E Paruru i To Ngakau

“Kia maata atu te paruru i to ngakau i te paruru anga i etai au mea katoa ra, no roto mai oki i reira te au tumu o te ora.”​—MASELI 4:23.

1, 2. Eaa tatou i tau ei kia paruru i to tatou ngakau?

KUA aere mai tetai tangata ruaine ki vao i tona are marumaru i tetai motu i te Caribbean i muri ake i te uriia. I tana akarakara anga i te au ngai i kino takapini iaia, kua kite atu aia e ko tetai rakau maatamaata tei tu ana no etai raungauru mataiti i mua vaitata i te pae i tona aua kua kore atu. ‘Akapeea te reira i te tupu anga,’ tana i tamanako, ‘i te mea ko te au rakau rikiriki mai i taua ngai ra kua ora mai?’ Na te akara anga i te tumu o taua rakau i inga ra i oronga mai i te pauanga. Kua pe a roto i taua rakau akara anga ngaueue kore ra, e na te uriia ra i akakite ua mai i taua tu kino kare ra i akaraia.

² Mei teaa ra te tumatetenga me ko tetai tangata akamori mou ra te akaraia ra e kua akangaueue koreia ki roto i te aerenga oraanga Kerititiano e kua rokoia e tetai timataanga no te akarongo. Te tika ra te tuatua a te Pipiria e kua “kino uaorai te manako o te ngakau tangata mei tona tamariki mea riki anga mai.” (Genese 8:21) Tera te aiteanga e me kare e tamou marieia te tu matakite, noatu rai ko te au ngakau meitaki ka rauka kia akavareia kia rave i te kino. I te mea kare e ngakau tangata apa ua nei tei kore e rauka kia taviiviiia, ka tau tatou kia akono matariki i te apii anga: “Kia maata atu te paruru i to ngakau i te paruru anga i etai au mea katoa ra.” (Maseli 4:23) No reira akapeea tatou i te paruru anga i to tatou ngakau akatutuia ra?

Akarakara Anga Putuputu​—E Mea Tika Ia

3, 4. (a) Penei eaa te au uianga ka uiia no te ngakau tikai? (e) Eaa te ka tauturu ia tatou kia akara matatio i to tatou ngakau akatutuia ra?

³ Me aere koe ki tetai taote no te akarakara anga i te kopapa, e mea tika ka akara matatio aia i to ngakau. Te akakite maira ainei toou ora anga tikai, kapiti katoa i to ngakau, e te rava ra taau kai meitaki? Akapeea oki toou vaitoanga toto? Te meitaki ra te panapana o to ngakau e te maroiroi ra? Te rava ra ainei taau rave anga akamatutu? Te tupu ra ainei ki to ngakau etai tu pekapeka?

⁴ Me te anoanoia ra te akarakara anga putuputu i to ngakau tikai, ka peea oki toou ngakau akatutuia ra? Na Iehova e unuunumou i te reira. (1 Paraleipomeno 29:17) Ka tau katoa oki tatou kia pera. Naea ra? Na te uianga i te au uianga mei: Te rava ra ainei te kaikai vaerua a toku ngakau na roto i taku uaorai apiianga putuputu e te aereanga ki te uipaanga? (Salamo 1:​1, 2; Ebera 10:​24, 25) Te vaitata maira ainei te tuatua a Iehova ki toku ngakau mei “te ai ka i roto i toku ngakau ra, kua popaniia ki roto i toku ra au ivi,” i te akakeuanga iaku kia rave i te tutuanga Patireia e te angaanga akariroanga i te tangata ei pipi? (Ieremia 20:9; Mataio 28:​19, 20; Roma 1:​15, 16) Te akakeuia ra ainei au kia uapou maroiroi iaku uaorai, i te rave anga i etai tu o te angaanga orometua i te au tuatau ravarai me ka rauka? (Luka 13:24) Eaa te tu reva taku e akapiri atura i toku ngakau akatutuia? Te kimi ra ainei au kia taokotai atu ma etai te taokotai ra to ratou ngakau i te akamori anga mou? (Maseli 13:20; 1 Korinetia 15:33) Kia viviki tatou i te kite i tetai ua atu tu ngere e kia rave i te au akatikatika anga i reira tikai.

5. Eaa te akakoroanga puapinga ka akonoia e te au timataanga no te akarongo?

⁵ E putuputu te au timataanga o te akarongo i te aere mai na ko mai ia tatou ra. Te oronga maira teia kia tatou i te au tuatau kia akara i te turanga o to tatou ngakau. Ki to Iseraela te vaitata ra i te tomo atu ki roto i te Enua Taputouia, kua tuatua atura Mose: “E akamaara oki koe i te arataa katoa ta to Atua ta Iehova i arataki ia koe na roto i te medebara ra, e a akenei ngauru anga i te mataiti, ei taakaaka anga ia koe, ei timata anga ia koe, e kia kitea i to roto i toou na ngakau, e taau akono anga i tana au akauenga, e te kore anga.” (Deuteronomi 8:2) Kare ainei tatou e putuputu ana te  poitirere anga i te au manako ngakau, te au inangaro, me kare te au manako te tupu maira me aro atu tatou i te au turanga me kare te au timataanga kare ra i manakoia atu? Na te au timataanga ta Iehova e tuku ra kia tupu mai ka akariro tikai ia tatou kia matakite i to tatou au tu tarevake, i te orongaanga mai i tetai tuatau kia tatou no te akatikatika anga. (Iakobo 1:​2-4) Auraka tatou e kore e akaata atu ma te pure anga i ta tatou akono anga i te au timataanga!

Eaa ta Tatou Au Tuatua e Akakite Maira?

6. Eaa ta te au tumu tuatua ta tatou ka inangaro i te tuatua ka akakite mai no to tatou ngakau?

⁶ Akapeea e raukai ia tatou i te akataka e eaa ta tatou apinga kua tuku ki roto i to tatou ngakau? Kua tuatua a Iesu: “E tuku mai te tangata meitaki i te mea meitaki no roto i te putunga meitaki i roto i tona ngakau; e tuku mai te tangata kino te mea kino, no roto i te putunga kino i roto i tona ngakau: no te ki oki o te ngakau i tuatuaʼi te vaa.” (Luka 6:45) Ta tatou ka tuatua putuputu te akakite meitaki maira i tei akanooia ra ki to tatou ngakau. Te tuatua putuputu ra ainei tatou no te au apinga kopapa e te au ravenga o teianei ao? Me kare te putuputu ra ainei ta tatou tuatua anga no te au apinga pae vaerua e te au akakoroanga teokaratiki? Kare e kia akakitekite i te au tarevake o etai ke ra, te rave aroa ra ainei tatou i te tapoki atu ia ratou? (Maseli 10:​11, 12) Te tuatua maata ra ainei tatou no te au tangata e ta ratou e rave ana i to ratou oraanga mari ra e meangiti ua no te au kaveinga tika e te au tumu tau? Ka riro ainei teia ei akairo e e maata atu to tatou manako anga i te au mea a etai au tangata ke ra?​—1 Petero 4:15.

7. Eaa te apiianga no te paruruanga i to tatou ngakau ka kite tatou mei te tataanga no te tai ngauru taeake o Iosepha ra?

⁷ E akamanako ana i tei tupu ra i roto i tetai pamiri maata. Te au tamaroa e tai ngauru a Iakoba kua pakari akera “kare i tika ia ratou kia tuatua maru mai” ki to ratou teina kia Iosepha. No teaa ra? No to ratou vareae i tona akaperepereia e to ratou metua ra. I muri akera i to Iosepha akameitaki angaia ma te au moemoea no ko mai i te Atua, i te akapapuanga tei iaia te akaperepere anga a Iehova, kua “maata roa maira to ratou makitakita iaia.” (Genese 37:​4, 5, 11) No te takinga kino, kua oko atura ratou i to ratou teina ki roto i te tuikaaanga. I reira, i te tauta anga kia tapoki atu i ta ratou raveanga tarevake, kua akavare atura ratou i to ratou metua kia manako e na tetai manu taae i tamate ia Iosepha. Ko te au taeake e tai ngauru o Iosepha ra kua ngere i te paruru anga i to ratou ngakau i taua atianga ra. Me te viviki ra tatou i te akaapa anga ia etai ke ra, ka riro  ainei te reira ei akapapu anga no te riri me kare te vareae i roto i to tatou ngakau? Ka tau tatou kia matakite i te akara matatio anga i tei aere maira mei to tatou vaa e kia viviki oki i te kiriti tumu atu i te au manako anga tika kore.

8. Eaa te ka tauturu ia tatou kia akara matatio i to tatou ngakau me rave tatou i te pikikaa?

⁸ Noatu ra “ko tei kore e tika i te Atua kia pikikaa,” ka ngoie ua i te au tangata apa ua nei kia pikikaa. (Ebera 6:18) Kua mii te tata taramo ra “e pikikaa anake to te tangata nei.” (Salamo 116:11) Noatu rai ko te apotetoro ko Petero ra kua uuna pikikaa ia Iesu e toru taime. (Mataio 26:​69-75) Te taka meitaki ra, ka tika tatou kia matakite kia kopae ke i te au pikikaa, no te mea te makitakita ra a Iehova i “te arero pikikaa.” (Maseli 6:​16-19) Me ka topa tatou ki te tuatuaanga pikikaa, ka meitaki kia akara matatio i te tumu. No te mataku ainei i te tangata? No te mataku ainei i te akautunga te tumu? Penei kia manako meitakiia mai ei tatou me kare no te manako noinoi tikai te aka anga i taua manamanata ra? Noatu ra eaa te tu, mei teaa ra te tau kia akaata tatou ki runga i te tumu, ka akakite taakaaka ua i to tatou tarevake, e ka pati atu ei i ta Iehova ra akakoreanga ara, ma te kimianga i tana tauturu i te akakoreanga i taua tu paruparu ra! Penei ko “te aronga pakari o te ekalesia ra” te aronga meitaki kia oronga mai i taua tauturu ra.​—Iakobo 5:14.

9. Eaa ta tatou au pure ka akakite mai no to tatou ngakau?

⁹ I te pauanga i ta te ariki ou ra ko Solomona patianga no te pakari e te kite, kua tuatua a Iehova: “No te mea ko te inangaro ïa o toou ngakau, e kare akenei koe i pati mai i te apinga maata, te kakā, e te akangateitei . . . , kua orongaia te pakari e te kite kia koe ra; ka oronga atu oki au i te apinga maata, e te kakā, e te akangateitei.” (2 Paraleipomeno 1:​11, 12) Eaa ta Solomona i pati ra e tana oki kare i pati atu, kua kite a Iehova eaa tei piri vaitata atu ki te ngakau o Solomona ra. Eaa ta tatou komunikeiti anga ma te Atua ra i akakite no to tatou ngakau? Te akakite maira ainei ta tatou au pure i to tatou kaki anga no te kite, te pakari, e te kite oonu? (Maseli 2:​1-6; Mataio 5:3) Te piri vaitata ra ainei te au manako Patireia ki to tatou ngakau? (Mataio 6:​9, 10) Me kua riro ta tatou au pure kia kore e akamanako oonuia, ka riro teia ei akakite anga i te umuumu anga kia akataka i te tuatau kia tamanako marie ki runga i ta Iehova au angaanga ra. (Salamo 103:2) Ka tau te au Kerititiano katoatoa kia matakite i te kite oonu e eaa ta ratou au pure e akakite maira.

Eaa ta Tatou Au Angaanga e Tuatua Ra?

10, 11. (a) I akamata mai te akaturi e te kanga kiea? (e) Eaa te ka tauturu ia tatou kia kore ‘e akaturi i roto i te ngakau’?

¹⁰ Kua tuatuaia e e maata atu ta te akakiteanga i te au angaanga i ta te au tuatua ra. E tika e maata atu te tuatua akakite anga a ta tatou au angaanga i to tatou tu i roto ra. Ei akatauanga, i te au tumu no te akono tau, ko te paruruanga i te ngakau te o atura e maata atu i te kopae uaanga i tetai angaanga kanga me kare te akaturi. I tana Tuatua i te Maunga ra, kua tuatua a Iesu: “Ko tei akara ua atu i te vaine ei akatupu i te inangaro, kua akaturi takere ïa aia i taua vaine ra i tona uaorai ngakau.” (Mataio 5:28) Akapeea e raukai ia tatou kia kopae i te akaturi i roto i to tatou uaorai ngakau?

¹¹ Kua akanoo mai te pateriareka tiratiratu ko Iobu i tetai akatauanga no te au tangata e te au vaine Kerititiano akaipoipo ra. Kare e ekoko anga e kua rave a Iobu i etai au angaanga matauia ra ma te au vaine ou e kua tauturu takinga meitaki atura ia ratou me te umuumu ra ratou i te tauturu. Inara ko te manako no te akainangaro anga ia ratou kare rava ia no teianei tangata tiratiratu. No teaa ra? No te mea kua akanoo aia i tetai akatika anga ngaueue kore kia kore rava e akara akainangaro atu i etai vaine ke. “Kua papau au i te koreromotu i oku nei mata,” tana i tuatua. “Eaa ra au ka akara atu ei ki te paretenia?” (Iobu 31:1) Kia papau akapera tatou i tetai koreromotu aiteite ma to tatou nei mata e kia paruru i to tatou ngakau.

12. Akapeea taau akono ia Luka 16:10 i te paruruanga i toou ngakau?

¹² “Ko te akono meitaki i te mea ngiti ra, kua akono meitaki katoa i te mea maata,” ta te Tamaiti a te Atua i akakite mai, “e ko te pikikaa i te mea ngiti ra, kare katoa ïa i akono i te mea maata.” (Luka 16:10) Ae, ka tau tatou kia akara matatio i to tatou tu akono i te au mea akaraanga meangiti ra i te oraanga i te au ra ravarai, noatu i te au mea e tupu i to tatou uaorai kainga. (Salamo 101:2) Ia tatou e noo ra i roto i to tatou are, te akarakara tivi  ra, me kare te kapiti atura ki te Internet, te matakite ra ainei tatou kia akono i te akamaroiroi anga Tuatua Tapu: “Kareka te akaturi, e te au tuatua viivii ravarai, e te noinoi apinga, auraka rava e akaikiia ki o kotou na, ko tei tau ïa i te aronga tapu; Auraka oki te tuatua kanga ra, e te tuatua rikiriki neneva ra, e te takatakata kino ra, kare ïa e tau”? (Ephesia 5:​3, 4) E akapeea te ta ua te akakiteia maira i roto i te tivi me kare i te au kanga vitio? “Te timata mairā Iehova i te tangata tuatua-tika,” ta te tata taramo i tuatua, “kareka te tangata kino, e tei inangaro i te takinga-kino, kua riri roa tona ngakau iaia.”​—Salamo 11:5.

13. Eaa te akamatakite anga te akapapuia ra me akaata i to roto mai i to tatou ngakau?

¹³ “E pikikaa maata to te ngakau i te au mea katoa nei, e kua kino takiri,” ta Ieremia i akamatakite mai. (Ieremia 17:9) Ko teianei tu pikikaa o te ngakau penei ka akakite mai iaia uaorai me tuatua kotoe ua tatou no to tatou au tu apa ua, ka akameangiti mai i te au tarevake anga, akameangiti mai i te au apa anga kikino, me kare ka akamaata i te au rave anga. Ka rauka katoa i tetai ngakau kino takiri i te akono i te turanga takirua​—nga ngutu maeneene i te tuatuaanga i tetai apinga ke ra. (Salamo 12:2; Maseli 23:7) Mei teaa ra te puapinga e kia tiratiratu tatou ia tatou e akara matatio ra i te apinga e aere maira no te ngakau!

E Meitaki Ainei to Tatou Mata?

14, 15. (a) Eaa te mata “meitaki?” (e) Akapeea te tamouanga i te mata kia meitaki i te tauturu anga ia tatou kia paruru i te ngakau?

¹⁴ “Ko te mata to te kopapa nei mārama,” ta Iesu i tuatua. Kua tuatua katoa aia: “Te meitaki ra to mata, kua mārama ïa to kopapa katoa.” (Mataio 6:22) Te akara tika atura te mata meitaki ki runga i te akakoroanga okotai ra, kare e akaanga keia mei te reira. E tika, ka tau to tatou mata kia akara atu i ‘na mua te kimianga i te basileia o te Atua, e te tuatua-tika.’ (Mataio 6:33) Eaa te ka tupu ki to tatou ngakau akatutuia me kare to tatou mata i meitaki?

¹⁵ E akamanako ana i te tumu kia rave angaanga no te oraanga. Ko te orongaanga i te au mea anoanoia no to tatou pamiri e mea umuumuia ia e te Kerititiano. (1 Timoteo 5:8) Inara ka peea me ka timataia tatou na te inangaro i te apinga ou, te mea meitaki rava, e te mea inangaro maataia i te pae o te kai, te kakau, te are, e etai atu au apinga ra? Kare ainei te reira e akatuikaa tikai i te ngakau e te manako, i te akariroanga ia tatou kia apa ngakau ua i ta tatou akamori anga? (Salamo 119:​113; Roma 16:18) Eaa tatou ka riro ei kia kikaia ki roto i te akonoanga i te au mea anoanoia no te kopapa e kua koropiniia to tatou oraanga e te pamiri anake, te pitiniti, e te au apinga kopapa? Kia maara i te apii anga akauruia ra: “E matakite ra ia  kotou, ko te opue aea to kotou ngakau i te maata o te kai e te kona, e te pekapeka o teianei ao, ka rokoia mai ei kotou e taua rā ra, kare i manakoia atu. E rokoia mai oki tei noo i te ao katoa nei i te reira, mei te ereere ra.”​—Luka 21:​34, 35.

16. Eaa te apii anga ta Iesu i oronga mai no te mata, e no teaa ra?

¹⁶ Ko te mata tetai aerenga puapinga maata no te komunikeiti anga ki te manako e te ngakau. Ta te reira ka akara atu ka mana maroiroi ki to tatou manako, te manako ngakau, e te au angaanga oki. I te taikuanga i te tuatua akatutu anga, kua akakite maira Iesu i te mana o te timataanga a te mata e kua na ko maira: “E te pekapeka na koe i toou mata katau, e koiti, e akaruke ke atu: e meitaki oki koe me mate tetai oou melo, i to kopapa katoa kia uriia ki roto i te po.” (Mataio 5:29) Ka tika kia araiia te mata i te akara anga ki runga i te au apinga tika kore ra. Ei akatauanga, kare e tika kia tukuia kia akara ki runga i te apinga tei akapapaia kia akainangaro i te au anoano ainga tau kore e te manako oki.

17. Akapeea te akonoanga ia Kolosa 3:5 i te tauturu anga ia tatou kia paruru i te ngakau?

¹⁷ Inara, kare ko te akara anake te tu komunikeiti anga ma te ao i vao akera. Etai atu au tu, mei te amirianga e te akarongoanga, te rave katoa ra i ta ratou tuanga, e ka tau tatou kia matakite i etai atu au mero o te kopapa ra. Kua akamaroiroi maira te apotetoro ko Paulo: “E tenana ka tamate i to kotou au melo i te au mea o teianei ao; te akaturi, te tuatua viivii, te anoano viivii ra, te inangaro tika kore, e te noinoi apinga, e akamori idolo oki te reira.”​—Kolosa 3:5.

18. Eaa ta tatou ka rave no runga i te au manako tika kore?

¹⁸ Ka rauka kia akamata mai te inangaro tika kore i roto i tetai ngai o te manako ra. Na te tamanakoanga ki runga i taua tumu ra ka akaketaketa i te inangaro tarevake ra, e ka mana ki runga i te ngakau. “E kua to ta te anoano tika kore ra, anau maira tana ko te ara.” (Iakobo 1:​14, 15) E manganui te akatika ra e ko teianei te aerenga te putuputu ra te raveanga tau kore i te tupu anga. Mei teaa ra te puapinga maata e kia akaki tatou i to tatou manako ma te au manako anga pae vaerua! (Philipi 4:8) E me ka tomo mai tetai manako tika kore ki roto i te manako, ka tau tatou kia tauta i te akakore atu anga i te reira.

‘E Tavini ia Iehova ma te Ngakau Katoa’

19, 20. Akapeea tatou e autu ei i te tavinianga ia Iehova ma te ngakau katoa?

¹⁹ I tona ruaine anga, kua tuatua atura te Ariki ko Davida ki tana tamaiti: “E ko koe oki, e taku tamaiti e Solomona e, kia kite pu koe i te Atua o to metua nei, ka akamori ei iaia ma te ngakau tiratiratu, e ma te manako tika roa: e kimi oki a Iehova i te ngakau katoa ra, e te kite ra aia i te akakoroanga o te au manako katoa.” (1 Paraleipomeno 28:9) Kua pure a Solomona uaorai i tetai “ngakau kite.” (1 Ariki 3:9) Inara, kua aro atura aia i te akaaoanga no te tamouanga i taua tu ngakau ra i tona oraanga katoa.

²⁰ Me kia autu tatou i taua tu ra, ka tau tatou kare kia rauka anake tetai ngakau te tau ra i te Atua mari ra kia paruru katoa oki i te reira. E oti ei teianei, ka tika tatou kia mou i te au akamaaraara anga no te Tuatua a te Atua ra kia piri vaitata i to tatou ngakau​—“ki roto rava.” (Maseli 4:​20-22) Ka tau katoa oki tatou kia rave katoa i te akara matatioanga i to tatou ngakau, ma te pure akaataanga ki runga i tei akakiteia maira i ta tatou au tuatua e te au angaanga oki. Eaa te puapinga o taua akaataanga ra me ka kore tatou e kimi marie i ta Iehova tauturu anga kia akatikatika i tetai ua atu tu paruparu ta tatou ka kite? E mei teaa ra te puapinga maata kia tamou piri vaitata tatou i te matakite i ta tatou ka tauru ki roto i to tatou au manako! I te raveanga i teia, tei ia tatou te akapapu anga e “na te au o te Atua, ko tei maata ua atu i te kite tangata, e akamaroiroi mai i to [tatou] ngakau e to [tatou] manako i te Mesia nei ia Iesu.” (Philipi 4:​6, 7) Ae, e tamanako tatou kia paruru i to tatou ngakau kia maata atu i tetai apinga katoa kia paruruia e kia tavini ia Iehova ra ma te ngakau katoa.

Maara Ainei ia Koe?

• Eaa ra i puapinga maatai kia paruru i te ngakau?

• Akapeea ra te akatakaanga meitaki i ta tatou i tuatua ra i te tauturu anga ia tatou kia paruru i to tatou ngakau?

• Eaa ra tatou i tau ei kia tamou marie i to tatou mata kia “meitaki”?

[Au Uianga Apii]

[Au Tutu i te kapi 23]

Eaa te mea matauia na tatou kia tuatua i te tutu aereanga, i te au uipaanga, e i te kainga oki?

[Au Tutu i te kapi 25]

Te mata te meitaki ra kare e akaanga keia