Akangateitei i te Mana Akaaere​—Eaa Ra i Umuumuiai?

KOAI tei kore i ariki meitaki e kua rauka i te akava te mana akaaere kia opu i te aronga rave kino tei keia i ta tatou au apinga me kore tei tamataku i to tatou pamiri? E kare ainei tatou i ariki meitaki e kua rauka i te ngai akava anga te mana kia akautunga i te aronga rave kino e raukai i te paruru i te ngai tangata?

Tetai atu au angaanga papuriki tauturu ua, mei te akono anga i te mataara, te rave anga paruru i te pae kopapa, e te kite apii anga​—tei matauia kua tutakiia e te au tero akaputuia e te mana kavamani​—ka viviki ua teia i te manakoia. Ko te au Kerititiano te mea maata roa te akaari ra e te umuumuia ra te akangateitei no te mana akaaere akataoongaia. Inara eaa te mamao o te reira akangateitei anga. I roto i teea au ngai o te oraanga te umuumuia ra te akangateitei i te mana akaaere?

Mana Akaaere i Roto i te Ngai Tangata

Te akakite ra te Pipiria ki te au tangata ravarai, tei irinaki me kore kare i irinaki, kia akangateitei i te mana akaaere tangata, te rave ra i te meitaki no te ngai tangata. Kua tata te apotetoro Kerititiano ko Paulo ki tona au taeake irinaki i Roma no runga i teia, e te meitaki ra kia akamanakoia e eaa tana e tuatua ra, mei tei rekotiia ia Roma 13:​1-7.

E tangata enua o Roma a Paulo, e ko Roma oki te mana akaaere i te ao i taua taime. Kua ako ta Paulo reta, tei tataia i te mataiti 56 T.N., i te au Kerititiano kia riro ei au tangata enua tau. Kua tata aia: “Kia kauraro marie te tangata katoatoa i te aronga mana taoonga ra, Kare rava oki e mana mari ra no ko mai i te Atua ra; te aronga mana e noo nei, kua akonoia ïa e te Atua.”

Te akamarama nei a Paulo i konei e kare atu e mana akaaere tangata me kare te Atua i akatika i te reira. I roto i te reira tu e taoonga tau to te au mana akaaere teitei i roto te akapapa anga o te akakoroanga a te Atua. Te aru maira i reira e “ko tei māro atu ki te taoonga ra, kua māro aia i tei akonoia e te Atua ra.”

Koi raukai i te au tangata rave meitaki i te akapaapaa anga mei te au mana akaaere teitei, kua akamana katoaia teia au mana akaaere kia tuku i te akautunga ki te au tangata rave kino ra. Te aronga te rave ra i te kino e tumu maata to ratou no te mataku i te tika anga a te au mana  akaaere kia rave “ei tutaki,” i te mea e te rave ra te au kavamani i te reira ei ‘tavini oki no te Atua.’

Kua taopenga a Paulo i tana akamaramaanga na te tuatuaanga: “No reira i tikaʼi e kia kauraro kotou; kare ra oki no te mate anake ra; no te akava-ngakau katoa oki. No reira oki kotou ka oronga atu ei i te taūnga nei; e tavini oki ratou no te Atua, i te rave tamou marie anga i taua mea nei.”

Tei runga te apainga no te akanoonoo anga i te au tero i te au mana akaaere teitei, kare e ki te aronga tutaki tero. Ei tangata akono tika, ka akono tetai Kerititiano i te akava ngakau meitaki. Kua kite aia na te kauraroanga iaia uaorai ki te au mana akaaere teitei e te tutaki anga i te au tero umuumuia, kare ua e te akono ra aia i te turanga o te ngai tangata e noo ra aia pera katoa te noo ra aia ma te rotai ki te au umuumu anga tu-Atua.

Te Pamiri e te Mana Akaaere

Akapeea te mana akaaere i roto i te pamiri? I nga ra mua o tona oraanga, e putuputu te taime ka maro tetai pepe kia akaraia mai na te aueanga me kore na te avaanga. Inara ka kite tetai metua pakari e eaa tikai ta te pepe e anoano ra e kare e tuku i te tu kino kia akataka i te reira. Kua orongaia ki etai au tamariki, ia ratou e maata maira, te tu rangatira arai koreia e te akatikaia ra kia akanoo i ta ratou uaorai au turanga. Ma te kore te kite anga, penei ka o atu ratou ki roto i te raveanga kino me kore tetai atu raveanga tau kore, te tamanamanata anga i te pamiri e te ngai tangata, mei tei kite meitakiia e te au mana akaaere.

“Te ako ra te au metua i te tamariki ma te taroaroa,” i tuatuai a Rosalind Miles e vaine tata i te Children We Deserve. “Te tuatau e akamata ei koia oki mei te tuatau mai i anauiai te tama.” Me i te akamata anga kua tuatua takinga meitaki te au metua, te manako akono ra e te tamou marie ra i roto i ta ratou e rave ra, ka kite mai ta ratou tamariki i te ariki i taua akaaere anga e te ako anga aroa te tupu maira mei te reira.

Kua ki te Pipiria i te au akakite anga no runga i te mana akaaere i roto i te pamiri. I roto i te puka o Maseli, kua tuatua te tangata pakari ko Solomona no runga i te taokotai anga o te au metua mataku i te Atua i mua ake i ta ratou tamariki, te na ko anga: “E akarongo mai, e taku tamaiti, ki te apii a to metua tane, e auraka e akaruke i te ture a to metua vaine ra.” (Maseli 1:8) Me akono te au metua i taua tu taokotai anga tau i mua i ta raua tamariki, ka kite te tamariki i tei tapapaia mai mei ia ratou. Penei ka tauta ratou i te akavare i tetai metua mei tetai e raukai ta ratou i anoano, inara e paruru anga te taokotai anga mana o nga metua no te au tamariki ra.

Te akamarama maira te Pipiria e tei runga te apainga maata i te tane no te akono i te au mea pae vaerua kare ua o tana tamariki pera katoa tana vaine. Kua akatakaia teia e ko te taoonga upoko. Akapeea teia taoonga upoko i te akono angaia? Kua tou atu a Paulo mei ia Karaiti e ko te Upoko o te putuputuanga pera rai te tane ei upoko no tana vaine. Kua akakite mai a Paulo e: “E te au tane ra, e aroa atu kotou i ta kotou au vaine, mei te Mesia katoa i aroa i te ekalesia [tana vaine akaipoipo i te pae vaerua], e kua oronga iaia uaorai ei oko.” (Ephesia 5:25) Me aru tetai tangata i te akaraanga o Iesu e kua akono i te taoonga upoko na roto i tetai tu aroa, ka rauka iaia te “kauraro” mei tana vaine. (Ephesia 5:33) Ka kite katoa te tamariki i roto i tetai ngutuare mei te reira rai i te puapinga o te mana akaaere orongaia mai e te Atua e ka akamaroiroiia kia ariki i te reira.​—Ephesia 6:​1-3.

Akapeea e raukai i te au metua okotai, kapiti mai i te aronga tei ngere i tetai tokorua i te mate, i te autu atu i teia itiu? Me e papa me kore e mama, ka rauka ia ratou te akara tika atu  ki te mana akaaere a te Atua ko Iehova e Iesu Karaiti. Kua tuatua ua a Iesu ma te mana akaaere​—o tona Metua e te au Tuatua Tapu akauruia.​—Mataio 4:​1-10; 7:29; Ioane 5:​19, 30; 8:28.

Te oronga maira te Pipiria i te au kaveinga puapinga maata no runga i te au manamanata te aro ra te tamariki. Na te kimi anga i teia au kaveinga e te aruanga i te reira, ka rauka i tetai metua i te oronga i te ako anga aroa e te tauturu tikai no te tamariki. (Genese 6:22; Maseli 13:20; Mataio 6:33; 1 Korinetia 15:33; Philipi 4:​8, 9) Ka rauka katoa i te au metua i te akara ki etai au puka akanooia ki runga i te Pipiria tei akapapaia ei tauturu tikai ia ratou kia tereni i ta ratou tamariki kia ariki i te au puapinga no te akangateiteianga i te mana akaaere o te au Tuatua Tapu. *

Te Putuputuanga Kerititiano e te Mana Akaaere

“Ko taku Tamaiti akaperepere teia, kua mareka rava au iaia; e akarongo kotou iaia.” (Mataio 17:5) Teia au tuatua, tei tuatuaia e te Atua ko Iehova, te akatika ra ia Iesu e ko tetai te ka tuatua ma te mana akaaere tu-Atua. Ko tana i tuatua kua rekotiia i roto i te au tataanga Evangeria e a te ka rauka ua ia tatou i te akara atu.

I mua ake ka kake atu ei aia ki te rangi ra, kua akakite a Iesu kia tana au pipi: “Ko te mana katoa o to te rangi e te ao katoa nei, kua tukuia mai, tei iaku anake.” (Mataio 28:18) Ei Upoko no tana putuputuanga, kare a Iesu i akara meitaki anake i tana au pipi akatainuia i te enua nei mari ra, mei te taime mai i riringiiai te vaerua tapu ia Penetekote 33 T.N., kua taangaanga katoa aia ia ratou ei ravenga no te tuatua mou, ei “tavini akono meitaki e te pakari.” (Mataio 24:​45-47; Angaanga 2:​1-36) Eaa tana i rave no te akatupu pouroa i teia e raukai i te akaketaketa i te putuputuanga Kerititiano? “Iaia i kake ki runga . . . , kua oronga ua maira te meitaki i te tangata nei.” (Ephesia 4:8) Ko teia “meitaki i te tangata nei” e aronga pakari Kerititiano, tei akatainuia e te vaerua tapu e kua orongaia te mana akaaere kia akono i te au mea pae vaerua o te au taeake irinaki ra.​—Angaanga 20:28.

No teia tumu kua ako a Paulo: “E akamanako i to kotou au arataki, ko tei tuatua mai kia kotou i te tuatua a te Atua: e aru atu i to ratou akarongo, ma te manako i te openga o ta ratou tuatua.” Mei te mea te aru vaitata ra teia au tangata tiratiratu i te au takainga o Iesu, papu tikai e aerenga pakari ia kia aru i to ratou akarongo. I reira kua tuatua a Paulo: “E akarongo i to kotou au arataki, e kauraro atu kotou: [“e kite tamou ua atu i to ratou mana akaaere ki rungao ia kotou,” The Amplified Bible] te tiaki ra ratou i to kotou au vaerua, e akakiteia oki ta ratou tuatua ia kotou i te Atua ra; kia akakite ra ratou ma te rekareka, eiaa ma te aue; kare oki e puapingaia ta kotou i te reira.”​—Ebera 13:​7, 17.

Eaa te ka tupu me manako koreia taua au arataki anga? Kua rave etai o te au mema o te putuputuanga Kerititiano mua i te reira e kua riro mai ei apoteiti. Kua taikuia a Humenaio raua ko Phileto ei au tangata tei akakino i te akarongo o etai e kua ‘patoi atu’ ma te tuatua rikiriki puapinga kore. Ko tetai o te au tuatua ta raua i akakite koia oki e kua tupu ke ana te tuakaou anga, i te pae vaerua me kare akatutu ua, e no reira kare e anoanoia atu tetai akatuakaou anga a te tuatau ki mua i raro ake i te Patireia o te Atua.​—2 Timoteo 2:​16-18.

Kua aere mai te au mana akaaere akataoongaia i te tauturu. Kua rauka i te aronga pakari Kerititiano i te patoi i te au maro anga no te mea  ei aronga komono ia Iesu Karaiti, kua taangaanga ratou i te mana akaaere o te Tuatua Tapu. (2 Timoteo 3:​16, 17) Te tika ra te reira i roto i te putuputuanga Kerititiano, tei akatakaia e “ko te pou e te rangorango o te tuatua-mou ra.” (1 Timoteo 3:15) Kare rava te au apiianga pikikaa e akatikaia kia takinokino i te “tāpu meitaki i te akonoanga tuatua tikai,” tei akonoia no tatou ei irinaki anga meitaki i roto i te au kapi o te Pipiria.​—2 Timoteo 1:​13, 14.

Koi ngaro ke ei te akangateitei anga i te mana akaaere i roto i teia ao, ei au Kerititiano te kite ra tatou e kua akanooia te au mana akaaere tau i roto i te ngai tangata, te pamiri, e i roto i te putuputuanga Kerititiano no to tatou puapinga. E puapinga te akangateitei anga i te mana akaaere no to tatou tu kopapa, pae manako, e te pae vaerua. Na te arikianga e te akangateiteianga i te mana akaaere orongaia mai e te Atua, ka paruruia tatou e te au mana akaaere maata roa atu​—te Atua ko Iehova e Iesu Karaiti​—meitaki no tatou e tuatau ua atu. ​—Salamo 119:​165; Ebera 12:9.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tataanga i te kapi 5]

Kua ki te Pipiria i te au akakite anga no runga i te au mana akaaere i roto i te pamiri

[Tutu i te kapi 6]

Ka rauka i te metua okotai te akara tika atu ki te mana akaaere a te Atua ko Iehova e Iesu Karaiti

[Au Tutu i te kapi 7]

Te kite ra te au Kerititiano e kua akanooia te au mana akaaere tau i roto i te pamiri, i roto i te putuputuanga Kerititiano e i te ngai tangata no to ratou puapinga

[Akameitakianga no te Tataanga i te kapi 4]

Photo by Josh Mathes, Collection of the Supreme Court of the United States