Akaoraia i Runga i te Airani Robinson Crusoe

KO Robinson Crusoe tetai o te au airani i te Moana Patipika tei roto i te au pupu airani tei tapaia e ko Juan Fernández, e 640 kiro mita i te pae tai o Chile. * Kua rauka i te airani e 93 koea kiro mita tona ingoa mei te puka rongonui o te 18 anere mataiti ko Robinson Crusoe te ingoa, tei tataia e te tangata tata Engarani ko Daniel Defoe. Kua akanooia te puka ki runga i te teretere anga o tetai tangata Tekotia, ko Alexander Selkirk, tei noo koia ua i runga i te airani no etai a mataiti.

Te akakite ra tetai rakau akairo i runga i te airani i tetai tuanga: “I teia ngai, i te au ra e maata atu i te a mataiti, kua akara taitaia te tangata teretere Tekotia ko Alexander Selkirk i te ionga no tetai pai akaora te ka akarangatira iaia mei tona ngai takake anga.” I te openga ra, kua akaoraia a Selkirk e kua apainaia ki tona enua, ki tetai ao kare e akamerengo ana iaia i muri ake i tona noo anga i roto i tona uaorai parataito meangiti. Kua ripotiia aia i te tuatua anga i muri mai: “Aue, e toku airani akaperepereia! Naku rai i akaruke ia koe!”

Ma te tuatau e topa ra, kua taangaangaia te airani ei ngai akautunga, te noo uaia ra e tetai tei rave i te “au kino no te akarongo” te patoi anga i te Akonoanga Katorika. Mei teaa te tuke anga mei te airani parataito ta Selkirk i kite ana! Inara, te rekareka ra te aronga e noo nei i taua ngai, i te au tikai kare i kiteia i tetai au tuanga ngai e manganui i te ao. Te tu oraanga akaangaroi, tei matau uaia ei au peu airani e manganui, te akariro ra ei mea ngoie no te akamata i te au tuatua ki tetai ua atu.

Tei akatikaia, e vaitata e 500 tangata i runga ia Robinson Crusoe, inara i te maata anga o te mataiti, e 400 ua tangata e noo ana  ki runga i te airani. I tetai tuanga, te tumu koia oki e noo ana tetai au metua vaine e ta ratou tamariki ki runga i te enua maata ko Chile i te tuatau apii anga, te oki mai anga ki te airani i te au marama orote i te akapou taime ma te katoa anga o te pamiri.

Noatu te au ngai manea mei te aua tiare rai i runga ia Robinson Crusoe, te kite ra etai aronga i runga i te airani i te ngere anga i te pae vaerua e te kimi ra i te au pau anga. Kua manako etai e te anoano ra ratou kia akaoraia i te pae vaerua.

Akaora Anga i te Pae Vaerua

Kua akamata taua angaanga akaora anga i te 1979. Kua neke atu tetai vaine tei apii i te Pipiria ma te Au Kite o Iehova i Santiago, Chile, ki te airani e kua akamata i te apii ki tetai ke no runga i tana e apii ra. I etai taime i muri maira kua poitirere tetai tangata pakari o te putuputuanga tei atoro i te airani no te au tumu angaanga te kite anga i tetai pupu meangiti o te aronga apiipii Pipiria e tere ra ki mua i te pae vaerua ma te tauturu a taua vaine ra. I te tae anga ki te taime i te atoro akaou anga te tangata pakari i te airani e toru marama i muri mai, kua papa teia puapii Pipiria takake  e e rua o tana i apii ra i te papetitoia, no reira kua rave te tangata pakari i to ratou papetito anga. I muri mai, kua akaipoipo tetai o teia au Kerititiano papetito ouia e, ma tana tane, kua kimi tamou ua atu i tetai tei anoano i te akaora anga i te pae vaerua. Kua rave tana tane i te arataki anga i te patuanga i tetai Are Uipaanga Patireia, tei riro ei akono i te pupu meangiti i runga i te airani. Kare i roa atu, no te au tumu i te pae o te moni, kua akaruke raua ia Robinson Crusoe e kua neke atu ki tetai putuputuanga i rotopu ia Chile, te ngai i tavini maroiroi ua atu ei raua ia Iehova.

Ma te marie ra, kua tupu ua atu te pupu meangiti i runga i te airani i tetai e akaoraia ra mei te akonoanga pikikaa. Inara, i te mea ka neke atu te au tamariki apii ki te enua maata no ta ratou apii anga teitei, kua meangiti mai te pupu ki nga tuaine papetitoia e rua e tetai tamaine ou. Ka tupu te pupu i te tuatau orote me oki mai etai au metua vaine ki te airani. Kua riro teia ei akaoraora akaou i te au Kerititiano akatakakeia e toru tei vai ki reira no tetai tuatau roa. Tei tupu no te angaanga pakari a teia au tuaine, kua kiteia te Au Kite o Iehova i runga ia Robinson Crusoe. E tika, kua patoi etai aronga o te airani i ta ratou angaanga e kua tauta i te maro i tetai atu kia kopae i te tuatua Patireia. Noatu rai, kua tupu ua atu te au ua tuatua mou Pipiria tei tatanuia i roto i te au ngakau tae.

Akaketaketaanga i te Aronga tei Akaoraia Mai

Okotai taime i te mataiti ka atoro atu tetai akaaere tutaka i te airani. Mei teaa rai te tu i te atoro anga i tetai Au Kite meangiti ua i runga i tetai airani takake? Kua akataka mai tetai akaaere kotinga i tona atoro mua anga ia Robinson Crusoe:

“Kua riro teia terepu ei moemoea tei tupu mai. Kua akamata te reira i te ora 7:00 a.m. i te akaruke anga maua ia Valparaiso i te akaoro anga ki te ngai Toanga Pairere o Cerrillos i Santiago. Kua kake atu maua ki runga i tetai pairere meangiti ka rauka i te apai e itu patete. I muri ake i te rere anga e 2 ora e 45 miniti, kua kite atu maua i te ngai mamao i tetai take maunga i roto i te au tiao rangi. Ia maua e vaitata atura, kua kiteaia atu te airani​—tetai mato maata manea tikai i rotopu i te moana. I te akaraanga te papanu ra i runga i te vai atea, mei tetai pai ngaro i te moana.

 “I muri ake i te toanga, kua apai atu tetai poti ia maua ki te vira. I konei e i ko, te toro ra te au mato maata mei te tai mei te au roto iti ua tei riro ei ngai akaangaroi anga no te au seal uruuru o Juan Fernández. E au manu paruruia te au seal uruuru no te mea te iti ua atura to ratou numero. Ma te poitirere, kua rere tetai apinga i te pae i te poti i mua ake ka ngaro atu ei ki roto i te tai. E maroro ia, ko tona peau atuatu te aiteite ra ki te au peau. I te akaraanga te rekareka ra te reira i te rere mei roto mai i te tai i te opu i te au manumanu. E tikai, i tetai taime ka opu katoaia tei opu ra; penei te akakeu ra tana rere anga i tetai atu te papa ra i te apuku iaia me oki akaou aia ki roto i te tai.

“I te openga ra, kua tae atu maua ki te vira o San Juan Bautista (ko St. Ioane Papetito). E maata te au tangata e tu ra i ko i te uapu, te tiaki ra i ta ratou manuiri me kare te kimikimi ra e koai tei tae mai i teia taime. Kua umere tikai maua i te tutu purotu​—te maunga manea tikai e te kokoi tei tapaia e ko El Yunque (The Anvil), tei arikiia e te arai matie tou, e i muri, ko tetai tiao rangi auika atea, tei araiia e te au tiao rangi teatea maata.

“Kare i roaia kua kite atu maua i tetai pupu o to maua au tuaine Kerititiano e ta ratou tamariki e tiaki maira ia maua i runga i te uapu. E tuatau orote ia, no reira e maata atu te pupu i tei matauia. I muri ake i te turou anga i tetai e tetai, kua apainaia atu maua ki tetai are manea ka kapiki maua e ko to maua kainga no te epetoma okotai.

“E epetoma takake tikai, e kua kite maua e kare e roa atu ka oti. Ka anoano maua i te taangaanga meitaki i to maua taime. I taua ra rai, i muri ake i te kaikai anga, kua atoro atu maua i tetai vaine apiipii Pipiria te ka riro mai kare e roa atu e ko to matou tuaine i te pae vaerua e ko tetai i roto i te parataito pae vaerua o te Atua. Te rekareka ra aia e te ru katoa ra. Te vaitata maira tana akakoroanga kia papetitoia tei tiaki roaia. Kua uriuri manako matou i etai akakite anga anoanoia kiaia e tau ei aia ei papuritia no te tuatua meitaki. I tera mai ra, kua piri atu aia ki roto i te angaanga tutuanga no te taime mua. I te toru o te ra, kua akamata matou i te akamanako i te au umuumu anga no te papetito anga kiaia. I mua ake ka ope ei te epetoma, kua papetitoia aia.

“Kua turu meitakiia te au uipaanga tei raveia i te epetoma, ma te katoa anga e 14 tei tae mai. I te ra tataki tai kua akanoonooia te au akapapaanga no te angaanga tutuanga, te atoro akaou anga, te au apii Pipiria, e te atoro tiaki anga. Mei teaa atura te akamaroiroi anga no te au tuaine tei rave i ta ratou angaanga ko ratou ua i te mataiti katoa!”

Kua riro ei mea ngata no te au tane i runga i te airani kia ariu mai ki te tuatua mou, penei paa no te au umuumu anga pakari o ta ratou angaanga. Ko te angaanga maata koia oki ko te opuanga i te au koura, te umuumu ra i te angaanga maata. Te riro katoa ra te papaki tai ei manako papu kore ki te manganui. Noatu rai, te manakonakoia ra e kia maata atu te aronga i reira, te tane e te vaine, ka ariu mai a te tuatau ki mua.

I teianei, e tai ngauru au tangata tataki tai tei akaoraia mai i runga i te airani na te kite anga i te tuatua mou e te au akakoroanga a te Atua ko Iehova. Kua akaruke etai ia ratou i te airani no te au tumu tukeke. Inara me ka vai ua ratou me kare ra, kua riro to ratou akaora angaia i te pae vaerua ei mea puapinga atu i te akaora anga o Alexander Selkirk. Te rekareka nei ratou i tetai parataito pae vaerua i te ngai e noo ra ratou. Te au tuaine te noo ra rai i runga i te airani e ta ratou tamariki te rekareka ra i te takapini anga mei te aua tiare rai, inara e maata atu i te reira, tei ia ratou te manakonakoanga e kia ora ua atu me riro te katoa anga o te enua ei parataito mou tikai.

Te Aere Tamou Nei te Angaanga Akaora Anga

No runga i te enua, te noo mamao ra teia pupu meangiti o te Au Kite o Iehova i runga ia Robinson Crusoe mei te katoa anga o to ratou au tungane e te au tuaine pae vaerua. Inara, kare ratou i manako e kua akarukeia, mei te tangata Tekotia ra ko Selkirk. Na roto i te au puka teokaratiki, te au vitio o te au akaputuputuanga e te au uruoaanga tei tukunaia kia ratou mei te manga Taiate Punanga Tiaki o Chile e toru taime i te mataiti, e te atoro anga i te mataiti a te au akaaere kotinga, te piri vaitata ra ratou ki te akaaerenga a Iehova. No reira kua riro ratou ei tuanga maroiroi o ‘te au taeake katoa i te ao nei.’​—1 Petero 5:9.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Au Mapu/​Tutu i te kapi 9]

(No runga i teia, akara i te puka)

CHILE

Santiago

AIRANI ROBINSON CRUSOE

San Juan Bautista

El Yunque

MOANA PATIPIKA

AIRANI SANTA CLARA

[Tutu]

I te airani e kitea atura, ka kite atu tetai i tetai mato maata manea i rotopu i te moana

[Akameitakianga]

Map of Chile: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Tutu i te kapi 8, 9]

Te maunga kokoi manea ko El Yunque (The Anvil)

[Tutu i te kapi 9]

Te vira o San Juan Bautista (St. Ioane Papetito)

[Tutu i te kapi 9]

Au roto meangiti tei riro ei ngai akaangaroi anga no te au “seal” uruuru e te au “sea lion”

[Tutu i te kapi 10]

Kua rere maua i roto i tetai pairere meangiti mei Santiago mai, Chile

[Tutu i te kapi 10]

Te pae tai kokoi o te Airani Robinson Crusoe

[Tutu i te kapi 10]

Te Are Uipaanga Patireia tau i runga i te airani