Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Tetai Ao ma te Au Manako Tarevake no te Tu Tiratiratu

Tetai Ao ma te Au Manako Tarevake no te Tu Tiratiratu

Tetai Ao ma te Au Manako Tarevake no te Tu Tiratiratu

I TETAI aiai Varaire maana i Tel Aviv, Iseraela, kua piri atu tetai tangata mapu ki roto i tetai pupu o te aronga mapu te tiaki ua ra i vao i tetai ngai karapu ura. I tetai atianga i muri mai kua aruru pakari mai tetai apinga na roto i te urupu tangata.

Ko tetai tangata pomu akamate ra kua tamate atu i tona oraanga e kua tamate takiriia atu e 19 oraanga o etai au mapu. “Te au potopotonga o te kopapa ra tei te au ngai katoa, e au mapu pouroa ratou, e te ou​—ko te tu kino roa atu ia tei kitea e au,” ta tetai tangata rapakau maki i akakite ki te aronga ripoti i muri mai.

“Ko te reira te au tu te rekaia ra e te au tangata katoatoa, mei te tu tiratiratu rai . . . , penei ka rauka i te maani i te au tamaki ra kia akamataia e e mea ngata roa atu kia akaopeia,” i tata ei a Thurstan Brewin i roto i The Lancet. Ae, mei te au Kuruate o Kerititome ki te tamate anga tangata tei akaaereia e te Nazi Tiamani, kua tou te tuatua enua o te tangata nei i te toto no te ta ua tei raveia i roto i te ingoa o te tu tiratiratu.

Maataanga te Aronga i Mate no te Tu Tiratiratu Kore

Ma te ekoko kore, te tu tiratiratu neneva ra ka riro ei mea kino, inara te ngere anga i te tu tiratiratu ka riro katoa ei akatakake anga i te taiate. Kia tiratiratu, i karanga ei te Webster’s New Encyclopedic Dictionary, te aite anga kia ‘akarongo ki tetai tangata me kare ki te tumu’ e te “akataka maira i te akono ngaueue kore anga iaia uaorai i roto i tetai ua atu timata anga kia akaruke me kare ra kia pikikaa.” Koi karanga ei te maata anga o te au tangata e te reka ra ratou i teia tu o te tu tiratiratu, te kite pakari ra te taiate i te ngere maata anga o te tu tiratiratu i te ngai puapinga maata roa atu​—i roto tikai i te ngutuare. Kua tupu viviki te kopae anga, kua akamaataia te manako no runga i te akatupu anga i tetai uaorai, te au taitaia e te au pekapeka o te oraanga i te au ra katoa, e te au tupu anga akatotoaia ra o te akono tau kore o te ainga. E mei te aronga rai tei mate i te pomuanga i Tel Aviv, e maata te taime e ko te au mapu te aronga apa kore tei tamateia.

“Te apii a tetai tamaiti e maata te taime e koia tetai tei akakinoia no te mako kore o te ngutuare te tupu ra no te kopae anga, te takake anga, e no te metua okotai ra,” i karanga ei tetai ripoti. Te tamariki tamaroa i roto i te au ngutuare ko te metua vaine oki te metua te akaraanga e te tuku ra ki te tu ngata o te apii, te tamate ra ia ratou uaorai, e te kino o te tamariki. I te mataiti tataki tai, e tai mirioni tamariki i Marike tei kite i te kopae anga o to ratou nga metua, e i tetai atu mataiti, te au tamariki tei anau katoaia ki nga metua akaipoipo i taua enua ra e apa te ka riro mai ei aronga no te kopae anga me tae taua au tamariki ra ki te 18 mataiti. Te akaari maira te au tare anga numero e ko te manakonako anga e mea ati ngakau ia no te au mapu e manganui i etai atu au ngai o te ao.

Tu Tiratiratu​—E Turanga Ngateitei Ainei?

Te pueu anga te peu o te au tu tiratiratu o teia tuatau te akara anga te akariro ra i te au tuatua a te Ariki ko Davida ei mea tau roa atu: “E akaora iaku, E Iehova e, no te mea te ope nei te aronga tiratiratu; kua ngaro ke atu te au tangata akarongo ra mei te tamariki a te tangata nei.” (Salamo 12:1NW) No teaa ra i totoai te ngere anga o te tu tiratiratu? Te tataanga a Roger Rosenblatt, i roto i te makatini Time, te tuatua ra e: “Noatu e e turanga ngateitei te tu tiratiratu, e maata tikai te mataku, te ekoko ra iaia uaorai, te noinoi ra i te au mea e te inangaro anga i to tatou tu i te tapapa anga atu i to tatou au tu tangata paruparu ra kia tamou ua atu i te reira.” I te akatakaanga i te tuatau e noo nei tatou, te akakite tika maira te Pipiria e: “E riro te au tangata ei inangaro ia ratou uaorai, . . . ei tiratiratu kore, kare e aroa natura.”​—2 Timoteo 3:1-5NW.

Te akamanakoanga i te mana ririnui ta te tu tiratiratu​—me kare te ngere anga o te reira​—i runga i te manakoanga e te au angaanga a tetai tangata ra, penei ka ui tatou e, ‘Koai te ka tau tikai i to tatou tu tiratiratu?’ E akamanako e eaa ta te atikara ka aru mai e karanga ra no runga i teia ui anga.

[Akameitakianga no te Tataanga i te kapi 3]

Photo above: © AFP/CORBIS