Te Manamanata o te Mamaeanga Tangata

“NO TE EAA RA E TE ATUA?” Kua mama mai taua upoko tuatua maata i runga i te kapi mua o tetai nuti pepa tei tua aereia i te ngai ravarai i muri ake i tetai ngaruerue enua kino tikai i Asia Minora. Kua akaariia mai e tetai tutu i aru mai i te metua tane taitaia te apaianga i tana tamaine takinoia mei roto mai i to ratou are i pururu.

Kua akatupu te au tamaki, te onge, te au maki maata, e te au tumatetenga natura i te au mamae kare i rauka i te vaitoia, te au roimata maata roa, e te au mate kare i tareia. Kapiti atu ki teia te au mamaeanga o te aronga tei kukumiia, te takinga kino tamariki, e etai atu au ravenga kino. E tamanako ana i te numero maata o te au tamamae anga e te au mate tei tupu mai no te au u anga. E te vaira te taitaia te kiteia ra e te au tangata e pirioni ua atu no te maki, te ruaine anga, e te matenga o tei akaperepereia ra.

Kua kite te 20 anere mataiti i te mamaeanga kino roa atu. Mei te 1914 ki te 1918, kua tamateia e te Tamaki I o te Ao nei e vaitata atu ki te tai ngauru mirioni vaeau. Te karanga ra etai aronga tata tuatua enua e kua apaina katoaia mai te matenga ki te au tangata e manganui. I roto i te Tamaki II o te Ao, mei te 50 mirioni aronga tamaki e te au tangata tei mate, kapiti mai te au mirioni vaine paruru koreia, te tamariki, e te au tane ruaine. I te anere mataiti openga i aereia mai, tere atu e mirioni ua atu aronga takinoia no te ta anga iti tangata, te orureau anga, te ta anga eteniki, te onge, e te putaua. Kua akataka mai te Historical Atlas of the Twentieth Century e kua tere atu e 180 mirioni aronga tei mate no te mea no taua “au mea reka kore maata ra.”

Kua tamateia e te vuru Paniora ra i te 1918/19 e 20 mirioni tangata. I nga rua ngauru mataiti i topa, vaitata ki te 19 mirioni tei mate i te AIDS, e i teianei e 35 mirioni o etai tei tu ia e te vaireti tei akatupu ra i te reira. E mirioni ua atu tamariki tei akarukeia mai ma te kore e metua​—kua tamateia ratou e te AIDS. E e maata ua atu te au pepe kua mate i te AIDS, kua patiia atu kia ratou ia ratou i roto i te vairanga tamariki.

E maata te au mamaeanga tei akatupuia ki runga i te au tamariki na roto i etai au mataara ke. Te taikuanga i te tuatua akakite tei orongaia mai e te United Nations Children’s Fund (UNICEF), i te openga o te 1995, te karanga ra te Manchester Guardian Weekly o England: “I roto i te au tamaki i te ngauru mataiti i topa akenei, kua mate e 2 mirioni tamariki, mei te 4-5 mirioni i akangoruia, e 12 mirioni kare e kainga, tere atu e 1 mirioni matiroeroe me kore tei akatakakeia mai mei to ratou au metua e e 10 mirioni tei kino roa atu i te ravenga manako ra.” Kapiti ia atu ki teia akakite anga e 40 ki te 50 mirioni pepe titiriia i te ao katoa​—i te au mataiti ravarai!

Eaa to te Tuatau ki Mua?

E manganui te manako ra i te tuatau ki mua ma te matakite. Te  karanga ra tetai au pupu taineti e: “Penei e ka akatukeia e te au angaanga a te tangata ra . . . te ao ora ma te kore e rauka i te akaora i te oraanga i roto i te mataara ta tatou e kite nei.” Kua karanga katoa mai ratou: “Noatu i teia taime nei, e tai tangata i roto i te rima te ora nei tei roto tikai i te putaua no te kore oki e rava ana te kai, e e tai i roto i te ngauru te mamae ra no te rava kore o te au kai meitaki.” Kua rave te au taineti i tetai tuatau kia “akamatakite i te au tangata katoatoa e eaa te vaira ki mua” e te akakite ra: “Te umuumuia nei tetai taui anga maata kia akono tatou i te enua e te oraanga i runga i reira, me ka kopae ia atu te tu taitaia maata o te tangata nei e kia kore e takinokinoia to tatou kainga katoatoa i runga i teia paraneta nei.”

Eaa ra te Atua i tuku uai i te mamaeanga maata e te tu kino? Akapeea ra aia i te akakoro anga kia rapakau i taua turanga ra? Aea ra?

[Akameitakianga no te Tataangas i te kapi 3]

Top, wheelchair: UN/DPI Photo 186410C by P.S. Sudhakaran; middle, starving children: WHO/OXFAM; bottom, emaciated man: FAO photo/B. Imevbore