Tua Oraanga
Tua Oraanga
Tetai Oraanga Poitirere i Roto i te Angaanga a Iehova
AKAKITEIA E ERIC E HAZEL BEVERIDGE
“Te akautunga nei au ia koe e ono marama i roto i te are auri.” Ma taua au tuatua e tangitangi ra i roto i toku nga taringa, kua apainaia au ki te Are Auri Strangeways i Manchester, England. Ko Titema 1950 te mataiti, e 19 oku mataiti. Toku aro anga atu i tetai o te au timata anga pakari roa atu o toku oraanga mapu—te kore anga au e piri atu ki roto i te angaanga vaeau.—2 Korinetia 10:3-5.
KO AU tetai orometua painia tamou o te Au Kite o Iehova, te aite anga kare e o atu ki roto i te angaanga vaeau, inara kare te ture Peritane i ariki i to matou turanga. No reira kua kite au iaku i roto i tetai pia are auri ko au anake ua. E kua manako au i toku papa. I tetai mataara ke, tei roto au i te are auri nona oki.
Ka akakite atu au, ko Papa, ko tetai opita o te are auri, e tangata Yorkshire ma te au irinaki anga e te au kaveinga ketaketa. No tona au tupu anga i roto i te vaeau e i roto i te angaanga are auri, e manako patoi oonu tona i te akonoanga Katorika. Kua aravei mua aia i te Au Kite i te akamata anga o te 1930 i tona aere anga ki te ngutupa i te akaatea ia ratou—e kua oki mai ma ta ratou au puka i roto i tona nga rima! I muri mai kua tata atu aia ki te makatini Consolation (teianei ko te Awake!). E atoro ua mai ana te Au Kite i te mataiti tataki tai i te akamaroiroi iaia kia akaou i tana kopenga. I toku 15 mataiti anga, kua akapiri atu ratou ia Papa ki roto i tetai uriuri anga, e kua o atu au ki to te Au Kite tua. Ko toku akamata anga ia i te apii i te Pipiria.
Tae anga ki te 17 mataiti, kua akatutu au i toku akatapu anga kia Iehova na te papetito anga i roto ia Mati i te 1949. I muri mai i taua mataiti ra kua aravei au ia John raua ko Michael Charuk, tei karatuati i ou akenei mei te apii mitinari Gileada e te aere ra raua ki Nigeria. Kua mareka oonu au i to raua vaerua mitinari.
Noatu rai e kua kite raua me kare ra, kua tanu raua i taua vaerua i roto i toku ngakau.Koi apii ei i te Pipiria, kua ngaro iaku te manako i te aruaruanga i tetai ngai i te apii teitei. I roto i te mataiti i te akarukeanga i te kainga kia angaanga i roto i te opati Custom e te Excise i London, kua manako au e kare e rauka iaku i te akatupu i toku akatapu anga ki te Atua na te rave ua anga i te angaanga kavamani. I toku akaruke anga i taku angaanga opati, kua akameitaki mai tetai taeake vaeau ruaine i te opati iaku no te akaruke anga i “tetai angaanga te takore ra i te meta.”
I mua ake i teia kua aro atu au i tetai timata anga—akapeea me akakite ki toku papa e te inangaro ra au i te akaruke i taku angaanga tinamou kia riro mai ei orometua tamou. I tetai aiai i te orote anga i te kainga, kua akakite atu au i te nuti akapapu anga. Kua tiaki au i te aruru mai anga te tuatua a Papa. Ki toku poitirere kua tuatua ua mai aia: “E akono koe i toou roi; e takoto koe i runga i te reira. Inara me poka koe, eiaa e oro mai kiaku.” Ko taku tata anga i roto i taku puka no Tianuare 1, 1950, te karanga ra: “Kua akakite kia Papa no te painiaanga. Kua poitirere tikai au no tona tu tauturu anga tau. Kua aue au no tona meitaki.” Kua akamutu mai au mei te angaanga kavamani e kua ariki i te tuku anga angaanga ei painia tamou.
Tetai Tuku Anga Angaanga ma Tetai “Manga Are”
I muri mai kua aru mai toku timata anga no te akamori anga i te Atua. Kua oronga ia mai kiaku tetai tuku anga angaanga painia, i te nooanga maua ko Lloyd Griffiths i tetai “manga are” i Lancashire, ko tetai Kerititiano taeake no Wales mai. Te ki anga ma te tu manako e te au moemoea no taua manga are ra, kua tae atu au ki te taoni ua maata o Bacup ra. Kua viviki atu au i te kite e e pia ua te manga are ra! Te vaira te kioretoka e te kararu ei oa no maua i te po. Kua vaitata au i te taanga i te oki akaou ki te kainga. Mari ra, na roto i te pure muteki kua pati au i te maroiroi kia aro atu i teia timata anga. Kare i roa ia, kua kite au i te au i te aere mai anga ki runga iaku, e kua akamata i te kite i te turanga tau tikai. Ko teia taku tuku anga angaanga mei ko mai i te akaaerenga a Iehova. Ka irinaki au ia Iehova no te tauturu. Mei teaa toku mareka anga e kua akakoromaki au, te akarukeanga i te reira ka taui takiri ia toku oraanga!—Isaia 26:3, 4.
Kua tutu aere au tei kitea ia e ko te O Rossendale taitaiaia i te pae moni e iva marama i mua ake ka apainaia atu au ki te are auri no te kore anga e piri ki te angaanga vaeau. I muri ake i te rua epetoma i roto i te Are Auri Strangeways, kua apainaia atu au ki te Are Auri Lewes i te pae tai i te tonga ia England. I te openga iora e rima Au Kite i roto i reira, e kua rauka ia matou i te akono i te Akamaara Anga i to Iesu matenga i roto i tetai pia are auri.
Kua aere mai a Papa i te akara iaku e okotai taime. E timata anga ia no tona tu parau—ko tetai opita are auri kitea meitakiia i te atoroanga i tana tamaiti tei tapeka ia! Ka akameitaki ua rai au i te reira atoro anga. I te openga ra kua tae mai te ra te tatara ia anga au ia Aperira i te 1951.
I te tatara ia anga mai au mei Lewes, kua aru au i te rerua ki Cardiff, i Wales, te ngai te angaanga ra toku papa ei tangata opita maata o te are auri. Ko au te mataipo o te tamariki tokoa—e toru tamaroa e tetai tamaine. Kua kimi au i tetai angaanga no tetai tuatau ua kia rauka iaku i te akono iaku uaorai e kia painia rai. Kua aere atu au ki te angaanga i roto i tetai are toa kakau, inara ko toku akakoro anga maata i roto i te oraanga ko taku angaanga orometua Kerititiano. I teia taime nei kua akaruke to matou mama ia matou. Kua tupaki maataia to matou Papa e matou tamariki, mei te 8 mataiti ki te 19. Ma te mii, kua takake atu to matou nga metua.
Koia Tei Rauka Iaia Tetai Vaine Meitaki . . .
E maata te au painia i roto i te putuputuanga. I roto ia ratou ko tetai tuaine tei aere mai i te au ra katoa ki raro mei te O Rhondda o te maina koara no tana angaanga e te angaanga tutu aere anga. Ko Hazel Green tona ingoa—ko tetai painia meitaki roa atu. E maata roa atu to Hazel au mataiti i te kite anga i te tuatua mou iaku ra—te aere ra tona nga metua ki te au uipaanga a te aronga Apii Pipiria (tei kiteaia i teianei ko te Au Kite o Iehova) i te 1920. Inara e tuku atu e nana e akakite i tona tua.
“Kare au i manako pakari roa ana i te Pipiria kia tae roa ki te 1944 i toku tatau anga i te puka
Religion Reaps the Whirlwind. Na toku mama i maro iaku kia aere ki tetai akaputuputu anga kotinga i Cardiff. Kare e maata ana te kite no te Pipiria, kua kite au iaku uaorai i roto i tetai ngai maata o te are toa ma tetai kati takapini i toku kaki i te akakitekiteanga i tetai tuatua na te katoatoa. Kua ora mai au i te tupu anga noatu te tamanamanata anga a te au orometua e tetai atu. Kua papetitoia au i te 1946 e kua akamata i te pania i roto ia Titema i taua mataiti ra. I reira i te 1951 kua tae mai tetai painia mapu ki Cardiff, mea ou no roto mai i te are auri. Ko Eric aia.“Kua tutu kapipiti aere maua. Kua noo meitaki maua. Kua aite to maua akakoro anga i roto i te oraanga—kia akamaata i te au mea Patireia o te Atua. No reira kua akaipoipo maua i roto ia Titema 1952. Noatu e tei roto maua i te angaanga painia tamou e kare e rava ana te moni, kare ra maua i ngere ana no tetai au apinga. I tetai taime kua orongaia mai kia maua tetai apinga aroa no ko mai i tetai Kite tei ota maata i te tiamu me kare ra i te pua i roto i tana au apinga okooko—e ko tei anoanoia ra e maua! Te au ravenga tau mei teia rai kua ariki maata ia. Inara e au poitirere anga maata atu te tiaki ra ia maua.”
Tetai Tapoitirere Anga Tei Taui i to Maua Oraanga
Ia Noema 1954, kua orongaia mai kia maua ko Hazel tetai tapoitirere anga kare i tapapaia—ko tetai pati anga mei te opati manga o te Au Kite o Iehova i London kia riro mai au ei akaaere teretere, i te atoroanga i tetai putuputuanga tukeke i te epetoma tataki tai. Kua papu ia maua e e tarevake ia, no reira kare maua i akakite ana ki tetai atu i roto i te putuputuanga. Inara, kua akaki au i te pepa e kua akaoki akaou atu i te reira, e kua tiaki atu maua. I nga ra i muri mai, kua oki mai te pau anga: “E aere mai ki London no te terenianga”!
I te opati i London, kare rava au i irinaki ana iaku, e 23 mataiti, e tei reira ma taua au taeake memeitaki i toku akara anga mei te au tuputupua rai i te pae vaerua—ko Pryce Hughes, Emlyn Wynes, Ernie Beavor, Ernie Guiver, Bob Gough, Glynn Parr, ko Stan raua ko Martin Woodburn, e tetai atu e manganui, te maata anga ia ratou i teianei kua mate. Kua akaruke ratou i tetai tango ketaketa o te totomapu e te tiratiratu i Peritane i te au tuatau o te 1940 e te 1950.
Te Angaanga Kotinga i England—Kare e Maromaroa Ana
Kua akamata ta maua angaanga teretere i te tuatau anu kiia i te kiona o te 1954/55. Kua tono ia atu maua ki Anglia Itinga, e ngai paraa i England te vai tuera ua ra ki te au matangi anu o te Tai o Tokerau. Te vai ua ra e 31,000 Au Kite i Peritane i taua tuatau ra. Taua kotinga mua ra e apiianga kite ngataia no maua; kare katoa ia i te mea ngoie no te au taeake ta maua i atoro. Ma toku karape kore e te tuatua tika Yorkshire anga, i tetai taime ka akakino ia tetai au taeake. I te au mataiti kua topa, kua kiteaia e au e e puapinga maata roa atu te meitaki i to te tau tikai e e puapinga maata roa atu te au tangata i te au ravenga. Te tauta nei rai au, inara kare e autu roa ana, i te aru i to Iesu akaraanga i te akaangaroianga i tetai atu.—Mataio 11:28-30.
I muri ake i te 18 marama i Anglia Itinga, kua tukunaia atu maua kia angaanga i roto i tetai kotinga i tokerau itinga o England, i Newcastle i rungao ia Tyne e i Northumberland. Kua reka au i te au tangata ngakau pumaana o taua ngai manea. Ko tetai tauturu anga maata kiaku ra te atoroanga mai te akaaere tapere, ko Don Ward, mei Seattle, Washington, o te U.S.A. Koia tetai karatuati o te pupu 20 o Gileada. Ei vaa tuatua, e viviki roa taku tuatua me tuatua ia. Kua apii mai aia iaku kia aere marie, kia tapu, e kia apii.
Ko Tetai Tapoitirere Akaou Anga Tei Taui i to Maua Oraanga
I te 1958 kua tuku ia mai kia maua tetai reta tei taui i to maua oraanga. Kua patiia mai maua kia aere ki te Apii Gileada i South Lansing, New York, i te U.S.A. Kua oko maua i to maua motoka 1935 Austin Seven meangitika e kua tutaki i to maua tiketi kia aere atu ki New York. Te mea mua kua aere atu maua ki te uruoaanga pa enua o te Au Kite o Iehova i New York City. Mei reira mai kua aere atu maua ki Peterborough, Ontario, e onomarama i te painiaanga i mua ake ka aere atu ei ki tonga ki te Apii Gileada.
Te au puapii o te apii kua kapiti mai a Albert Schroeder, koia tetai mema o te Pupu Akaaere i teianei, e pera katoa a Maxwell Friend e Jack Redford, kua mate ra i teianei. E akamaroiroi tikai te taokotai anga i rotopu i te aronga apii e 82 mei te 14 enua ra. Kua akamata matou i te marama e manga ua no runga i ta tetai ra au peu. I te kairoanga ma te aronga apiipii ke te ngata ra ma te reo Papaa kua oronga mai ia kia matou i tetai tongi anga o te au manamanata ta matou ka aro atu i te apiianga i tetai reo ke. E rima marama kua akaoti matou i ta matou terenianga e kua tukunaia ki te 27 enua. I reira kua aru mai te karatuati anga, e i roto i te au ra tei New York City maua, te tiakianga i to maua pai, te Queen Elizabeth, te ka apai akaou atu ia maua ki Europa.
Ta Maua Tuku Anga Angaanga Mua i te Enua Ke Ra
Eaa te tuku anga angaanga tei orongaia mai kia maua? Ko Portugal! Kua tae atu maua ki Lisbon i roto ia Noema 1959. Kua tae mai i teianei te timata anga i to maua akatanotano anga ki tetai reo e te peu ou. I te 1959 e 643 Au Kite maroiroi i Portugal, vaitata ra ki te 9 mirioni te au tangata. Inara kare ta matou angaanga tutu anga i kiteaia i te pae ture. Noatu rai e e au Are Uipaanga Patireia to matou, kare ra e au akairo anga i vao.
I muri ake i te apiianga ia i te reo Portugal e te mitinari ko Elsa Piccone, kua atoro maua ko Hazel i te au putuputuanga e te au pupu te takapini ra ia Lisbon, Faro, Evora, e i Beja. E i te 1961 kua akamata te au mea i te taui. Te apii ra au i te Pipiria ki tetai tangata mapu ko João Gonçalves Mateus tona ingoa. Kua iki aia kia tu aia ei Kerititiano neutara no runga i te maro anga o te angaanga vaeau. I muri poto ua ake i te reira, kua patiia mai au ki te ngai maata o te akava no te uiui anga. E poitirere anga! I tetai au ra tokoiti ua i muri mai, kua akakite ia mai kia matou e e 30 o matou ra kia akaruke i te enua! Kua tupu rai teia ki te au mitinari taeake kia Eric raua ko Christina Britten e kia Domenick raua ko Elsa Piccone.
Kua pati atu au i tetai akarongoanga, e kua akatikaia mai matou kia aravei atu i te pu o te akava muna. Kua akakite mai aia kia matou na roto i te au akataka anga papu e eaa ra matou i patiiai kia akaruke e kua taikuia mai tetai ingoa—ko João Gonçalves Mateus—taku tangata apiipii Pipiria! Kua akakite mai aia e ko Portugal, kare mei ia Peritanei rai, e e akatika iaia uaorai kia mareka i te patoi anga akava ngakau. Kua akaruke i reira matou ia Portugal, e kua ngaro iaku te aravei ia João. E 26 mataiti i muri maira, mei teaa te rekareka i te kite anga iaia ma tana vaine e te tamariki tamaine tokotoru i te akatapu ia anga te Betela ou o Portugal! Kare ta matou angaanga orometua i Portugal i puapinga kore ana!—1 Korinetia 3:6-9.
Eaa ra ta maua tuku anga angaanga ka aru mai? Te mea poitirere! Ko Paniora i te pae mai. Ma te au roimata i to maua nga mata, ia Peperuare 1962 kua aru atu maua i te rerue mei Lisbon e kua aere atu ki Madrid.
Akatano Anga ki Tetai Peu Ke
I Paniora kua akamatau ia maua ki te ravenga uuna anga o te tutu anga e te raveanga i ta matou au uipaanga. Me tutu aere, kare roa matou e aere ana ki nga are e rua i te pae mai. I muri ake i te akakitekite anga i tetai ngutupa, ka aere matou ki tetai mataara ke, ki tetai are ke. E ngata ia no te akava—me kare te au orometua—i te opu ia matou. Kia maara, te noo nei matou i raro ake i tetai tutara anga Fascist, e te Katorika, e ko ta matou angaanga tutuanga kua araiia. Ei aronga ke, kua rave maua i te ingoa Paniora ei paruru anga kia kore e kiteaia. Kua riro mai au ko Pablo, e ko Hazel ko Juana.
I muri ake i tetai au marama tokoiti ra i Madrid, kua tuku ia atu maua ki te angaanga kotinga i Barcelona. Kua atoro maua i te au putuputuanga tukeke i roto i te oire, te maata anga o te taime ka pou e rua me kare e toru epetoma i roto i tetai e tetai. Kua roa teia atoro anga no te mea ka atoro maua i te au pupu apii puka tataki tai mei tetai putuputuanga rai, e tei matauia e rua pupu i te epetoma.
Tetai Akaoaanga Kare i Tapapaia Ana
I te 1963 kua patiia atu maua kia rave i te angaanga tapere i Paniora. Kia akono i te Au Kite maroiroi e vaitata atu ki te 3,000, ka taeria e maua te katoa anga o te enua, te atoroanga i nga kotinga toko iva te vaira i te reira tuatau. Kua rave matou i etai o ta matou au akaputuputuanga kotinga uuna maaraara anga maata i roto i te au vaorakau vaitata atu ki Seville, i runga i tetai pama vaitata atu ki Gijon, e ki te pae i te au kauvai vaitata ki Madrid, Barcelona, e Logroño.
Ei matakite anga me tutu aere mei tera are ki tera are, e akara ua ana au i te au mataara i te pae mai no te oro anga me ka tarevake ua ake tetai mea. I tetai tuatau koi tutu aere ra i Madrid, ko maua ko tetai Kite tei runga roa i tetai taua te akarongo anga maua i te aoaanga e te aueanga mei raro mai. To maua tae anga atu ki raro, te vaira tetai pupu tamariki tamaine mapu, e au mema no tetai pupu Katorika tei kapikiia e Hijas de María (Tamariki Tamaine a Maria). Te akamatakite ra ratou i te aronga i te pae maira no runga ia matou. Kare i rauka ia maua i te akamarama atu kia ratou, e kua kite au e kia akaruke viviki maua me kare ka opuia maua e te akava. No reira kua oro maua—e te viviki oki!
E au mataiti rekarekaia te reira i Paniora. Te tauta ra maua i te akamaroiroi i te au taeake e te au tuaine memeitaki i reira, kapiti mai te au orometua painia takake. Kare ratou i mataku i te are auri e kua akakoromaki maata i te au akakore anga kia rauka te tutu anga i te au tuatua meitaki o te Patireia o te Atua e kia akatumuia e kia akamatutuia te au putuputuanga.
I teia tuatau nei kua oronga katoaia mai tetai nuti kino kia maua. Kua akataka mai a Hazel: “I te 1964 kua mate, toku mama, tetai Kite akarongo. E mii tikai te mate anga aia no te kore i rauka i te tuatua atu kiaia. Ko te reira tetai tutaki anga o te angaanga mitinari ta te manganui katoa ka tutaki.”
I te Openga ra ko te Rangatira
I muri ake i te au mataiti o te tamamae anga, i roto ia Tiurai 1970 kua kite tureia mai ta matou angaanga i te openga ra e te kavamani Franco. Kua rekareka maua ko Hazel te akamaeu ia anga te Are Uipaanga Patireia, te mea mua i Madrid e te rua i Lesseps, Barcelona. E au akairo mamaata to ratou, te kaka putuputu anga. Kua inangaro matou kia kite te tangata e kua akatikaia matou
e ka noo rai i konei! I teia tuatau, i te 1972, e vaitata 17,000 Au Kite i Paniora.I teia taime nei rai, kua tae mai kiaku tetai au nuti akamaroiroianga tikai mei England mai. Kua atoro mai ana toku papa ia maua i Paniora i te 1969. Kua umere tikai aia i te tu i te akono anga te Au Kite Paniora iaia e tona oki anga atu ki England, kua akamata aia i te apii i te Pipiria. I reira i te 1971, kua akakiteia mai kiaku e kua papetitoia a Papa! E atianga pumaana tikai te atoro anga maua i te kainga e iaia, ei taeake Kerititiano noku, te pati anga kia akameitakiia ta matou kai. Kua tere atu i te 20 mataiti toku tatari anga kia tae mai teia ra nei. Kua riro rai toku tungane ko Bob e tana vaine, ko Iris ei Au Kite i te 1958. Ta raua tamaiti, ko Philip, te tavini ra i teianei ei kotinga akaaere i Paniora ma tana vaine, ko Jean. Kua akamareka maata tikai teia ia maua i te kite anga ia ratou e tavini ra i taua enua meitaki ra.
To Maua Poitirere Anga Maata i Ou Akenei
Ia Peperuare 1980, kua atoro mai tetai mema o te Pupu Akaaere i Paniora ei akaaere tuanga enua. Ki toku poitirere kua inangaro aia kia kapiti mai iaku ki roto i te angaanga orometua. Kare au i kite e te akarakara ra aia iaku! Ia Tepetema ra kua patiia mai maua kia neke ki te opati maata i Brooklyn, New York! Kua poitirere tikai maua. Kua ariki maua i te pati anga, noatu rai e ka mamae ngakau i te akarukeanga i to maua au taeake Paniora. I taua tuatau ra, e 48,000 Au Kite!
I to maua akaruke anga, kua oake mai tetai taeake i tetai uati mou ua kiaku ei apinga aroa. I runga i reira kua tata aia e rua irava—“Luka 16:10; Luka 17:10.” Kua tuatua mai aia e ko taku au tumu irava ia. Te akakite maira a Luka 16:10 e kia akono meitaki tatou i te au mea ngiti ra, e te karanga ra a Luka 17:10 e e “au tavini puapinga kore” tatou e no reira kare e tumu no te akaparau. Kua kite au e noatu eaa ta tatou ka rave i roto i te angaanga a Iehova e apainga ia na tatou ei au Kerititiano akatapu ra.
Tetai Oraanga Kopapa Poitirere
I te 1990, kua akamata te manamanata ki toku pukuatu. I te openga ra, kua tuku ia i roto iaku tetai stent kia rauka i te akatuera i tetai uaua toto te araiia ra. I te tuatau o teia tuatau ngata o te kopapa paruparu, kua tauturu a Hazel iaku i te au mataara e manganui, i te apai putuputu anga i te au kete e te au kiri kakau no toku paruparu i te apai anga. No reira ia Me 2000, kua tukuia ki roto iaku tetai pacemaker. Mei teaa te tuke i teia!
E tere atu i te 50 mataiti i topa, kua kite ana maua ko Hazel e kare te rima o Iehova e poto ana e ko tana au akakoro anga ka akatupu ia i tona tuatau tau, kare i to tatou. (Isaia 59:1; Habakuka 2:3) E manganui te au poitirere anga rekareka o maua i roto i to maua oraanga e ko tetai e mii tikai, inara i roto katoatoa i te reira ra na Iehova i akapumaana ia maua. I konei i te opati maata o te au tangata o Iehova, kua akameitakiia maua i te au ra katoa i te aravei anga i te au mema o te Pupu Akaaere. I tetai taime ka ui au kiaku uaorai, ‘Tei konei tikai au?’ E takinga meitaki ia. (2 Korinetia 12:9) Kua irinaki maua e ka paruru ua rai a Iehova ia tatou mei te au ravenga pakari a Satani e te akono nei ia tatou kia rauka ia tatou te rekareka i te ra o tona tutara tuatua tika anga i rungao i te enua.—Ephesia 6:11-18; Apokalupo 21:1-4.
[Tutu i te kapi 26]
Te Are Auri Strangeways, i Manchester, te ngai i akamatai au i taku utunga are auri
[Tutu i te kapi 27]
Ma to maua Austin Seven i roto i te angaanga kotinga i England
[Tutu i te kapi 28]
Tetai akaputuputu anga uunaia i Cercedilla, Madrid, i Paniora, i te 1962
[Tutu i te kapi 29]
I ta maua kaingakai akakitekite anga i Brooklyn