Kare Rava e Puapingaia te Aronga Tamaki Atu i te Atua!

“E tamaki mai oki ratou ia koe, e kare ra koe e rauka ia ratou.”​—IEREMIA 1:19.

1. Eaa te angaanga i rauka ia Ieremia, e eaa te roa o tana angaanga?

KUA unga atura Iehova ia Ieremia ou ra ei peroveta ki te au pa enua ra. (Ieremia 1:5) Kua tupu teia i te tutara anga o te ariki meitaki ko Iosia o Iuda ra. Kua raveia te angaanga peroveta a Ieremia na roto i te tuatau taitaia i mua ake i te re anga a Babulonia ia Ierusalema e te riroanga oki te au tangata o te Atua ei tuikaa.​—Ieremia 1:​1-3.

2. Akapeea ta Iehova ra akamaroiroi anga ia Ieremia ra, e eaa te aiteanga no te tamaki atu anga i taua peroveta ra?

² Te au tuatua akavaanga ta Ieremia ka akakite kua tika kia akakeu i te patoianga. No reira, kua akamaroiroi atura te Atua iaia no te apinga te vai maira ki mua. (Ieremia 1:​8-10) Ei akatauanga, kua akaketaketaia te vaerua o te peroveta ra na te au tuatua: “E tamaki mai oki ratou ia koe, e kare ra koe e rauka ia ratou; tei ia koe oki au, ei akaora ia koe, te tuatua mairā Iehova.” (Ieremia 1:19) Te aiteanga o te tamaki anga kia Ieremia mei te tamakianga i te Atua rai. I teia tuatau, e pupu tavini ta Iehova mei te peroveta rai ta ratou angaanga te aiteite ra ki ta Ieremia. Mei iaia ra, te akakite mataku kore ra ratou i te tuatua totou. E ko teianei tuatua te akatupu ra i te meitaki me kare i te kino ki te aronga tataki tai e te au pa enua oki, tei runga ra i to ratou manako anga no te reira. Mei te tuatau ia Ieremia rai, te vaira te aronga tei tamaki atu ki te Atua na te patoianga i tona au tavini e ta ratou au angaanga tu-Atua ra.

 Te Patoiia Nei te Au Tavini o Iehova

3. Eaa ra i tamakiiai te au tavini o Iehova ra?

³ Kua patoiia te au tangata o Iehova mei te tuanga mua mairai o te 20 anere mataiti ra. I te au enua e manganui, kua kimi te au tangata akakoro ra kia arai​—ae, kia akamuteki​—i te tuatua anga no te tuatua meitaki o te Patireia o te Atua. Kua akakeuia ratou e to tatou Enemi maata, koia te Tiaporo, tei ‘aaere nei mei te liona ngunguru ra, i te kimi anga i te tangata e pou iaia.’ (1 Petero 5:8) I muri ake i te openga o ‘te au tuatau etene’ ra i te 1914, kua akanoo te Atua i tana Tamaiti ei Ariki ou no te enua nei, ma te akauenga: “E ariki oki koe i rotopu i to au enemi ra.” (Luka 21:24; Salamo 110:2) I te akonoanga tona mana, kua uri maira Karaiti ia Satani mei te rangi e kua kotinga mai iaia ki te tuanga vaitata ki te enua nei. I te kiteanga e poto ua tona tuatau, kua tuku te Tiaporo i tona riri maata ki runga i te au Kerititiano akatainuia e to ratou au oa oki. (Apokalupo 12:​9, 17) Eaa te au tupu anga no te au patoianga putuputu na teianei aronga tamaki atu i te Atua ra?

4. Eaa te au timataanga tei rokoia ki te au tangata o Iehova i te tuatau o te Tamaki I o te Ao ra, inara eaa tei tupu mai i te 1919 e te 1922 oki?

⁴ Kua aro atura te au tavini akatainuia o Iehova i te au timataanga akarongo e manganui i te tuatau o te Tamaki I o te Ao ra. Kua akaapaia ratou e kua akakinoia, kua arumakiia e te au pupu, e kua papaia oki. Mei ta Iesu i totou ra, kua riro ratou  ei ‘makitakitaia mai e te pa enua ravarai i tona ingoa.’ (Mataio 24:9) I roto i te tu riri kino o te tamaki ra, kua taangaanga te au enemi o te Patireia o te Atua ra i tetai ravenga tei raveia ra kia Iesu Karaiti. Kua akairo pikikaa atura ratou i te au tangata o Iehova ei aronga meameaau, e kua ta atura ratou i te ngakau tikai o te akaaerenga akara mataia a te Atua ra. Ia Me 1918, kua orongaia te au pepa no te tapeka anga i te peretiteni o te Taiate Punanga Tiaki, ko J. F. Rutherford, e tona nga oa piri vaitata e itu. Kua orongaia te au akautunga teiaa kia tapekaia eia nga tangata e varu katoa e kua tonokia ki te are auri i Atlanta, i Georgia, U.S.A. E iva marama i muri iora kua akamataraia mai ratou. Ia Me 1919 kua patoi tetai akavaanga o te au pira e kare te aronga akaapaia ra i timata tau ia, e no reira kua taruri keia te akava anga. Kua akaoki akaouia taua akavaanga no tetai timataanga ou, inara i muri akera kua akakoreia e te kavamani taua akautunga ra, e kua tiama takiriia te Taeake ko Rutherford ma tona nga oa katoa oki. Kua rave akaou ratou i ta ratou au angaanga, e kua oronga nga uruoaanga tei raveia i Cedar Point, Ohio, i te 1919 e i te 1922 i te akakeu akaou anga i te angaanga tutuanga Patireia ra.

5. Akapeea te turanga o te Au Kite o Iehova i te Nazi Tiamani ra?

⁵ Kua mama mai te aronga tutara mana kotinga koreia i te au mataiti 1930 ra, e kua taokotai a Tiamani, a Itaria, e Tiapani ei nga mana Taokotai Anga ra. I te tuanga mua o taua raungauru mataiti ra, kua raveia mai te takinga kinoanga ketaketa roa ki te au tangata o te Atua, e maata oki i Nazi Tiamani ra. Kua akanooia te au arairai anga. Kua kimikimiia te au are, e kua tapekaia te aronga no ratou ra. E au tauatini ua atu kua makaia atu ki roto i te au puakapa tamamae anga no to ratou kore e akatika kia akaruke i to ratou akarongo. Ko te tamaki atu i te au tangata o te Atua ra kua akakoroia ei takore takiri atu i te Au Kite o Iehova i roto i taua ngai ketaketa ra te au tu kavamani. * I te aerenga te Au Kite ki te au akavaanga i Tiamani kia maro atu i to ratou au tika, kua teateamamaoia e te Ministry of Justice o te Reich tetai manakoanga roa kia akapapu e kare ratou e autu. Kua tuatua ia: “Kare e tika kia puapinga kore te au akavaanga na runga i te manako anga ravenga ture ua; inara ka tika kia kimi e kia kitea te au rave anga noatu rai te au tu ngata ra, kia akatupu i ta ratou au angaanga teitei ra.” Te aiteanga o teianei e kare e rauka te tuatua tau. Kua tamou marie te au Nazi e ko te au angaanga a te Au Kite o Iehova e rave akakino, me kare e enemi akariri, e ‘te akapekapeka ra i te patuanga o te au National Socialist.’

6. Eaa te au tauta anga tei raveia kia arai i ta tatou angaanga i te tuatau o te Tamaki II o te Ao e i muri ake oki?

⁶ I te tuatau o te Tamaki II o te Ao, kua tukuia te au araianga e te au tureanga ki runga i te au tangata o te Atua i Autireria, i Kanata, e etai atu au enua tei akatakaia ra ma te Taokotaianga Au Enua Peritane​—i Aperika, i Asia, e te au airani o te Caribbean e to te Patipika. I Marike, kua apai mai te au enemi mana e te au tangata kare i tau te kite anga i ‘te takinga-kino no runga i te ture ra.’ (Salamo 94:20) Inara ko te au maroanga takianga rima ki te reva e te au ture pupu tangata tei arai ra i te tutuanga i tera are i tera are kua maroia i roto i te au akavaanga, e kua patu mai te au ikianga akaperepere i Marike i tetai akamaroiroi anga no te turu anga i te tu rangatira no te akamori anga. E akameitaki kia Iehova, kare i autu te au tauta anga a te enemi ra. I te topiri anga te tamaki anga i Europa, kua takoreia te au araianga. Kua tukua kia matara ua te au tauatini ua atu Au Kite tei tuikaaia ra i roto i te au puakapa tamamae anga, inara kare te tamaki anga i kore ake. I muri ua ake i te Tamaki II o te Ao, kua akamata mai te Cold War. Kua apai mai te au pa enua Itinga o Europa i etai atu taomianga ki runga i te au tangata o Iehova. Kua raveia etai angaanga mana kia tamanata e kia arai oki i ta tatou au angaanga tutu aere, kia tapu i te aerenga o te au puka apii Pipiria, kia akakore i ta tatou au akaputuputuanga tangata. E manganui tei tapekaia me kare kua tonokia ki te au puakapa angaanga.

Rave ua Atu i te Angaanga Tutuanga!

7. Eaa tei tupu ki te Au Kite o Iehova i Porani, i Rutia, e i etai atu au enua i eia au mataiti ua akenei?

⁷ Inara i te topa aereanga te au raungauru mataiti, kua tuera ua te angaanga tutuanga Patireia. Inara, ko Porani te vaira i raro ake i te tutara  Komuniti, kua akatika i te au uruoaanga okotai ra i te 1982. Kua raveia te au uruoaanga pa enua i te 1985. Kua aru mai te au uruoaanga au pa enua i te 1989, ma te au tauatini ua atu tei tae mai mei Rutia e te Ukraine. I taua mataiti ra kua oronga a Hungary raua ko Porani i te akatika anga ture no te Au Kite o Iehova ra. I te tuatau pururu anga rau i te 1989, kua topa mai te Berlin Wall ki raro. I etai marama tokoiti i muri iora, kua rauka mai ia tatou te akatikaanga ture i Tiamani Itinga, e i te tuatau poto i muri akera kua raveia tetai uruoaanga au pa enua ki Berlin. E i te akamata anga o te raungauru mataiti openga o te 20 anere mataiti, te raveia ra te au tautaanga kia aravei atu i te au taeake i Rutia. Kua araveiia atu etai opita i Moscow, e i te 1991, kua orongaia mai te tika i te ture kia retitaia te Au Kite o Iehova. Mei reira maira kua tupu maata te angaanga i Rutia e i te au repapuriki ko ratou ra tetai tuanga o te Soviet Union mua ra.

8. Eaa tei tupu ki te au tangata o Iehova i te 45 mataiti aru mai i te openga o te Tamaki II o te Ao nei?

⁸ I te topa anga te takinga kino i etai ngai, kua tupu maata i etai atura. I te 45 mataiti aru mai i te openga o te tamaki rua o te ao, e manganui te au enua tei kore i oronga i te akatikaanga ture i te Au Kite o Iehova. Kapiti katoa, kua akanooia te au araianga ki runga ia tatou me kare i ta tatou au angaanga i e 23 enua i Aperika, e 9 i Asia, e 8 i Europa, e 3 i Marike Ratino, e e 4 i etai airani ke ra.

9. Eaa tei rokoia ki te au tavini o Iehova i Malawi?

⁹ Kua tupu ki te Au Kite o Iehova i Malawi te takinga kinoanga ketaketa i te akamataanga o te 1967. No to ratou tu neutara ei au Kerititiano mou, kare to tatou au oa akarongo i reira e oko i te au kati poritiki. (Ioane 17:16) Aru mai i tetai uipaanga o te Malawi Congress Party i te 1972, kua akamata akaouia te takino anga. Kua tuaruia atu te au taeake ra mei to ratou au kainga e kua akakoreia e angaanga na ratou. E au tauatini ua atu tei oro ke atu i taua enua ra kia kopae ke i te tamate anga. Inara i autu ainei te aronga tamaki atu i te Atua ra e tona au tangata oki? Kare rava ia! I muri ake i tetai taruri ke anga i te au turanga, kua ripoti tetai take e 43,767 papuritia Patireia i Malawi i te 1999, e e tere atu i te 120,000 tei aere atu ki te au uruoaanga tapere i reira. Kua patuia tetai opati manga ou i roto i te oire maata.

Kua Kimi Ratou no Tetai Tapepe Anga

10. Mei te tu ia Daniela rai, eaa ta te aronga patoi i teia tuatau i te au tangata o te Atua e rave nei?

¹⁰ Kare e rauka i te au apoteiti, te au orometua, e etai ke atu oki kia akakoromaki i ta tatou tuatuaanga no te Tuatua a te Atua ra. I raro ake i te taomianga mei te au ngai akonoanga mai o Kerititome, kua kimi te aronga patoi no tetai ravenga tei manakoia e tau i te ture kia akatika i ta ratou tamaki anga mai ia tatou. Eaa te au ravenga tei raveia ra i etai au tuatau? Eaa ra ta te aronga patoi ra i rave i te patoianga i te peroveta ra ia Daniela? Ia Daniela 6:​4, 5, ka tatau tatou: “Kua kimi iora nga akaaere e te au tutara i tetai tapepe anga ia Daniela i taua basileia ra; kare akera i kitea ia ratou te tapepe anga atu, e te kino; no te mea e tuatua pikikaa kore tana, kare roa oki e tatipake e te kino i kitea iaia. Kua tuatua akera taua au tangata i reira ra, Kare rava a tatou tapepe anga e kitea i taua Daniela nei, mari ra ei te ture a tona uaorai Atua e raukaʼi.” I teianei tuatau, ka kimi te aronga patoi i tetai tapepe anga. Kua ava maata ratou i te “au akapupu anga akonoanga kino” e kua tauta kia tuku atu i teianei tu kino ki runga i te Au Kite o Iehova ra. Na te akaapa tarevake, tuatua akakino, e te pikikaa, te rave kino maira ratou i ta tatou akamori anga e ta tatou akonoanga i te au kaveinga tau i te Atua ra.

11. Eaa etai tuatua pikikaa na etai aronga patoi i te Au Kite o Iehova ra?

¹¹ I etai enua, kare te aronga akonoanga e te poritiki oki e akatika e te akono ra tatou i “te akono mou i te Atua e te kino kore i mua i te aroaro o te Atua.” (Iakobo 1:27) Noatu rai e te raveia ra ta tatou au angaanga i roto i e 234 enua, te karanga ra te aronga patoi e kare tatou i tetai “akonoanga kiteaia.” I mua poto ake i tetai uruoaanga au pa enua i te 1998, kua tata tetai nutipepa i Atene i tetai orometua Otototi Ereni i te tuatuaanga e ko “[te Au Kite o Iehova] kare i tetai ‘akonoanga kiteaia,’” noatu rai te akakiteanga a te European Court of Human Rights tei patoi ra i te reira manako. I etai ra tokoiti i muri akera, kua taiku mai tetai atu nutipepa i taua oire rai i tetai vaa tuatua ekaretia i te tuatuaanga: “Kare te [Au Kite o Iehova] i ‘tetai putuputuanga Kerititiano,’ i te mea kare a ratou apinga i tau atu ma te akarongo Kerititiano i te peretana ko Iesu Karaiti ra.” E mea umere tikai teia, no te mea kare tetai atu  pupu akonoanga i tuku kia maata atu te akaketaketa anga ki runga i te aruanga ia Iesu i ta te Au Kite o Iehova ra i rave ana!

12. I te raveanga i ta tatou tamaki anga pae vaerua, eaa ta tatou ka tika kia rave?

¹² Te kimi nei tatou kia paruru e kia akamou i te tuatua meitaki kia tau i te ture. (Philipi 1:7) Pera katoa oki, kare tatou e tuku ua me kare e tavai i to tatou akarongo ngaueue kore ki ta te Atua au turanga no te tuatua tika. (Tito 2:​10, 12) Mei ia Ieremia rai, ‘ka tatua tatou i to tatou taukupu e ka tuatua oki i te au mea ravarai ta Iehova i akaue mai kia tatou nei,’ auraka e tuku i te aronga tamaki mai i te Atua ra kia tamataku mai ia tatou. (Ieremia 1:​17, 18) Kua akataka meitaki mai te Tuatua Tapu a Iehova i te aerenga tika no tatou kia aere. Auraka tatou e anoano kia irinaki ki runga i te “rima tangata” paruparu ra me kare kia kimi i “te maru ra ia Aiphiti,” koia, teianei ao. (2 Paraleipomeno 32:8; Isaia 30:3; 31:​1-3) I te raveanga i te tamaki pae vaerua, ka tika tatou kia irinaki ua atu ia Iehova ma to tatou ngakau katoa, e nana e arataki i to tatou takainga, e auraka e irinaki i to tatou uaorai kiteanga. (Maseli 3:​5-7) Me kare ia tatou ta Iehova turu anga e nana uaorai e paruru ia tatou, ka “puapinga kore” ta tatou au angaanga ravarai.​—Salamo 127:1.

Takinga Kinoia Inara Kare e Tuku Ua

13. Eaa ka raukai kia tuatuaia e kua puapinga kore ta Satani ta anga ia Iesu ra?

¹³ Ko te akatauanga meitaki roa no te kore e tuku ua i te akamori anga ia Iehova ko Iesu ia, koia tei akaapa pikikaa uaia no te meameaau e te akapekapekaanga i te ikuikuanga akanooia ra. I muri ake i te akara matatioanga i te tumu no Iesu ra, kua mareka ua a Pilato kia akamatara atu iaia. Inara ko te urupu, tei akakeuia ra e te au arataki akonoanga, kua kapiki no Iesu kia akatatauroia, noatu rai e e apa kore aia. Ei mono iaia, kua kapiki ratou ko Baraba tana e tuku mai​—koia tetai tangata tei tapekaia no te meameaau e te ta tangata oki! Kua tauta akaou a Pilato kia akariro i taua aronga patoi tau kore ra kia taui to ratou manako, inara i te openga kua tuku ua aia ki ta ratou i manono ra. (Luka 23:​2, 5, 14, 18-25) Noatu rai e kua mate a Iesu  ki runga i tetai rakau tamamae anga, kua puapinga kore takiri ta Satani rave kino i te Tamaiti apa kore ua a te Atua ra, no te mea kua akatuakaou maira Iehova ia Iesu e kua akangateitei atu iaia ki Tona uaorai rima katau ra. E i te ra o Penetekote 33 T.N., na roto ia Iesu tei akakakaia ra, kua riringiia mai te vaerua tapu, te akanooanga i te putuputuanga Kerititiano​—“tei te tangata ou ra.”​—2 Korinetia 5:17; Angaanga 2:​1-4.

14. Eaa tei tupu i te rave patoi anga te aronga akonoanga ngati Iuda i te au pipi a Iesu ra?

¹⁴ I muri poto akera kua akakoko mai te aronga akonoanga ra i te au apotetoro, mari ra kare taua aronga pipi a Karaiti ra i akamutu te tuatuaanga no te au apinga ta ratou i akara e i akarongo oki. Kua pure te au pipi a Iesu: “E akara mai koe, [e Iehova], i ta ratou nei akamataku anga mai, e akamaroiroi mai i to au tavini kia tuatua ua i taau tuatua ma te mataku kore.” (Angaanga 4:29) Kua pau maira Iehova i ta ratou patianga na te akakianga ia ratou ma te vaerua tapu e te akamaroiroianga ia ratou kia rave ua atu i te tuatuaanga ma te mataku kore. Kare i roaia kua ikuiku akaouia te au apotetoro ra kia akamutu te tutuanga, inara kua pau atura Petero e etai atu apotetoro ra: “Ko te Atua ta matou e akarongo e tikaʼi auraka te tangata.” (Angaanga 5:29) Kare te akakoko, te tapeka, e te papa anga e arai ia ratou i te akatotoaanga i ta ratou angaanga Patireia.

15. Koai a Gamaliela, e eaa te akoanga tana i oronga ki te aronga patoi akonoanga i te au pipi a Iesu ra?

¹⁵ Eaa te tupu anga ki taua aronga tutara akonoanga ra? “Motu atura to ratou ngakau i te riri, e akaeatu ua iora i te ravenga e mate ei ia ratou [te au apotetoro ra].” Inara, i reira tetai apii ture ko Gamaliela te ingoa, e Pharisea, e kua manako akateiteiia e te au tangata ravarai. Kua tuku atu i te au apotetoro ki vao i te are uipaanga Sunederi ra no tetai atianga poto, kua ako atura aia i taua aronga akonoanga patoi ra: “E te au tangata no Iseraela nei, e matakite ia kotou i ta kotou rave anga atu i tenana aronga tangata. . . . teia taku tuatua kia kotou, E akataka ke atu kotou i tenana au tangata, e vaio ua atu: na te tangata teianei angaanga e teianei tuatua, ka ngaro ua ïa: Na te Atua ra, kare rava e kore ia kotou; ko te riro aea oki kotou ei aronga tamaki atu ki te Atua.”​—Angaanga 5:​33-39.

Kare e Taoonga Angaia ei Patoi ia Tatou e Manuia

16. I taau uaorai au tuatua, akapeea koe me taiku i te akapapu anga ta Iehova i oronga ra ki tona au tangata?

¹⁶ E meitaki ta Gamaliela akoanga, e te ariki nei tatou me ka tuatua turu mai etai ia tatou nei. Te kite katoa ra oki tatou e ko te tu rangatira no te akamori anga kua turuia na roto i te au ikianga akavaanga a te au akava manako tau ra. Inara, no to tatou akono i te Tuatua a te Atua te akamareka kore ra i te au orometua o Kerititome e etai atu arataki o Babulonia Maata, koia te patireia akonoanga pikikaa o teianei ao. (Apokalupo 18:​1-3) Noatu rai ka tamaki mai ratou ia tatou e te aronga akamanaia e ratou katoa, tei ia tatou te akapapu anga: “Te taoonga ra noou i angaiaʼi ra, kare ïa e manuia; e te au vaa katoa e patoi ia koe, i te akava anga ra, naau ïa e akaapa atu. Ko te tuanga teia o te au tavini o Iehova; e tei iaku ta ratou tuatua-tika, te tuatua mairā Iehova.”​—Isaia 54:17.

17. Noatu rai te tamaki maira te aronga patoi ia tatou, eaa ra tatou i mataku kore ei?

¹⁷ Te tamaki maira to tatou au enemi ia tatou ma te kore ua e tumu, inara kare tatou e ngere i te maroiroi. (Salamo 109:​1-3) Kare tatou e tuku i te aronga makitakita mai i ta tatou tuatua anga Pipiria kia tamataku mai ia tatou kia akakore i to tatou akarongo. Noatu e te manako ra tatou e ka maata mai ta tatou tamaki anga pae vaerua, kua kite tatou eaa te tupu anga. Mei ia Ieremia ra, ka kite tatou i te tupu anga o te au tuatua totou ra: “E tamaki mai oki ratou ia koe, e kare ra koe e rauka ia ratou; tei ia koe oki au, ei akaora ia koe, te tuatua mairā Iehova.” (Ieremia 1:19) Ae, kua kite tatou e kare e rauka i te aronga tamaki maira i te Atua!

[Tataanga Rikiriki i Raro]

Akapeea Koe me Pau?

• Eaa ra i patoiiai te au tavini o Iehova ra?

• Na roto i teea au tu te tamaki anga a te aronga patoi ra i te au tangata o Iehova?

• Eaa ka papu ei ia tatou e kare rava e manuia te aronga tamaki atu i te Atua ra?

[Au Uianga Apii]

[Tutu i te kapi 17]

Kua akapapuia kia Ieremia e ka vai atu rai a Iehova kiaia ra

[Tutu i te kapi 18]

Te aronga ora mai i te puakapa tamamae anga ra

[Tutu i te kapi 18]

Te pupu ta ua i te Au Kite o Iehova ra

[Tutu i te kapi 18]

Ko J. F. Rutherford e tona au oa

[Tutu i te kapi 21]

Ia Iesu ra, kare i manuia te aronga tamaki atu i te Atua ra