Auraka e Tuku i te Ngakau o Taau Tamaiti kia Tupu Ua!

I ROTO i nga rima o tetai tangata karape i te maani potera, ka rauka e kia akatauiia tetai potonga karakaraea ei apinga manea tikai. E tokoiti ua te aronga ati te maani ra i tetai apinga manea mei tetai apinga puapinga kore. No tetai au tauatini mataiti, kua irinaki ana te ngai tangata ki runga i te tangata maani potera no te au kapu, te au mereki, te au pani tunu kai, te au ariki akaputu apinga, e te au vati akamanea.

Ka rauka katoa i te au metua i te akapuapinga i te ngai tangata na te akonokonoanga i te tu e te tu tangata o ta ratou tamariki. Te akaaite ra te Pipiria ia tatou tataki tai ki tetai karakaraea, e kua tuku te Atua ki te au metua i te angaanga puapinga no te akatanotanoanga i te “karakaraea” o ta ratou tamariki. (Iobu 33:6; Genese 18:19) Mei te maani anga i tetai potera manea, te akataui anga i tetai tamaiti ei tangata mamaata irinakiia e te tau ua kare i te angaanga ngoie. Kare taua tauianga e tupu ua mai.

E manganui te au mana akakeu e angaanga ra no te akatanotano i te au ngakau o ta tatou tamariki. Ma te manuia kore, e kino tikai etai o teia au mana. No reira koi kore ei e tuku kia tupu ua te ngakau o tetai tamaiti, ka tereni tetai metua pakari i taua tamaiti “i te arataa e tikaʼi iaia,” i te papuanga e me “pakari aia ra, kare e akaruke i taua arataa ra.”​—Maseli 22:6.

I te tuatau utuutuanga roa e te puapinga i tetai tamaiti, ka akanoo te au metua pakari Kerititiano i tetai tuatau no te akakoreanga i te au akamanaanga papu kore te akakino ra i te ngakau o ta ratou tamaiti. Ka timata maataia to ratou inangaro ia ratou e oronga marie ra ki te tamaiti “te ikuikuanga, e te akoanga, te piri atura i roto i te utuutuanga a te Kerititiano.” (Ephesia 6:4, The New English Bible) E tika, ka ngoie ua te angaanga a nga metua me akamata vave raua.

Akamata Vave Anga

Te reka ra te aronga maani potera i te romiromi i te karakaraea tau ua no te anga i tetai apinga inara kia mou tikai me oti te reira i te angaia. I muri mai i te akatanotanoanga i te karakaraea, ka inangaro ratou i te taangaanga i te reira i roto i te ono marama. Pera katoa, te tuatau meitaki no te  au metua no te akatanotano i te ngakau o ta ratou tamariki koia oki i te tuatau ariu ua e te ngoie ra kia akatanotanoia.

Te karanga ra te aronga kite i te tu o te tamariki me tae ki te varu marama, kua kite ke ana te tamaiti i te akataka i te tangitangi anga o tona reo mua, kua akatupu i te au pirianga vaitata ma tona nga metua, kua akatupu i te au tu kite, e kua akamata i te akarakara i te ao takapini iaia. Ko te tuatau tau no te akatanotano i tona ngakau koia oki iaia e ou ua ra. Mei teaa te meitaki ka rauka i taau tamaiti mei ia Timoteo rai, e ‘mei te tamariki anga mairai tona kite i te tuatua tapu i tataia ra’!​—2 Timoteo 3:15. *

Tei matauia te aru ra te au pepe i to ratou au metua. I te pae mai i te aru patete anga i te reo tangitangi, te au akaraanga, e te au akairo, kua apii ratou i te aroa, te takinga meitaki, e te ngakau aroa me kite atu ratou i to ratou au metua i te akaarianga i teia au tu. Me inangaro tatou i te tereni i ta tatou tamariki kia tau ki ta Iehova au ture, kia mou ta te Atua au akaueanga na mua ki roto i to tatou au ngakau. Ka akakeu taua ngakau ariki i te au metua kia tuatua putuputu ki ta ratou tamariki no runga ia Iehova e tana Tuatua. “Ko taau ïa e tuatua,” i raurau mai ei te Pipiria, “kia noo ua koe i roto i to are, e kia aere ua koe na te arataa ra, e kia akāvai koe ra, e kia tu koe ki runga ra.” (Deuteronomi 6:6, 7) Te akamarama maira a Francisco raua ko Rosa e akapeea raua i te rave anga i teia ki ta raua nga tamariki ou e rua. *

“I te pae atu i te au pukapukaanga i te au ra, e tauta ana maua i te tuatua tataki tai ki ta maua tamariki no tetai 15 miniti i te ra taki tai. Me kite atu maua i tetai manamanata, ka akapou maata maua i te taime​—e e aro ana maua i te au manamanata. Ei akaraanga, i ou akenei kua oki mai ta maua tamaiti e rima mataiti ki te kainga mei te apii e kua akakite mai kia maua e kare aia e irinaki ana ia Iehova. Te akara anga, kua tatiaeae tetai o tona au oa apii iaia e kua tuatua e kare e Atua.”

Kua kite mai teia nga metua e te anoanoia ra te tamariki kia akatupu i te akarongo i roto i Tei Anga ia ratou. Ka rauka taua akarongo i te patuia na roto i to ratou umere anga i te au mea angaia e te Atua. Mei teaa te rekareka i te au tamariki i te amiri i te au manu, te kato i te au tiare tupu aere, me kare te kanga i roto i te one taatai! Ka rauka i te au metua i te tauturu ia ratou kia pau i te au mea tei angaia ki Tei Anga ra. (Salamo 100:3; 104:24, 25) Te mataku tau e te ngateitei te akatupu ra ratou no ta Iehova au mea angaia ka vai e tuatau ua atu i roto i to ratou oraanga. (Salamo 111:2, 10) I te pae atu i taua tu arikianga, ka rauka i te tamaiti te tatanu i te inangaro no te akamareka i te Atua e te matakuanga no te akamareka kore iaia. Ka akakeu teia iaia kia ‘akaruke i te kino.’​—Maseli 16:6.

Noatu e aronga tarotokaka e te viviki i te apii te maata anga o te au tamariki ou, penei kare e tupu ngoie ua mai te akarongo. (Salamo 51:5) Penei ka maro ratou i tetai taime kia rauka ta ratou i manako me kare te raukaanga ia ratou te au apinga. Ka anoano te au metua i te tu ngaueue kore, te tamou marie, e te akoanga kia akakore i teia au tu mei te aka anga. (Ephesia 6:4) Kua tupu teia kia Phyllis raua ko Paul, tei utuutu meitaki mai i nga tamariki e rima.

Te maara ra ia Phyllis: “Noatu e tuketuke te tu tangata o te tamaiti taki tai, kua inangaro tataki tai ratou kia rauka ta ratou i umuumu. Kare i ngoie ana te reira, inara i te openga kua kite mai ratou i te aiteanga o te tuatua ‘kare.’” Te akakite  maira a Paul, tana tane, e: “E putuputu te taime, kua akakite atu maua i te au tumu no ta maua au tukuanga tuatua me e pakari ratou i te marama. Noatu kua tauta maua i te akono takinga meitaki, kua apii atu maua ia ratou kia akangateitei i to maua mana akaaere tei orongaia mai e te Atua.”

Koi apai mai ei te au tuatau ou anga o tetai tamaiti i te au manamanata kiaia, te kite ra te maata anga o te au metua i te akaaoanga ngata roa i te tuatau mapu me aro atu te ngakau kite kore i te au timataanga ou e manganui.

Itaeanga i te Ngakau o Tetai Mapu

Kia rave te tangata maani potera i tana angaanga i mua ake ka maro ei te karakaraea. E maata ei te taime, penei ka kapiti atu aia i te vai kia akaparuparu e kia tau te romiromi anga i te karakaraea. Pera katoa, kia angaanga pakari te au metua no te akakore i te tu marokiakia mei te tupu anga i roto i te ngakau o ta ratou au mapu. E tika, ko ta ratou apinga apiipii maata, koia oki ko te Pipiria, ma te reira ka rauka ia ratou i te ‘apiianga, te akoanga, te akakiteanga apa, ma te tau tikai i te au angaanga memeitaki katoa ra.’​—2 Timoteo 3:15-17.

Inara, penei kare tetai mapu e ariki viviki ua i te akoanga a tetai metua mei tei rauka iaia i tona ou anga. Penei ka akarongo maata atu te au mapu i to ratou au oa apii, e no reira ka akakinoia te tuatua tika e te papa ua ma to ratou nga metua. E tuatau ia te anoano maataia ra te tamou marie e te kite karape, i te akonoanga te au tuanga angaanga a te au metua e te tamariki i tetai turanga ou. Kua kite mai te aronga mapu i te au tauianga i te pae kopapa e te manako ngakau. Kia akamata aia i te rave i te au tukuanga tuatua e te akanoo anga i te au akakoroanga te ka akamana i te katoaanga o tona oraanga. (2 Timoteo 2:22) I roto i teia tuatau akaaoanga, kia akono aia i tetai akakeuanga te ka akatupu i te kino i roto i tona ngakau​—te taomianga taeake.

Kare taua taomianga e tupu ua mai i roto i tetai tupuanga kitea uaia. Mari ra, te tupu maira te reira na roto i te au tupu anga tuketuke o te au tuatua akaparuparu me kare tetai atu au atianga. Te tamaki ra teia i te ngai paruparu no te manganui​—te mataku oonu no te kopae angaia e tetai au mapu. Te putotoanga ma te akava ngakau e te inangaroanga kia arikiia mai, penei ka akamata tetai mapu i te ariki i “te au mea ravarai o teianei ao” te akakitekite ra tetai au mapu.​—1 Ioane 2:15-17; Roma 12:2.

Kia akakino atu i te au mea, penei ka akaketaketa te au anoano o te ngakau apa ua i te au tuatua a tona au oa. Te au raurauanga “Kia tamataora” e “Rave i taau uaorai i anoano” penei te tangi reka ua ra. Te maara ra ia María tona kiteanga: “Kua akarongo au i te au taeake mapu tei irinaki e e tika anga to te au mapu kia tamataora tikai ratou, noatu te au tupuanga. I te mea kua inangaro au i  te rave i tei raveia e toku au oa apii, mei vaitata rai au i te o atu ki roto i te au manamanata kino pakari.” Ei metua, ka inangaro koe i te tauturu i taau tamaiti mapu kia autu i taua taomianga, inara akapeea koe me rave i te reira?

Na roto i taau au tuatua e te au angaanga, e akapapu e e akapapu akaou kiaia e te manako ra koe. E tauta i te kimi e eaa tona manako no te au apinga, e tauta i te marama i tona au manamanata, penei e mea ngata atu i te au manamanata te aro atura koe i te apii. I teia taime, ka inangaro taau tamaiti i te akara ia koe e ko tetai ka rauka iaia i te tuatua irinaki ua atu. (Maseli 20:5) Na roto i tona tu akaraanga me kare tona au tu, ka kite koe i tona tu taitaia me kare te manako oripu ua. E akono atu i tei umuumuia e ia, e te ‘akapumaana i tona ngakau.’​—Kolosa 2:2.

E tika, e puapinga i te akono i te tu ngaueue kore no tei tika. E manganui te au metua i tetai taime te kite ra ia ratou i te aro atu anga i te maro anga i rotopu iaia e te tamaiti, inara auraka ratou e tuku ua me kua akatumu meitakiia ta ratou tukuanga tuatua. I tetai tua, e akapapu e kua marama meitaki koe i te turanga i mua ake ka tuku ei i te tuatua me ka rave i te akoanga aroa e akapeea me akono i te reira me anoanoia te reira.​—Maseli 18:13.

Penei no Roto Mai i te Putuputuanga

Penei ka akaraanga oti meitaki tetai ariki karakaraea, me kare te reira i tunuia ki roto i te umu, penei ka akapeia te reira e te au vai tei maaniia te reira kia mou atura. Te akaaite ra te Pipiria i te au timataanga e te au tu ngata ki taua rave anga tukuanga ki roto i te umu, i te mea te akatutu maira te reira ia tatou tikai ei tangata. E tika, te akakite tikai ra te Pipiria no runga i te au timataanga o to tatou akarongo, inara i tetai tu, te tau katoa ra taua manako ki tetai atu au timataanga. (Iakobo 1:2-4) Ma te umere, ko etai au timataanga ka aro atu te au mapu penei ka aere mai no roto mai i te putuputuanga.

Noatu te akara anga meitaki ra taau tamaiti mapu i te pae vaerua, i roto ra penei te putoto ra aia ma te ngakau takake. (1 Ariki 18:21) Ei akatauanga, kua aro atu a Megan i te au manako o teianei ao no ko mai i tetai au mapu tei aere atu ki te Are Uipaanga Patireia:

“Kua akakeuia au e tetai pupu mapu tei manako i te Akonoanga Kerititiano ei mea roiroi e ei araianga e raukai te tamataora. Kua tuatua ratou i te au mea mei: ‘Me tae au ki te 18, ka akaruke au i te tuatua mou,’ me kore ‘kare e rauka iaku te tiaki no te aere ki vao.’ Kua kopae ratou i te au mapu tei tuatua i tetai apinga kare ratou i akatika, te kapikianga ia ratou ei aronga tapu.”

Ka rauka ua e tai me kore e rua ma te tu kino i te akakeu i te katoaanga. Tei matauia te rave ra te aronga tataki tai i roto i tetai pupu i ta te katoa e rave ra. Penei ka manako kore te neneva e te tu mako kore i te pakari e te tau ua. I te au enua e manganui, kua tupu ana te au turanga maromaroa o te au mapu Kerititiano kua o atu ki roto i te manamanata no te mea kua aru ratou i te pupu.

 E tika, te anoano ra te au mapu i te taokotaianga rekareka. Akapeea koe ei metua i te orongaanga i te reira? E akamanako pakari no runga i ta ratou tarekarekaanga, e parani i te rave i te au tarekarekaanga rekaia ma tetai pamiri me kare ma tetai atu au mapu e te aronga mamaata. E kite atu i te au oa o taau tamaiti. E pati ia ratou kia aere mai e kaikai, me kare e akapou i tetai aiai ma ratou. (Roma 12:13) E akamaroiroi i taau tamaiti kia rave i te angaanga tau meitaki, mei te apiianga i te akatangi i tetai apinga akatangi me kare te kiteanga i tetai atu reo me kare tetai angaanga. I te maata anga, penei ka rauka iaia te rave i teia i roto i te kainga.

Ka Riro te Apiianga ei Paruruanga

Ka tauturu katoa te apiianga a tetai mapu iaia kia akono i te tarekareka i tona ngai tau. Te tuatua ra a Loli, e vaine angaanga i roto i te opati no etai 20 mataiti i tetai apii maatamaata: “E kite ana au i te au mapu Kite te aere maira i te apii. E manganui kua akapaapaaia no to ratou tu akono, inara ko tetai kare e rauka i te akatakakeia mei tetai aronga apii. Te akaraanga meitaki ko te aronga tei akono pakari i ta ratou au apii. Te ako pakari atu nei au i te au metua kia akara meitaki i te tereanga ki mua i te apii o ta ratou tamariki, kia kite meitaki i to ratou au puapii, e kia akapapu ki ta ratou au tamariki e e puapinga oki te au ripoti meitaki. Ka tere tetai ki mua, inara ka rauka i te katoatoa te au turanga meitaki e raukai te tu akangateitei anga mei to ratou au puapii.”

Ka tauturu katoa taua apiianga i te au mapu kia tere ki mua i te pae vaerua. Ka apii te reira ia ratou i te au tu matauia no te apii, te akoanga i te manako, e te akonoanga i te apainga. To ratou tu kite i te tatau e kia marama i te au manako kare e ekoko anga ka akamaroiroi ia ratou kia riro ei aronga apii meitaki rava e ei aronga apii i te Tuatua a te Atua. (Nehemia 8:8) Ka tauturu te au umuumu anga o ta ratou apii e ta ratou au apii pae vaerua kia tuku i te tarekareka i tona ngai tau.

Ei Meitakianga kia Korua e kia Iehova

I Ereni i taito kua rauka i te au ariki te au ingoa o tei maani e tei akamanea ra. Ma te aiteite, i roto i te pamiri te vaira e rua te akono ra i te akatanotanoanga i te tamariki. Te akono ra te metua tane e te vaine i te akatikatikaanga i te ngakau o tetai tamaiti, ma te akatutu anga te mou ra taau tamaiti i nga “ingoa” o nga metua. Mei tetai tangata maani potera manuia, me kore te tangata akamanea, ka ngakau parau koe no taau angaanga i roto i te akatikatikaanga i tetai mapu ou tei puapinga e te manea.​—Maseli 23:24, 25.

E manuiai teia tauta anga mekameka ka iri maata ki runga i taau akatikatikaanga i te ngakau o taau tamaiti. Ma te manako meitaki, ka rauka ia koe i te tuatua: “Te ture a tona Atua tei roto ïa i tona ngakau: kare oki tona vaevae e paeke.” (Salamo 37:31) E puapinga maata te turanga o te ngakau o tetai tamaiti kia akaruke uaia kia tupu ua.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]