Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Ka Tau Ainei Taku Tamaiti kia Aere ki te Apii?

Ka Tau Ainei Taku Tamaiti kia Aere ki te Apii?

Ka Tau Ainei Taku Tamaiti kia Aere ki te Apii?

KA RAUKA ainei ia koe i te akamanako e kare e rauka i te tatau i te au tuatua i runga i teia kapi? Ka akapeea me kare koe e kite i te tuatua i te reo o toou enua? Ka akamanako ana e kare e rauka ia koe i te tou i toou enua ki runga i te mapu? E manganui te au tamariki ka tupu ua ki roto i taua turanga. Ka akapeea taau tamaiti?

Ka tau ainei taau tamaiti kia aere ki te apii? I roto i te au enua e manganui, te anoanoia ra te apii tua rua e te akamataanga e putuputu te taime kare e tutakiia ana. Te manako ra te Uruoaanga no runga i te Au Tikaanga a te Tamariki i te apii ei tikaanga puapinga maata. Pera katoa rai te Universal Declaration of Human Rights. Inara, i roto i etai au enua, penei kare e rauka i te aere ua atu ki te apii e penei ka riro ei mea taitaia i te pae moni ki nga metua. Ka akara ana tatou i teia tumu manako na roto i nga mata o te au metua Kerititiano te inangaro ra i ta ratou tamariki kia apiiia, na roto i te apii akanooia no te katoatoa me kare na roto i tetai atu au ravenga ke.

Au Akaraanga o te Pipiria no te Apiianga

Ko te maata anga o te au tavini o te Atua tei taikuia i roto i te Pipiria kua kite i te tatau e te tata. E nga tangata tautai ngati Iuda ta Iesu apotetoro ko Petero raua ko Ioane inara kua tata i te au puka Pipiria i roto i te reo Ereni, kare i roto i to raua reo Galilea. * I te akaraanga kua akapapu to raua nga metua e kia rauka i ta raua nga tamariki te apiianga puapinga. Ko tetai atu aronga tata Pipiria i roto i taua turanga te kapiti maira i te tiaki mamoe ko Davida, te tangata tanutanu ko Amosa, e to Iesu teina angai ko Iuda, penei e kamuta katoa.

Kua rauka i te tangata ko Iobu i te tatau e te tata, e te akakite maira te puka Pipiria te mou ra i tona ingoa e kua marama aia i te apiianga taineti. Penei kua kite katoa aia i te tata ma te tu tuketuke, no te mea te akakite maira tana au tuatua tei taikuia i roto i te puka o Iobu i te tu atu pee. E kua kite tatou e e aronga kite te au Kerititiano mua i te apii no te mea kua kitea mai i te akaraanga e ko ta ratou au tataanga Tuatua Tapu ki runga i tetai potonga karakaraea, te au potonga karakaraea ngaangaa.

E Puapinga Oki te Apiianga no te Au Kerititiano

Ka anoanoia te au Kerititiano katoatoa kia tere atu ki mua i roto i te kite Pipiria me ka inangaro ratou i te akamareka i te Atua. (Philipi 1:9-11; 1 Tesalonia 4:1) Te taangaanga meitaki anga i te au Tuatua Tapu e te au puka tauturu tei akanooia ki runga i te Pipiria ka akamaata atu i te tereanga ki mua i te pae vaerua. I te mea kua oronga mai te Atua i tana Tuatua tataia, te tapapa maira aia i te aronga e akamori ra iaia kia kite i te apii. Te tatauanga i te Pipiria ma te maramaanga te akariro ra i te reira e kia mama ua i te taangaanga i tana akoanga. E tika, penei ka anoanoia tatou kia tatau putuputu i tetai au tuanga o te reira e opu ei i te au manako e raukai i te akamaaraara no runga i te reira.​—Salamo 119:104; 143:5; Maseli 4:7.

I te mataiti tataki tai, kua rauka mai i te au iti tangata o Iehova te au puka tei tataia ma te tauturu ua e au anere ua atu te au kapi tei akapapaia i raro ake i te aratakianga a “te tavini akono meitaki e te pakari.” (Mataio 24:45-47) Te akono ra taua au puka i te tu oraanga o te ngutuare tangata, te au peu, te akonoanga, te apii taineti, e tetai atu au tumu manako e manganui. Ko tei puapinga maata, te ki ra te reira i te au akoanga Tuatua Tapu no runga i te au manako i te pae vaerua. Me kare e rauka i taau tamariki i te tatau, ka ngere maata ratou i te akakiteanga puapinga.

Te apiianga no runga i te tuatua enua o te tangata e mea puapinga no te mea te tauturu maira ia tatou kia marama i te tumu i anoanoiai te Patireia o te Atua. Te inangaro katoaia ra te kite anga i te akatakaanga o te enua. Te akakite maira te Pipiria i te au ngai e manganui, mei ia Iseraela, Aiphiti, e Ereni. Ka rauka ainei i taau tamaiti i te kimi ia ratou ki runga i te mapu o te ao? Ka rauka ainei iaia i te kimi i tona uaorai enua? I te mea kare e rauka i te tatau i tetai mapu penei ka kotinga i te ka rauka i tetai tangata i te akatupu i tana angaanga orometua i roto i tetai ngai akatakaia.​—2 Timoteo 4:5.

Au Akameitakianga i Roto i te Putuputuanga

E manganui te au apainga a te aronga pakari Kerititiano e te au tavini orometua te kapiti maira i te tatauanga. Ei akatauanga, te vaira te au tuanga kia akapapaia no te au uipaanga a te putuputuanga. Te anoanoia ra e kia akonoia te au rekoti no runga i te au puka e te au moni tauturu e orongaia maira. Me kare te kite apiianga, ka ngata i tetai tangata i te akono meitaki tikai i teia au apainga.

Te angaanga ra te aronga tauturu ua i roto i te au kainga Betela takapini i te ao. E raukai i teia aronga tauturu ua i te tuatua meitaki e te raverave i ta ratou au angaanga, mei te uri anga i te au puka e te ripea anga i te au matini, ka tau e kia kite ratou i te tatau e te tata i roto tikai i te reo o te enua te noo ra ratou. E raukai i taau tamariki i te rekareka i teia au akameitakianga mei teia ra, ko tei matauia te umuumuia ra te kite apiianga noa ua. Eaa atu etai au tumu tau no taau tamaiti kia aere atu ki te apii?

Putaua e te Manako Purepure

Ko te au tangata e noo ra ma te putaua vaitata rai ka riro e kare e puapinga i roto i tetai au ngai. Inara, i roto i tetai atu au ngai, ka tauturu ua te kite apiianga ia tatou e ta tatou tamariki kia kopae i te mamae kare e anoanoia. E tokoiti ua te au tangata tei kore i apiiia i akono i te oraanga papu kore. I tetai taime kua mate te nga metua e te tamariki no te mea kua akariro te moni tutaki meangiti ua kia kore e rauka te tauturu i te pae vairakau. E putuputu te taime ko te rava kore o te kai e te turanga kino o te are ko tei rauka ia i te au tangata kare e kite te apii me kore kare i aere ana ki te apii. Ko te kite apii me kare te rauka anga i te tatau e te tata penei ka tauturu i roto i teia au turanga.

Te akameangiti katoa ra te apiianga i te au manako purepure. E tikai, te matauia ra te manako purepure i roto i te aronga apiiia e te aronga kare i apiiia. Inara ko te aronga e ngere ra i te apii penei ka akavare ngoie uaia e ka takinokinoia i tetai atu, i te mea kare e rauka ia ratou i te tatau i te au puka te akakite ra i taua au manako pikikaa. No reira, ka viviki ua ratou i te manako purepure e te irinaki e ka rauka i tei akaora purepure i te rave i te au rapakauanga temeio.​—Deuteronomi 18:10-12; Apokalupo 21:8.

Kare te Apiianga e kia Rauka Ua te Angaanga

E manganui te manako ra e ko te akakoroanga maata no te apiianga koia oki kia rauka te moni. Inara, kare a tetai au tangata apiiia angaanga me kore kare i rava te moni e raukai i te akono atu i tei anoanoia. No reira te manako ra etai au metua e kare e puapinga ana i te tuku i ta ratou tamariki ki te apii. Inara e maata te ka rauka i te apii no te rave e i te akateateamamao ua i tetai kia rauka te moni; te akateateamamao ra te reira i te tamariki no te oraanga katoa. (Koheleta 7:12) Me ka rauka i tetai tangata i te tuatua, te tatau, e te tata i te reo tikai o te enua e noo ra aia i reira, te raverave anga ma te au mema angaanga i te pae vairakau, te au tangata akaaere, me kare te aronga angaanga i te pangika ka riro ei mea ngoie ua, e te matauia, e kare e matakuia.

I roto i etai au ngai, penei ka tukunaia atu te au tamariki kare i apiiia ki tetai kia apiiia kia kite i te akapapaanga i te piriki, te tautai, te tuitui, e tetai atu au angaanga. Te apiianga no runga i tetai angaanga e apinga meitaki ia, inara me kare etai o teia au tamariki e aere atu ki te apii, penei kare rava ratou e kite i te tatau e te tata meitaki tikai. Kare e ekoko anga ka kopae atu ratou i te takinokino puapinga kore e ka merengo ua te oraanga me kua rauka ia ratou te apiianga na mua e oti ka apii ei i tetai angaanga tereni.

E kamuta a Iesu o Nazareta e i te akaraanga kua rave i te apii tereni ma tona metua tane angai, ko Iosepha. (Mataio 13:55; Mareko 6:3) Kua apii katoaia a Iesu, no te mea i te 12 mataiti, kua rauka iaia i te uriuri ma te puapinga ki te aronga apii i te iero. (Luka 2:46, 47) I roto i to Iesu turanga, kare te apiianga i tetai angaanga tereni i tamanata ana i tetai atu au tu kite apiianga.

Kia Apii Katoaia Ainei te Au Tamariki Tamaine?

I tetai taime e tuku ana te au metua i ta ratou tamariki tamaroa ki te apii kare i ta ratou tamariki tamaine. Penei te manako ra etai metua e aka moni roa i te apii i ta ratou tamariki tamaine e te irinaki ra e ka puapinga maata te tamariki tamaine ki to ratou metua vaine na te nooanga ki te kainga i te au ra. Inara ka akariro te kite kore i te apii i tetai tamaine kia puapinga kore. Te akakite ra tetai puka na te United Nations Children’s Fund (UNICEF) e: “Kua akaari mai te au apiianga e manganui e ko te oake anga i te apiianga ki te au tamariki tamaine ko tetai ia o te au ravenga meitaki roa no te akakoreanga i te putaua.” (Poverty and Children: Lessons of the 90s for Least Developed Countries) Te papa meitaki ra te au tamariki tamaine tei apii meitakiia i te akono i te oraanga e ka rave i te au ikianga pakari, i te akapuapinga anga i te katoatoa i roto i te ngutuare tangata.

Te akakite maira tetai apiianga no runga i te au pepe i mate vave i Penini, i Aperika Opunga, e ko te au metua vaine kare i apiiia ei pupu katoa kua takake ta ratou tamariki i raro ake i te rima mataiti i te tareanga ki te 167 i te 1,000, inara ko te au vaine ma te kite apii kua takake ta ratou pepe penei e 38. Te taopenga ra te UNICEF e: “Te kite apiianga i reira e tumu ia no te akatikatika i te tareanga o te au pepe i mate vave i Penini, mei tei tupu katoa i te ao katoa.” No reira, ka rauka te au puapinga tuketuke mei te apiianga i taau tamariki tamaine.

Te Rava Ua ra Ainei te Au Pupu Apiianga?

I te ngai e anoanoia ra, te akono ra te Au Kite o Iehova i te au pupu apii no te au mema i roto i te putuputuanga tei kore i kite i te tatau. * Te tauturu ra teia au apinga puapinga i te tangata kia tatau, i roto tikai i to ratou reo. E tupauanga tau ainei teia no tetai apiianga? Ka tau ainei e kia tapapaia te putuputuanga kia oronga mai i te apiianga no taau tamariki noatu me te vaira te au apii noa ua?

Noatu e akanoonooanga takinga meitaki te au pupu apiianga tei akonoia e te au putuputuanga a te Au Kite o Iehova, kua raveia te reira no te aronga mamaata tei kore rava i aere ana ki te apii mei te tamariki anga mai. Penei, kare to ratou nga metua i kite meitaki i te puapinga o te apiianga, me kore kare i rauka ana te au apiianga. Ka rauka taua aronga i te tauturuia na te aere anga atu ki te au pupu apii tei raveia i roto i te au putuputuanga. Inara kare teia au pupu apii e riro e kia mono i te au apiianga noa ua e kare i akanoonooia kia oronga mai i te au apii na te tamariki. Ko te au apiianga mei te taineti, te tareanga, e te tuatua enua kare i raveia i roto i teia au pupu apiianga. Inara, penei ka akonoia te reira i roto i te au apii noa ua.

I Aperika, kua raveia te au apiianga i roto i te maata anga o te au reo o te iti tangata e kare e putuputu ana i roto i te reo manaia o te enua. Inara, kua raveia te apiianga noa ua i roto i te reo manaia. Te oronga mai nei teia i tetai atu au puapinga no te tamariki no te mea te rauka ra te au puka e tetai atu au apinga tatau tuketuke i roto i te reo manaia. Koi tauturu ei tetai au pupu apiianga putuputuanga i te apii a tetai tamaiti, kare e rauka i te reira i te mono i taua au apii. Me te tano ra i reira, kare ainei i te mea tau kia orongaia ki te au tamariki te apii noa ua?

E Apainga na te Nga Metua

Ko te au tane e rave ra i te aratakianga i roto i te akonoanga no te au umuumuanga pae vaerua o te putuputuanga kia riro ei au akaraanga Kerititiano tau. Kia akono ratou ki rungao i to ratou ngutuare tangata e te tamariki na roto i te tu “meitaki.” (1 Timoteo 3:4, 12) Te akono anga na roto i te tu “meitaki” ka kapiti mai i te raveanga i te au mea ka rauka i te tauturu i ta tatou tamariki kia kopae i te au tu puapinga kore a te tuatau ki mua.

Kua oronga mai te Atua i te apainga maata ki te au metua Kerititiano. Ka tau ratou kia utuutu mai i ta ratou tamariki kia tau ki tana Tuatua e kia tauturu ia ratou kia riro mai ei aronga ‘inangaro i te kite.’ (Maseli 12:1; 22:6; Ephesia 6:4) Kua tata te apotetoro ko Paulo e: “Ko te tangata oki kare i takinga-meitaki i tona uaorai, e maata ua atu rai i tona uaorai ngutuare, kua akaruke ïa aia i te akarongo, e e maata atu ïa tona kino i to te tangata akarongo kore ra.” (1 Timoteo 5:8) Ka tau katoa kia orongaia te apiianga tau no ta tatou tamariki.

I tetai taime te ngere ra te akatereanga apii i te au tu kite karape i te apii no te maata, e kare e rava ana te moni tauturu, me kare ra penei kare te aronga angaanga i tutaki meitakiia e kare e mataora ana. No reira, e mea puapinga kia akono te au metua i te inangaro maroiroi i roto i tei apiiia e ta ratou tamariki i te apii. E mea pakari kia kite meitaki i te au puapii, koia tikai i te akamataanga o te apii taki tai, te patianga i tei manakoia e ratou e akapeea te tamariki i te riro anga mai ei aronga apii meitaki. No reira penei ka manako te au puapii e te arikiia maira e ka akakeuia atu i te titau pakari i te akono anga i te au umuumuanga i te pae apii no te tamariki.

E tuanga puapinga te apiianga e tupu ei tetai tamaiti. “Te akatupu ra te aronga pakari i te kite,” i na Maseli 10:14 ei. Koia tikai te tika ra teia no te kite o te Pipiria. Ko to Iehova iti tangata​—ou e tei pakarikari​—ka tau kia kite meitaki e raukai te tauturu i tetai ke i te pae vaerua e “kia vai meitaki rai koe kia mua i te aroaro o te Atua, ei rave angaanga kare e akama anga, e te tika oki i te tua i te tuatua-mou ra.” (2 Timoteo 2:15; 1 Timoteo 4:15) No reira, ka tau ainei taau tamaiti kia aere ki te apii? Kare e ekoko anga ka taopenga koe e ka tau ratou kia aere, noatu e te vaira te reira ki runga i tei tau i roto i toou enua. Inara ka tau te au metua Kerititiano kia pau i teia uianga puapinga maata, ‘Ka tau ainei kia apiipiiia taku tamariki?’ Noatu e teiea koe, kare ainei koe e akatika ana e ko te pauanga papu ae?

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 5 Penei ko to raua reo mua ko te reo Galilea o Arama me kare ko tetai tu reo Epera. Akara i te Voriumu 1, kapi 144-6, o te Insight on the Scriptures, neneiia e te Au Kite o Iehova.

[Pia/Tutu i te kapi 12, 13]

ME KARE E RAUKA I TE AERE KI TE APII

Te aere anga atu ki te apii kare ia e rauka i roto i tetai au turanga. Ei akaraanga, te ripoti maira te makatini Refugees e 1 anake ua tamaiti i roto i te 5 ka tau kia aere ki te apii i roto i te au puakapa oro kimi-ora. I tetai au turanga, kua topiri te au akamutuanga patoi i te au apii no tetai tuatau roa. Penei te mamao ra te apii me kore tei tetai ngai ke atu. Te takinokinoanga i te au Kerititiano penei ka akatupu mai i te akaateaanga i te au tamariki mei te apii.

Ka akapeea e raukai ia koe i te tauturu i taau tamariki i roto taua au turanga? Eaa te ka raveia me e maata taau tamariki e te noo ra i te ngai e no te moni kare e rauka i te katoatoa i te aere atu ki te apii? Ka rauka ainei ia koe i te tuku atu e tai me kare e rua o taau tamariki ki te apii ma te kore e tuku ia ratou ki roto i te tumatetenga i te pae vaerua? Me koia ia, penei ka rauka ia ratou i te tauturu i te apii i taau tamariki i ta ratou e apii ra.

Kua rauka i etai au enua i tei tapaia e ko te apiianga i te kainga. * I roto i teia akanoonooanga, ka akapou tetai o te nga metua i tetai ora tokoiti ua i te apiianga i te tamaiti i te ra tataki tai. I te au tuatau o te pateriareka, kua puapinga te au metua i te apiianga i ta ratou tamariki. I te akaraanga no te tereni anga meitaki a nga metua, kua rauka i te tamaiti a Iakoba ko Iosepha i te mataiti ou anga i te akaaere.

Penei ka riro ei mea ngata tetai akapapaanga apii, me kare tetai porokaramu no te apiianga, e rauka mai i roto i taua ngai mei te puakapa oro kimi-ora, inara penei ka rauka i te au metua i te taangaanga i te au puka neneiia e te Au Kite o Iehova ei tumuanga no te ikuikuanga. Ei akaraanga, penei ka riro te My Book of Bible Stories ei tauturu ua i te apii i te tamariki varevare. Te ki ra te makatini Awake! i te au atikara no runga i te au tumu manako tuketuke. Te puka Life​—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? ka rauka i te taangaangaia i roto i te apiianga i te au tumu apii taineti. Te Yearbook of Jehovah’s Witnesses kua rauka te mapu no te ao meangiti i roto e te akakite maira no runga i te tu oraanga e te au angaanga tutuanga i roto i te au tu enua tuketuke.

E maata te meitaki ka rauka me akapapa meitakiia te ikuikuanga e me akatanotanoia kia tau ki te turanga marama anga o te tamariki. Me rave tamou ua atu ratou i te tatauanga e te apiianga, ka ngoie ua ia ratou i te taui atu ki te apiianga tamou me rauka mai te reira. Ma te manako rave ua e te titauanga, ka rauka ia koe i te tauturu i taau tamariki kia apii meitakiia. Mei teaa te puapinga i te reira!

[Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 40 Akara i te atikara “Home Schooling​—Is It for You?” i roto i te Awake! o Aperira 8, 1993, kapi 9-12.

[Tutu]

Eaa te ka raveia me te noo ra koe i te ngai kare taau tamariki e rauka i te aere ki te apii?