“Kare Rava e Tangata e tau te Tuatua i ta Tera ra Tangata”

“Kua akatika anake atura ratou iaia, umere atura i te tuatua meitaki no roto mai i tona vaa.”​—LUKA 4:22.

1, 2. (a) Eaa ra te aronga taoonga tei tonokia ra kia mou mai ia Iesu i oki mai ei kare aia? (e) Eaa te akaari maira e kare ko te aronga taoonga anake ra tei umere i ta Iesu apiianga?

KARE i rauka i te aronga taoonga ra i te rave i ta ratou angaanga i akaueia maira. Kua tonokia atu ratou kia opu mai ia Iesu Karaiti, inara kua oki maira ratou kare e tangata i to ratou rima. Kua pati atura te kau taunga nunui ra e te au Pharisea i tetai akataka anga: “Eaa kotou i kore ei i arataki mai iaia?” Ko te tika, eaa ra te aronga taoonga i kore ei e mou mai i te tangata kare ra i arai atu i te pae kopapa ra? Kua akamarama maira taua aronga taoonga ra: “Kare rava e tangata e tau te tuatua i ta tera ra tangata.” Kua umere maata ratou i ta Iesu ra apiianga e kare e rauka ia ratou i te tapeka atu i teia tangata ponuiaau. *​—Ioane 7:32, 45, 46.

² Kare ko taua aronga taoonga anake ra tei umere atu i ta Iesu ra apiianga. Te akakite maira te Pipiria kia tatou e e maata te aronga tei aere atura kia akarongo atu i tana tuatua. Kua umere te au tangata i tona oire kainga ra “i te tuatua meitaki no roto mai i tona vaa.” (Luka 4:22) E tere atu i te tai taime tona tuatua anga mei runga mai i te pai ki te au urupu maata tei akaputu maira i te pae tai o te Tai o Galilea ra. (Mareko 3:9; 4:1; Luka 5:1-3) I tetai atianga, “e manganui te tangata” i te reira au ra i noo atu kiaia, e kare e kai kia kai.​—Mareko 8:1, 2.

3. Eaa te tumu maata no Iesu i riro ei ei puapii meitaki?

³ Na teaa i akariro ia Iesu ei puapii meitaki? Ko te aroa te tumu maata. * E inangaro to Iesu i te au tuatua mou tana i tuatua atura, e e aroa tona i te au tangata tana i apiipii ra. Inara e kite meitaki oki to Iesu i te au ravenga apiianga ra. I roto i te au atikara apiiia te ira mai nei ki roto i teianei itiu, ka uriuri manako tatou i etai o te au ravenga meitaki tana i taiku ana e akapeea tatou i te aru anga ia ratou.

Mama Ua e te Taka Meitaki

4, 5. (a) Eaa ra a Iesu i taangaangai i te reo matauia i tana apiianga, e eaa ra i meitaki roai i tana rave anga i te reira? (e) Akapeea te Tuatua i te Maunga ra i riro ei ei akatauanga no te mama ua o ta Iesu apiianga ra?

⁴ Kare i te mea matau koreia no te au tangata kite meitaki i te tuatua i te reo kare e maramaia e te aronga te akarongo maira ia ratou. Inara me ka kore tatou e akariro ia tatou uaorai kia kiteia mai e etai ke atu, akapeea ratou e puapingaiai mei to tatou kite? Ei puapii, kare a Iesu i tuatua ki runga ake i te au upoko o etai ke ra. E akamanako i te maata o tana tuatua te ka rauka iaia i te tuatua. Inara, noatu tona kite maata, kua manako atu aia i te aronga e akarongo maira iaia, kare iaia uaorai. Kua kite aia e e manganui ia ratou ‘e puke tangata apii koreia e te kite kore oki.’ (Angaanga 4:13) Kia tuatua atu kia ratou ra, kua taangaanga aia i te reo te ka rauka i taua au tangata ra i te kite. Penei e mama ua te au tuatua,  inara ko te au tuatua mou ta ratou e oronga maira e maata te akakite anga.

⁵ Ei akatauanga, e akamanako, i te Tuatua i te Maunga ra, tei tataia ia Mataio 5:3–​7:27. Penei e 20 miniti ua ta Iesu akakite anga i taua tuatua ra. Inara, e oonu tana apiianga, i te itaeanga ki te ngakau tikai o taua au tumu ra, mei te akaturi, te kopae anga, e te noinoi apinga. (Mataio 5:27-32; 6:19-34) Inara, kare te au manako ngata me kare te au tuatua akameamea ua ra. Ko te tika, vaitata kare e tuatua tei kore e kite vivikiia e tetai tamaiti! No reira rai e i tona akamutu anga, te au urupu​—penei te kapiti ra e manganui te au pama, te au tiaki mamoe e te aronga tautai​—“kua va ua te tangata i tana tuatua”!​—Mataio 7:28.

6. E oronga mai i tetai akaraanga e akapeea ta Iesu taiku anga i te au tuatua mama ua ra inara tei apinganui ra i te aiteanga.

⁶ E putuputu a Iesu i te taikuanga i te au takiota tuatua poto ua e te taka meitaki, tei mama ua ra mari ra tei ki i te aiteanga tau. I te tuatau i mua ake i te nenei anga i te au puka ra, kua tauru aia i tana tuatua ki runga i te au manako e te au ngakau o te aronga tei akarongo maira kiaia. E akamanako ana i etai akatauanga: “Kare e tika i te tangata kia akono i nga pu e toko rua: . . . kare e tika kia akono atu i te Atua e te Mamona.” “Auraka e akakino atu; kia kore kotou e akakinoia mai.” “Ka kite kotou ia ratou i ta ratou e ua maira.” “Kare no te aronga ora te taunga, no te aronga maki ra.” “Ko tei rave i te koke ra, ka mate ïa i te koke.” “Ka apai mari i ta Kaisara ra kia Kaisara; e ta te Atua ra, e apai ïa ki te Atua.” “E mea meitaki i te oronga atu i te rave mai.” * (Mataio 6:24; 7:1, 20; 9:12; 26:52; Mareko 12:17; Angaanga 20:35) Tae roa mai ki teia tuatau, e vaitata i te 2,000 mataiti i muri ake i te tuatua anga ia te reira e Iesu, e ngoie ua te maara anga i taua au tuatuaanga ririnui ra.

Taangaanga Anga i te Au Uianga

7. Eaa ra a Iesu i uiui ei i te au uianga?

⁷ Kua taangaanga meitaki a Iesu i te au uianga ra. E putuputu aia i te rave anga i te reira noatu me e poto te taime e pou kia tuatua tika ua atu ki tana aronga tei akarongo maira i taua tumu ra. Eaa ra, aia i ui ei i te au uianga? I etai atianga, kua taiku aia i te au uianga kite karape kia akakite atea i te au akakoroanga a te aronga patoi iaia ra, na te reira i akamuteki ia ratou ra. (Mataio 12:24-30; 21:23-27; 22:41-46) Inara, i te au tu e manganui, kua akapou a Iesu i te taime kia ui atu i te au uianga kia akakite atu i te au tuatua mou, kia akakeu i te aronga tei akarongo maira kiaia kia akakite mai eaa tei roto i to ratou au ngakau, e kia akamaroiroi  e kia tereni oki i te manakoanga o tana au pipi. E akara matatio ana tatou i nga akatauanga e rua, te o atura te apotetoro ko Petero ki roto.

8, 9. Akapeea a Iesu i te taangaanga anga i te au uianga ei tauturu ia Petero kia kite i te tikaanga openga no te tumu o te tutakianga tero?

⁸ Te mea mua, e tamanako ana i te atianga i ui ei te aronga koi tero ra kia Petero me te tutaki ra a Iesu i te tero iero. * E viviki ua a Petero i etai taime, kua pau atura, “Ae.” Inara, e tuatau poto ua i muri akera, kua uriuri manako ua a Iesu kiaia: “Eaa toou manako, e Simona? ei iaai ra te ui ariki no teianei ao e umuumu atu ei i te apinga uipa e te telo? Ei ta ratou uaorai tamariki aina, e ei te tangata ke aina? Kua karanga aturā Petero kiaia, Ei te tangata ke. Kua tuatua mairā Iesu kiaia, Kua ora mari te tamariki.” (Mataio 17:24-27) Ka tau te tumu o ta Iesu au uianga kia kite puia e Petero. Eaa ra te reira?

⁹ I to Iesu tuatau, te matauia ra e kare e tutaki tero no te au mema o te pamiri ariki ra. No reira, ei Tamaiti anau tai a te Ariki o te rangi tei akamoriia ra i te iero, kare a Iesu i tau kia umuumuia kia tutaki tero. E tamanako ra e kare i tuatua anake kia Petero i te pauanga tika, kua taangaanga meitaki ua Iesu ma te maru i te au uianga kia tauturu atu ia Petero kia kite i te manako anga tika​—e penei kia kite i te umuumu anga kia tamanako marie na mua atu i te tuatuaanga.

10, 11. Akapeea ta Iesu akonoanga i ta Petero tipu anga i te taringa o tetai tangata i te po Pasa 33 T.N., e akapeea ta teia akaari anga e kua ariki a Iesu i te puapinga o te au uianga?

¹⁰ Te rua o te akatauanga tei o atura ko tetai tupu anga tei rokoia i te po o te Pasa i te 33 T.N. i te aerenga mai tetai pupu kia tapeka ia Iesu ra. Kua ui atu te au pipi kia Iesu me ka tau ratou kia tamaki atu i te paruru anga iaia. (Luka 22:49) Kare i tatari no tetai pauanga, kua tipu atura Petero i te taringa o tetai tangata ma te koke (penei i manako a Petero kia maata atu te kino e tupu). Kua rave a Petero i te tu tau kore ki te anoano a tona pu, no te mea kua teateamamao ki katoa a Iesu kia oronga iaia uaorai. I akapeea ta Iesu ra akono anga? Ma te akakoromaki tikai, kua ui atura aia kia Petero e toru au uianga: “Auraka au e inu i te kapu ta taku Metua i o mai naku ra?” “Kare aina koe i manako e, e tika iaku kia pure ki taku Metua i teianei; e nana e oronga mai i te angela raungauru ma rua te manotini, e kia maata atu rai? Eaa iora ra e tupu ei te tuatua i tataia ra i reira e, kia pera e tikaʼi?”​—Ioane 18:11; Mataio 26:52-54.

¹¹ E akamanako ana no tetai atianga ki runga i taua tataanga ra. Kua koropiniia a Iesu e tetai pupu riri ra, kua kite aia e te vaitata ra tona matenga e ko te akaateaanga o te ingoa o tona Metua e te ora no te pamiri tangata nei tei runga i tona nga pakuivi. Inara, kua akono aia i te taime i reira tikai kia tuku i te au tuatua mou puapinga maata ki runga i te manako o Petero na te au uianga. Kare ainei i te mea kite meitakiia e kua ariki a Iesu i te puapinga o te au uianga?

Te Hyperbole Akataka Meitaki

12, 13. (a) Eaa te hyperbole? (e) Akapeea ta Iesu ra taikuanga i te hyperbole kia akaketaketa i te neneva o te akaapaanga i te au tarevake meangiti o to tatou au taeake?

¹² I roto i tana angaanga orometua, kua putuputu  a Iesu i te taangaanga i tetai atu ravenga apiianga meitaki​—te hyperbole. E akamaataanga akakoroia teia no te akaketaketaanga. Ma te hyperbole, kua anga mai a Iesu i te manako akatutu anga tei ngata ra kia ngaropoinaia. E akamanako tatou i etai au akaraanga tokoiti ua.

¹³ I tana Tuatua i te Maunga ra, i te akaketaketaanga i te umuumuanga “auraka e akakino” ia etai ke ra, kua tuatua a Iesu: “E eaa koe i akaraʼi i te tanga iti i roto i te mata o to taeake ra, e kare koe i kite e tei roto i toou uaorai mata te rakau maata?” (Mataio 7:1-3) Te rauka ra ainei ia koe i te kite i taua akaraanga ra? Ko tetai tei matau ra i te akaapa anga kua pati atu e kia kiriti i te tanga iti mei te “mata” o tona taeake. Te manako ra tei akaapa ua ra e kare tona taeake e kite meitaki i te au tumu e raukai i te tuku i te au akavaanga tau ra. Inara ko te kite o tei akaapa ra kia akava te akakinoia ra e te “rakau maata”​—tetai pange me kare e oka penei te taangaangaia ra kia turu i te tapoki. Mei teaa ra tetai tu kare e ngaropoinaia kia akaketaketa i te tu neneva e kia akaapa i te au tarevake meangiti ua o to tatou au taeake e penei e au tarevake maata atu to tatou uaorai!

14. Eaa ra ta Iesu ra au tuatua no te tamauku anga i te namu e te apukuanga i te kamera i riro ei ei hyperbole ririnui?

¹⁴ I tetai atu atianga, kua akaapa atura Iesu i te au Pharisea ra ei “au arataki matapo e, te tamauku nei i te namu, e te apuku ua nei i te kamela.” (Mataio 23:24) Ko tetai hyperbole ririnui tikai teia tei taangaangaia. No teaa ra? Te tukeanga i rotopu i te namu meangiti ua e te kamera, koia ra tetai o te au animara maata rava tei matauia e te aronga akarongorongo atura ia Iesu, e akakiteanga maata ia. Te manakoia ra e ka tae ki te 70 mirioni namu kia aite atu te paunu anga ki tetai kamera ra! Pera katoa oki, kua kite a Iesu e kua tamauku te au Pharisea ra i ta ratou uaina na roto i te kakau. Ko taua aronga mou piri ra i te au ture kua rave i te reira kia kore ei ratou e apuku atu i te namu e ka riro ei kia viivii. Inara, kua apuku akatutu ua ratou i te kamera, tei viivii katoa ra oki. (Levitiku 11:4, 21-24) Kua taka meitaki ta Iesu ra tumu. Kua akono meitaki te au Pharisea ra i te au umuumuanga meangiti katoa o te Ture ra, mari ra kua manako kore ua ratou i te au tumu teiaa​—“te tuatua-tau, te aroa, e te akarongo.” (Mataio 23:23) Mei teaa te taka meitaki ta Iesu ra akakite atea anga ia ratou ra no to ratou tu tikai!

15. Eaa etai au apii anga ta Iesu i apii atu na te taangaangaanga i te hyperbole?

¹⁵ I roto katoa i tana angaanga orometua, e putuputu a Iesu i te taangaanga i te hyperbole. E akamanako ana i etai akaraanga. “E akarongo to kotou mei tetai ua sinapi [meangiti] nei” te ka rauka i te akaneke atu i te maunga​—kua kitea meitakiia e Iesu tetai tu tau kia akamaata e noatu te akarongo meangiti e maata te ka raveia. (Mataio 7:20) Te kamera maata te tauta ra kia akao atu na roto i te puta nira​—mei teaa ra te meitaki ta te reira akatutu anga i te tu ngata no te tangata apinganui kia aro atu i te tauta anga kia tavini atu i te Atua ma te mouanga ki te tu oraanga maata te apinga! (Mataio 19:24) Kare ainei koe e umere ana i ta Iesu au tuatua akatutu taka meitaki ra e tona kite oki kia rauka te tupu anga maata ma te au tuatua toko iti ua?

Manakoanga Tau Kare e Rauka kia Akaapaia

16. Kua taangaanga tamou a Iesu i tona kite manako meitaki na roto i teea tu?

¹⁶ Ma tona manako apa kore ua, e pu a Iesu no te akamaramaanga tau ma te au tangata. Inara, kare aia i akono tau kore i teia tu kite. I roto i tana apiianga, kua akono tamou aia i tona manako anga kia akatere i te tuatua mou. I etai taime, kua akono aia i te manakoanga tau ririnui kia akaapa atu i te au akakino anga tarevake a te aronga akonoanga patoi iaia. I te au atianga e manganui, kua akono aia i te manakoanga tau kia apii atu i tana au pipi i te au apiianga puapinga maata ra. E akara tatou i to Iesu ra kite meitaki i te taangaanga anga i te manakoanga tau.

17, 18. Eaa te manakoanga tau ririnui ta Iesu ra i taangaanga kia pau atu i te akaapa tarevake a te au Pharisea?

¹⁷ E akamanako ana i te atianga i ta Iesu ra rapakau anga i tetai tangata i raro ake i te mana temoni te matapo ra e kare i rauka kia tuatua. I te akarongoanga i te reira, kua karanga te au Pharisea: “Kare teia tangata i tuaru i te demoni ki vao, mari ra, i te mana o te demoni maata ra o Belezebuba [ko Satani].” E akara e kua akatika te au  Pharisea e kua anoanoia te mana maata kia akakore atu i te au temoni a Satani. Inara, kia arai i te au tangata kia kore e irinaki ia Iesu, kua oronga ratou i tona mana kia Satani. I te akaarianga e kare ratou i tamanako meitaki i ta ratou taumaro anga kia tae ki tona openga tau, kua pau atura Iesu: “Ko te basileia i mavete e rave iaia uaorai, e pou ïa; e te oire oki e te kopu-tangata i mavete ra e rave iaia uaorai, kare ïa e mou. E kia tuaru a Satani ia Satani ki vao, kua mavete aia e rave iaia uaorai; eaa iora tona basileia e mou ei?” (Mataio 12:22-26) Ko te tika o ta Iesu ra tuatuaanga: ‘Naringa ko au, mei taau i tuatua ra, e rima rave no Satani, i te akamataraanga i ta Satani i rave ra, ko Satani i reira te patoi ra i tona uaorai au inangaro e kare e roaia ka topa.’ E manakoanga tau ririnui, kare aina?

¹⁸ I reira kua akamanako mamao atura a Iesu no runga i teia tumu. Kua kite aia e ko tetai papaki no te pupu o te au Pharisea uaorai kua tuaru i te au temoni. No reira, kua ui atu aia i tetai uianga ngoie ua inara ma te kino: “E te tuaru nei au i te demoni ki vao i te mana o Belezebuba ra, i te mana noai i tuaru ei ta kotou tamariki [me kare te au pipi]?” (Mataio 12:27) I roto i tetai tu, ko ta Iesu taumaro anga, ko teia: ‘Me, ko te tika, te tuaru nei au i te au temoni ma te mana o Satani, i reira ko ta kotou uaorai au pipi te tika ra e te rave ra i raro ake i teia mana tikai.’ Eaa ta te au Pharisea ka tuatua? Kare rava ratou e akatika e te rave ra ta ratou au pipi i raro ake i te mana o Satani. Ma te akamanakoanga tau kare ra e rauka kia akaapaia, i raro ake i te tu akono tau kare ra e rauka kia akaapaia, kua akatopa a Iesu i ta ratou akaapa anga iaia ei mea tau kore oki.

19, 20. (a) I roto i teea tu papu ta Iesu ra raveanga i te manakoanga tau? (e) Akapeea ta Iesu taangaanga anga i te aerenga manako ‘ka tangaʼi oki’ o te akamaramaanga i te pauanga i te pati anga a tana au pipi kia apii atu ia ratou e akapeea me pure?

¹⁹ Kapiti katoa ki te akono anga i te manakoanga tau kia akamuteki i te aronga patoi iaia, kua taangaanga katoa a Iesu i te au taumaroanga akakeu e te manakoanga tau kia apii akamaroiroi, i te au tuatua mou akapumaana ngakau no Iehova ra. E manganui te au taime, kua akono aia penei i tei karangaia ei aerenga manako ‘ka tangaʼi oki’ o te akamaramaanga, i te tauturuanga i te aronga akarongo atu iaia kia neke atu mei te tuatua mou matauia ra ki te irinaki anga tei kapitiia maira. E akara matatio tatou e rua ua akatauanga.

²⁰ I te pauanga i te pati anga a tana au pipi kia apii ia ratou akapeea me pure, kua akakite atura Iesu i tetai akatutu anga no tetai tangata tei “pati akatenga” i te openga ra kua akakeu i tona oa kare ra i puareinga kia oronga i tana i pati atura. Kua akataka katoa a Iesu i te puareinga o te au metua “kia oronga i te mea meitaki” ki ta ratou tamariki. Kua taopenga atura aia: ‘E te tika na ia kotou, kino ua rai, kia oronga i te mea meitaki no ta kotou tamariki, ka tangaʼi oki i to kotou Metua i te ao ra, i te oronga i te vaerua tapu i te aronga e pati atu aia ra!’ (Luka 11:1-13) Te tumu ta Iesu i akono ra, kare i te aiteite, mari ra no te tuke anga. Me ka rauka i te openga ra kia akakeuia te oa kare ra i puareinga kia akono i ta tona tangata tupu i umuumu ra, e me ka akono te au metua apa ua nei i te au mea umuumuia no ta ratou tamariki, mei teaa ra te maata atu to tatou Metua aroa i te rangi ra i te oronga mai anga i te vaerua tapu ki tona au tavini tiratiratu tei aere taakaaka atura kiaia na roto i te pure!

21, 22. (a) Eaa te manakoanga ta Iesu ra i taangaanga i te orongaanga i te akoanga no te akonoanga i te apiapi no runga i te au mea materia? (e) I muri ake i te akamanako akaouanga i etai o ta Iesu au ravenga apiianga tokoiti ua, eaa te openga ta tatou i itae atu?

²¹ Kua akono katoa a Iesu i taua akamaramaanga aiteite i te orongaanga i te akoanga no te akonoanga i te au tu apiapi no runga i te au mea  materia. Kua tuatua aia: “E akamaara i te au kotaa; kare ratou e ruru, kare oki e kokoti; kare ua e are apinga, kare e are kai; i angaiia ra ratou e te Atua. Kare aina e meitaki maata to kotou i to te au manu ra? E akamaara i te au lili, te peea nei to ratou tupu; kare ratou i angaanga, kare oki i iro . . . I pera oki te Atua i te akamanea anga i te rakau rikiriki, akonei te vai ra i roto i te koro, e apopo kua uriia ki roto i te umu; ka tanga atu ei oki ia kotou, e kotou, te aronga akarongo mea ngiti nei!” (Luka 12:24, 27, 28) Ae, me te akono ra a Iehova i te au manu e te au tiare, mei teaa ra te maata atu tana utuutu anga i tona au tavini! Ko taua akamaramaanga maru mari ra e ririnui kare e ekoko anga kua akatuki atu i te ngakau o te aronga tei akarongo atura ia Iesu.

²² I muri ake i te manako akaouanga i etai o te au ravenga apiianga a Iesu, ka rauka ngoie ua ia tatou kia kite e ko te aronga taoonga kare ra i opu iaia kare i akamaata ua i ta ratou tuatua anga: “Kare rava e tangata e tau te tuatua i ta tera ra tangata.” Inara ko te ravenga apiianga penei i matau meitakiia a Iesu ko te taikuanga i te au parapore, me kare te au akatutu anga. Eaa ra aia i taangaanga ei i teia ravenga? E na teaa i akariro i tana au akatutu anga kia meitaki atu? Ka uriuri manakoia teia au uianga i te atikara te aru mai nei.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Maara Ainei ia Koe?

• Eaa te au akatauanga te akaari maira e kua apii a Iesu ma te mama ua e te taka meitaki?

• Eaa ra a Iesu i taangaangai i te au uianga i tana apiianga?

• Eaa te hyperbole, e akapeea ta Iesu taangaanga i teia ravenga apiianga?

• Akapeea ta Iesu taangaanga i te manakoanga tau kia apii i tana au pipi i te au tuatua mou akapumaanaanga no runga ia Iehova?

[Au Uianga Apii]

[Tutu i te kapi 9]

Kua taangaanga a Iesu i te reo matauia ra ta te au tangata noa nei ka kite

[Tutu i te kapi 10]

Kua ‘tamauku te au Pharisea i te namu mari ra kua apuku i te kamela ra’