona kia noo i to Iehova tua?

⁴ Me ka taui a Kaina i tona aerenga manako, ka āriki akaou a Iehova i tana akamorianga. Inara kare a Kaina i akarongo ana ki te Atua, e kua akakeu tona aerenga manako tarevake e tona tu noinoi kia rave aia i te au angaanga tarevake. (Iakobo 1:14, 15) I to Kaina mapu anga, penei kare aia i manako ana e ka patoi aia ia Iehova. Inara i teia taime, kua kopae aia i ta te Atua akamatakiteanga, kua meameaau i te Atua, e kua tamate i tona uaorai teina!

5. Eaa te aerenga manako te ka akamareka kore ia Iehova?

⁵ Mei ia Kaina rai, penei ka akamori tetai Kerititiano i teia tuatau ia Iehova, inara te rave ra i te au mea te rikarika ra a Iehova. (Iuda 11) Penei te maroiroi ra aia i roto i te angaanga tutu aere e te aere putuputu ki te uipaanga. Inara i taua taime rai, penei te akatika ra aia i te au manako ainga tau kore, noinoi, me kore te rotoriri i te akatere i tona aerenga manako. (1 Ioane 2:15-17; 3:15) Ka taki teia aerenga manako i tetai kia rave i te ara. Penei kare tetai pae tangata e kite i ta tatou e manako ra me kore e rave ra, inara ko Iehova tei kite. Ka kite aia me kare tatou e noo ki tona tua ma te ngakau katoa.—E tatau ia Ieremia 17:9, 10.

6. Akapeea a Iehova me tauturu ia tatou kia takore i to tatou au anoano tika kore?

⁶ Noatu me rave tatou i te au tarevake, kare a Iehova e viviki i te akangaropoina ia tatou. Me ō tatou ki roto i tetai turanga kino tikai, te pati maira a Iehova ia tatou: “E ariu mai kotou kiaku, e naku e ariu atu kia kotou.” (Malaki 3:7) Te mārama maira a Iehova i to tatou tu paruparu, ta tatou e akakoromaki ra. Inara te inangaro maira aia ia tatou kia ngaueue kore e kia patoi i te kino. (Isaia 55:7) Me pera tatou, te taputou maira aia i te tauturu e te akamaroiroi ia tatou kia takore i to tatou au anoano tika kore.—Genese 4:7.

7. Akapeea a Solomona te takore anga i tona pirianga oa kia Iehova?

⁷ I to Solomona mapu anga, e pirianga oa meitaki tikai tona kia Iehova. Kua oronga te Atua i te pakari kia Solomona e te angaanga puapinga kia patu i tetai iero manea i Ierusalema. Inara kua takore a Solomona i tona pirianga oa kia Iehova. (1 Ariki 3:12; 11:1, 2) Akakite te Ture a te Atua e “auraka oki [te ariki] e akamaata i te vaine nana, kia kore e tatipake tona ngakau.” (Deuteronomi 17:17) Kare a Solomona i akarongo ana ki teia ture. Aere ua rai, e 700 ana vaine akaipoipo e 300 vaine tavini! (1 Ariki 11:3) Te maata anga ia ratou e au vaine ke tei akamori i te au atua pikikaa. No reira kua akarongo kore katoa a Solomona ki te ture a te Atua no runga i te akaipoipo anga i te au vaine ke.—Deuteronomi 7:3, 4.

8. Akapeea a Solomona te akariri anga ia Iehova?

⁸ Aere ua rai, kua takore a Solomona i tona inangaro no te au ture a Iehova. E kua rave i te au angaanga kino tikai. Kua patu aia i tetai au atarau no te atua vaine pikikaa ko Asetoreta e te atua pikikaa ko Kemosa, e kua akamori kapiti aia e tana au  vaine i teia au atua pikikaa. Kua patu a Solomona i teia au atarau ki runga i te maunga i mua ia Ierusalema, te ngai i patu ei aia i te iero o Iehova! (1 Ariki 11:5-8; 2 Ariki 23:13) Penei kua akavare a Solomona iaia uaorai na te manako anga e ka akangaropoina a Iehova i tana au angaanga kino me ka oronga ua rai aia i te au atinga i ko i te iero.

9. Eaa tei tupu te akarongo kore anga a Solomona ki te au akamatakiteanga a te Atua?

⁹ Inara kare rava a Iehova e ānga ke mei te au ara. Karanga te Pipiria: “Riri akerā Iehova ia Solomona, no te mea kua anga ke tona ngakau i te Atua no Iseraela ia Iehova.” Kua tauta te Atua i te tauturu ia Solomona. “Ka rua akera oki [o Iehova] akakite anga mai kiaia, E kua ikuiku aia iaia i taua au mea nei, e auraka aia e aru i te au atua ke: kare akerai aia i akono i ta Iehova i ikuiku mai kiaia ra.” Tei tupu, kua ngere aia i ta te Atua akameitakianga e te tauturu. Kare a Iehova i akatika i to Solomona uanga kia tutara i te iti tangata o Iseraela, e kua tupu te au manamanata kino kia ratou no tetai anere ua atu mataiti.—1 Ariki 11:9-13.

10. Eaa te ka takino i to tatou pirianga meitaki kia Iehova?

¹⁰ Me iki tatou i te au oa kare i mārama me kore i akangateitei i te au turanga a te Atua, ka akakeu ratou i to tatou aerenga manako e ka takino i to tatou pirianga oa kia Iehova. Penei no roto mai ratou i te putuputuanga, inara kare o ratou pirianga ketaketa kia Iehova. Me kore e kopu  tangata, e tangata tupu, e oa angaanga, me kore e oa apii kare e akamori ana ia Iehova. Me akapou tatou i te taime ki te aronga kare e aru ana i ta Iehova au turanga, ka akakeu maata ia tatou kia takino i to tatou pirianga meitaki ki te Atua.

11. Eaa te ka tauturu ia tatou kia iki meitaki i te au oa?

¹¹ E tatau ia 1 Korinetia 15:33. Te maata anga o te tangata, e tu meitaki to ratou. E ko te aronga kare e akamori ana ia Iehova, penei kare ratou e rave ua ana i te kino. Penei kua kite koe i tetai pae ia ratou. Ko te aiteanga ainei e aronga pirianga meitaki ratou? I na, ka akameitaki ainei ratou i toou pirianga kia Iehova? Ka tauturu ainei ratou ia koe kia akapiri vaitata atu ki te Atua? Eaa te mea puapinga rava atu kia ratou? Eaa ta ratou e tuatua ana? E tuatua putuputu ana ainei ratou no runga i te au tu kakau, moni, apinga electronic, tarekareka, e te vai atura? E akaapaapa ana ainei ratou i tetai ke? E reka ana ainei ratou i te au tuatua kanga viivii? Akamatakite mai a Iesu: “No te ki oki o te ngakau ra e tuatuaʼi te vaa.” (Mataio 12:34) Me kite koe e te takino ra te aronga taau e piri atura i toou pirianga kia Iehova, e akaatea mai! E akaiti i toou taime kia ratou, e me ka anoanoia, e takore i te pirianga oa.—Maseli 13:20.

12. (a) Eaa ta Iehova i akakite ki te ngati Iseraela i to ratou akaruke anga ia Aiphiti? (e) Eaa ta te ngati Iseraela i tuatua te patianga te Atua ia ratou kia vai tiratiratu kiaia?

¹² Ka apii katoa tatou i tei tupu te akarangatira anga a Iehova i te ngati Iseraela mei Aiphiti. Te akaputuanga te iti tangata ki mua i te Maunga i Sinai, kua akaari a Iehova iaia kia ratou na roto i tetai tu umere tikai! Kua kite ratou i tetai tumu rangi kerekere, koraparapa te uira, te auai, e kua akarongo i te mangungu e te tangi maata anga o te pu. (Exodo 19:16-19) E oti kua akarongo ratou ia Iehova te akakiteanga “e Atua vareae oki” aia. Kua taputou aia e ka vai tiratiratu aia ki te aronga e inangaro ra iaia e te ka akarongo ki tana au akauenga. (E tatau ia Exodo 20:1-6.) Te akakite ra a Iehova ki te ngati Iseraela e me noo ratou ki tona tua, ka noo katoa aia kia ratou. Me ko koe tetai i roto i tera urupu tangata, eaa taau ka rave me akarongo koe i ta Iehova i tuatua? Penei ka pau rai koe mei ta te ngati Iseraela, tei karanga: “Ko te au tuatua katoa ta Iehova i tuatua maira, ka rave ïa matou.” (Exodo 24:3) Inara kua tupu tetai apinga i muri mai tei timata i te tu tiratiratu o te ngati Iseraela. Eaa te reira?

13. Eaa tei timata i te tu tiratiratu o te ngati Iseraela?

¹³ Kua mataku te ngati Iseraela te akaari anga mai te Atua i tona mana, no reira kua aere atu a Mose ki runga i te Maunga Sinai no te tuatua kia Iehova. (Exodo 20:18-21) Inara kua pou tetai tuatau, e kare a Mose i oki mai ana ki raro ki te puakapa. Te akaraanga, kua mou te iti tangata ki roto i te metepara ma te kore o ratou arataki. Eaa ta ratou ka rave? Penei kua irinaki maata te ngati Iseraela ki tetai arataki tangata ua nei, ko Mose. Kua manamanata ratou e kua tuatua atu kia Aarona: “Ka rapa i tetai atua no tatou, ei na mua ia tatou nei; kareka taua Mose nei,  ko te tangata i arataki mai ia tatou mei te enua maira mei Aiphiti, kare tatou i kite i tona aerenga.”—Exodo 32:1, 2.

14. Akapeea te ngati Iseraela te akavare anga ia ratou uaorai, e akapeea a Iehova te ariu anga atu kia ratou?

¹⁴ Kua kite ana te ngati Iseraela e e tarevake te akamori i te au itoro. (Exodo 20:3-5) Inara kua viviki ratou i te akamori i te punua puakatoro auro! Noatu kare ratou i akarongo ki ta Iehova akauenga, kua akavare ratou ia ratou uaorai na te manako anga e te vaira rai ratou ki to Iehova tua. Kua kapiki katoa a Aarona i teia akamorianga punua puakatoro e ‘oroa kia Iehova.’ Eaa ta Iehova i rave? Kua akakite aia kia Mose e “kua kino oki toou au tangata,” e kua akaruke “i te arataa taku i akaue ia ratou.” Kua riri tikai a Iehova e kua manako katoa aia i te takore i te iti tangata katoatoa.—Exodo 32:5-10.

15, 16 Akapeea a Mose raua ko Aarona te akaari anga e tei to Iehova tua tikai raua? (Akara i te tutu mua.)

¹⁵ Inara e Atua tangi aroa a Iehova. Kare aia i takore atu i teia iti tangata. Mari ra, kua oronga aia i tetai atianga ki te ngati Iseraela kia akaari mai me ka inangaro ratou i te noo ki tona tua. (Exodo 32:14) Te kite anga a Mose i te iti tangata te maeva ua, te imene, e te ura anga i mua i te itoro, kua reru aia i taua punua puakatoro auro ra e ungaunga rava atura. E oti kua ava aia: “Koai to Iehova ra? Ko te oro mai ïa kiaku nei. E “kua uipa katoa maira te au tamariki ravarai a Levi” kia Mose.—Exodo 32:17-20, 26.

¹⁶ Noatu e na Aarona i maani i te punua puakatoro auro, kua tataraara aia pera katoa kua iki kapiti ratou ko te toenga o te ngati Levi kia noo ki to Iehova tua. Kua akapapu mai teia aronga tiratiratu, e kare ratou e noo ki te tua o te aronga ara. E ikianga pakari te reira, no te mea i muri mai i taua rā ra, e tauatini ua atu tei akamori i te punua puakatoro auro tei tamateia. Inara kua ora mai te aronga tei noo ki to Iehova tua, e kua taputou te Atua i te akameitaki ia ratou.—Exodo 32:27-29.

17. Eaa ta tatou i apii mai mei ta Paulo i tata no runga i te punua puakatoro auro?

¹⁷ Eaa te apiianga no tatou? Karanga te apotetoro ko Paulo: “Kua riro oki taua au mea ra ei akaraanga na tatou,” no reira “auraka katoa kotou ei araara idolo.” Akamārama mai a Paulo e kua riro teia akaraanga “ei ako mai oki ia tatou, i te aronga i rokoia mai i te openga o te au tuatau nei, i tataiaʼi. E teianei, ko te manako ra e te tu ra aia, kia matakite aia ko te inga aea.” (1 Korinetia 10:6, 7, 11, 12) Mei ta Paulo i akakite mai, ka ō katoa te aronga e akamori ra ia Iehova ki te rave anga i te kino. Penei ka manako katoa ratou e te mareka maira a Iehova ia ratou. Inara i te mea te inangaro ra tetai tangata kia riro mai ei oa no Iehova, me kore tei karanga e tu tiratiratu tona, kare ko te aiteanga e te  mareka tikai maira a Iehova iaia.—1 Korinetia 10:1-5.

18. Eaa te ka akariro ia tatou kia aere ke mei ia Iehova, e eaa te ka tupu mai?

¹⁸ No te mea kare a Mose i oki vave mai ana mei te Maunga Sinai mei ta te ngati Iseraela i tapapa, kua akamata ratou i te manamanata. Me kare te openga o teia akatereanga e tae vave mai mei ta tatou i tapapa, penei ka manamanata katoa rai tatou. Penei ka akamata tatou i te manako e mamao ke ta Iehova au taputou manea no te tuatau ki mua, e penei ka akamata tatou i te akamanako i ta tatou ka inangaro e kare ko ta Iehova. Me kare tatou e matakite, ka aere ke tatou mei ia Iehova e ka rave i te au apinga kare rava tatou e manako atu.

19. Eaa ta tatou ka akamaara ua rai, e no teaa ra?

¹⁹ Te umuumu maira a Iehova ia tatou kia akarongo tikai kiaia e kia akamori iaia anake. (Exodo 20:5) Eaa aia i pati mai ei ia tatou kia pera? No tona inangaro ia tatou. Me kare tatou e rave i ta Iehova e inangaro maira, ka rave tatou i ta Satani e inangaro ra, e ka takino te reira ia tatou. Akakite a Paulo: “Kare e tika ia kotou kia inu i te kapu a te Atu, e te kapu a te au demoni: kare e tika ia kotou kia kai i te kaingakai a te Atu ra, e te kaingakai a te au demoni.”—1 Korinetia 10:21.

20. Akapeea a Iehova me tauturu ia tatou noatu me tarevake tatou?

²⁰ Ka rauka ua rai ia Kaina, Solomona, e te ngati Iseraela i te tataraara e te taui i to ratou tu. (Angaanga 3:19) Taka meitaki, kare a Iehova e akangaropoina viviki i te tangata no te tarevake ta ratou i rave. Akamanako ana i te tu i akakore ei aia i te ara a Aarona. I teia tuatau, te oronga aroa maira a Iehova i te au akamatakiteanga ei paruru ia tatou mei te rave anga i te tarevake. Te taangaanga nei aia i te Pipiria, ta tatou au puka, e pera te au taeake Kerititiano. Me akarongo tatou ki ta Iehova akamatakiteanga, papu roa e ka tangi aroa mai aia ia tatou.

21. Eaa ta tatou ka rave me timataia to tatou tu tiratiratu kia Iehova?

²¹ Te tu aroa ua o Iehova, e akakoroanga to te reira. (2 Korinetia 6:1) Kua oronga mai te reira i tetai atianga no tatou kia ‘kopae i te akono kore i te Atua, e te anoano o teianei ao.’ (E tatau ia Tito 2:11-14.) I roto i teia akatereanga, ka timata uaia rai to tatou tu tiratiratu kia Iehova. E tauta ua rai i te noo tamou ki to Iehova tua, e kia akamaara “ko to Atua ra ko Iehova taau e mataku, e koia taau e akamori, e koia taau e topiri atu.”—Deuteronomi 10:20.