“Kare Rava e Tuatua Parabole Kore Kia Tuatua Aia Kia Ratou”

“Ko teia katoa nei au mea ta Iesu i tuatua parabole atu ki te tangata tini ra; kare rava e tuatua parabole kore kia tuatua aia kia ratou.”​—MATAIO 13:34.

1, 2. (a) Eaa ra te au parapore meitaki i kore ei e ngoie ua te ngaropoinaia? (e) Eaa te au tu parapore ta Iesu i taangaanga, e eaa te au uianga tei tu mai no tana taangaanga angaanga i te au parapore? (E akara katoa i te tataanga i raro ake.)

TE MAARA ra ainei ia koe tetai parapore taau i akarongo ana, penei i tetai akoanga i te ngai tangata, i te au mataiti e manganui i topa? Kare e akangaropoina vivikiia te au parapore meitaki. Kua akakite mai tetai tangata tata no te au parapore “te akataui ra i tei akarongoia e kia kite mata ia e te akariro ra i te aronga akarongo kia akatupu i te au tutu taka meitaki ki te manako.” No te mea e putuputu tatou i te manako meitaki atu ma te au tutu i to tatou manako, ka akariro te au parapore kia ngoie atu te mou i te au apiianga. Ka rauka i te au parapore i te akatupu i te aiteanga taka meitaki, te apiianga i te au apii te ka akono tamouia i roto i to tatou manako.

² Kare tetai atu puapii i runga i te enua nei tei maata atu te karape i te taangaangaanga i te au parapore a Iesu Karaiti ra. Te au parapore e manganui a Iesu te maara ngoie uaia ra e vaitata i te rua tauatini mataiti i muri ake i te tuatua angaia te reira. * Eaa ra a Iesu i irinaki maata ei ki runga i teia ravenga apiianga? E na teaa i akariro i tana au parapore kia meitaki atu?

Eaa a Iesu i Apii Ei ma te Au Parapore

3. (a) Kia tau kia Mataio 13:34, 35, eaa tetai tumu i taangaangai a Iesu i te au parapore? (e) Eaa te akakite maira e te mareka ra a Iehova i teia ravenga no te apiianga?

³ Te oronga maira te Pipiria e rua nga tumu tau  i taiku ei a Iesu i te au parapore. Te mea mua, na tona raveanga i te reira i akatupu i te totou. Kua tata te apotetoro ko Mataio e: “Ko teia katoa nei au mea ta Iesu i tuatua parabole atu ki te tangata tini ra; kare rava e tuatua parabole kore kia tuatua aia kia ratou; I te akatika anga i te tuatua a te peroveta ra, i te na ko anga e, ‘E tuatua toku vaa i te parabole.’” (Mataio 13:34, 35) “Te peroveta” tei taikuia maira e Mataio ko tei tata maira ia Salamo 78:2. Kua tata taua tata taramo ra i raro ake i te akauru anga a te vaerua o te Atua e au anere ua atu mataiti i mua ake i te anau maianga o Iesu ra. Kare ainei ia i te mea umere e e au anere ua atu mataiti i mua akera, kua akamanako a Iehova e ka apii tana Tamaiti ma te au parapore? E tika tikai kua manako puapinga a Iehova i teia ravenga no te apiianga!

4. Akapeea ta Iesu akataka anga e eaa aia i taangaangai i te au parapore?

⁴ Te rua, na Iesu uaorai i akataka mai e kua taiku aia i te au parapore kia akataka ke i te aronga kare ra to ratou ngakau e akarongo mai. I muri ake i tana akakite anga ki te “urupu tangata maata” i te parapore o tei ruru ra i te ua, kua ui atu tana au pipi: “Eaa koe i tuatua parabole atu ei kia ratou?” Kua pau atura Iesu: “Kua orongaia mai te kite ia kotou i te tuatua ngaro o te basileia o te ao ra, kare ra i orongaia ia ratou. I tuatua parabole atu ei au kia ratou, i te mea kare ratou i kite i te akara anga; kare i akarongo i te akarongo anga, kare oki i akono; Kua tupu ia ratou te totou a Isaia, ko tei na ko e, ‘E akarongo rai kotou, kare ra e kite; e akara rai kotou, kare ra e utoa. Kua matorutoru oki te ngakau o teianei aronga.’”​—Mataio 13:2, 10, 11, 13-15; Isaia 6:9, 10.

5. Akapeea ta Iesu ra au parapore i te akatakake anga i te aronga akarongorongo akaaka mei te aronga ngakau parau ra?

⁵ Eaa oki ta Iesu au parapore tei akataka ke ra i te au tangata? I etai au tu, kua tau kia ko tana aronga e akarongo maira e raukai te kite i te aiteanga ki tikai o tana au tuatua. Te aronga akaaka kua akakeuia kia ui i te akakiteanga maata atu. (Mataio 13:36; Mareko 4:34) Kua akakite maira ta Iesu au parapore, i reira, i te tuatua mou ki te aronga te kaki ra to ratou au ngakau no te reira; i taua taime rai, kua tapoki atu tana au parapore i te tuatua mou mei te aronga ngakau parau ra. Mei teaa ra te puapii meitaki ia Iesu! E akara matatio tatou i teianei i etai au tumu tei akariro ra i tana au parapore kia meitaki roa.

Kua Iriiri i te Taikuanga i te Au Tuatua

6-8. (a) Eaa te tu meitaki kare i rauka ake i te aronga akarongo atu ia Iesu i te anere mataiti mua ra? (e) Eaa te au akatauanga tei akaari maira e kua iki a Iesu i tana taangaanga anga i te au tuatua ra?

⁶ Kua manako ana ainei koe eaa tikai te tu no te aronga e pipi i te anere mataiti mua ra tei akarongo tika tika atura i ta Iesu apiianga? Noatu rai tei ia ratou taua tika takake ra kia akarongo atu i te reo o Iesu ra, kare ia ratou te tika kia kimikimi i roto i tetai rekoti tataia ei akamaaraara atu ia ratou i te au mea tana i tuatua atura. Mari ra, kua apai aere ratou i ta Iesu au tuatua i roto i to ratou au manako e te au ngakau. Na roto i tana taangaanga karape i te au parapore ra, kua akariro a Iesu kia ngoie atu no ratou kia maara i tana i apii atura. Na teea mataara?

⁷ Kua iriiri a Iesu i te taikuanga i tana au tuatua. Me tau etai au tuatua no te taikuanga i tetai tua me kare e te tau ra no te akamaata anga kua matakite aia kia oronga i taua tu ra. No reira kua akakite tikai aia e ia au mamoe i vai mai i te aerenga taua ona i te kimi i tei ngaro ra, e ia au ora i angaangaia e te aronga angaanga i te kainga vine ra, e e ia au tareni tei orongaia ra i te irinaki anga.​—Mataio 18:12-14; 20:1-16; 25:14-30.

⁸ I taua taime rai, kua akaruke ua a Iesu i te au tumu kare e puapinga penei ka akaapiapi ua mai i to tatou mou anga i te aiteanga o te au parapore ra. Ei akatauanga, i te parapore no te tavini aroa kore ra, kare e akataka anga tei orongaia mai i akapeea i maatai te kaiou a taua tavini ra i tae ei ki te 60,000,000 tenari. Te akaketaketa ra a Iesu i te umuumuanga no te akakoreanga ara. Ko te tumu maata, kare e i akapeea i topai te tavini ra ki roto i te kaiou, mari ra i akapeea tana kaiou i akakoreiai e i akapeea aia, i muri akera, i te akono anga i te oa tavini ra tei kaiou ra kiaia i tetai moni meangiti ua. (Mataio 18:23-35) Aiteite katoa oki, i te parapore no te tamaiti kaimoumou ra, kare a Iesu i akataka mai e eaa taua tamaiti ou maira i pati viviki ei i tana tuanga e eaa oki aia i kaimoumou ei i te reira. Inara kua akataka maira Iesu i akapeea te manako ngakau o te metua ra e te akono anga oki  i tana tamaiti i te taui anga i tona ngakau e te oki anga mai ki te kainga. Ko taua au tuatua ra no runga i to te metua ra akono anga e mea puapinga maata ia ki te tumu ta Iesu e akakite maira, e te akakore “maata ra oki” a Iehova.​—Isaia 55:7; Luka 15:11-32.

9, 10. (a) I te akatutuanga mai i te aronga takitai i roto i tana au parapore, ki runga i teaa ta Iesu i akara atu? (e) Akapeea ta Iesu akariro anga kia ngoie ua no te aronga akarongo mai iaia e etai atu oki kia maara i tana au parapore?

⁹ Kua matakite katoa a Iesu i roto i tana taikuanga i te aronga i roto i tana au parapore ra. Kare i oronga mai i te au akataka anga maata i te au tu akaraanga o te aronga tuatuaia ra, kua putuputu ra a Iesu i te akakite mai i ta ratou i rave me kare i akapeea ta ratou akono anga i te au tupu anga tana i akakite maira. No reira, kare i akataka mai e eaa te tu akaraanga o te tangata Samaria oaoa ra, kua akakite maira Iesu i tetai apinga e maata roa atu te puapinga​—i akapeea te tangata Samaria aroa ra i riro ei kia tauturu atu i tetai ngati Iuda takinokinoia e takoto ra i runga i te mataara. Kua oronga mai a Iesu i te au tuatua tei umuumuia kia apii i te aroa tangata tupu te tau ra kia orongaia ki te au tangata ke atu i to tatou uaorai kopu tangata me kare iti tangata.​—Luka 10:29, 33-37.

¹⁰ Ta Iesu taangaanga matakite anga i te au tuatua kua akono poto ua e kia kore e apiapi i tana au parapore. No reira kua akariro aia i te reira kia ngoie ua no te aronga akarongo atura iaia i te anere mataiti mua ra​—e etai ke e manganui tei tatau ra i muri ake i te au Evangeria akauruia ra​—kia maaraara i te reira e te au apiianga puapinga ta ratou i apii maira.

Raveia Mai Mei te Oraanga i te Au Ra Ravarai

11. E oronga mai i te au akatauanga i akapeea ta Iesu au parapore i te akaata anga mai i te au mea kare e ekoko anga kua akara aia iaia e tupu akera i Galilea.

¹¹ E pu tikai a Iesu no te taangaanga i te au parapore tei piri atura ki te au oraanga o te au tangata ra. E manganui tana au parapore tei akaata maira i te au mea kare e ekoko anga ko tana i akara i te tupu anga mai i Galilea ra. E tamanako ana no tetai atianga, no tona oraanga mua ra. Mei teaa te putuputu tona akara anga i tona metua vaine i te teateamamao anga i te varaoa akaopueia ra na te raveanga i tetai tuanga o te varaoa mata opue tei akapaeia mei te taime tunu i mua akera e kua akono i te reira ei apinga akaopue? (Mataio 13:33) E ia taime tona akara anga i te aronga tautai i te tuku anga i ta ratou au kupenga ki roto i te au vai auika o te Tai i Galilea ra? (Mataio 13:47) E ia taime i tona akara anga i te au tamariki e kangakanga ra i te ngai okookoanga? (Mataio 11:16) Penei kua akara a Iesu i etai atu ngai i matauia te au mea kia aere atu ki roto i tana au parapore​—te au ua tei ruruia, te au kaikai  anga mataora no te akaipoipo anga, e te au titona te akaparaia ra ki roto i te ra.​—Mataio 13:3-8; 25:1-12; Mareko 4:26-29.

12, 13. Akapeea ta Iesu parapore o te titona e te titania ra i te akaata anga mai i tona kite i te au turanga o reira?

¹² Kare i te mea poitirere, i reira, no te au turanga e te au tu no te oraanga i te au ra ravarai te tauruia ra i roto aere i ta Iesu au parapore e manganui. No reira, kia ariki maata atu i tona tu karape i te taangaanga anga i teia ravenga apiianga, e mea tauturu kia akamanako eaa te aiteanga o tana au tuatua ki tona aronga akarongo ngati Iuda ra. E akara tatou i etai akatauanga e rua.

¹³ Te mea mua, i roto i te parapore o te titona e te au titania, kua tuatua maira Iesu no tetai tangata tei ruru ra i te ua meitaki ki roto i te kainga ra inara kua aere maira “te enemi” ki roto i te kainga e kua ruru iora i te titania. Eaa ra a Iesu i iki ei i taua angaanga kino ra? I na, kia maara e kua akakite aia i taua parapore ra i vaitata atu ki te Tai i Galilea, e ko te angaanga maata a to Galilea i te akaraanga e tanutanu. Eaa te ka maata atu te akakinoanga ki te tangata pama i to te enemi te ka aere uuna au mai ki roto i tana kainga e ka ruru ei i te au titania kino ra ki reira? Te au ture enua o taua taime ra kua akaari mai e kua tupu ana taua au ravenga o te reira tu. Kare ainei i te mea taka meitaki e kua taiku a Iesu i tetai turanga tei kite puia ra e te aronga i akarongo atura kiaia?​—Mataio 13:1, 2, 24-30.

14. I te parapore o te tangata tupu Samaria ra, eaa ra i puapinga maatai e kia taiku a Iesu i te mataara tei aere atura tetai tangata “no Ierusalema ki Ieriko” ei akaketaketa i tana tumu manako?

¹⁴ Te rua, e akamaara i te parapore o te tangata tupu Samaria ra. Kua akamata a Iesu na te tuatua anga: “Kua aere atura tetai tangata no Ierusalema ki Ieriko, rokoia iora aia e te anana keia; i aunaia e ratou tona kakau, e kua paruparu oki aia, aere atura ratou akaruke iora iaia, kua vaitata i te mate.” (Luka 10:30) E mea meitaki ra, kua taiku a Iesu i te mataara “no Ierusalema ki Ieriko” ei akakite i tana tumu manako. I te tuatuaanga i teia parapore, i Iudea aia, kare i mamao atu mei ia Ierusalema; no reira penei kua kite te aronga akarongo atura iaia i taua mataara ra tei tuatuaia ra. Ko taua mataara ra e kino tikai, e maata oki no tetai te aere ra koia anake ua. Kua tapaepae aere na roto i tetai ngai maromaroa, i te akariroanga kia manganui te au ngai pipinianga no te au keia.

15. Eaa ra i korei e rauka i tetai te akatika i te tuke anga o te taunga raua ko te ngati Levi ra i te parapore te o atura te tangata tupu Samaria ra?

¹⁵ Tetai atu apinga tau no ta Iesu taikuanga i te mataara tei aere atura “no Ierusalema ki Ieriko.” Kia tau ki taua tua, te mea mua e taunga i muri akera ko tetai tangata ngati Levi tei aere katoa ra na taua mataara​—noatu rai kare tetai o raua i tapu kia tauturu atu i taua tangata i takinoia ra. (Luka 10:31, 32) Kua tavini te kau taunga i te iero  ra i Ierusalema, e kua tauturu atu te au ngati Levi ra ia ratou. E manganui te kau taunga e te au ngati Levi tei noo ki Ieriko me kare ratou e angaanga ana i te iero, no te mea e 23 ua kiro mita mei Ierusalema ra. No reira, kare e ekoko anga kua aere putuputu ana ratou i taua mataara ra. E manako, katoa oki, e te aere atura te taunga e te ngati Levi ra i te mataara “no Ierusalema,” no reira te aere ke maira mei te iero. No reira kare e rauka i tetai te akatika i te tuke anga o teia nga tangata na te tuatuaanga, ‘Te kopae ra raua i teia tangata takinoia ra no te mea te akara anga e kua mate aia, e te amirianga i te kopapa mate ka akariro ia raua kia tau kore i te tavini atu i te iero ra no te tuatau poto.’ (Levitiku 21:1; Numero 19:11, 16) Kare ainei e taka meitaki ana e ko ta Iesu parapore te akaata maira i te au apinga tei matauia e te aronga te akarongo maira iaia?

Raveia Mai Mei te Au Mea Angaia

16. Eaa ra i kore ei i te mea poitirere e kua kite tikai a Iesu i te au mea i angaia ra?

¹⁶ Te akakite maira etai au parapore e te au akatutu anga e manganui a Iesu i tona kite i te au tiare, te au manu e te au mea tei angaia maira. (Mataio 6:26, 28-30; 16:2, 3) Noea mai i raukai iaia taua kite ra? Iaia e tupu akera i Galilea, kare e ekoko anga kua rava iaia te tuatau e akarai i te au mea angaia mai e Iehova. E maata atu i te reira, ko Iesu te ‘tama mua o te au mea ravarai i angaia ra,’ e kua taangaanga a Iehova iaia ei “pu rave angaanga” i te anga mai anga i te au mea ravarai. (Kolosa 1:15, 16; Maseli 8:30, 31, NW) E mea umere ainei e kua kite vaitata a Iesu i te au mea angaia maira? E akara tatou eakapeea aia te taangaanga anga i teia kite karape i roto i tana apiianga.

17, 18. (a) Akapeea ta Iesu au tuatua tei tataia ia Ioane pene 10 ra i te akakite anga e kua matau aia i te au peu a te mamoe? (e) Eaa ta te aronga tei tutaka ra i te au enua Pipiria i kite no te tatua i rotopu i te au tiaki e ta ratou au mamoe ra?

¹⁷ I roto i te au parapore maru katoa a Iesu ko tei tataia ia Ioane pene 10, te ngai i akaaite atura i tona pirianga vaitata ma tana au pipi ki to te tiaki ma tana au mamoe. Te akakite maira ta Iesu au tuatua e i matau tikai aia i te au tu o te au mamoe ra. Kua akakite aia e kua akatika te au mamoe kia aratakiia ratou e te aru tiratiratu atura ratou i to ratou tiaki. (Ioane 10:2-4) Kua kitea te tatua takake i rotopu i te au tiaki e te au mamoe e te aronga aere atu ki te au enua Pipiria ra. I te 19 anere mataiti ra, kua akakite maira tetai tangata apii natura ko H. B. Tristram: “I akara ana au i tetai taime i te tiaki i te kangakanga anga ma tana anana. Kua akameamea ua aia i te oro ke atu; kua arumaki atura te au mamoe e kua koropini iaia. . . . I te openga kua takapini katoa te anana e te rererere ra e te kangakanga anga takapini iaia.”

¹⁸ Eaa ra te au mamoe i aru ei i to ratou tiaki? “Kua kite oki ratou i tona reo,” ta Iesu i tuatua. (Ioane 10:4) Te kite tika ra ainei te au mamoe i te reo o to ratou tiaki? Mei tana uaorai akara anga, kua tata a George A. Smith ki roto i tana puka  The Historical Geography of the Holy Land: “I etai taime kua rekareka matou i to matou akaangaroi anga i te pae i tetai o te au puna i Iudea ra i te avatea, i reira te aere maira e toru me kare e a tiaki ma ta ratou au anana. Kua kairoiro te anana katoatoa ra tetai ma tetai, e kua manako matou akapeea nga tiaki taki tai ra i te akataka anga i tana uaorai anana. Inara i muri ake i te inu vai anga e te kangakanga anga, kua aere tatakake atu nga tiaki ra na te pae keke o te o ra, e kua kapiki takitai atu tetai e tetai e tuke tuke te kapiki anga; e kua aere atu te au mamoe ta tetai e tetai mei te urupu ki to ratou uaorai tiaki, e kua aere ke atu taua au anana ra na roto i te tu tau mei to ratou aerenga mai rai.” Kare i ngata kia kitea e Iesu tetai atu tu meitaki kia akakite i tana parapore. Me kite tatou e te akarongo oki i tana au apiianga e me aru i tana arataki anga, i reira ka riro tatou ki raro ake i te utuutu anga maru e te aroa o “te tiaki mamoe meitaki ra.”​—Ioane 10:11.

Raveia Mai Mei te Au Tupuanga Matauia ki Tana Aronga Akarongo

19. Kia kopae ke i te manako tarevake, i akapeea ta Iesu ra taangaanga meitaki anga i tetai tumatetenga i reira?

¹⁹ Ka rauka i te au parapore meitaki i te akono i te tu o te au tupuanga me kare te au akara anga mei reira maira te raveia ra te au apiianga. I tetai atianga, kua taangaanga a Iesu i tetai tupuanga kare ra i roa ana, kia kopae ke i te manako tarevake e te rokoia ra te tumatetenga ki te aronga te tau ra te reira. Kua tuatua aia: “E nga tangata tino ngauru ma varu, i topaia i te are maata i Siloama ra, e mate iora, e te manako na kotou e, e aronga ara maata ratou i to Ierusalema katoatoa ra?” (Luka 13:4) Kua taumaro meitaki atura Iesu i te manakoanga tumatetenga. Kare taua aronga e 18 ra i mate no tetai ara tei akakeu maira i te tu mareka kore tu-Atua. Kareka ra, ko to ratou matenga tumatetenga e tupuanga no te tuatau kite kore. (Koheleta 9:11) No reira kua patoi pikikaa atura aia i tetai apiianga tarevake na te taikuanga i tetai tupuanga tei matau meitakiia ra e tona aronga akarongorongo atura iaia.

20, 21. (a) Eaa ra te au Pharisea i akaapa ei i te au pipi a Iesu? (e) Eaa te tataanga Tuatua Tapu ta Iesu i taiku ei akatutu e kare a Iehova i akakoro i te akono anga ketaketa i tana ture Tapati? (nga) Eaa te ka uriuriia i te atikara e aru mai nei?

²⁰ I roto i tana apiianga, kua taiku katoa a Iesu i te au akatauanga Tuatua Tapu. E akamanako ana i te taime i akaapa ra te au Pharisea i tana au pipi no te aakianga i te au ua e te kaianga i te reira i te Tapati. Ko te tika, kua aati te au pipi, kare i te Ture a te Atua, mari ra i ta te au Pharisea ra akataka anga ketaketa e eaa tei kiteaia e e angaanga kare i tau no te Tapati. Kia akatutu atu e kare te Atua i akakoro i taua akatakaanga ketaketa tau kore ra i tana ture Tapati, kua taiku a Iesu i tetai atianga tei tataia ra ia 1 Samuela 21:3-6. I te matepongi anga, kua tapu atura a Davida ratou ko tona au tangata i te tapenakara e kua kai i te varaoa o te aroaro, tei tupauia ra. Kua akataka keia te au varaoa taito ra na te kau taunga kia kai. Inara, i raro ake i taua au turanga ra, kare a Davida e tona au tangata i akaapaia no te kaianga i te reira. E mea umere ra, e ko tera anake te tataanga tei tataia i roto i te Pipiria no runga i te kaianga te aronga kare ra i te kau taunga i te varaoa taito ra. Kua kite tikai a Iesu i te tataanga tika kia taangaanga, kare e ekoko anga kua matau katoa te aronga ngati Iuda tei akarongorongo atura kiaia i te reira.​—Mataio 12:1-8.

²¹ E tika tikai, ko Iesu tetai Puapii Maata! Kare e rauka ia tatou kia kore e umere i tona kite aite koreia kia oronga atu i te au tuatua mou puapinga na roto i tetai tu e kite ei te aronga e akarongorongo maira iaia. Inara, akapeea e raukai ia tatou kia aru atu iaia i ta tatou apiianga? Ka uriuriia teia i roto i te atikara te aru mai nei.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

Maara Ainei ia Koe?

• Eaa a Iesu i apii ei ma te au parapore?

• Eaa te akatauanga te akaari maira e kua taangaanga a Iesu i te au parapore ta te aronga tei akarongo atura kiaia i matau?

• I akapeea ta Iesu akono anga i tona kite no te au mea i angaia maira i te taiku karape anga i tana au parapore ra?

• Na roto i teea au tu ra te taangaanga anga a Iesu i te au tupuanga tei matauia ra e te aronga i akarongo atura kiaia?

[Au Uianga Apii]

[Au Tutu i te kapi 15]

Kua akakite a Iesu no tetai tavini kare i akatika ana i te akakore i tetai manga kaiou meangiti e no tetai metua tei akakore atura i tetai tamaiti kaimoumou i tana apinga tuanga katoa

[Tutu i te kapi 16]

Eaa te tumu manako o ta Iesu parapore no te tangata tupu Samaria ra?

[Tutu i te kapi 17]

Te kite tika ra ainei te au mamoe i te reo o to ratou tiaki?