Ka Taki Atu te Ngakau Parau ki te Akama

“Kua tupu te ngakau parau ra, tei muringao te akama: tei te aronga [mako] ra te pakari.”​—MASELI 11:2, akaaite ia NW.

1, 2. Eaa te ngakau parau, e na roto i teea au mataara i taki atu ei te reira ki te tumatetenga?

KUA taki atu tetai ngati Levi vareae ra i tetai pupu meameaau kia patoi atu i nga mana akataoongaia e Iehova ra. Kua tamata tetai tamaiti ariki tei inangaro ra i tetai turanga nona na tetai ravenga kikite kia riro iaia te terono o tona metua ra. Kua akono kore tetai ariki akakoromaki kore ra i te au apiianga tau a te peroveta a te Atua ra. Kua rave eia nga Iseraela e toru i tetai tu aiteite: koia te ngakau parau.

² Te ngakau parau ko tetai tu ia o te ngakau te ka akatupu i tetai akakoko anga kino ki te katoatoa. (Salamo 19:13) Ka rave ua te tangata ngakau parau i tana i manako noatu kare ona tika kia rave i te reira. E putuputu, te taki atu te reira ki te tumatetenga. Ko te tika, kua akakino te tu ngakau parau kia topa te au ariki e te au patireia ra. (Ieremia 50:​29, 31, 32; Daniela 5:20) Kua akaereere te reira i tetai papaki o te au tavini o Iehova e kua taki atu ki te tu akakino ia ratou.

3. Akapeea ka raukai ia tatou te apii no runga i te au kino no te ngakau parau?

³ No tetai tumu meitaki te tuatua ra te Pipiria: “Kua tupu te ngakau parau ra, tei muringao te akama: tei te aronga [mako] ra te pakari.” (Maseli 11:2, akaaite ia NW.) Te oronga maira te Pipiria i te au akatauanga kia tatou te akakite maira i te tika o teianei materi. Na te akara matatio anga i etai o te reira au tu ka tauturu ia tatou kia kite i  te kino no te kore e rave i te au kotinga tau. No reira, e akamanako tatou e akapeea te vareae, te kimi turanga, e te akakoromaki kore i te akariro anga i nga tangata e toru i taikuia mai i te akamataanga maira kia akono ma te ngakau parau, tei taki atura ki te akama no ratou.

Ko Kora—Tetai Meameaau Vareae

4. (a) Koai a Kora, e no teea au tupu anga tuatua enua aia i riro ei ei tuanga ekoko koreia? (e) I ona mataiti i muri akera, eaa te angaanga rave kino ta Kora i akamata maira?

⁴ A Kora koia tetai o te ngati Kohata Levi ra, ko tetai katini o Mose raua ko Aarona. I te akaraanga e tu tiratiratu tona kia Iehova no etai au raungauru mataiti. Ko Kora tetai i roto i te aronga tei akaora temeioia maira na roto i te Tai Muramura, e penei kua rave aia i te akavaanga a Iehova i to Iseraela tei akamori te punua puakatoro i Maunga Sinai ra. (Exodo 32:26) Inara, i muri akera, kua riro ko Kora tei arataki i tetai patoianga ia Mose raua ko Aarona tei kapiti ra i nga tamariki a Reubena ia Datana raua ko Abirama, e Ona, ratou ko etai 250 ui mataiapo ngati Iseraela ra. * “Te akamaata rava na korua,” ta ratou i tuatua atu kia Mose raua ko Aarona, “no te mea te tapu katoa nei te uipaanga katoa e pini ua ake, e tei roto a Iehova ia ratou ra; e tenana, eaa korua i akateitei ei ia korua uaorai, e akaaka io nei te uipaanga o Iehova nei?”​—Numero 16:​1-3.

5, 6. (a) Eaa ra a Kora i meameaau ei kia Mose raua ko Aarona? (e) Eaa ka raukai kia tuatuaia e penei kua manako puapinga kore a Kora i tona uaorai ngai i roto i ta te Atua ra akanoonooanga?

⁵ I muri ake i etai mataiti no te tiratiratu, eaa ra a Kora i akameameaau ei? E mea tika ra e kare ta Mose arataki anga i to Iseraela i te takinga kinoanga, no te mea “e maru maata to taua tangata ra to Mose, i to te tangata ravarai o te ao katoa nei.” (Numero 12:3) Inara, i te akaraanga e kua vareae a Kora ia Mose raua ko Aarona e kua riri i to raua rongonui, e na teianei i taki atu iaia kia tuatua​—tarevake​—e kua akateitei noinoi ua e kua maro kore raua ia raua uaorai ki rungao i te putuputuanga.​—Salamo 106:16.

⁶ Penei ko tetai tuanga o to Kora manamanata e kare aia i akaperepere i tana uaorai au angaanga i roto i ta te Atua au akanoonoo anga. E tika, te au ngati Levi tamariki a Kohata ra kare i te kau taunga, inara e aronga apii ratou i te Ture a te Atua ra. Na ratou katoa oki i apai atu i te au apinga no roto i te tapenakara ra i te tuatau  e apaiiai ra te reira. Kare te reira i tetai angaanga puapinga rikiriki ua, no te mea ko te au apinga tapu ra na te aronga tataki tai ua ma te akonoanga e te tu akono oki. (Isaia 52:11) No reira, i to Mose aravei anga ia Kora ra, te ui ra aia, mei te mea ra, Te manako ra ainei koe i taau angaanga ei tetai apinga rikiriki ua e kia tika katoa koe kia akono ei kau taunga? (Numero 16:​9, 10) Kare a Kora i kite e ko te tu ngateitei roa kia tavini tiratiratu ia Iehova kia tau ki tana akanoonooanga​—kare e kia rauka tetai turanga takake me kare taoonga.​—Salamo 84:10.

7. (a) Akapeea ta Mose akonoanga ia Kora e tona au tangata? (e) Akapeea te apainga i ta Kora meameaau ki tetai openga kino?

⁷ Kua pati atura Mose ia Kora e tona au tangata e kia akaputu mai i tera mai popongi ki te puakapa uipaanga ma te au ariki ai e te atinga kakara. Kare a Kora e tona au tangata i akaueia e kia oronga te atinga kakara, no te mea kare ratou i te kau taunga. Me kua aere mai ratou ma te au ariki ai e te kakara, ka akakite pu mai te reira e te manako ra taua au tangata ra e e tika to ratou kia rave angaanga ei kau taunga​—noatu rai e kua pou te po katoa kia akamanako i taua tumu ra. I to ratou aere atuanga i tetai popongi maira, kua akakite tika atura Iehova i tona riri. E no te ngati Reubena ra, “amama anga [te enua] i tona vaa, apuku iora ia ratou.” Te toenga atu, kapiti katoa ia Kora, kua pou i te ai mei ko mai i te Atua ra. (Deuteronomi 11:6; Numero 16:​16-35; 26:10) Kua taki to Kora ra ngakau parau ki te akangateitei akama takiri​—koia ta te Atua ra mareka koreanga!

E Arai i te ‘Manako Anga kia Vareae’

8. Akapeea ka raukai te akakite i tetai ‘manako vareae’ i roto i te au Kerititiano ra?

⁸ E akamatakiteanga ia tatou te tataanga no Kora ra. I te mea te vai nei ‘te manako anga kia vareae’ i roto ia tatou e au tangata apa ua nei, ka rauka i te reira i te akakite iaia uaorai noatu i roto i te putuputuanga Kerititiano. (Iakobo 4:5) Ei akatauanga, penei te manako ngakau ra tatou i te turanga. Mei ia Kora rai, penei ka vareae tatou i te aronga e au taoonga to ratou te anoano ra tatou. Me kare ra ka riro tatou kia aite ki te Kerititiano o te anere mataiti mua ra koia a Dioterepe. E akaapa maata tona i te mana apotetoro, penei no te mea i anoano aia kia riro nana e akaaere. Ko te tika, na Ioane i tata e ko Dioterepe ra “ko tei akateitei iaia uaorai ki rungao ia ratou ra.”​—3 Ioane 9.

9. (a) Eaa te tu manako i te au apainga putuputuanga te tau ra tatou kia kopae ke? (e) Eaa te manako tika no to tatou ngai i roto i ta te Atua ra akanoo anga?

⁹ Inara, kare i te tarevake no tetai Kerititiano kia inangaro i te itae atu i te au apainga putuputuanga. Kua akamaroiroi a Paulo i taua manako ra. (1 Timoteo 3:1) Tera ra, kare tatou e tau kia manako atu i taua au angaanga ra ei au pine no te tutaki, mei te mea rai na te rauka anga te reira, kua kake i te okotai takainga o te ara kakenga. Kia maara e, kua tuatua a Iesu: “Ko te anoano i te akamaata i o kotou, kia riro ïa ei tavini no kotou; e ko te inangaro kia maata aia i o kotou na, ei tavini akaaka aia no kotou.” (Mataio 20:​26, 27) Te taka meitaki ra, e tarevake kia vareae i te aronga e maata atu ta ratou au apainga, mei te mea rai e tei runga to tatou puapinga i te Atua i to tatou “taoonga” i roto i tana akaaerenga. Kua tuatua Iesu: “E taeake anake oki kotou katoa na.” (Mataio 23:8) Ae noatu me e papuritia me kare e painia, koi papetito ouia, me kare kua roa te akono tiratiratu anga ​—pouroa tei tavini ia Iehova ra ma te ngakau katoa e ngai puapinga to ratou i roto i tana akanoonoo anga. (Luka 10:27; 12:​6, 7; Galatia 3:28; Ebera 6:10) E akameitakianga tikai kia angaanga e pakuivi ki te pakuivi ma te aronga e au mirioni ua atu te tauta ra kia akono i te akoanga Pipiria: “E kia kakauia kotou i te akaaka.”​—1 Petero 5:5.

Abasaloma​—Tei Inangaro kia Akateiteiia Aia

10. Koai a Abasaloma, e akapeea aia i te tauta anga kia akatupu i te akaperepereanga a te aronga tei aere maira ki te ariki no te akavaanga?

¹⁰ Te tu oraanga o Abasaloma koia te toru o te tamaroa a te Ariki ko Davida ra, kua oronga i tetai apiianga no te inangaro kia akateiteiia. Kua tamata teianei tangata kia akatupu i te akaperepere anga a te aronga tei aere atura ki te akavaanga a te ariki ra. Te mea mua kua akakite maira aia e e tu mareka kore to Davida i to ratou au umuumu anga. I reira kua akamutu aia i te tu kikite e kua akakite tika maira i tona inangaro. “Naringa au e akariroia ei akava i te enua nei,”  ta Abasaloma i tuatua atu, “e ko te tangata ravarai, e māroanga tana e te tuatua, kia aere mai aia kiaku nei, e naku aia e akatika atu!” Kare ta Abasaloma tuatua kikite i kotingaia. “E kia akavaitata mai te tangata kiaia e tupou, kua rave tika atu tona rima iaia, kua ongi atu. E kua perā Abasaloma kia Iseraela katoa, kia aere mai ki te ariki kia akatakaia te tuatua.” Eaa te tupu anga? “Kua perā Abasaloma i te keia i te ngakau o te tangata o Iseraela.”​—2 Samuela 15:​1-6.

11. Akapeea ta Abasaloma tauta anga kia riro iaia te terono o Davida ra?

¹¹ Kua tamanako tikai a Abasaloma kia riro iaia te ariki anga o tona metua. E rima mataiti i mua akera, kua akariro aia ia Amanona, kia tamate ravaia ei utunga no te kukumianga ia Tamara te tuaine o Abasaloma ra. (2 Samuela 13:​28, 29) Inara, noatu i reira penei kua manako atu a Abasaloma i te riro anga koia ki runga i te terono, i te manakoanga i te tamate anga ia Amanona ei akakore atu i tetai taemoemo anga. * No reira, i te taeanga te tuatau, kua akakeu atura Abasaloma. Kua akakitekiteia tona ariki anga takapini te enua katoa ra.​—2 Samuela 15:10.

12. E akataka mai i akapeea to Abasaloma ngakau parau i te taki atuanga ki te akama?

¹² No tetai tuatau, kua autu a Abasaloma, no te mea kua “maroiroi akera taua aronga kotikoti kupenga ra; te maata rava ra te tangata no Abasaloma.” I muri akera, kua oro ke atu te Ariki ko Davida no tona araanga. (2 Samuela 15:​12-17) Inara, kare i roaia, kua tapotoia ta Abasaloma angaanga i tona tamate angaia e Ioaba, e kua titiriia ki roto i tetai vaarua maata, e kua uri akera i te au toka ki rungao iaia. E tamanako ana​—i teianei tangata tei anoano ra kia riro koia ei ariki kare ra i rauka tetai tanumanga tau nona i te matenga! * Kua taki tika atura te ngakau parau ki te turanga akama no Abasaloma.​—2 Samuela 18:​9-17.

E Akakore i te Inangaro Akateiteiia

13. Akapeea tetai vaerua inangaro akateitei anga e akaiai ki roto i te ngakau o tetai Kerititiano ra?

¹³ To Abasaloma kake anga kia mana e tona topa anga oki kua riro ei apiianga no tatou nei. I roto i te ao ravenga tau kore o teianei tuatau, e mea matauia no te au tangata kia akamaata i to ratou aronga mana teitei kia manakoia mai ei ratou me kare penei kia raukai tetai turanga teitei ake. I taua taime rai penei ka tuatua akameamea ua atu ki te aronga i raro ake ia ratou ra, ma te manakonakoanga kia akatupu akaperepere e te turu anga mei ia ratou maira. Me kare tatou e matakite, ka akaia taua vaerua inangaro ra ki to tatou ngakau. I te akara anga, kua tupu teia ki roto i tetai papaki i te anere mataiti mua ra, kua akariro kia akamatakite maroiroi atu te au apotetoro i taua aronga ra.​—Galatia 4:17; 3 Ioane 9, 10.

14. Eaa tatou i tau ei kia kopae ke i tetai vaerua inangaro anga kia akateitei iaia uaorai?

¹⁴ Kare a Iehova ngai i roto i tana akaaerenga no te akangateiteianga tetai iaia uaorai “te kimi i tona uaorai kakā.” (Maseli 25:27) Te tika, kua akamatakite te Pipiria: “E akakore anake a Iehova i te au vaa koperepere ua; te arero e tuatua i te tuatua nengonengo ra.” (Salamo 12:3) E vaa koperepere ua to Abasaloma ra. Kua tuatua akateitei iaia ki te aronga anoano ra aia kia riro iaia te turanga mana. Ei tukeanga, mei teaa ra to tatou akameitaki anga me riro tetai ki roto i te taeake anga te aru ra i ta Paulo akoanga: “Auraka takiri e mea e raveia ma te taumāro, e te akanengonengo puapinga kore; ei ngakau akaaka ra, i te manako akameitaki atu tetai ki tetai, auraka iaia uaorai.”​—Philipi 2:3.

Ko Saula​—Tetai Ariki Akakoromaki Kore

15. Akapeea a Saula i tetai tuatau i te akaari anga mako iaia uaorai?

¹⁵ I tetai tuatau ia Saula, tei riro ra ei ariki no Iseraela i muri akera, e mako ua ia. Ei akatauanga, e akamanako ana, i tei tupu i tona au mataiti ouanga ra. I te tuatua akaperepere anga te peroveta a te Atua ra ko Samuela nona ra, kua pau akaaka atura Saula: “Kare ainei au i te ngati Beniamina, no te kopu mea iti rava ia Iseraela nei? e toku oki kopu-tangata, kare ainei i te mea iti rava i te au kopu-tangata ravarai i te kopu o  Beniamina ra? eaa oki koe i pera mai ei kiaku nei?”​—1 Samuela 9:21.

16. Na roto i teea tu ta Saula akakite anga i tetai tu akono akakoromaki kore ra?

¹⁶ Inara, i muri akera, kua ngaro ke atu to Saula tu mako. I te tamakianga ma to Philiseti ra, kua oki atu aia ki Gilagala, te ngai i anoanoia aia kia tatari no Samuela kia tae mai e kia pati ki te Atua ra ma te au atinga. I te kore anga a Samuela i tae mai i te taime akatakaia ra, kua rave akaparau ua atura Saula i te atinga. Koi oti ua akera iaia te rave, i tae mai ei a Samuela. “I aa ana koe?” ta Samuela i ui atu. Kua pau atura Saula: “Akara atura au kua pueurikiriki ke te au tangata iaku, e kare koe i tae mai i nga rā i akonoia ra, . . . kua rave mamate ua atura oki au, e kua apai au i tetai atinga karakaratio.”​—1 Samuela 13:​8-12.

17. (a) I te akara anga mua, penei eaa ta Saula au angaanga i akara anga tikai ei? (e) Eaa ra a Iehova i akaapai ia Saula no tana angaanga akakoromaki kore ra?

¹⁷ I te akara anga mua, penei kua akaraanga tika ta Saula i rave ra. No te mea, kua kite te au tangata o te Atua i “to ratou pekapeka,” e “tumatetenga oki,” e te ruketekete ra no to ratou turanga kino. (1Samuela 13:​6, 7) E tika tikai, kare i te tarevake kia akono me te tau ra te au turanga. * Inara, kia maara e, ka rauka ia Iehova te tatau i te au ngakau e te kite i to tatou akakeuanga o roto rava ra. (1 Samuela 16:7) No reira, e tika kua kite aia i etai au tumu no Saula kare ra i akakite tikaia mai i te tataanga Pipiria. Ei akatauanga, penei kua kite a Iehova e kua akakeuia to Saula akakoromaki kore na te ngakau parau. Penei kua pekapeka oonu a Saula e koia​—te ariki o Iseraela katoa ra​—kua tatari no tetai tana i manako ra ei peroveta taroaroa ua e te ruaine ra! I tetai ua atu tu, kua manako a Saula e no to Samuela taroaroa kua tika iaia kia rave ua atu i te tika ki roto i tona nga rima e kia manako kore atu i te au akaue anga tei orongaia ra kiaia. Te tupu anga? Kare a Samuela i akapaapaa i ta Saula rave anga. Ei tuke anga, kua papa atura aia ia Saula, i te na ko anga: “Kare toou au e mou . . . no te mea, kare akenei koe i akono i ta Iehova i akaue mai ia koe ra.” (1 Samuela 13:​13, 14) I reira katoa oki, kua taki atu te ngakau parau ki te akama.

E Paruru Atu i te Akakoromaki Kore

18, 19. (a) E akataka mai e akapeea ka raukai i te akakoromaki kore kia akariro i tetai tavini o te Atua i teia tuatau kia rave ngakau parau. (e) Eaa ta tatou ka tau kia maara no te rave anga a te putuputuanga Kerititiano ra?

¹⁸ Kua tataia te raveanga ngakau parau o Saula ki roto i te Tuatua a te Atua no to tatou puapinga. (1 Korinetia 10:11) E mea ngoie ua no tatou kia pekapeka i te au tu apa ua o to tatou au taeake. Mei ia Saula rai, penei ka riro tatou kia akakoromaki kore ua, ma te manakoanga e me ka akono tikaia te au tumu, ka tika tatou kia rave ki roto i to tatou uaorai rima. Ei akatauanga, penei te meitaki roa ra tetai taeake i etai au tu karape i te akaaerenga. E tae viviki ua ana aia, e tau oki tana au ravenga i te putuputuanga, e meitaki i te tuatuaanga e te apiianga. I taua taime rai, te kite ra aia e ko etai kare i aite atu kiaia te turanga tano, e kare oki ratou i vaitata atu ki tana e inangaro ra. Ka oronga ainei te reira i te tika kiaia kia akakite i te akakoromaki kore? Ka tau ainei aia kia akaapa i tona au taeake, penei kia akakite e me kare tana au tautaanga kare e apinga e oti te rave e ka puapinga kore ua te putuputuanga? Ka riro teianei ei ngakau parau!

¹⁹ Eaa te akamou ra i te putuputuanga Kerititiano kia taokotai tikai? Te au tu akatere karape? Te rave tano? Te kite oonu? E tika, e puapinga to  teianei au apinga i te akatere anga meitaki i tetai putuputuanga. (1 Korinetia 14:40; Philipi 3:16; 2 Petero 3:18) Inara, kua tuatua a Iesu e ko tana au pipi ka akatakaia na to ratou aroa na mua. (Ioane 13:35) No reira te aronga pakari utuutu ra, tei mako ra, te kite ra e kare te putuputuanga i tetai pitiniti te anoanoia ra kia ketaketa te akatere anga; kareka ra, te akaputuia ra no tetai anana te tau ra kia utuutu maruia. (Isaia 32:​1, 2; 40:11) Te ngakau parau manako kore no taua au kaveinga ra e putuputu te akatupu i te pekapeka. E tuke anga, ka akatupu te tu akono tau i te Atua ra i te au.​—1 Korinetia 14:33; Galatia 6:16.

20. Eaa te ka akamanakoia i te atikara te ka aru mai nei?

²⁰ Te au tataanga Pipiria no Kora, no Abasaloma, e no Saula te akaari taka meitaki ra e ka taki atu te ngakau parau ki te akama, mei tei tataia ia Maseli 11:2. Inara, te kapiti katoa maira taua irava Pipiria ra: “Tei te aronga [mako] ra te pakari.” Eaa te tu mako? Eaa te au akatauanga no te Pipiria ka rauka kia akamarama mai no teianei tu, akapeea ka raukai ia tatou kia akaari i te tu mako i teia tuatau nei? Ka akamanakoia teianei au uianga i te atikara te ka aru mai.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Maara Ainei ia Koe?

• Eaa te ngakau parau?

• I akapeea te vareae i akariro ei ia Kora kia rave ngakau parau ua?

• Eaa ta tatou ka kite mei te tataanga no Abasaloma tei inangaro ra kia akateiteiia aia?

• Akapeea ka raukai ia tatou kia kopae ke i te vaerua akakoromaki kore tei akakiteia maira e Saula?

[Au Uianga Apii]

[Tutu i te kapi 10]

Kua riro a Saula kia akakoromaki kore e kua rave ngakau parau ua