Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

E Akamori i te Atua “Ma te Vaerua”

E Akamori i te Atua “Ma te Vaerua”

E Akamori i te Atua “Ma te Vaerua”

“Koai ta kotou e akaaite ki te Atua? eaa ta kotou tu kia akatau kiaia?”​—ISAIA 40:18

PENEI kua papu tikai ia koe e te taangaanga anga i te au tutu itoro te arikiia ra i roto i te akamorianga i te Atua. Penei te manako ra koe e te akavaitata ra teia ia koe ki tei Akarongo mai i te pure, ko tei akara koreia e penei i te akara anga kare i te peretana e te marama koreia ra.

Inara te rangatira tikai ra ainei tatou kia iki i ta tatou uaorai ravenga kia pure atu ki te Atua? Kare ainei e tau e no te Atua uaorai te mana openga eaa te ka arikiia e eaa te kare e arikiia mai? Kua akataka mai a Iesu i to te Atua manako no teia manako te na ko anga aia: ‘Ko au te Mataara, e te Tuatua-mou e te Ora; kare ua e tangata e tae ki te Metua ra, mari ra ei iaku nei.’ (Ioane 14:6) Kua arai taua au tuatua ra i te taangaanga anga i te au tutu itoro me kare i tetai ua atu au apinga tapu ra.

Ae, te vaira tetai tu tikai no te akamori anga ta te Atua ra ko Iehova e ariki ra. E eaa te reira? I tetai atianga, kua akataka mai a Iesu: ‘E teianei oki taua ora ra, e akamori ei i te Metua te aronga akamori tika ra, ma te vaerua e te tuatua-mou: ko te tu ïa o te tangata akamori ta te Metua e anoano ra. E vaerua te Atua, e te aronga e akamori iaia ra, kia akamori ma te vaerua e te tuatua-mou ra e tikaʼi.’​—Ioane 4:​23, 24.

Ka rauka ainei i te Atua, koia oki e ‘vaerua,’ kia akatutuia mai na roto i tetai itoro akatikitiki maaniia? Kare. Noatu eaa te manea o tetai tutu itoro ra, kare rava e rauka i te akaaiteia atu ki to te Atua kaka ra. No reira kare roa tetai itoro akatikitiki o te Atua e riro ei akaarianga tika tikai iaia ra. (Roma 1:​22, 23) Ka rauka ainei i tetai tangata i te ‘akamori na roto i te tuatua mou’ me pure aia ki te Atua na roto i etai tutu itoro tei maaniia e te tangata ra?

Tetai Apiianga Taka Meitaki o te Pipiria

Kua tureia e te Ture a te Atua te maanianga i te au itoro ei apinga no te akamori anga. Te akakite maira te rua o te Ture Ngauru e: “Auraka rava koe e rapa i te idolo akatikitikiia noou, e te tu no tetai mea i runga i te rangi ra, e no tetai mea i raro i te enua nei, e no tetai mea o te moana i raro ake i te enua ra: Auraka rava koe e tupou ki raro ia ratou, auraka oki e akamori atu ia ratou.” (Exodo 20:​4, 5) Kua akaue katoa mai te au Tuatua Tapu Kerititiano akauruia e: “E rere ke atu i te araara idolo.”​—1 Korinetia 10:14.

E tika tikai, kua taumaro te manganui e ko te au itoro akatikitiki ta ratou e taangaanga ra i roto i te akamori anga kare ia i te akamori anga itoro. Ei akatauanga, te patoi putuputu ra te au Kerititiano Otototi, e te akamori tikai ra ratou i te au tutu itoro ta ratou e tupou ra, e tuturi ra, e e pure ra. Kua tata tetai orometua Otototi e: “Te akangateitei ra matou ia ratou no te mea e au apinga tapu ratou, e no te mea te akangateitei ra matou i ta te au Tutu Itoro e akatutu maira.”

Inara, te vaira te ui anga: Te mareka ra ainei te Atua i te taangaangaanga i te au tutu itoro no te akakoroanga te karangaia ra e e akangateitei anga na tetai mataara ke atu? Kare e kiteaia i roto i te Pipiria e te akatikaia ra taua ravenga ra. Te maani anga te ngati Iseraela i tetai itoro o tetai punua puakatoro, te manako anga e ko te akakoroanga no te akangateitei anga ia Iehova, kua akakite pakari mai aia i tona mareka kore, te karanga anga e kua riro ratou ei apoteiti.​—Exodo 32:​4-7.

Te Kino Uunaia

Te taangaanga anga i te au apinga i roto i te akamori anga e ravenga kino ia. Ka rauka i te reira te timata ngoie ua i te au tangata kia akamori i te apinga kare i te Atua tei tau tikai taua apinga ra kia akatutu atu. I tetai atu au tuatua, kua riro mai te tutu itoro ei akaraanga no te akamori anga itoro.

Kua tupu te reira ki te au apinga e manganui i te au tuatau o te ngati Iseraela. I te tuatau o to ratou aereanga na roto i te metepara, ei akatauanga, kua maani a Mose i tetai ovi veo. I te akamataanga, te akatutuanga o te ovi i runga i tetai rakau te riro ra ei akaoraanga. Te aronga tei akautungaia na te katiia anga e te ovi ka akara atu ki te ovi veo e ka orongaia mai te tauturu e te Atua. Inara i muri ake i te noo anga te au tangata i roto i te Enua Taputouia ra, i te akara anga kua maani ratou i teia turanga ki roto i tetai itoro, mei te mea rai e e mana uaorai to te ovi veo no te akaora. Kua tutungi ratou i te atinga kakara ki te reira e kua oake katoa atu ki te reira i tetai ingoa, ko Nehushtan.​Numero 21:​8, 9; 2 Ariki 18:4NW, te tataanga i raro ake.

Kua tauta katoa te ngati Iseraela i te taangaanga i te aruna o te koreromotu ei apinga manamana ki runga i to ratou au enemi, ma te au tupu anga tumatetenga. (1 Samuela 4:​3, 4; 5:11) E i to Ieremia tuatau, kua akono maata tikai te au tangata o Ierusalema i te iero kare i te Atua ta ratou e akamori ra i reira.​—Ieremia 7:​12-15.

Te manako e kia akamori i te au apinga kare ra i te Atua te rave maataia nei rai. Kua na ko maira te tangata kimikimi ko Vitalij Ivanovich Petrenko e: “Te tutu itoro . . . kua riro mai ei apinga no te akamori anga e tei roto i te kino no te akamori itoro . . . Ka tika kia akatika tetai e e manako anga peikani maata tikai teia tei apainaia mai ki roto i te akamori anga tutu itoro na roto i te au irinaki anga rongonui.” Mei te reira rai, te na ko ra te orometua Otototi Ereni ko Demetrios Constantelos i roto i tana puka Understanding the Greek Orthodox Church: “Ka rauka i tetai Kerititiano i te maani i tetai tutu itoro ei apinga no te akamori anga.”

Te manako anga e e tauturu anake ua te au tutu itoro ki te akamori anga te manako ekoko maataia ra. No teaa ra? Kare ainei i te tika anga e ko tetai au tutu itoro o Maria me kare te “au tainiti” penei te manakoia ra ei mea tau no te akamori anga maata e e meitaki maata atu i tetai ua atu au tutu itoro te akatutu ra i tetai tei mate ra? Ei akatauanga, ko tetai tutu itoro te akatutu ra ia Maria i Tínos, i Ereni, e pupu Otototi tu akono tona uaorai, tei tuke atu i te aronga tu akono akarongo aiteite ra o tetai tutu itoro te akatutu maira ia Maria i Soumela, i Ereni tokerau ra. Kua irinaki nga pupu e e teitei atu to ratou uaorai tutu itoro, i te rave maata anga i te au temeio meitaki i ta tetai ra, noatu rai e te akatutu maira nga mea roai i taua tangata ra tei mate ra. No reira, i roto i te ravenga ra, kua oronga te au tangata i te au mana tikai ki tetai atu au tutu itoro e te akamori ra ia ratou.

Ka Pure Ainei ki te “Au Tainiti” me Kare kia Maria?

Inara, akapeea te akangateitei anga i tetai tangata tataki tai, mei ia Maria me kare te “au tainiti” ra? Kua pau mai a Iesu, ki tetai timataanga mei ia Satani, te taiku anga ia Deuteronomi 6:13 e te na ko anga e: “Ko to Atua ra ko [“te Atu,” The Jerusalem Bible] taau e akamori, e koia anake rai taau e akarongo.” (Mataio 4:10) Kua tuatua mai aia i muri maira e ko te aronga akamori mou ka akamori “i te Metua,” kare i tetai ke atu. (Ioane 4:23) I te kiteanga i teia, kua akaue tetai angera i te apotetoro ko Ioane no te raveanga i te akamori iaia, i te na ko anga e: ‘Auraka e akapera . . . ko te Atua taau e akamori.’​—Apokalupo 22:9.

E mea tau ainei kia pure ki te metua vaine o Iesu, kia Maria, me kare i tetai atu “au tainiti,” i te patianga kia ratou kia riro ei rotopu ma te Atua no tetai tangata ra? Te pau anga tika a te Pipiria koia oki: “Okotai oki Arai i rotopu i te Atua e te tangata, ko te tangata ra ko Iesu Mesia.”​—1 Timoteo 2:5.

E Paruru i Toou Pirianga ma te Atua

Te taangaanga anga i te au tutu itoro i roto i te akamori anga, te patoi ra i te apiianga taka meitaki o te Pipiria, kare e tauturu i te au tangata kia rauka to te Atua mareka anga e kia rauka mai te ora. Ei tuke anga, kua akakite mai a Iesu e ko te ora mutu kore tei runga ia i ta tatou apii anga i te kite i te Atua mou anake ra, te kite anga i tona tu aite koreia e pera katoa tana au akakoroanga e te au ravenga ma te au tangata ra. (Ioane 17:3) Te au tutu itoro kare e kite, e amiri, me kare e tuatua kare e rauka i te tauturu i tetai kia kite i te Atua e kia akamori iaia ma te tau. (Salamo 115:​4-8) Ka rauka taua apii anga puapinga maata roa atu na roto anake i tetai apii anga i te Tuatua a te Atua, te Pipiria.

I te pae mai i te kore anga e oronga i te puapinga, penei e mea kino te akamori anga tutu itoro i te pae vaerua. Akapeea ra? Te mea mua e te mea maata roa atu, ka rauka i te reira i te akatupu i te manamanata i to tetai pirianga ma Iehova. No runga i to Iseraela, tei ‘akakoko iaia kia riri i te au mea viivii ra,’ kua taputou mai te Atua: “Ka puroku au i toku mata ia ratou.” (Deuteronomi 32:​16, 20) Te akaouanga i to ratou pirianga ma te Atua te aite anga no ratou ra ‘e akaruke i te au idolo.’​—Isaia 31:​6, 7.

E mea tau, i reira, te ako anga Tuatua Tapu: “E aku au tamariki ra, e matakite ia kotou i te au idolo ra”!​—1 Ioane 5:21.

[Pia i te kapi 6]

Kua Tauturuia kia Akamori “ma te Vaerua”

E mema akono anga a Olivera no te Akonoanga Otototi i Albania. Te ture anga te enua i te akonoanga i te 1967, kua rave muna ua atu a Olivera i tana au ravenga akonoanga. Kua taangaanga maata aia i tana manga moni ruaine kia oko i te au tutu itoro auro e te ario, te au atinga kakara, e te au kanara. Kua uuna aia i teia i roto i tona roi e kua moe putuputu ki runga i te nooanga i te pae mai no te mataku oki e ka kitea mai me kare ka keiaia ratou. Te atoro anga te Au Kite o Iehova i te akamata anga o te 1990, kua kite a Olivera i te tangi anga o te tuatua mou Pipiria i roto i ta ratou tuatua. Kua kite aia i ta te Pipiria e karanga ra no runga i te akamori mou “ma te vaerua,” e kua kite aia eaa to te Atua manako no runga i te au tutu itoro te taangaangaia ra. (John 4:24) Te Kite tei apii iaia kua kite e e tokoiti ua au tutu itoro te vai ua ra i tona atoro tataki tai anga i to Olivera kainga. I te openga iora, kare e apinga akaou. I muri ake i tona papetito anga, kua tuatua a Olivera: “I teia ra, kare te au tutu itoro puapinga kore, tei iaku nei te vaerua tapu o Iehova. Kua mataora tikai au e kare tona vaerua e anoano i te au tutu itoro kia tae mai kiaku.”

Ko Athena, no te airani o Lesbos i Ereni, e mema maroiroi tikai no te Akonoanga Otototi. E mema aia no te pupu imene e kua aru meitaki tikai i te peu akonoanga, kapiti mai te taangaanga anga i te au tutu itoro. Kua tauturu te Au Kite o Iehova ia Athena kia kite e ko te au mea pouroa tei apiiia kiaia kare e tika ana ki te Pipiria. Te kapiti maira teia i te taangaanga anga i te au tutu itoro e te au koroti i roto i te akamori anga. Kua maro atu a Athena e ka rave aia i tana uaorai kimi anga no runga i te akamata anga o teia au apinga akonoanga. I muri ake i te kimi matatio anga i roto i te au tataanga tukeke, kua papu iaia e ko te au aka o taua au apinga ra kare ia i te tu Kerititiano. Kua taki atu tona anoano kia akamori i te Atua “ma te vaerua” kia akaatea ke i tana au tutu itoro, noatu eaa to ratou moni. Inara, kua mataora a Athena i te ariki i tetai ruti anga e raukai i te akamori i te Atua na te pae vaerua ma e te mataara arikiia.​—Angaanga 19:19.

[Pia/Tutu i te kapi 7]

E Ati Ainei te Au Tutu Itoro?

I te au mataiti i ou akenei, te au tutu itoro Otototi te koiia ra takapini i te ao. Te manako ra te aronga koi i te au tutu itoro, kare ei apinga akonoanga tapu, inara ei angaanga ati te akaata ra i te peu Byzantine. Kare i te mea matau koreia i te kiteanga i taua au tutu itoro akonoanga e manganui te akamanea ra i te kainga me kare te opati o tetai tangata te irinaki ra e kare e Atua.

Inara, te au Kerititiano ngakau tae, kare e akangaropoina ana i te akakoroanga maata o te tutu itoro. E apinga ia no te akamori anga. Kare te au Kerititiano e akaao i te tika anga o tetai kia akono i te au tutu itoro, ko ratou uaorai ra kare e akono ana i te au tutu itoro, noatu e e au apinga koiia. Te rotai ra teia ki te kaveinga tei kitea i roto ia Deuteronomi 7:26: ‘Auraka koe e apai i te mea viivii [te au itoro akatikitiki tei taangaangaia i roto i te akamori] ki roto i to are, kia viivii tikai oki koe, e kia rikarika tikai i te reira.’

[Tutu i te kapi 7]

Kare te Atua i akatika i te taangaanga anga o te au itoro akatikitiki i roto i te akamori anga

[Tutu i te kapi 8]

Te kite mei te Pipiria te tauturu ra ia tatou kia akamori i te Atua ma te vaerua