Naai Taau Au Turanga ka Irinaki?

Kua umere tikai tetai manuiri tei atoro mua ia Aperika i tetai tangata e tu tika ra i te pae mataara. Kua kite atu aia e i te au miniti ravarai kua taaki taua tangata i tona vaevae e kua neke atu ki tetai tua koi tu tika ua ra. I muri ua mai i kite ei taua manuiri ra i te tumu i neke ei taua tangata mei te reira rai. Te tika anga, te tauta ra aia i te noo ki raro i te marumaru o te poupou telegraph. Te neke marie ra te ata i te ra avatea e neke atura.

MEI te ata rai tei akatupuia e te ra, te neke ra e te taui ra te au angaanga a te tangata e te au turanga. Ei tuke anga, kare te Atua ko Iehova, “te Metua o te au mārama ra,” e taui ana. “Kare rava,” i tata ei te pipi ko Iakobo, “e tu ke ke iaia ra, kare oki e tu ke anga e ngai mea ngiti ua ake.” (Iakobo 1:17) Kua rekoti te peroveta Epera ko Malaki i ta te Atua akakite anga: “Ko Iehova au, kare au e tu ke ke.” (Malaki 3:6) Ki te iti tangata Iseraela i te au tuatau o Isaia, kua tuatua te Atua: “E ruaine ua atu rai kotou, ko au nei rai au; e tae ua atu ki te inaina anga o to kotou upoko naku kotou e apai; naku i anga.” (Isaia 46:4) No reira, kare te aerenga o te tuatau e taui i te irinaki papu ka rauka ia tatou i roto i te au taputou a te Mana Katoatoa.

Tetai Apii Anga mei te Ture

I te mea ka irinakiia e kare e taui ia ta Iehova au taputou anga, pera katoa rai tana au turanga no te tika e te tarevake. Ka irinaki ainei koe i tetai tangata okooko e taangaanga ra e rua nga paunu, e okotai ua i te reira kua tika? Kare. Pera  katoa rai, “e mea viivii na Iehova te aite pikikaa ra: kareka te toka tika ra, e mea tau ïa iaia.” (Maseli 11:1; 20:10) I roto i te Ture tana i oronga ki to Iseraela, kua kapiti atu a Iehova i teia akauenga: “Auraka kotou e akatika i te tuatua-tika kore i te akava anga; i te aite anga i te roa, te teiaa, e te rai. Ei aite-akateiaa tika, ei toka tika, ei epha tika, e te ina tika, ta kotou: ko au to kotou Atua ra ko Iehova, ko tei arataki mai ia kotou mei te enua maira mei Aiphiti.”​—Levitiku 19:​35, 36.

Te akarongoanga i taua akauenga kua apai mai i te tu mareka anga o te Atua ki to Iseraela e pera katoa te au puapinga o te au apinga e manganui. Ma te aiteite, te akonoanga i ta Iehova au turanga taui kore, kare ua i te pae o te au paunu e te au vaito anga pera katoa i roto i te au ngai o te oraanga, ka akatupu mai i te au akameitakianga no te aronga akamori te irinaki ra iaia. Te akakite ra te Atua: “Ko au toou Atua ra ko Iehova, ko tei akakite ia koe i te mea e puapingaʼi koe na; ko tei arataki ia koe na te arataa e tau ei kia aere koe ra.”​—Isaia 48:17.

Eaa ra i Autu Kore ei te Au Turanga i Teia Tuatau?

Te tou tika maira te Pipiria i te tumu i autu kore ei te au turanga i teia tuatau. Te akataka maira te puka openga o te Pipiria, a Apokalupo, i tetai tamaki i te rangi ra, te tupu anga o te reira kua akakino i te au tangata ravarai e tae mai ki teia tuatau. Kua tata te apotetoro ko Ioane: “E e tamaki tei runga i te rangi: ko Mikaela e tana au angela, tamaki atura i te taae; e kua tamaki maira te taae e tana au angela, Kare ra i riro te re ia ratou; e kare rava atura o ratou e nooanga i runga i te rangi. Uriia atura oki te taae maata ki vao, ko taua ovi taito ra ïa, ko tei karangaia i te diabolo ra, e ko Satani oki, ko tei pikikaa i to te ao katoatoa nei, i uriia aia ki vao ki runga i te enua nei, e tana au angela katoa, kua uri katoaia ki vao.”​—Apokalupo 12:​7-9.

Eaa te tupu anga viviki o taua tamaki ra? Te akakite maira a Ioane: “E teianei, kia rekareka, e te au rangi e, e ko kotou katoa oki ko tei noo i reira. E mate ra oki to te enua e to te tai! tei raro atu na oki te diabolo ia kotou na, e riri maata oki tona, no te mea kua kite aia e e manga tuatau poto ua tona e toe nei.”​—Apokalupo 12:12.

“E mate ra oki to te enua” kua tupu mai i te akamata anga te Tamaki I o te Ao i te 1914 e kua akaope i tetai tuatau o te au turanga tei tuke tikai mei to teia tuatau. “Te Tamaki Maata o te 1914-18 te takoto ua ra mei tetai ngai enua maoaia te akatakakeanga i taua tuatau ki to tatou,” i na tetai vaine tuatua enua ei ko Barbara Tuchman. “Te takore anga i te au oraanga e manganui te ka riro ei mea puapinga no te au mataiti e aru mai ra, te takoreanga i te au irinaki anga, te au taui anga i te au manako, e te akarukeanga mai i te au mamae o te au manako papu kore kare e rauka i te rapakau, kua akatupu te reira i tetai va i te pae kopapa e pera katoa i te pae o te manako i rotopu i nga tuatau e rua.” Kua akatika katoa tetai taeake tuatua enua ko Eric Hobsbawm e: “Kua tupu mai, mei te 1914 ra te akairo topa anga o te au turanga tei manakoia i taua taime ei mea tau i roto i te au enua kare e meitaki ana te tupu  anga . . . Kare i te mea ngoie i te marama anga i te mamao o te, tere anga manuia kore, no te akanoo akaou i tei tapaia e to tatou ui tupuna o te tai ngauru ma iva anere mataiti e ko te au turanga o te tuatau taetaevao.”

I roto i tana puka Humanity​—A Moral History of the Twentieth Century, kua akakite te tangata tata ko Jonathan Glover e: “Ko tetai tu akataka anga o to tatou tuatau koia oki ko te ngaro ke o te ture tu akono tau.” Noatu e te ekoko ra aia i tetai ture akono tau mei tetai tataanga i vao no te topaanga o te akonoanga i te ao Opunga, kua akamatakite mai aia: “Ko tetai ia tatou kare e irinaki ana i te ture akono tau i te pae akonoanga ka tau rai e kia manata e te ngaro atura te reira.”

Te irinaki tei pikikaaia i teia tuatau​—i roto i te ngai okooko, te au poritiki, me kare te akonoanga me kare i roto i te au pirianga pamiri e toou uaorai​—e te au tupu anga kino e au tuanga pouroa o te au ravenga kino a te Tiaporo kia apai mai i te kino ki runga i te au tangata i te enua nei. Te tauta nei a Satani i te rave i tana tamaki e tae ua atu ki te openga e te kapiti anga atu kiaia kia takoreia te aronga katoatoa te tauta ra i te akono i ta te Atua au turanga.​—Apokalupo 12:17.

E mataara ainei tetai e orai, e rapakau anga no te pikikaa maata tikai o te irinaki? Te pau maira te apotetoro ko Petero: “Te tatari nei ra tatou i te rangi ou e te enua ou tana [ta te Atua] i tuatua maira, i te vai tika anga o te tuatua-tika ra.” (2 Petero 3:13) Ka rauka ia tatou te irinaki i taua taputou no te mea kare ua e tei te Atua te mana no te akatupu i tana akakoroanga pera katoa te akapapu maira aia i to te reira tupu anga. No tetai ‘tuatua no roto i tona vaa’ i akakite ei a Iehova: “Kare e oki puapinga kore ua mai kiaku nei, e tupu ra tei akakoroia e au ra; e manuia oki te mea i akaue atu ei au ra.” E taputou anga irinakiia tikai!​—Isaia 55:11; Apokalupo 21:​4, 5.

Akonoanga i ta te Atua Au Turanga

I roto i tetai ao topa ua e te kino ua te au turanga, te tauta ra te Au Kite o Iehova i te akono i te au turanga o te tu ta te Pipiria e oronga maira. Tei tupu mai, te tuke ra ratou mei te maata anga o te tangata, e kua akakeu putuputu teia i te akara anga​—e te aviri anga​—a tetai atu.

I tetai uruoaanga a te Au Kite o Iehova i London, kua uiuiia tetai vaa tuatua e tetai tangata ripoti tivi me e au Kerititiano tikai te Au Kite o Iehova. Kua pau atu aia: “Ae, no te mea ko Iesu to matou akaraanga. Te maata nei te tu noinoi uaorai i te ao, e te akara tika ra matou kia Iesu Karaiti e ko te arataki, te tuatua mou, e te ora. Te irinaki nei matou e koia te Tamaiti a te Atua, kare e ko tetai tuanga o te Toru Tai, no reira e tuke to matou maramaanga i te Pipiria mei te au akonoanga akanooia.”

I te akaari angaia te uiui anga ki runga i te tivi BBC, kua taopenga te tangata ripoti i te porokaramu na te tuatuaanga: “E maata tikai taku i kite no runga i te tumu i aere mai ei te Au Kite o Iehova i te topapa i to tatou ngutupa. E kare au i kite ana e 25,000 tangata tei kakau meitaki e te akono meitaki ma te katoatoa i roto i tetai ngai okotai i taua taime ra.” E akakite anga meitaki tikai mei tetai tangata akara ua i te pakari no te akonoanga i ta te Atua au turanga taui kore!

Koi patoi ei tetai i te akono atu i te au turanga kare na ratou i manako, te akamaroiroi nei matou ia koe kia akara atu ki roto i taau Pipiria e kia apii no runga i ta te Atua au turanga. Inara auraka e kia merengo ua i te akarakara ua. E aru i te ako anga a te apotetoro ko Paulo: “E eiaa e akatau atu i teianei ao: ei tu ke ra to kotou i te akaou anga o to kotou ngakau, kia taka tikai ia kotou i to te Atua ra anoano, tei meitaki, e te tau, e te apa kore oki.” (Roma 12:2) E atoro atu i te Are Uipaanga Patireia i toou ngai, e aruaru i te kite meitaki atu i te Au Kite i reira. Ka kite koe e e tangata noa ua ratou te tuku ra i to ratou irinaki ki roto i te au taputou a te Pipiria e te akatutu maira i to ratou irinaki anga i te Atua na te tautaanga i te akono i tana au turanga.

Te akonoanga i te au turanga taui kore e te irinakiia a te Atua i roto i toou uaorai oraanga papu e ka apai mai i te au akameitakianga kia koe. E akarongo i ta te Atua patianga: “Angairi koe i akarongo mai ki te au akauenga naku! kua riro ïa toou au mei te vai taʼe ra; e taau tuatua-tika mei te ngaru moana ra.”​—Isaia 48:18.

[Au Tutu i te kapi 5]

Teia tuatau, te vaira te pikikaa o te irinaki i roto i te ngai okooko, te au poritiki, te akonoanga, e te au pirianga pamiri