Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Tatanuanga i te Inangaro no Iehova i Roto i te Ngakau o Ta Maua Tamariki

Tatanuanga i te Inangaro no Iehova i Roto i te Ngakau o Ta Maua Tamariki

Tua Oraanga

Tatanuanga i te Inangaro no Iehova i Roto i te Ngakau o Ta Maua Tamariki

AKAKITEIA E WERNER MATZEN

I etai mataiti i topa kua oronga mai taku tamaiti mataiapo, ko Hans Werner, i tetai Pipiria naku. Kua tata aia i roto i te kapi mua: “E taku Metua, Kia rave ua atu te Tuatua a Iehova i te arataki anga ia tatou ei ngutuare tangata ki te arataa o te ora. Ma te akameitaki anga, na taau tamaiti mataiapo.” Ka marama te au metua mei teaa te akakianga taua au tuatua i toku ngakau ma te akameitaki anga e te rekareka. Kare au i kite i te reira taime e eaa te au tu akaaoanga ta matou ei ngutuare tangata ka aro atu.

KUA anauia au i te 1924 i Halstenbek, e 20 kiro mita te mamao mei te uapu Tiamani o Hamburg, e kua utuutuia au e taku metua vaine e te papa ruau. I te raveanga i tetai apii anga ei tangata maani apinga, kua ikiia au i te 1942 ki roto i te pupu vaeau Wehrmacht. Taku i kite i te tuatau o te Tamaki II o te Ao i te tamaki anga i mua tikai i te tamaki anga kia Rutia e mea rikarika ia i te akakite atu. Kua rokoia au e te piva typhoid inara kua tono akaouia ki te tamaki i muri ake i te rapakau angaia. Ia Tianuare 1945, tei Lodz au, i Poland, kua kino pakari au e kua tukunaia atu ki roto i te are maki vaeau. Tei reira rai au i te akamutu anga te tamaki. I roto i te are maki e i muri mai i roto i te puakapa mou auri i Neuengamme, e tuatau toku no te akamanako anga i te au mea. Kua manamanata au no teia au ui anga, Te vaira tikai ainei tetai Atua? Me koia ia, eaa ra aia i tuku uai kia maata te kino?

I muri ua ake i te tukuia anga mai mei te puakapa mou auri, ia Tepetema 1947, kua akaipoipo au ia Karla. Kua maata mai maua i roto i taua taoni rai, inara e Katorika a Karla, kare ra a te akonoanga tuanga i roto i toku oraanga. Kua akakite mai te orometua tei akaipoipo ia maua e kia pure kapiti maua i te Pure a te Atu i te au po ravarai. Kua rave maua i tana i akakite mai, ma te kore tikai i kite e eaa ta maua e pure ra.

E tai mataiti i muri mai kua anauia a Hans Werner. I taua taime rai, kua akaaravei atu a Wilhelm Ahrens, e oa angaanga, iaku ki te Au Kite o Iehova. Kua akaari mai aia kiaku mei roto i te Pipiria e a tetai ra ka takoreia te au tamaki. (Salamo 46:9) I te tuatau pururu anga rau i te 1950, kua akatapu au i toku oraanga kia Iehova e kua papetitoia. Mei teaa toku manako rekareka e e tai mataiti i muri mai kua papetito katoaia taku vaine akaperepere!

Te Utuutuanga i te Tamariki i Roto i te Arataa o Iehova

Kua tatau au i roto i te Pipiria e na Iehova i akamata i te akaipoipo. (Genese 1:​26-28; 2:​22-24) Kua tae au ki te anau anga o ta maua tamariki​—ia Hans Werner, Karl-Heinz, Michael, Gabriele, e Thomas​—kua akaketaketaia taku koreromotu kia riro mai ei tane e ei metua tane meitaki. Kua rekareka tikai maua ko Karla i te anau taki tai mai anga ta maua tamariki.

E atianga akamaara anga te uruoaanga a te Au Kite o Iehova i te 1953 i Nuremberg no to maua ngutuare tangata. I te avatea Varaire, i te tuatau o te tuatua “Te Utuutuanga i te Tamariki i Roto i te Taiate Ao Ou,” kua tuatua mai te vaa tuatua i tetai apinga kare e ngaropoina ia maua: “Te apinga maata roa atu te ka rauka ia tatou i te oronga ki ta tatou tamariki koia oki te inangaro anga kia riro mai ei au tavini no te Atua.” Ma te tauturu a Iehova, kua inangaro maua ko Karla i te rave i te reira. Inara ka akapeea ra?

Te akamata anga, kua rave maua i tetai apiipii anga kia pure kapiti ei ngutuare tangata i te au ra ravarai. Te akakite ra te reira ki te tamariki i te puapinga maata o te pure anga. Kua kite te tamariki taki tai mei te meangiti anga mai e ka pure matou i mua ake ka kaikai ei. Noatu i te pepe anga ratou, te kite viviki mai anga ratou i ta ratou moina, kua tupou ratou i to ratou upoko meangiti e kua aatu i to ratou au rima meangiti. I tetai atianga, kua patiia mai matou ki te akaipoipo o tetai kopu tangata o taku vaine kare ra ratou i te au Kite. I muri ake i te akaipoipo anga, kua pati mai te nga metua o te vaine akaipoipo ra i te au manuiri ki te kainga no tetai manga katikati. Kua inangaro te katoatoa i te akamata i te kai i reira rai. Inara ko ta maua tamaiti e rima mataiti ko Karl-Heinz kare i manako ana e e mea tau teia. “E pure na mua i tetai pure ine,” tana ia i tuatua. Kua akara atu te au manuiri kiaia, e kia maua, e i te openga ra ki te nga tangata akamanuiri ra. Kia kopae i te tu akama, kua oronga au i tetai pure kia akameitakiia te kai, ta te nga tangata akamanuiri ra i akatika mai.

Kua akamaara mai teia atianga iaku i te au tuatua a Iesu: “I rauka ia koe te akameitaki no roto i te vaa o te tamariki meangiti e te kai u.” (Mataio 21:16) Kua papu ia maua e kua tauturu ta maua au pure putuputu e te ngakau tae i te tamariki ra kia akamanako ia Iehova ei Metua aroa i te rangi ra no ratou.

Ta Maua Apainga kia Iehova

Te apiianga i te tamariki kia inangaro i te Atua te umuumu katoaia ra te tatau putuputu e te apii anga i tana Tuatua. Te akamaaraanga i teia tumu nei, e apii ngutuare tangata ta matou i te au epetoma ravarai, te maata anga i te au po Monite. No te mea e kua anauia te mataiapo e te openga ra e iva mataiti te atea, e tukeke tikai te au anoano o te tamariki, no reira kare maua e rave aiteite ana i te au mea ma ratou katoatoa.

Ei akatauanga, te tamariki kare i aere ake ki te apii, kua akono maua i te apii anga mama. Kua rave a Karla e tai ua irava o te Pipiria ma ratou, me kare ka taangaanga aia i te au tutu i roto i te au puka tei akatumuia ki runga i te Pipiria. Te vai ua nei rai kiaku te au manako anga meitaki i te akaaraara mai anga te tamariki rikiriki i te popongi ra na te kake mai anga i roto i to maua roi i te akaari mai kia maua i ta ratou au tutu reka tikai i roto i te puka The New World. *

Kua rauka ia Karla te ravenga akakoromaki anga no te apii anga i te tamariki e tei ia tatou pouroa oki te au tumu e manganui kia inangaro ia Iehova. Penei e tangi anga ngoie ua te reira e te tika tikai, inara, ko te tika anga, vaitata rai e e angaanga tamou i te pae kopapa e i te pae manako na maua ko Karla. Noatu rai, kare maua i roiroi. Kua inangaro maua i te tuku ki runga i to ratou ngakau maru i mua ake ka akamatai te au tangata kare i kite ia Iehova i te akakeu ia ratou. No teia tumu nei kua raurau maua i ta maua tamariki kia tae mai ki te apii anga a te ngutuare tangata te rauka anga ia ratou i te noo.

Ei nga metua, kua kite maua ko Karla i te puapinga no te akanooanga i te akatauanga meitaki no ta maua tamariki i roto i te tumu o te akamori. E noatu e te kaikai ra matou, te tanutanu ra, me kare te aere ra no tetai aere anga, kua tauta maua i te akamaroiroi i te piri anga vaitata o te tamariki taki tai ra ma Iehova. (Deuteronomi 6:​6, 7) Kua akapapa rai maua e e Pipiria uaorai ta te tamariki taki tai mei te meangiti anga mai. Pera katoa, te rauka anga mai te au makatini, kua tata au i te ingoa o te au mema ngutuare tangata taki tai ra i runga i tana uaorai kopi. No reira kua kite te tamariki i te akataka i ta ratou uaorai puka. Kua rauka ia maua te manako kia oronga i tetai au atikara o te Awake! kia tatau na te tamariki. I muri ake i ta matou kai avatea i te Tapati ra, kua akataka mai ratou kia maua e eaa ta ratou e marama ra i roto i te tumu tuatua.

Oronga Anga ki te Tamariki i te Tuatau te Anoano ra Ratou

E tikai, kare te au mea i aere maru ua. I te tamariki e pakari maira, kua kite maua e ko te tatanuanga i te aroa ki roto i to ratou ngakau te umuumuia ra maua kia kite e eaa tei roto takere i to ratou au ngakau. Te aiteanga kia akarongo atu kia ratou. I tetai taime kua manako ta maua tamariki e e apinga ta ratou ka kopekope mai, no reira ka noo maua ko Karla ki raro e ka uriuri manako kia ratou. Kua akatupu maua i tetai apa ora takake i muri ake i te apii anga a te ngutuare tangata. Kua akatikaia tetai ua atu kia akakite mai e eaa tikai tona manako.

Ei akaraanga, ko Thomas raua ko Gabriele, ta maua nga tamariki openga, kua manako e te akaperepere ra maua i to raua tuakana. I tetai uriuri anga, kua akakite mai raua i to raua manako na te tuatua anga: “E Papa, ta maua e manako nei e te akatika ua ra korua ko Mama ia Hans Werner kia rave i tana e inangaro ua ra i te rave.” I te akamata anga, kua umere tikai au. Inara, i muri ake i te akamanakoanga tikai i te tumu, kua akatika maua ko Karla e e tika tikai ta te nga tamariki. No reira kua tauta maua kia aiteite pouroa te akono anga i te tamariki.

I tetai taime, kua akautunga viviki au i te tamariki me kare ma te tau kore. I taua au atianga ra kua apiiia maua ei nga metua ra kia tataraara atu. I muri ake i te reira, kua pure matou kia Iehova. E mea puapinga e kia kite te tamariki e kua papa to ratou metua tane i te tuatua e kua tataraara au kia Iehova e kia ratou, ta maua tamariki. Tei tupu, e piri anga pumaana e te oaoa to maua ma ratou. E tuatua putuputu mai ana ratou kia maua e, “Ko korua to matou au oa meitaki roa atu.” Kua akamataora tikai te reira ia maua.

Te angaanga kapipiti anga ei ngutuare tangata te akatupu ra i te taokotai anga. No teia nei, e au angaanga tamou ta te katoatoa. Ko Hans Werner tei ikiia kia aere ki te au toa e kia oko mai i te au apinga okotai taime i te epetoma, ko tei matauia kua kapitiia atu tetai akapapa anga no te au apinga te ka okoia mai, kua orongaia atu oki tetai moni kiaia. I tetai epetoma, kare maua i oronga ana i tetai akapapa anga me kare i tetai moni kiaia. Kua ui atu aia ki tona metua vaine no te reira, e kua akakite atu aia kiaia e kare ake rai a matou moni. Ae, kua akamata te tamariki i te koumuumu i rotopu ia ratou uaorai, e i reira kua rave mai te katoatoa i ta ratou uaorai pia moni e kua riringi mai i te reira ki runga i te kainga kai. “E Mama, ka aere tatou ka okooko i teianei!” ta ratou katoatoa i kapiki mai. Ae, kua apiiia te tamariki kia tauturu mai i roto i tetai tuatau anoano ra, e kua akapiri vaitata rava atu te reira i te ngutuare tangata.

I te maata mai anga, kua akamata te au tamaroa i te akainangaro i te au tamaine. Ko Thomas, ei akaraanga, kua akainangaro tikai i tetai tamaine Kite e 16 mataiti. Kua akataka atu au kiaia e me te inangaro tikai ra aia i te tamaine ra, kia papa aia i te akaipoipo iaia e kia rave i te tuanga apainga no te vaine e te tamariki ra. Kua kite mai a Thomas e kare aia i papa ake no te akaipoipo anga, i te mea e 18 ua rai ona mataiti.

Tere Anga ei Ngutuare Tangata

Ia ratou e meangiti ua ra, kua piri atu tetai tama i muri ake i tetai ki roto i te Apii Orometua Teokaratiki. Kua akarongo meitaki maua ki ta ratou au tuku anga angaanga, e kua akamaroiroiia maua no te mea kua kite maua i to te tamariki uaorai inangaro ngakau tae no te Atua. Kua akakite mai te au akaaere kotinga e te au akaaere tapere tei noo mai i tetai taime kia matou i te au kite anga o to ratou uaorai au oraanga me kare ka tatau mai i te Pipiria kia matou. Kua tauturu teia au tangata e ta ratou au vaine kia tatanu i tetai inangaro no te angaanga tamou ki roto i te au ngakau o to maua ngutuare tangata.

Kua akara matou ki mua ki te au uruoaanga. E au tumu anga maata ratou i roto i ta maua au tauta anga kia tatanu i te inangaro ki roto i ta maua tamariki kia riro mai ei au tavini no te Atua. No te au tamariki ra, e tuatau takake ia me aao ratou i to ratou au kati i mua ake ka aere atu ei ki te ngai o te uruoaanga. Kua akakeuia maua i te papetito angaia a Hans Werner i te mataiti tai ngauru. E maata tei manako iaia e ou ua i te akatapu anga iaia uaorai kia Iehova, inara i te 50 anga mataiti, kua akakite mai aia kiaku e mei teaa tona akameitaki anga i te tavini anga ia Iehova e 40 mataiti.

Kua akaari maua ki ta maua tamariki e ko tetai piri anga uaorai ma Iehova ra ko te mea puapinga ia, inara kare maua i maro ana ia ratou ki roto i te akatapu anga. Noatu rai, kua mareka tikai maua i te tere katoa anga etai ki te papetito anga i to ratou uaorai tuatau tau.

Apiianga i te Uri Anga i ta Matou Au Apainga ki Runga ia Iehova

Kua mataora tikai maua, e i te 1971, kua karatuati a Hans Werner ei mema no te pupu 51 o te Apii Pipiria Punanga Tiaki o Gileada e kua tukuia atu kia tavini ei mitinari i Paniora. Kua akapou tataki tai katoa etai au tamariki i tetai tuatau ei au orometua tamou, tei tamataora tikai ia maua ei nga metua. I taua taime tikai ra, kua oronga mai a Hans Werner i te Pipiria kiaku tei taikuia i te akamata anga o teia atikara. I te akara anga kua mataora tikai matou ei ngutuare tangata.

Kua kiteaia mai i reira e matou e te anoanoia ra matou kia piri vaitata tikai kia Iehova. No teaa ra? No te mea kua kite maua i etai o ta maua tamariki tei maata maira i te aravei anga i te au manamanata tei timata tikai i to ratou akarongo. Ei akatauanga, ta maua tamaine akaperepere ko Gabriele kare i akakoreia mai i te au tumatetenga. Kua akaipoipo aia ia Lothar i te 1976. I muri ua ake i te akaipoipo anga kua makiia aia. Iaia e paruparu anga atura, na Gabriele i neti iaia e mate ua atu aia. Te kiteanga i tetai mema meitaki o te ngutuare e maki ra e te mate anga kua akamaara mai ia ia matou e mei teaa to matou anoano maata i te rima aroa o Iehova.​—Isaia 33:2.

Te Au Akameitaki Anga i Roto i ta Iehova Akaaerenga

Te ikiia anga au ei tavini no te putuputuanga (i teia tuatau te kapikiia ra ko te akaaere akatere) i te 1955, kare au i manako e kua papa ake no te apainga. E maata ua atu te ka raveia, e ko te mataara anake i te akatupu i te angaanga koia oki kia ara mai i te ora a i tetai au popongi. Kua turu maata mai taku vaine e te tamariki, i te akapapa anga kia kore au e tamanamanataia i te aiai me te vai ua atura rai te au apinga te ka akonoia.

Noatu rai, ei ngutuare tangata, kua akapou kapiti matou i te maata o te au taime va ka rauka. I tetai taime kua oronga mai toku pu angaanga i tona motoka kiaku kia apai au i toku ngutuare tangata no te ori aere. Kua rekareka te tamariki i te au atianga me apii matou i Te Punanga Tiaki i roto i te vaorakau. Kua aere kapiti katoa matou no te kakeanga, i tetai taime te imeneanga i te au imene na te aru anga i taku piani ia matou e aaere ra na roto i te au vaorakau.

I te 1978, kua ikiia au ei mono kotinga akaaere (orometua teretere). Ma te taitaia, kua pure au: “E Iehova e, i toku manako kare e rauka iaku i te rave i te reira. Inara me ka inangaro koe kia tamata au, ka rave au i reira i te ka rauka iaku.” E rua mataiti i muri mai, i te 54 mataiti, kua oronga atu au i taku pitiniti meangiti ra ki taku tamaiti openga, kia Thomas.

Kua maata pouroa ta maua tamariki, te oronga mai anga i te tuatau tau kia maua ko Karla kia maata atu te ka raveia no Iehova ra. I taua mataiti rai, kua ikiia au ei kotinga akaaere e kua tukunaia atu ki tetai ngai o Hamburg e ki te katoa anga o Schleswig-Holstein. No to maua kite i te utuutuanga i tetai ngutuare tangata, kua rauka ia maua i te akaari tikai i te manako marama ki te au metua e ta ratou au tamariki. E manganui te au taeake tei kapiki mai ia maua e ko to ratou nga metua kotinga.

E tai ngauru mataiti i muri ake i te aru mai anga iaku i roto i te angaanga kotinga, kua raveia tetai vai anga kia Karla. E i taua mataiti rai, kua kitea mai e te au taote tetai tuma i roto i toku roro. No reira, kua akaruke au i taku angaanga ei kotinga akaaere e kua raveia te vai anga i te roro. E toru mataiti i muri mai kua rauka akaou iaku i te angaanga ei mono kotinga akaaere. Tei roto maua ko Karla i te 70 mataiti, e kare maua i roto i te angaanga teretere anga. Kua tauturu a Iehova ia maua kia kite e kare e meitaki i te mou ua atu i tetai akameitaki anga tei kore oki i rauka iaku i te akono akaou.

I te akaraanga ki muri, te akameitaki nei maua ko Karla ia Iehova no tana tauturuanga i te tatanu i te inangaro no te tuatua mou ki roto i te au ngakau o ta maua tamariki. (Maseli 22:6) I roto i te au mataiti, kua arataki e kua tereni a Iehova ia maua, i te tauturuanga ia maua kia apai i ta maua au apainga. Noatu e kua ruaine e te makimaki ra maua, te ou ua ra e te ora ua atura to maua inangaro no Iehova.​—Roma 12:​10, 11.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 15 Neneiia e te Au Kite o Iehova, inara kare e mea akaou i teianei.

[Tutu i te kapi 26]

To maua ngutuare tangata, te aereanga i te pae i te Kauvai Elbe, i Hamburg, i te 1965

[Tutu i te kapi 28]

Etai au mema o te ngutuare tangata i te uruoaanga pa enua i Berlin i te 1998

[Tutu i te kapi 29]

Ma taku vaine, ko Karla