Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Au Tutu Itoro Akonoanga—To Ratou Au Aka Taito

Au Tutu Itoro Akonoanga—To Ratou Au Aka Taito

Au Tutu Itoro Akonoanga​—To Ratou Au Aka Taito

“Kua riro te au tutu itoro ei akapiri anga ia tatou ki te au tu meitaki e te tu tapu o te Atua e Tana au Tainiti.”​—GREEK ORTHODOX ARCHDIOCESE O AUTIRERIA

I TEIA ra vera tikai ia Aukute, te iti pakari maira te vera o te ra ki runga i te au kakenga timeni te taki atura ki te are mongoka o te “Metua Vaine Tapu Maata o te Atua,” i runga i te airani o Tínos, i te Tai Aegean. Kare te vera pakari i takino i te tauta anga a te au tangata akono i te Akonoanga Otototi Ereni tere atu i te 25,000 tei aere marie ra na te tautaanga kia taeria te tutu itoro tei akamanea meitakiia o te metua vaine o Iesu.

Ko tetai manga tamaine, e pirikoki, e mamae ra e ma te tu anoano tikai i tona nga mata, te totoro aere ra na runga i tona nga turi te tae ua ra te toto. Kare i mamao mei iaia ra, ko tetai vaine ruaine ma te roiroi, tei aere mai mei tetai tua i te enua te tautaanga i te maro ua atu i tona nga vaevae roiroi i te aaere. Te pata ou pakari ra tetai tangata maroiroi iaia e tauta ra i te aaere oparapara atura na roto i te urupu tangata. To ratou akakoro anga kia ongi i tetai tutu itoro o Maria e te tuturi anga ia ratou uaorai ki mua i te reira.

Kare e ekoko anga e ngakau tae to teia au tangata akonoanga tikai no to ratou inangaro kia akamori i te Atua. Inara, eia i kite, e ko taua tu akono ra i te au tutu itoro akonoanga te taki atura tona akamata anga ki te au ravenga i mua ake i te akamata anga te akonoanga Kerititiano i te au anere mataiti ra?

Te Maata o te Au Tutu Itoro

I roto i te ao Otototi, tei te au ngai katoatoa te au tutu itoro. I roto i te au are pure, tei te ngai rotopu te au tutu itoro o Iesu, Maria, e te “au tainiti” e manganui. Kua akangateitei putuputu te au tangata irinaki i teia au tutu itoro ma te au ongi anga, te atinga kakara, e te tutungianga i te au kanara. Kapitiia atu, vaitata rai e ko te au kainga Otototi katoatoa te vaira ta ratou uaorai tutu itoro i tetai ngai, e raveiai te au pure anga. Kare i te mea matau koreia no te au Kerititiano Otototi kia karanga e me akamori ratou i tetai tutu itoro, te vaitata atura ratou ki te Atua. E manganui te irinaki ra e te oronga maira te au tutu itoro i te akameitaki anga tu-Atua e te au mana temeio.

Ka poitirere taua au tangata irinaki ra i te kite e kare te au Kerititiano o te anere mataiti mua i akatika ana i te taangaanga i te au tutu itoro i roto i te akamori anga. Te karanga ra te puka Byzantium: “Te au Kerititiano mua, kua akatuangaia mai mei te akonoanga Iuda i te rikarika anga i te akamori itoro, kua akara mareka kore atu i tetai akangateitei anga i te au tutu o tetai tangata tapu ra.” Te karanga ra taua puka ra: “Mei te Rima Anere Mataiti mai, te au tutu itoro e te au itoro akatikitikiia . . . kua tupu maata mai te akamori anga i te ngai tangata e te ngai pirivati.” Me kare i akamataia mai mei te akonoanga Kerititiano o te anere mataiti mua ra, i akamataia mai i reira te taangaanga akonoanga o te au tutu itoro kiea?

Taki Atu Anga ki to Ratou Au Aka

Kua tata te tangata kimikimi ko Vitalij Ivanovich Petrenko: “Te taangaanga anga i te au itoro akatikitikiia e tana peu no mua ake i te tuatau o te Kerititiano e ‘apii anga ui tupuna peikani ia.’” E manganui te au tangata tuatua enua tei akatika, i te karangaanga e kua kitea te au aka o te akamori anga tutu itoro i roto i te au akonoanga o Babulonia taito, Aiphiti, e Ereni. I Ereni taito ra, ei akatauanga, te au itoro akatikitiki akonoanga ra kua maaniia i roto i te tu o te au tiki. Kua irinakiia teia e kua akamanaia ma te au mana tu-Atua. Kua manako te au tangata e ko tetai o teia au itoro akatikitikiia kare na te au rima i maani inara kua topa mai mei te rangi mai. I te au tuatau o te au oroa takake, kua apai aereia taua au itoro akatikitiki akonoanga ra takapini i te oire, e kua orongaia te au atinga kia ratou. Kua manakoia te au itoro akatikitikiia e te pupu akonoanga ei atua uaorai, noatu te au tauta anga tei raveia . . . i te akataka anga i rotopu i te atua e tona itoro akatikitikiia ra,” i karanga ei a Petrenko.

Akapeea ra taua au manako e te au ravenga i o mai ei ki roto i te akonoanga Kerititiano? Kua akara katoa taua tangata kimikimi ra, i roto i te anere mataiti i muri ake i te matenga o te au apotetoro a Karaiti, ki Aiphiti tikai, “kua taumaroia te au manako o te Kerititiano e te ‘au irinaki anga peikani’​—tei maaniia mei roto mai i te au ravenga Aiphiti, Ereni, Iuda, Orieni e te au irinaki anga Roma tei raveia i te pae i te aaki anga ara Kerititiano ra.” Tei tupu, “kua akono te au tangata karape Kerititiano [i tetai kairo anga akarongo] i te raveanga e te taangaanga anga i te au akatutu anga peikani, i te tukuanga ia ratou na roto i tetai akara anga ou, noatu e kare i tama tikai ana ia ratou mei te akakeu anga peikani.”

Kare i roa ana kua riro mai te au tutu itoro ei akara anga i roto i te oraanga akonoanga pirivati e i te ngai tangata ra. I roto i te puka The Age of Faith, kua akataka mai te tangata tuatua enua ko Will Durant e akapeea teia i te tupu mai anga, i te na ko anga: “Te maata anga te numero o te aronga akamori i te au tainiti, kua tupu rai tetai anoano anga no te akatakaanga e te maaraanga ia ratou; kua maani maataia te au tutu no ratou e no Maria; e i roto i te turanga o Karaiti ra kare anake e ko Tona tu tei maaniia mari ra kua riro mai Tona koroti ei au apinga no te akangateitei anga​—e pera, no te au manako akavareia, kua riro ei au ei manamana. Ko tetai rangatira natura no te tu manako ua i rotopu i te au tangata kua maaniia te au akatutu anga tapu, te au tutu, e te au tiki ki roto i te au apinga no te akamori anga; kua tupou te au tangata ia ratou uaorai ki mua ia ratou, kua ongi ia ratou, kua tutungi i te au kanara e te atinga kakara ra ki mua ia ratou, kua akaei ia ratou ma te au tiare, e kua kimi i te au temeio mei ko mai i ta ratou akakeu anga angaanga muna. . . . Te au metua e te au konitara o te Ekaretia kua akataka putuputu mai e kare te au itoro akatikitikiia i te au atua, inara e akamaara anga anake ia ratou; kare te au tangata e inangaro ana i te maani i taua au akataka anga.”

I teia tuatau, te manganui tei taangaanga i te au tutu itoro akonoanga ka taumaro mai e e au apinga no te akangateitei anga te au itoro akatikitikiia​—kare no te akamori anga. Penei te manako ra ratou e ko taua au tutu akonoanga e tika anga to te reira​—e te umuumuia ra​—ei tauturu no te akamorianga i te Atua. Penei te manako ra koe mei taua tu rai. Inara ko te ui anga, Eaa ra to te Atua manako no runga i teia? Kare ainei e ko te akangateitei anga i tetai tutu itoro te aite ra ki te akamorianga i te reira? Ka akatupu tikai ainei taua au ravenga ra i te au kino uunaia?

[Pia/Tutu i te kapi 4]

Eaa ra te Au Tutu Itoro?

Kare e mei te au tiki te taangaanga maataia ra i roto i te akamori anga Katorika Roma, te au tutu itoro te vaito anga e rua tua te au tutu no Karaiti, Maria, “te au tainiti,” te au angera, te aronga akatutu e te au tupu anga o te Pipiria, me kare te au tupu anga i roto i te tuatua enua o te Akonoanga Otototi. Tei matauia, kua peniia ratou ki runga i te au papa rakau apai aereia.

Kia tau ki te Akonoanga Otototi, “i roto i te au Tutu Itoro o te au Tainiti, e tuke te au tutu itoro akonoanga mei te au tutu noa nei o te au tangata ra.” Kua irinaki katoaia e ko te rakau e te peni o tetai tutu itoro kua “akakiia ma to te Atua ra tu.”

[Tutu i te kapi 4]

Te taangaanga anga i te au itoro akatikitikiia ka rauka i te taki atu ki te au ravenga peikani

[Akameitakianga no te Tataanga i te kapi 3]

© AFP/CORBIS