Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

“E Taeake Anake Oki Kotou Katoa Na”

“E Taeake Anake Oki Kotou Katoa Na”

“E Taeake Anake Oki Kotou Katoa Na”

“Kareka kotou, auraka kia tapaia ia Rabi; okotai rai oki o kotou Orometua, ko te Mesia: e taeake anake oki kotou katoa na.”​—MATAIO 23:8.

1. Eaa te tumu tuatua te tau ra no ta tatou akamanako anga?

“KOAI tei tau kia maata atu te akangateiteiia, ko tetai mitinari me kare ko tetai tei tavini ra i Betela?” ta tetai vaine Kerititiano i tetai enua Orieni i ui ki tetai mitinari no Autireria maira. Kua anoano aia kia kite koai ka tau kia maata atu te akangateiteiia, ko tetai mitinari no tetai enua ke mai me kare ko tetai orometua no taua enua rai te tavini ra aia i te opati manga o te Taiate Punanga Tiaki. Te akaata maira taua uianga ra, i tetai peu akataka anga i te pupu tangata, kua poitirere te mitinari ra. Te uianga e koai i maata atu, te akatumuia maira no te anoano kia kite teiea te turanga o te au tangata i roto i te au pupu o te mana e tei manakoia oki.

2. Akapeea te manako tau no tatou i to tatou au oa akamori?

2 Kare teianei manako anga i te mea ou. Noatu rai ko te au pipi a Iesu ra e taumaro anga tamou marieia ta ratou e koai tei maata. (Mataio 20:​20-24; Mareko 9:​33-37; Luka 22:​24-27) Kua aere katoa mai oki ratou no tetai pupu e au manako peu, koia te akono anga ngati Iuda o te anere mataiti mua ra. Ma taua taiate ra i roto i tona manako, kua ako atura Iesu i tana au pipi: “Kareka kotou, auraka kia tapaia ia Rabi; okotai rai o kotou Orometua, ko te Mesia; e taeake anake oki kotou katoa na.” (Mataio 23:8) Tetai taoonga akonoanga mei te “Rabi” ra, tona aiteanga e “Orometua,” te “akatupu ra i te ngakau parau e tetai tu no te akateitei anga i te aronga tei tapaia ra i te reira, e te reka kore oki e te tu paruparu no te aronga kare o ratou taoonga; e ko te vaerua katoa e te manako anga no te reira te tuke ra ki te ‘tu mama ua i roto ia Karaiti ra,’ ” ta Albert Barnes i akakite e tangata kite i te Pipiria. Ko te tika, kua kore te au Kerititiano ra e tapa i te aronga akaaere i roto ia ratou ra ei “Elder ko-mea-e-ko-mea,” ma te taiku anga i te tuatua “elder” ei taoonga akateiteianga. (Iobu 32:​21, 22) I tetai pae, ko te aronga pakari te akono ra i te vaerua o ta Iesu akoanga ka akangateitei i etai atu au mema o te putuputuanga ra, mei ta Iehova e akangateitei ra i te aronga akamori tiratiratu e ta Iesu Karaiti oki akangateitei anga i tana au pipi tiratiratu ra.

Te Akatauanga a Iehova e ta Iesu Oki

3. Akapeea ta Iehova akangateitei anga i tana au mea ora vaerua?

3 Noatu rai ko Iehova “Tei Teitei Rava,” mei te akamata anga mairai kua akangateitei atu aia i tana au mea ora ra na te kapitianga ia ratou ki roto i tana au angaanga. (Salamo 83:18) I tana anga maianga i te tangata mua ra, kua kapiti atura Iehova i tana Tamaiti anau tai ki roto i taua angaanga ra mei tetai “pu rave angaanga.” (Maseli 8:​27-30, NW; Genese 1:26) Kua pati katoa oki a Iehova i tana au angera i te rangi ra kia akakite ia ratou uaorai e akapeea te rave i te akapouanga ia Ahaba te Ariki kino ra i Tona manako anga kia rave i te reira.​—1 Ariki 22:​19-23.

4, 5. Akapeea ta Iehova akangateitei anga i tana au mea ora tangata nei?

4 Kua tutara a Iehova e ko Tei Ngateitei Rava i te ao katoa e pini ua ake. (Deuteronomi 3:24) Kare aia e umuumuia kia uiui atu ma te au tangata nei. Inara, kua tupou maira aia ki raro, i te akara anga, kia akara mai ia ratou ra. Kua imene te tata taramo: “Koai tei tau ki to tatou Atua kia Iehova? Ko tei noo i te ngai teitei. Te Tuku akaaka nei ra aia iaia uaorai i te akara anga mai ki raro, ki runga i te au rangi, e ki runga i te enua. Te akateitei nei aia i te akaaka ra no raro mai i te one ra.”​—Salamo 113:​5-8.

5 I mua ake i te akataneaanga ia Sodoma e Gomora ra, kua akarongo atura Iehova ki ta Aberahama au uianga e kua akamerengo atura i tona tu no te tuatua tau. (Genese 18:​23-33) Noatu rai e kua kite ke ana a Iehova i te tupu anga no ta Aberahama au patianga ra, kua akarongo akakoromaki atura aia kia Aberahama e kua ariki atura i tana manakoanga.

6. Eaa tei tupu mei ta Iehova akaari akangateitei anga i ta Habakuka rai ui i tetai uianga?

6 Kua akarongo katoa atura Iehova kia Habakuka, tei ui ra: “Mei te aa te roa, e Iehova, o toku kapiki anga, e kare koe e akarongo mai!” Kua manako mai ainei a Iehova i taua uianga ra ei akaaoanga ki tona mana? Kare, kua manako aia i ta Habakuka au uianga ra ei mea tau tikai, e no reira kua akakite atura aia i tana akakoro anga kia akatu mai i to Kaladea kia rave i te akavaanga ra. Kua akapapu atura aia ki te peroveta ra e ‘ka tapapa atu rai i teianei akavaanga totouia maira, e tae tika mai ïa.’ (Habakuka 1:​1, 2, 5, 6, 13, 14; 2:​2, 3) Na te manako tikaanga i te au manako taitaia o Habakuka ra e te pauanga iaia, kua akangateitei atu a Iehova i te peroveta ra. Ei tupu anga, kua pumaana mai taua peroveta taitaia ra e kua riro kia rekareka mai, ma te irinaki anga ki katoa i te Atua o tona ora ra. Te akaataia maira teia i roto i te puka akauruia o Habakuka te akamaroiroi ra i to tatou irinaki ia Iehova i teia tuatau.​—Habakuka 3:​18, 19.

7. Eaa ra ta Petero tuanga ia Penetekote 33 T.N. i puapinga maatai?

7 Ko Iesu Karaiti tetai atu akatauanga meitaki no te akaarianga akangateitei no etai ke ra. Kua tuatua a Iesu ki tana au pipi e “te uuna iaku ki mua i te aroaro o te tangata nei, e uuna katoa au iaia ki mua i te aroaro o taku Metua.” (Mataio 10:​32, 33) Inara, i te po o tona pikikaa angaia, kua akaruke mai tana au pipi katoatoa iaia, e kua uuna atura te apotetoro ko Petero iaia e toru taime. (Mataio 26:​34, 35, 69-75) Kua akara atura Iesu kia mamao atu i to vao ua e kua kite atu i to Petero au manako ngakau i roto roa, i tona tataraara anga maata. (Luka 22:​61, 62) E 51 ua ra i muri iora, kua akateitei atura Karaiti i taua apotetoro tataraara na te tukuanga iaia ei vaa tuatua no ta Iesu 120 au pipi ra i te ra o Penetekote e kua taangaanga aia i te mea mua o “te au taviri o te basileia” ra. (Mataio 16:19; Angaanga 2:​14-40) Kua orongaia kia Petero te tika ‘kia akaariu mai iaia ra, ka akatinamou atu i tona au taeake ra.’​—Luka 22:​31-33.

Akangateiteianga i te Au Mema Ngutuare

8, 9. I te oronga akangateiteianga ki tana vaine, akapeea ka raukai i tetai tane kia aru ia Iehova raua ko Iesu ra?

8 Ka tau ra te au tane e te au metua kia aru ia Iehova raua ko Iesu Karaiti i te akonoanga mana taoonga na te Atua maira. Kua akamaroiroi maira Petero: “E te au tane, e noo ia ratou ra ma te kite, i te akangateitei anga i te vaine, i te āriki paruparu ra.” (1 Petero 3:7) E tamanako ana i te akonoanga i tetai ariki paruparu ra, e paruparu maata atu i to te rakau ra. Kare ainei koe e rave matakite atu? Ka rauka i te tane i te rave i te reira na te aruanga ia Iehova, te akarongoanga ki te au manako o tana vaine i te ikianga i te au tumu a te ngutuare tangata ra. Kia maara e kua akataka tuatau a Iehova kia uriuri manako atu kia Aberahama. No te tu apa ua penei kare tetai tane e kite atea i te tumu ra. No reira kare ainei i te pakari nona kia akangateitei i tana vaine na te akamanakoanga ngakau tae i tona manako ra?

9 I te au enua e oonu ra te akonoanga i te mana no te tane, ka tika te tane kia tamou marie ki tona manako e penei ka anoanoia tana vaine kia akakore i tetai arai anga kia akakite i tona au manako ngakau i roto roa. E aru i te tu ta Iesu Karaiti i akono ra iaia i runga i te enua nei ma tana au pipi, i tetai tuanga no tana pupu vaine akaipoipoia te tuatau ki mua. Kua akaperepere aia ia ratou, ma te akamanako anga i to ratou kotinga i te pae kopapa e te vaerua oki noatu i mua ake i te tuatua anga i to ratou au umuumuanga. (Mareko 6:31; Ioane 16:​12, 13; Ephesia 5:​28-30) Kapiti katoa oki, e akataka te tuatau kia akara eaa ta to vaine e rave ra naau e to ngutuare tangata, e akakite oki i taau ariki anga na te au tuatua e te au angaanga. Ia Iehova raua ko Iesu kua ariki, kua akapaapaa, e kua akameitaki oki i te aronga tau ra. (1 Ariki 3:​10-14; Iobu 42:​12-15; Mareko 12:​41-44; Ioane 12:​3-8) I muri ake i te riro anga tana tane e ko tetai o te Au Kite o Iehova ra, kua tuatua tetai vaine Kerititiano i te Orieni: “Kua aere taku tane e toru me kare e a takainga ki mua ake iaku, ma te tukuanga naku e apai te au apinga ravarai. I teianei nana e apai ana i te au kiri e te akaari ra i te ariki anga no taku e rave ana i te ngutuare!” E mamao te aerenga no tetai tuatua ariki anga ngakau tae i te tauturu anga i taau vaine kia manako ngakau te puapinga ra aia.​—Maseli 31:28.

10, 11. Eaa ta te au metua ka kite mei ta Iehova ra akatauanga meitaki i te akonoanga ma te iti tangata meameaau o Iseraela?

10 I te akonoanga ma ta ratou tamariki e maata oki me te umuumuia ra te akoanga, ka tau te au metua kia aru i ta te Atua ra akatauanga. “Kua akakite maira oki a Iehova kia Iseraela, e kia Iuda” e ariu mai i to ratou au aerenga kino, inara kua “akamāroketaketa ra ratou i to ratou kaki.” (2 Ariki 17:​13-15) Kua “koperepere ua ra to [Iseraela] vaa iaia, e kua pikikaa iaia to ratou arero.” Penei e manganui te au metua te manako ngakau ra e te rave akapera ra ta ratou tamariki i etai taime. Kua ‘akakoko atu to Iseraela i te Atua’ e kua tamamae atu iaia ma te akariroanga kia ongoongo iaia. Inara, ko Iehova “no te ki i te aroa, kua tapoki akera i ta ratou ara, kare akera i tamate ia ratou.”​—Salamo 78:​36-41.

11 Kua pati akatenga atura Iehova i to Iseraela: ‘E tenana, e akatikatika ana tatou i te tuatua: aite ua rai ta kotou au ara ki te mea kutekute ra, e teatea ïa mei te kiona ra.’ (Isaia 1:18) Noatu rai e kare a Iehova ra tarevake, kua pati atu aia i taua iti tangata meameaau ra kia aere mai e akatikatika i te au tumu ra. Mei teaa ra tetai tu manako meitaki no te au metua ra kia aru i te akonoanga ma ta ratou tamariki! Me rokoia mai taua turanga ra, e akangateitei atu ia ratou na te akarongoanga ki ta ratou tuanga o te tua ra, e ka uriuri manako atu ei ma ratou e eaa ra ratou i tau ei kia taui.

12. (a) Eaa tatou ka tau ei kia kopae i te akangateiteianga i ta tatou tamariki kia maata atu i to Iehova? (e) Eaa te umuumuia ra me kia akangateitei tatou i te tu tau o ta tatou tamariki i te akoanga ia ratou ra?

12 Inara, i etai tuatau ka umuumuia te akoanga ketaketa no te tamariki. Kare ra te au metua e tau kia aite atu kia Eli ‘e maata oki tona akangateitei anga i tana nga tamariki ia Iehova ra.’ (1 Samuela 2:29) Tera ra, ka anoanoia te aronga ou ra kia kite i te akakeu anga aroa o tana akatikatika anga ra. Ka tau ratou kia ariki e te aroa ra to ratou nga metua ia ratou. Kua akamaroiroi ra a Paulo i te au metua tane: “Ko kotou oki te aronga metua, auraka e akariri atu i ta kotou au tamariki ra: e apii ra ia ratou kia pakari ma te ako a te Atu ra.” (Ephesia 6:4) I te mea ko te mana metua tane te anoanoia ra, te tumu e akanooia ra ko te umuumu anga i te metua tane kia manako no te ngateitei o te tamariki na te kore e akariroanga ia ratou kia riri no te maata tona tu mareka kore. Ae, i te akamanako anga i te ngateitei no te tamariki te umuumuia ra te tuatau e te tauta anga i te tuanga a te au metua, inara ko te uua maianga no te rave anga i te reira e maata te puapinga no taua au atinga katoa ra.

13. Eaa ta te Pipiria ra manako anga no te aronga ruaine i roto i te ngutuare tangata ra?

13 Ko te akaarianga akangateitei ki te au mema ngutuare e tere atu i te akapaapaa ua i tana vaine e te tamariki oki. “Me ruaine koe, e akarongo atu i taau au tamariki,” ta tetai materi Tiapani i tuatua mai. Ko te tumu o taua materi ra e ka tau te au metua ruaine kia kore e maata roa to ratou mana e ka tau kia akamanako atu i ta ratou tamariki pakarikari e tuatua ra. I te mea te tau ra i te au Tuatua Tapu no te au metua kia akangateitei atu i ta ratou tamariki na te orongaanga i tetai taringa akarongo kia ratou, kare ra e tau kia akakite te tamariki i tetai tu manako akangateitei kore ki te au mema ruaine o te ngutuare ra. “E auraka e akavaavaa i to metua vaine me ruaine aia ra,” te tuatua maira Maseli 23:22. Kua akono te Ariki ko Solomona i teianei materi e kua akangateitei atu i tona metua vaine i tona akavaitata atuanga kiaia kia rave i tetai patianga. Kua akanoo atura Solomona i tetai terono ki te pae katau i tona uaorai e kua akarongo atura ki tona metua vaine ruaine, ko Bateseba, tei tuatua atu kiaia.​—1 Ariki 2:​19, 20.

14. Akapeea tatou me akangateitei i te au mema ruaine o te putuputuanga ra?

14 I roto i to tatou pamiri vaerua akatotoaia ra, tei roto tatou i tetai turanga meitaki, “kia rave i te arataki anga” i te akaarianga akangateitei anga ki te au mema ruaine o te putuputuanga ra. (Roma 12:10, NW) Penei kare e rauka ia ratou te rave kia aite i ta ratou i rave i muatangana, e penei ka akaongoongo te reira ia ratou. (Koheleta 12:​1-7) Ko tetai Kite ruaine akatainuia tei takoto ra i te roi i roto i tetai are maki kua akakite i tetai tuatau i taua tu ongoongo ra: “Kare e rauka iaku kia tatari kia mate e kia oki akaou ki te angaanga.” No taua aronga ruaine ra, na ta tatou akaarianga i te kite tau e te akangateitei ka rauka kia tauturu. Kua akaueia to Iseraela: “E tu koe ki runga ki mua i te aroaro o te upoko inaina, e akangateitei koe i te tangata metua.” (Levitiku 19:32) E akaari i te akamanako anga na te akariroanga kia manako ngakau anoanoia te aronga ruaine ra e kia arikiia oki. Penei ka kapiti te ‘akangateiteianga’ i te nooanga ki raro e te akarongoanga ia ratou i te akakite anga no runga i ta ratou i rave i te au mataiti i topa. Na te reira e akangateitei i te aronga ruaine e ka akapuapinga mai oki i to tatou uaorai oraanga vaerua.

‘I te Akangateitei Anga Tetai ki Tetai’

15. Eaa ta te aronga pakari ka rave kia akateitei ei i te au mema o te putuputuanga ra?

15 Ka tupu ruperupe te au mema putuputuanga me ka akanoo te aronga pakari i tetai kaveinga meitaki no ratou ra. (1 Petero 5:​2, 3) Noatu rai te maata o ta ratou papaanga no te angaanga, ka rave te aronga pakari utuutu ra i te tamata anga kia aravei atu i te aronga ou, te au upoko ngutuare, te au metua vaine takaua, te au vaine akono ngutuare, e te aronga ruaine oki, noatu me te aro atura ratou i te au manamanata e me kare ra. Ka akarongo atu te aronga pakari ki ta te au mema o te putuputuanga e tuatua mai e ka akapaapaa atu ia ratou no tei rauka ra ia ratou kia rave. Ko tetai o te aronga pakari tei akara ra e tei tuatua ariki meitaki ra no ta tetai taeake me kare tuaine i rave te aru ra ia Iehova, tei ariki maira i tana au mea ora i te enua nei.

16. Eaa tatou ka tau ei kia manako e ka tika te aronga pakari kia akangateiteiia mei etai atu i roto i te putuputuanga?

16 Na te aruanga ia Iehova, te akanoo ra te aronga pakari i tetai akatauanga i te akonoanga i te akamaroiroi a Paulo ra: “Ei kapiti anga aroa mou to kotou ia kotou uaorai, i te aroa taeake ra; i te akangateitei anga tetai ki tetai.” (Roma 12:10) Penei ka ngata atu teia no te aronga pakari tei noo ra ki te au enua te matauia ra te akara anga i te turanga o te pupu tangata. Ei akatauanga, i tetai enua i te Orieni, e rua nga tuatua no te “taeake,” ko tetai e akangateitei anga e ko tetai ra e noa nei. Tae rava mai ki mua ua akenei, kua karanga te au mema putuputuanga i te aronga pakari e to ratou kua ruaine akera ma te tuatua akateitei anga, ma te taikuanga i taeake noa nei no etai ra. Inara kua akamaroiroi ratou kia taiku i te tuatua noa nei i te au tuatau ravarai no te mea, mei ta Iesu i tuatua ki tana au pipi ra, “e taeake anake oki kotou katoa na.” (Mataio 23:8) Noatu rai e penei kare te akatakake anga i marama roa i etai enua, ka tau tatou katoatoa kia matakite i te manako tangata nei kia rave i te akatakake anga i te au pupu tangata nei.​—Iakobo 2:4.

17. (a) Eaa i tau ei kia ngoie ua te akavaitata atu i te aronga pakari? (e) I teea au tu e raukai i te aronga pakari kia aru ia Iehova i te akonoanga ma te au mema o te putuputuanga ra?

17 E tika, kua akamaroiroi mai a Paulo ia tatou kia akono i etai o te aronga pakari tei tau “kia maata atu ïa i te akateitei atu” inara e au taeake ua ratou ra. (1 Timoteo 5:17) Me ka rauka kia “akavaitata ua atu tatou i te terono o te aroa ua” o Tei Ngateitei i te Ao Katoa e pini ua ake, kare ainei e tau kia akavaitata atu tatou ki te aronga pakari, ko ratou te aru ra ia Iehova? (Ebera 4:16; Ephesia 5:1) Ka tau te aronga akaaere ra kia paunu i to ratou uaorai tu no te akavaitata atu na te akamanako anga eaa te putuputu me aere atu o etai ke ra kia ratou kia kimi i te akoanga me kare kia akakite manako mai. E apii i tetai apiianga mei te mataara ta Iehova e kapiti atura ia etai ke ki roto i tana au angaanga. Te akangateitei atura aia ia etai ke na te orongaanga te au apainga. Noatu rai me ko etai au manako anga orongaia mai e etai atu Au Kite te akara anga tau kore ra, ka tika te aronga pakari ra kia ariki i te manako anga akaariia maira. Kia maara i akapeea ta Iehova ra akono anga i ta Aberahama au uiuianga ngata ra e ta Habakuka oki aue anga no te pekapeka ra.

18. Akapeea e raukai i te aronga pakari kia aru ia Iehova i te akatikatikaanga i te aronga te umuumu ra te tauturu anga ra?

18 Te umuumu ra etai au oa Kerititiano i te akatikatika anga. (Galatia 6:1) Inara, e puapinga to ratou i nga mata o Iehova ra, te tau ra kia akonoia ma te ngateitei. “Me ka akono mai tetai tei ako maira iaku ma te ngateitei, ka ngoie ua taku akavaitata atu kiaia ra,” ta tetai Kite i tuatua. Ka akarongo meitaki atu te maataanga o te au tangata ki te akoanga me ka akonoia ratou ma te tu ngateitei. Penei ka maata atu te tuatua e pou, inara na te akarongoanga i te aronga tei rave ra i te au takainga tarevake ka akariro kia ngoie atu no ratou kia ariki i tetai ua atu akoanga te anoanoia ra. E tamou ki te manako i akapeea ta Iehova ra uriuri manako akaou anga ma to Iseraela ra no te inangaro ia ratou. (2 Paraleipomeno 36:15; Tito 3:2) Ko te akoanga tei orongaia ma te aroa e te tu tangi ka akatukia i te au ngakau o te aronga te umuumu ra i te tauturu.​—Maseli 17:17; Philipi 2:​2, 3; 1 Petero 3:8.

19. Eaa te manako anga tau no tatou i te aronga kare e irinaki ana mei ta te au Kerititiano ra?

19 Na to tatou akaarianga akangateitei kia etai ke ra te akatotoa atura ki te aronga penei te tau ra kia riro mai ei au taeake pae vaerua no tatou i te tuatau ki mua. Penei e marie taua au tangata ra i te arikianga i ta tatou tuatua i teianei, inara ka tau tatou kia akakoromaki ia ratou e kia kite i to ratou tu teitei ei au tangata. “Kare rava [a Iehova] e anoano e kia mate atu tetai, kia rauka katoatoa ra te tataraara.” (2 Petero 3:9) Kare ainei tatou e tau kia manako mei ia Iehova rai? Na te akamanakoanga i te au tangata ra, ka rauka ia tatou kia akapapa i te aerenga no te orongaanga i tetai akakiteanga me ka tauta ua atu tatou kia riro ei tangata tupu. Tera ra, ka akakore tatou i te tu pirianga oa penei ka o atu ki te au pekapeka pae vaerua. (1 Korinetia 15:33) Inara, ka akaari tatou i te tu “takinga-meitaki,” auraka e akavaavaa i te au tangata kare ra e irinaki mei to tatou nei.​—Angaanga 27:3.

20. Eaa te tau ra i te akatauanga a Iehova raua ko Iesu Karaiti kia akakeu ia tatou kia rave?

20 Ae, te manako maira Iehova raua ko Iesu Karaiti ia tatou tataki tai tei tau kia akangateiteiia. Kia maara katoa oki tatou e akapeea ta raua angaanga e kia aiteite katoa te rave i te arataki anga kia akaari i te akangateitei anga tetai ki tetai. E kia tamou marie tatou ki roto i te manako i te au tuatua a to tatou Atu a Iesu Karaiti e: “E taeake anake oki kotou katoa na.”​—Mataio 23:8.

Akapeea Koe me Pau?

• Akapeea te manako tau noou no toou au oa akamori ra?

• Akapeea te akatauanga a Iehova raua ko Iesu i te akakeu anga ia koe kia akangateitei ia etai ke ra?

• Akapeea ka raukai i te au tane e te au metua kia akangateitei ia etai ke ra?

• Na te manakoanga i te au oa Kerititiano ra ei au taeake no ratou ka akakeu i te aronga pakari kia akono na teea au mataara?

[Au Uianga Apii]

[Tutu i te kapi 18]

E akangateitei atu i taau vaine ma te au tuatua ariki anga

[Tutu i te kapi 18]

E akateitei atu i taau tamariki na te akarongoanga kia ratou

[Tutu i te kapi 18]

E akono i te au mema putuputuanga ma te akateitei