1, 2. Eaa te aiteanga, kia akara kia Iehova?

TE NOO nei tatou i te tuatau “kino maata.” (2 Timoteo 3:1) E ka kino roa atu te oraanga i mua ake ka takore ei a Iehova i teia ao kino e ka akatupu i te ‘au mou tikai i te enua nei. No teia tumu, e ui kia tatou uaorai, ‘Ka akara au kiaai no te tauturu e te arataki anga?’ Penei ka viviki tatou i te karanga, “Kia Iehova,” e ko te pauanga meitaki rava atu teia.

² Eaa te aiteanga, kia akara kia Iehova? E akapeea tatou me akapapu e ka akara ua rai tatou kiaia me tupu te au manamanata? Kua akamārama tetai tangata tata Pipiria i te puapinga no tatou kia akara kia Iehova me anoano tatou i te tauturu. (E tatau ia Salamo 123:1-4.) Karanga aia me akara tatou kia Iehova, kua aite tatou ki tetai tavini tei uri ki tona pu. Akapeea ra? Ka akara tetai tavini, me kore ka irinaki aia ki tona pu kia oronga mai i te kai e te paruru anga. Inara ka anoano katoaia aia kia akara putuputu ki tona pu kia mārama i ta te pu e inangaro maira iaia kia rave, e oti ka  anoanoia aia kia rave i te reira. Mei te reira rai, ka anoanoia tatou kia apii meitaki i te Tuatua a te Atua i te au rā ravarai kia mārama eaa ta Iehova e inangaro maira ia tatou kia rave, e oti ka anoanoia tatou kia rave i te reira. I reira tatou e papu ei ka tauturu mai a Iehova ia tatou me anoano tatou i te tauturu.—Ephesia 5:17.

3. Eaa te ka apai ke i to tatou manako mei ia Iehova?

³ Noatu kua kite tatou e ka anoanoia tatou kia akara ua rai kia Iehova, tetai taime penei ka aere ke to tatou manako. Ko teia tikai tei tupu ki to Iesu oa piri mou ko Mareta. Kua “varenga iora aia i te akono anga i te peu o te manuiri.” (Luka 10:40-42) Me kua varenga tetai vaine tiratiratu mei ia Mareta rai noatu tei reira a Iesu, auraka tatou e poitirere me ka varenga katoa rai tatou. No reira, eaa te ka tavarenga ia tatou kia kore e akara kia Iehova? I roto i teia atikara, ka uriuri tatou akapeea te angaanga a tetai ke me tavarenga ia tatou. E ka apii tatou akapeea me akara ua rai kia Iehova.

4. Eaa tatou ka poitirere ei e kua ngere a Mose i tana akameitakianga kia tomo ki roto i te Enua Taputouia?

⁴ Kua akara tikai a Mose kia Iehova no tetai arataki anga. Akakite mai te Pipiria e kua “maroiroi rava atura aia i te akara anga atu iaia, i tei kore e kitea kia akara ra.” (E tatau ia Ebera 11:24-27.) Karanga katoa te reira e “kare rava e peroveta i tupu i roto ia Iseraela mei ia Mose te tu, i ta Iehova i kite pu atu i te mata e te mata.” (Deuteronomi 34:10) Inara noatu e oa piri mou tikai a Mose no Iehova, kua ngere aia i tana akameitakianga kia tomo ki roto i te Enua Taputouia. (Numero 20:12) Eaa te tarevake i tupu?

5-7. Eaa tei tupu i muri ake i to Iseraela akaruke anga ia Aiphiti, e eaa ta Mose i rave?

⁵ E rua marama i muri ake te akaruke anga to Iseraela ia Aiphiti, e i mua ake ka tae ei ratou ki te Maunga i Sinai, kua tupu tetai apinga kino tikai. Kua akamata te tangata i te kopekope no te mea kare e vai. Kua kopekope atu ratou ma te riri e “kua kapiki aturā Mose kia Iehova, na ko atura, Akapeea au i teianei aronga? Kare e roa e peî mai ei ratou iaku ki te toka.” (Exodo 17:4) Kua oronga a Iehova i tetai ikuikuanga taka meitaki kia Mose. Akakite a Iehova kiaia kia rutu i te mato i Horeba ki tana rakau. Karanga te Pipiria: “E kua pera oki a Mose ki mua i te aroaro o te aronga pakari o Iseraela ra.” E oti kua ta‘e mai te vai, kua rava te vai na te iti tangata Iseraela, e kua rapakauia te manamanata.—Exodo 17:5, 6.

⁶ Akakite mai te Pipiria e kua tapa a Mose i te ingoa o te reira ngai ko “Masa,” te aiteanga e “Timataanga,” e ko “Meriba,” te aiteanga e “Tauetonoanga.” Eaa te tumu? “No te tauetonoanga a te tamariki a Iseraela, e no te mea kua akakōkō ratou ia Iehova, i te na ko anga e, Tei rotopu ainei a Iehova ia tatou nei, e kare aina?”—Exodo 17:7.

⁷ Eaa to Iehova manako no te au mea i tupu i Meriba? Kua manako aia e te patoi maira te ngati Iseraela iaia e tona mana akaaere, kare ko Mose anake ua. (E tatau ia Salamo 95:8, 9.) E tarevake maata  tikai ta te ngati Iseraela i rave. Inara kua rave a Mose i te mea tau. Kua akara aia kia Iehova e kua aru meitaki i tana au ikuikuanga.

8. Eaa tei tupu te vaitata anga te ngati Iseraela ki te openga o to ratou aere anga na roto i te metepara?

⁸ Inara, eaa tei tupu mei tetai 40 mataiti i muri mai? Kua vaitata te ngati Iseraela ki te openga o to ratou aere anga na roto i te metepara. Kua tae ratou ki tetai ngai vaitata kia Kadesa, vaitata atu ki te kena o te Enua Taputouia. Kua kapiki katoaia teia ngai ko Meriba. * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.) Eaa te tumu? No te mea kua kopekope akaou to Iseraela e kare e vai. (Numero 20:1-5) Inara i teia taime, kua rave a Mose i tetai tarevake kino tikai.

9. Eaa te ikuikuanga ta Iehova i oronga kia Mose, inara eaa ta Mose i rave? (Akara i te tutu mua.)

⁹ Eaa ta Mose i rave te meameaau anga te iti tangata? Kua akara akaou aia kia Iehova no tetai arataki anga. Inara i teia taime kare a Iehova i akakite ana kia Mose kia rutu i te mato. Akakite aia kia Mose kia apai i tana rakau, e arataki i te iti tangata ki te pae i te mato, e kia tuatua ki te mato. (Numero 20:6-8) Kua rave ainei a Mose i te reira? Kare. Kua riri tikai aia i te iti tangata e kua kapiki atu: “Ka akarongo mai ana, e tenana aronga meameaau; e tika aina ia maua kia apai atu i te vai na kotou no roto i teianei mato?” I reira kua rutu aia i te mato, me kore te toka, kare e okotai taime mari ra e rua.—Numero 20:10, 11.

10. Eaa to Iehova manako no ta Mose i rave?

¹⁰ Kua riri tikai a Iehova ia Mose. (Deuteronomi 1:37; 3:26) Eaa a Iehova i pera ai? Ko tetai tumu, kare a Mose i akarongo ana ki te arataki anga ou ta Iehova i oronga kiaia.

11. Na te rutu anga i te mato, eaa a Mose i maani ei i te ngati Iseraela kia manako e kare a Iehova i rave ana i tetai temeio?

¹¹ Penei e tumu ke atu tetai i riri ei a Iehova. Ko te au toka mamaata i Meriba mua, e au toka pakari tikai te reira. Noatu ka rutu pakari tetai tangata i teia toka, kare e tangata e manako e ka ta‘e mai te vai ki vao. Inara e tuke te au toka i ko i te rua o te Meriba. E ngaika te maata anga o te reira. No te mea e paruparu ake te ngaika, ka ta‘e te vai ki roto i te reira e ka akaputuia. E oti, ka rauka i te tangata i te koputa i teia toka kia rauka mai te vai. No reira te rutu anga a Mose i te mato e kare i tuatua ki te reira, penei kua manako te ngati Iseraela e kua ta‘e natura ua mai te vai e kare na tetai temeio no ko mai ia Iehova? * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.) Kare e rauka ia tatou i te akapapu.

12. Eaa tetai akaou tumu i riri ei a Iehova ia Mose raua ko Aarona?

¹² Penei e tumu akaou tetai i riri kino ei a Iehova ia Mose raua ko Aarona. Kua karanga a Mose ki te iti tangata: “E tika aina ia maua kia apai atu i te vai na kotou no roto i teianei mato?” Te karanga anga a Mose e ko “maua,” penei te taiku ra aia e ko raua ko Aarona. Ta Mose i tuatua, e tu akangateitei kore tikai te reira no te mea kare aia i oronga i te akameitakianga katoatoa no te temeio kia Iehova. Karanga a Salamo 106:32, 33: “Kua akariri oki ratou iaia i te vai o Meriba, tumatetenga iorā Mose ia ratou: Kua akaongoongo oki ratou i tona ngakau, i tuatua tau kore ei tona vaa.” * (Akara i te tataanga rikiriki i raro.) (Numero 27:14) Kare a Mose i oronga i te akangateiteianga tei tau kia Iehova. Akakite a Iehova kia Mose e Aarona: “Kua akono ngata korua i taku tuatua.” (Numero 20:24) E ara kino tikai te reira!

13. Eaa ra i tau tikai ei kia akautunga a Iehova ia Mose?

¹³ E maata ta Iehova e umuumu maira ia Mose raua ko Aarona, no te mea te arataki ra raua i Tona iti tangata. (Luka 12:48) I mua ana, kare a Iehova i akatika i tetai uki ngati Iseraela katoa kia tomo ki roto i te Enua Taputouia, no to ratou tu meameaau. (Numero 14:26-30, 34) No reira kua tau rai kia akautunga a Iehova ia Mose mei te reira rai, no tona tu meameaau tikai. Mei te aronga meameaau rai, kare a Mose i akatikaia kia tomo ki roto i te Enua Taputouia.

14, 15 Eaa te tumu i meameaau ei a Mose ia Iehova?

¹⁴ Eaa te tumu i meameaau ei a Mose ia Iehova? Tatau akaou tatou ia Salamo 106:32, 33: “Kua akariri oki ratou iaia i te vai o Meriba, tumatetenga iorā Mose ia ratou: Kua akaongoongo oki ratou i tona ngakau, i tuatua tau kore ei tona vaa.” No reira noatu kua meameaau te ngati Iseraela ia Iehova, ko Mose ra tei akaongoongo i tona ngakau me kore tei riri atu. Kare aia i akaari i te tu akono meitaki, mari ra kua tuatua aia ma te kore e akamanako i te ka tupu.

¹⁵ Kare a Mose i akara ana kia Iehova no te mea kua akariro aia i te angaanga a tetai pae i te apai ke i tona manako. Te taime mua i kopekope ei te tangata no runga i te vai, kua rave a Mose i te mea tau. (Exodo 7:6) Inara penei kua roiroi e kua riri aia no te tu meameaau o te ngati Iseraela no te au mataiti i aereia. Te akaraanga te manako ua ra a Mose i tona uaorai manako e kare e kimi akapeea me akakakā ia Iehova.

16. Eaa tatou ka akamanako ei i ta Mose i rave?

¹⁶ Me kua aere ke te manako o tetai peroveta tiratiratu mei ia Mose rai e kua ara, ka māmā ua te reira i te tupu kia tatou. Kua vaitata a Mose i te tomo ki roto i te  Enua Taputouia, e te vaitata nei tatou i te tomo ki roto i te ao ou. (2 Petero 3:13) Kare rava tatou e inangaro kia ngere i taua akameitakianga akaperepereia. Inara e rauka ai te tomo ki roto i te ao ou, ka anoanoia tatou kia akara ua rai kia Iehova e kia akarongo ua rai kiaia. (1 Ioane 2:17) Eaa te apiianga ta tatou i kite mai mei te tarevake o Mose?

17. Akapeea tatou me paruru i to tatou tu akono meitaki me riri tatou?

¹⁷ E akaari i te tu akono meitaki me riri koe. Tetai taime ka tupu putuputu mai tetai manamanata kia tatou. Inara karanga te Pipiria: “Auraka tatou e roiroi i te takinga-meitaki, ei te tuatau tikai oki tatou e kokoti ei, kia kore tatou e akaparuparu.” (Galatia 6:9; 2 Tesalonia 3:13) Me akariri putuputu mai tetai tangata me kore apinga ia tatou, e akamanako ana tatou i mua ake ka tuatua ai? Te akatere ra ainei tatou i to tatou uaorai tu riri? (Maseli 10:19; 17:27; Mataio 5:22) Me akariri mai tetai ke ia tatou, ka anoanoia tatou kia “tuku ua atura i te riri,” me kore kia akatika ia Iehova kia akaari mai i tona riri. (E tatau ia Roma 12:17-21.) Eaa te aiteanga o te reira? Auraka tatou e riri, mari ra, kia tiaki marie ia Iehova kia akatanotano i to tatou manamanata i te tuatau tei  tau kiaia. Me tauta tatou i te akaoki i te kino ki te kino ma te kore e akara kia Iehova, te akangateitei kore ra tatou iaia.

18. Eaa ta tatou ka akamaara me aru i te au arataki anga?

¹⁸ E aru meitaki i te au arataki anga ou. Te aru tiratiratu ainei tatou i te au arataki anga ou ta Iehova i oronga mai? Kare tatou e rave ua rai i te au angaanga tei rave ua ana tatou i mua ana no te mea kua matau ua tatou i te reira. Mari ra, kia viviki tatou i te aru i te au arataki anga ou ta Iehova ka oronga mai na roto i tana akaaerenga. (Ebera 13:17) Pera katoa, kia matakite tatou e “auraka kia rai to kotou manako i te tangata nei i tei tataia ra.” (1 Korinetia 4:6) Me aru meitaki tatou i ta Iehova arataki anga, te akara ua ra tatou kiaia.

19. Akapeea tatou me paruru kia kore te tarevake o tetai pae e takino i to tatou pirianga oa kia Iehova?

¹⁹ Auraka e akariro i te tarevake o tetai ke kia takino i toou pirianga oa kia Iehova. Me akara ua rai tatou kia Iehova, kare tatou e takino i to tatou pirianga oa kiaia, e kare e riri i ta tetai ke ka rave. E mea puapinga tikai teia me, mei ia Mose rai, e apainga ta tatou i roto i te akaaerenga a te Atua. E tika, ka anoanoia tatou tataki tai kia angaanga pakari e kia akarongo kia Iehova e ora ai. (Philipi 2:12) Tera te tu, te maata atu i ta tatou apainga, ko te maata atu ïa ta Iehova e umuumu maira ia tatou. (Luka 12:48) Inara me te inangaro tikai ra tatou ia Iehova, kare e apinga e akaturori ia tatou me kore e akatakake ia tatou mei tona aroa.—Salamo 119:165; Roma 8:37-39.

20. Eaa ta tatou ka tauta i te rave?

²⁰ Te noo nei tatou i roto i tetai tuatau ngata tikai. No reira e mea puapinga tikai kia akara ua rai tatou kia Iehova, ko “tei noo ki runga i te au rangi ra,” kia mārama i tana e inangaro maira kia rave tatou. Auraka rava tatou e akariro i te angaanga a tetai ke kia takino i to tatou pirianga oa kia Iehova. Tei tupu kia Mose, e apiianga puapinga tikai te reira no tatou. Kare tatou e riri me rave tetai pae i te tarevake, mari ra ka tauta tatou i “te akara anga ki to tatou Atua kia Iehova ra, e kia aroa mai aia ia tatou nei.”—Salamo 123:1, 2.