Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

E Tamou Marie i te Angaanga Kokoti Anga!

E Tamou Marie i te Angaanga Kokoti Anga!

E Tamou Marie i te Angaanga Kokoti Anga!

“Ko tei ruru ma te roimata ra, ka kokoti ïa ma te rekareka.”​—SALAMO 126:5.

1. Eaa ka ‘pure ei i te Atu o te mou, kia unga mai aia i te aronga rave i te mou’ i teia tuatau?

I MURI ake i te toru o ta Iesu Karaiti tutaka tutu aereanga i Galilea, kua tuatua atu aia ki tana au pipi: “Te maata ua nei te mou, te iti nei ra te aronga kokoti.” (Mataio 9:37) I aiteite katoa te turanga i Iudea. (Luka 10:2) I te mea ko te reira te tika e vaitata i te 2,000 mataiti kua topa, eaa te turanga i teia tuatau? Ko teia ia, i te mataiti tavini anga kua topa akenei, e tere atu i te 6,000,000 Au Kite no Iehova i tamou marie i te angaanga kokoti anga akatutuia ra i roto i te 6,000,000,000 tangata, e manganui o ratou kua “roiroi, e kua pueurikiriki keia, mei te mamoe tiaki kore ra.” No reira ko ta Iesu akamaroiroi anga kia “pure kotou i te Atu o te mou, kia unga mai aia i tetai aronga ei rave i taua mou nana ra” te tau ra i teianei mei te tu i te au anere mataiti kua topa ra.​—Mataio 9:​36, 38.

2. Eaa te apai maira ia tatou ki te manako anga a te au tangata?

2 Te Atua ko Iehova, te Atu o te mou, kua pau mai i taua pure anga ra kia unga mai i tetai aronga kia maata atu ei rave i taua mou ra. E mei teaa ra te rekareka anga kia rave i teianei angaanga mou tei aratakiia ra e te Atua! Noatu rai e te tokoiti ra to tatou numero me akaaiteia ki te au iti tangata ra, ko to tatou tu totomapu i te kapiti anga ki te tutuanga i te Patireia e i te akariroanga i te tangata ei au pipi te apai maira ia tatou kia akamanakoia mai e to te ao nei. I te au enua e manganui e putuputu tatou i te taikuia i roto i te nuti. Te tangianga o tetai ove ngutupa i roto i tetai teata tivi kua taki atu ki te tuatua anga e Au Kite o Iehova tera i te ngutupa. Ae, ko ta tatou angaanga Kerititiano ei aronga rave kokoti anga akatutuia te matau meitakiia nei i te 21 anere mataiti.

3. (a) Akapeea tatou i kite ei e kua akamanakoia mai te angaanga tutuanga Patireia o te anere mataiti mua ra? (e) Eaa tatou ka tuatuai e te turu maira te au angera i ta tatou angaanga orometua?

3 Kua akara katoa to te ao i te au angaanga tutuanga i te Patireia i te anere mataiti mua ra e kua takinga kino atura i te aronga akakitekite aere i te tuatua meitaki ra. No reira, te apotetoro ko Paulo i tatai: “Te manako nei au kua akataka te Atua ia matou i te au aposetolo nei ei openga, mei te aronga i akonoia no te mate ra: kua akariroia oki matou [te au apotetoro] ei akaraanga na to te ao, na te au angela, e na te tangata.” (1 Korinetia 4:9) Mei te reira oki, to tatou akakoromaki marie anga ei aronga akakitekite i te Patireia noatu te takinga kino te apai maira ia tatou kia akamanakoia mai e to te ao nei e e mea puapinga oki ki te au angera ra. Te tuatua ra Apokalupo 14:6: “Akara atura au [te aposetolo ko Ioane] i tetai angela i te rere anga na rotopu i te mareva nei, ma te evangelia mutu kore, e tutu ki te aronga e noo i te ao nei, ki te pa enua katoa, e te au kopu, e te au reo, e te au iti-tangata.” Ae, te turu maira te au angera ia tatou i ta tatou angaanga orometua, i ta tatou kokoti anga!​—Ebera 1:​13, 14.

“E Makitakitaia”

4, 5. (a) Eaa te akamatakiteanga ta Iesu i oronga ki tana au pipi? (e) Eaa ra te au tavini o te Atua i makitakitaiai i teia tuatau?

4 I te akaunga atuanga i ta Iesu au apotetoro ei aronga rave kokoti anga, kua akono ratou i tana akoanga kia “pakari kotou mei te ovi, e te apa kore mei te kukupa ra.” E kua tuatua kapiti atura Iesu: “Kia matakite ra ia kotou i te tangata, ka tuku oki ratou ia kotou ki te sunederi, e pāpā oki ia kotou i roto i to ratou au sunago; E noku nei e taki naiaʼi kotou ki mua i te aroaro o te au tutara, e te ui ariki, ei kite no ratou, e no te au etene. . . . E e makitakitaia kotou e te tangata katoatoa i toku nei ingoa; ko te tāpu marie ra e kia tae ki te openga, koia te ka ora.”​—Mataio 10:​16-22.

5 E aronga ‘makitakitaia tatou’ i teia tuatau no te mea “te vai ua nei rai to te ao ravarai i raro ake i taua vaerua kino ra,” ia Satani te Tiaporo ra, koia oki te enemi maata o te Atua e Tona au tangata oki. (1 Ioane 5:19) Te akara ra to tatou au enemi i to tatou puapinga anga i te pae vaerua inara kare ratou e akatika e no ko mai te reira ia Iehova ra. Te akara ra te aronga patoi i to tatou au mata mataora, e te katakata ia tatou e kapiti rekareka ra i te angaanga kokoti anga. Te umere ra ratou i to tatou taokotai anga! Ko te tika, penei te kite reka kore ua ra ratou i te reira me aere atu ratou ki tetai enua ke e ka kite e te rave katoa ra te Au Kite o Iehova i taua angaanga rai mei ta ratou i kite ra i to ratou enua kainga. Inara, kua kite tatou e a te tuatau tau, ka akakiteia a Iehova koia te turu nei ia tatou e te tumu oki no to tatou taokotai anga noatu ki to tatou au enemi katoa ra.​—Ezekiela 38:​10-12, 23.

6. Eaa te akapapu anga kia tatou ia tatou e rave ra i te kokoti anga, inara eaa te uianga te tu maira?

6 Kua oronga atu te Atu o te mou ra ki tana Tamaiti, kia Iesu Karaiti, i “te mana katoa o to te rangi e te ao katoa nei.” (Mataio 28:18) No reira te taangaanga ra Iehova ia Iesu kia arataki i te angaanga kokoti anga na roto i te au angera i te rangi ra e te “tavini akono meitaki e te pakari” tei akatainuia ra i runga i te enua nei. (Mataio 24:​45-47; Apokalupo 14:​6, 7) Inara akapeea e raukai ia tatou kia akono ma te patoianga enemi e ka tamou marie ei i to tatou rekareka ia tatou e rave ua atura ra i te angaanga kokoti anga?

7. Eaa te turanga tau na tatou kia tauta i te tamou marie me patoiia mai me kare me takinga kinoia mai?

7 Me aro atu tatou i te patoianga me kare i te takinga kinoanga tikai, e kimi tatou i te tauturu a te Atua kia raukai ia tatou te tamou marie i tetai turanga aiteite ki to Paulo. Kua tata aia: “Kia akakinoia mai, kua akaora atu matou; kia takinga-kinoia mai, kua akakoromaki matou; kia akakinoia ra, kua ako atu matou.” (1 Korinetia 4:​12, 13) Na teia vaerua, kapiti katoa ma to tatou tu mako i te angaanga orometua i te ngai tangata, i etai taime ka taui i te tu akono o te aronga patoi mai ia tatou.

8. Eaa te akapapu anga te rauka maira ia koe mei ta Iesu au tuatua tataia ia Mataio 10:28?

8 Noatu ko te akakoko anga no te mate kare e akaanu mai i to tatou totomapu ei aronga rave kokoti anga. Ka akakitekite mataku kore ua tatou i te tuatua Patireia ma te tu tuera ua te ka rauka. E ka rauka ia tatou te akamaroiroianga akapapu anga mei te au tuatua a Iesu ra: “Auraka e mataku i te ta mai i te kopapa nei, kare te vaerua e mate ia ratou: e mataku ra kotou iaia, ko te tika iaia kia tamate takiri i te kopapa e te vaerua katoa i te po.” (Mataio 10:28) Kua kite tatou e ko to tatou Metua i te rangi ra Tei Oronga mai i te ora. Ka tutaki aia i te aronga ka tamou marie i to ratou tiratiratu kiaia e ka akakoromaki ua atu ma te akono tau i roto i te angaanga kokoti anga ra.

Tetai Tuatua Akaoraanga

9. Akapeea te akono a tetai papaki ki te au tuatua a Ezekiela ra, e akapeea tetai tupuanga aiteite i teia tuatau nei?

9 I te akakite mataku kore anga a te peroveta ko Ezekiela i te au tuatua a Iehova ki te “enua meameaau”​—te au patireia o Iseraela e Iuda​—kua rekareka tetai papaki i te akarongo atu ki tana i tuatua. (Ezekiela 2:3) “E i na,” i na Iehova ei, “kua riro koe mei te peʼe inangaro maataia no ratou ra, e mei te tangata reo meitaki ra, e tei tika kia akatangi meitaki i te apinga tangi ra.” (Ezekiela 33:32) Noatu rai e kua reka ratou i ta Ezekiela au tuatua, kare ra ratou i akono ia ratou. Eaa te tupu nei i teianei tuatau? Me akakitekite mataku kore te toenga o tei akatainuia ra e to ratou au oa i te au tuatua a Iehova, te reka ra tetai papaki i te akarongo atu i te au akameitakianga Patireia, inara kare ratou e akono ariki atu, kia riro ei au pipi, e kia kapiti atu i te angaanga kokoti anga.

10, 11. I te apa mua o te 20 anere mataiti ra, eaa tei raveia ei akakite anga i ta tatou tuatua akaoraanga, e eaa te au tupu anga?

10 I tetai pae, e manganui kua akono akaperepere atu i te angaanga mou ra e kua kapiti atu i te akakiteanga i te au tuatua a te Atua ra. I te tuatau o tetai papa anga no te au uruoaanga Kerititiano mei te 1922 mai ki te 1928, ei akatauanga, kua akakite meitakiia mai te au tuatua akavaanga ki runga i te akatereanga kino a Satani no te au mea nei. I te au ngai tuatua anga ratio kua akakiteia mai teianei au akaapa anga tei orongaia i taua au akaputu anga ra. I muri iora, kua rave te au tangata o te Atua ra i te tua anga i te au kopi neneiia e au mirioni ua atura.

11 I te au mataiti openga o te 1930 ra, kua akatueraia tetai atu tu no te angaanga akakitekiteanga​—te mati akakite anga. I te akamata anga, kua apai aere te au tangata o Iehova i te au kati tei akakite ra i te au tuatua ki te papuriki. I muri maira, kua apai aere ratou i te au kati ma te au akakite anga “E puereere te akonoanga e te pikikaa” e “E Tavini i te Atua e Karaiti te Ariki.” Me mati atu ratou na roto i te au arataa, kua ariu mai te manako anga o te aronga te aere ra na reira. ‘Na teia i apai maata mai i te Au Kite o Iehova kia akamanakoia e kia akamaroiroi oki ia ratou ra,’ tei tuatuaia e tetai taeake tei kapiti putuputu ra i teianei angaanga i runga i te au arataa maata ra te au tangata i London, i Engarani ra.

12. Kapiti atu ki te au tuatua akavaanga a te Atua ra, eaa ta tatou i akakite i ta tatou angaanga orometua ra, e koai ma te taokotaiia maira i te tutuanga i te tuatua meitaki?

12 Ia tatou e akakite ra i te au tuatua akavaanga a te Atua, te tuatua katoa ra tatou i te au tu papu o te tuatua Patireia. Na ta tatou akakitekiteanga mataku kore i te ao nei te tauturu ra ia tatou i te kimi anga i te aronga tau. (Mataio 10:11) Te maata anga o te au mema openga o te pupu akatainuia ra kua akarongo atu i te kapiki anga no te mou i te tuatau o te au 1920 e te au 1930 ra. I reira i tetai uruoaanga i te 1935, kua tae mai tetai nuti meitaki no te tuatau akameitakiia ki mua no te “aronga maata rava” o te “mamoe ke atu” ki runga i tetai enua parataito. (Apokalupo 7:9; Ioane 10:16) Kua akarongo atu ratou ki ta te Atua au tuatua akavaanga e kua riro kia taokotaiia ma te aronga akatainuia ra i te tutuanga i te tuatua meitaki no te akaoraanga.

13, 14. (a) Eaa te pumaana anga ka rauka mai mei ia Salamo 126:​5, 6? (e) Me ka rave ua atu tatou i te ruru e te tamauu, eaa te ka tupu mai?

13 E maata te pumaana anga ki te aronga rave i ta te Atua ra kokoti anga, e maata atu oki ki te aronga tei mamae ra i te takinga kinoanga, te au tuatua ia Salamo 126:​5, 6: “Ko tei ruru ma te roimata ra, ka kokoti ïa ma te rekareka. Ko tei aere oki ma te aue ra, i te apai aere anga i te ua e ruru aere ra, ka oki akaou mairai ïa ma te rekareka, i te apai katoa anga mai i tana ra au ruru.” Ta te tata taramo au tuatua no te ruruanga e te kokotianga te akatutu maira i ta Iehova utuutu anga e te akameitakianga ki runga i te toenga tei oki maira mei te tuikaaanga i Babulonia i taito ra. Kua mataora tikai ratou i to ratou mataraanga mai, inara penei kua aue ratou i te ruruanga ua i te enua taneaia ra kare i akonoia ana i to ratou tuatau tuikaaia e 70 mataiti. Inara ko te aronga tei rave ua atu i ta ratou ruruanga e te au angaanga patu anga kua rekareka i te uua anga e te merengo anga mei ta ratou angaanga maira.

14 Penei ka tae to tatou roimata mei raro ake i te timata anga me kore me ko tatou me kare to tatou au oa akarongo te mamae ra i te tuatua tika. (1 Petero 3:14) I ta tatou angaanga kokoti anga, penei ka rokoia tatou e te tuatau ngata no te mea kare a tatou apinga kia akaari no ta tatou au tauta anga i te angaanga orometua. Inara me ka rave ua atu tatou i te ruru anga e te tamauu anga i te vai, ka akatupu maira te Atua i te au apinga, e putuputu te maata atu i ta tatou i manakonako. (1 Korinetia 3:6) Te akatutu meitakiia maira teia i te tupu anga ta tatou tua anga i te au Pipiria e te au puka apii Tuatua Tapu ra.

15. Oronga mai i tetai akatauanga no te puapinga o te au puka Kerititiano ra i te angaanga kokoti anga.

15 E akamanako i te akatauanga a tetai tangata ko Jim te ingoa. I te matenga tona metua vaine, kua kitea e ia i roto i tana au apinga tetai puka Life​—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation?  * Kua tatau aia i te reira ma te inangaro. I tetai uriuri manako anga ma tetai Kite tei aravei atura iaia i te arataa, kua akatika a Jim ki tetai atoro akaou anga, e kua taki atu teia ki tetai apii anga Pipiria. Kua tere viviki a Jim ki mua i te pae vaerua, kua akatapu iaia uaorai kia Iehova, e kua papetitoia. Kua akakite atura aia ki etai atu mema o tona pamiri no tana au mea i kite. Ei tupu anga, kua riro mai tona tuaine e tona tuakana ei Au Kite o Iehova, e i muri akera kua rekareka a Jim i te akameitakianga no te tavinianga ei tangata oronga ua ma te tamou i te Betela i London.

Takinga Kinoia Inara te Rekareka Ra

16. (a) Eaa ra te puapinga i kiteai i te angaanga kokoti anga ra? (e) Eaa te akamatakiteanga ta Iesu i oronga no te tuatua meitaki ra, inara ma teea tu akono ta tatou aravei anga i te au tangata ra?

16 Eaa ra i maatai te puapinga i te angaanga kokoti anga? No te mea kua akono te au Kerititiano akatainuia ra e to ratou au oa i ta Iesu au apiianga: “Taku i karanga atu kia kotou i te poiri nei, ta kotou ïa e tuatua i te mārama: e tei koumuumuia i roto i to kotou taringa, ta kotou ïa e kapiki ua atu ki rungao i te are.” (Mataio 10:27) Inara, ka tau tatou kia manako atu i te au tu ngata, no te mea kua akamatakite mai a Iesu: “Ei reira te tuakana e tuku atu ei i te taeake kia mate, e te metua i te tamaiti; e tu mai oki te au tamariki ki runga e tamate i to ratou au metua.” Kua tuatua katoa a Iesu: “Auraka e manako e, i aere mai ei au e apai mai i te au i te enua nei; kare au i aere mai e apai mai i te au, e tamaki ra.” (Mataio 10:​21, 34) Kare a Iesu i akakoro kia aere mai e akatataka ke i te au pamiri. Inara kua tupu te reira i tetai au taime ki te tuatua meitaki. Ko te tika te reira no te au tavini o te Atua i teia tuatau nei. Me aere tatou e atorotoro i te au pamiri, kare i te akakoro anga na tatou kia akatupu i tetai akataka keanga. Ta tatou e inangaro ana kia takave mai te au tangata ravarai i te tuatua meitaki. No reira, ka tauta tatou kia aravei atu i te au mema katoatoa o tetai pamiri na roto i tetai tu takinga meitaki, e te aroa te akariro ra i ta tatou tuatua kia marekaia mai e te aronga “i akonoia no te ora mutu kore ra.”​—Angaanga 13:48.

17. Akapeea te akataka keanga o te aronga tei mou ra i to te Atua tu ngateitei, e eaa tetai akatauanga no teianei?

17 Kua akataka keia e te tuatua Patireia te aronga tei mou ra i te ngateitei o te Atua. Ei akatauanga, e akamanako ana i akapeea to tatou au oa akamori i te tu ateaanga ei tuke no te mea kua ‘apai ratou i ta Kaisara kia Kaisara, e ta te Atua ra ki te Atua’ i te tuatau o te National Socialism i Tiamani ra. (Luka 20:25) Ei tuke anga ma te au arataki akonoanga e te aronga te karanga ra e au Kerititiano ratou te taokotai atura ki te au ekaretia o Kerititome, kua tu ngaueue kore te au tavini o Iehova, i te kore e aati i te au kaveinga o te Pipiria. (Isaia 2:4; Mataio 4:10; Ioane 17:16) Kua kite te Poropeta ko Christine King, koia tei tata ra i te puka The Nazi State and the New Religions, e: “Ko te Au Kite anake ta te kavamani [Nazi ra] kare i autu, noatu kua tamateia e ratou e au tauatini ua atu, kua aere ua atu te angaanga e ia Me 1945 te ora ra te akapupuanga a te Kite o Iehova, te National Socialism kua kore atu.”

18. Eaa te tu akono ta te au tangata o Iehova e akakite ra noatu rai te takinga kinoanga?

18 E puapinga maata katoa oki te tu akono tei akakiteia e te au tangata o Iehova me aro atu ratou i te takinga kinoanga. Noatu te manako maata ra te aronga mana taoonga i to tatou akarongo, te akakite umere ra ratou i te kore o te anoano kino me kare te makitakita i to tatou tuanga. Ei akatauanga, e putuputu te au Kite tei ora mai i te Holocaust ra i te akakite rekareka anga e te mareka anga i to ratou akara anga ki muri i te au tupu anga kia ratou ra. Kua kite ratou e na Iehova i oronga mai “te mana maata meitaki” kia ratou. (2 Korinetia 4:7) Kua rauka i te aronga akatainuia ra i roto ia tatou te akapapu anga e ‘to ratou ingoa kua tataia ki runga i te rangi ra.’ (Luka 10:20) Te akatupu ra to ratou akakoromaki anga i te manakonako anga kare e taki atu ki te taakama anga, e te aronga rave tiratiratu i te kokoti anga ma te manakonako anga no te enua nei e irinaki anga aiteite katoa to ratou.​—Roma 5:​4, 5.

Tamou Marie i te Angaanga Kokoti Anga

19. Eaa te au ravenga puapinga te taangaangaia ra i te angaanga orometua Kerititiano ra?

19 Me eaa te roa o ta Iehova akatika anga ia tatou kia rave i te angaanga kokoti anga akatutuia te vaira kia kitea. I teia tuatau nei, ka tau tatou kia tamanako e e au ravenga akatakaia ta te aronga kokoti no te raveanga i ta ratou angaanga. Mei te reira katoa, ka papu ia tatou e na ta tatou taangaangaanga i te au ravenga tautaia e tei timataia oki no te tutuanga ka riro kia puapingaia. Kua tuatua a Paulo ki tona au oa Kerititiano: “Te ako aroa atu nei au ia kotou e, ei aru mai kotou iaku nei.” (1 Korinetia 4:16) I ta Paulo uipaanga ma te aronga pakari o Ephesia i Mileto, kua akamaaraara atu aia kia ratou e kare e mea i vaioia e ia i te apii atu anga ia ratou “i te ngai tangata, e i tera are i tera are.” (Angaanga 20:​20, 21) Kua kite a Timoteo te oa o Paulo ra i ta te apotetoro ra au ravenga e no reira kua akakite atura ki to Korinetia i aua mea nei. (1 Korinetia 4:17) Kua akameitaki atura te Atua i ta Paulo au ravenga apiianga, pera katoa ka akameitaki aia i to tatou tamou marieanga i te tutuanga i te tuatua meitaki i te ngai tangata e i tera are i tera are, i te au atoro akaou anga, i te apii Pipiria i te ngutuare, e i tetai atu ngai ka kiteaia te au tangata.​—Angaanga 17:17.

20. Akapeea ta Iesu akakiteanga e te vai maira tetai kokoti anga pae vaerua maata, e akapeea te akatika anga i teia i te au mataiti ua akenei?

20 I muri ake i te akakitekite anga ki tetai vaine Samaria i vaitata i Sikara ra i te 30 T.N., kua tuatua a Iesu no te mou pae vaerua ra. Kua tuatua atura aia ki tana au pipi: “Ka akateitei i to kotou mata, ka akara i te au koro ra; kua teatea ïa i teianei kua mou. Te tangata e kokoti ra, e tutaki tana, e kua akaputu i te meitaki no te ora mutu kore: kia rekareka kapipiti, ko te ruru e ko te kokoti.” (Ioane 4:​34-36) Penei kua kite ke ana a Iesu i te tupuanga no tona araveianga ma te vaine Samaria ra, no te mea e manganui te tangata i akarongo kiaia no te tuatua a taua vaine ra. (Ioane 4:39) I teia au mataiti ua akenei, kua akakore te au enua ke ke i te au araianga i runga i te Au Kite o Iehova me kore kua oronga atu i te tika i te ture kia ratou, no reira te akatueraanga i te au ngai ou no te kokotianga. Te tupu anga e maata te kokoti anga pae vaerua te raveia nei. Ko te tika, i te ao katoa nei, te kitea nei te au akameitakianga puapinga ia tatou e rave rekareka ua atu nei i te kokoti anga pae vaerua.

21. Eaa ta tatou tumu no te tamou marie atu ei aronga rave rekareka i te angaanga kokoti anga?

21 Me pera te au mou e kua papa no te kokoti anga, ka tika te aronga angaanga kia rave rapurapu. Ka tika kia kore ratou e taroaroa. I teia tuatau, ka tau tatou kia rave meitaki i te angaanga e ma te tu rapurapu oki no te mea te noo nei tatou i “te tuatau openga.” (Daniela 12:4) Ae, te rokoia nei tatou e te au timata anga, inara te vaira tetai kokoti anga maata atu na te aronga akamori ia Iehova i to mua ana. No reira ko teianei te tuatau no te rekarekaanga. (Isaia 9:3) Ei aronga angaanga rekareka, i reira, e rave tamou marie tatou i te angaanga kokoti anga!

[Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 15 Tei neneiia e tei tuaia e te Au Kite o Iehova.

Akapeea Koe me Pau?

Akapeea ta te Atu o te mou ra pau anga i te pure anga kia maata atu te aronga rave angaanga?

Noatu rai e aronga “makitakitaia” tatou, eaa te turanga ta tatou ka tamou marie?

Eaa tatou i rekarekai noatu te takinga kinoia maira tatou?

Eaa ra ka tamou marie ei tatou i te angaanga kokoti anga ma te tu rapurapu?

[Au Uianga Apii]

[Au Tutu i te kapi 16, 17]

Te aronga e rave ra i te kokoti anga pae vaerua te turuia ra e te au angera

[Tutu i te kapi 18]

Na te au mati akakitekite anga i apai mai i te tuatua Patireia ki te aronga e manganui

[Tutu i te kapi 18]

Na tatou i tatanu e te tamauu, inara na te Atua i akatupu