E Tauturu i Tetai kia Ariki i te Karere o te Patireia

“Kua tuatua mairā Ageripa kia Paulo, Kua vaitata au i te riro ei Kerisitiano ia koe.”​—ANGAANGA 26:28.

1, 2. I akapeea te apotetoro ko Paulo i te tu mai anga ki mua i te Kavana ko Fesito raua ko te Ariki ko Heroda Ageripa II?

I KAISAREA i te 58 T.N., te Kavana o Roma ko Pokio Fesito kua atoroia atu e te Ariki ko Heroda Ageripa II e tona tuaine ko Berenike. I te patianga a te Kavana ko Fesito ra, kua aere mai raua “ma te tietie maata, e tomo maira ki roto i te ngai akarongo tuatua e te au rangatira mamaata katoa, e te aronga taoiau i taua oire ra.” I te akaueanga a Fesito, kua apainaia mai te Kerititiano apotetoro ko Paulo ra ki mua i to ratou aroaro. I akapeea i riro ei teia pipi na Iesu Karaiti i tu mai ei ki mua i te akavaanga o Kavana Fesito ra?​—Angaanga 25:13-23.

² Ko ta Fesito i akakite atu ki tana nga manuiri e akakite mai ei i tetai pauanga ki taua uianga. Kua karanga atura aia e: “E te ariki, e Ageripa, e ko kotou katoa nei, e tāma, te kite nei kotou i teianei tangata, nona te tuatua a te ngati Iuda ravarai i tuatua raurau mai kiaku nei i Ierusalema, e i ko nei katoa oki, i te kapiki anga mai e, Kare aia e tika kia vaoo ora ua mairai. Kite akera au e kare ana ara e tau ei te mate, nana uaorai oki i karanga e, Ei ia Auguso au, manako rava akera au e kave iaia i reira. Kare oki aku tuatua i kitea puia kia tata atu ki taku ariki ra i teianei tangata: i arataki mai ei au iaia ki mua i toou aroaro, e te ariki, e Ageripa, e ki mua katoa oki ia kotou, kia rauka taku tuatua ei tata anga atu, kia oti i te uiia ra. E mea tika kore oki iaku kia rave i te tangata tapekaia ra, e kare katoa e akakite atu i te au ara i tapepeia mai ei aia ra.”​—Angaanga 25:24-27.

3. No teaa ra te au arataki akonoanga i apai mai ei i te au tapepeanga ki runga ia Paulo?

³ Te au tuatua a Fesito te akakite maira e kua aro atu a Paulo i te au tapepeanga pikikaa no te taoriorianga​—e kino te apai maira i te utunga mate. (Angaanga 25:11) Inara, e tangata apa kore a Paulo. Kua akamata mai te au tapepe anga mei ko mai i te au arataki akonoanga vareae i Ierusalema. Kua patoi ratou i ta Paulo angaanga ei tangata tutu i te Patireia e kua riri maata tikai e kua tauturu aia i tetai ke kia riro mai ei au pipi na Iesu Karaiti. Na raro ake i te paruru anga vaeau, kua apainaia mai a Paulo mei Ierusalema ki te oire uapu o Kaisarea, i te reira ngai i pati atura aia kia Kaisara ra. Mei reira mai kua apainaia atu aia ki Roma.

4. Eaa te tuatua poitirere ta te Ariki ko Ageripa i tuatua?

⁴ E akamanako ana ia Paulo i roto i te are ariki o te kavana i mua i tetai pupu te kapitiia maira  te tutara no tetai tuanga puapinga maata o te Patireia o Roma. Kua uri atura te Ariki ko Ageripa kia Paulo e kua tuatua atu: “E tuatua ua mai koe i te tuatua.” Ia Paulo e tuatua maira i te au tuatua, kua tupu mai tetai apinga takake. Ko ta Paulo i tuatua ra kua akamata i te akakeu i te ariki. E tikai, kua karanga atura te Ariki ko Ageripa e: “Kua vaitata au i te riro ei Kerisitiano ia koe.”​—Angaanga 26:1-28.

5. Eaa ra i meitaki ei ta Paulo au tuatua kia Ageripa?

⁵ E akamanako ana! Tei tupu no ta Paulo tuatua karape ra, kua akakeuia tetai tutara e te mana ko oonu o te Tuatua a te Atua. (Ebera 4:12) Eaa oki i meitaki ei ta Paulo tuatua ra? E eaa ta tatou ka kite no ko mai ia Paulo te ka tauturu mai ia tatou i roto i ta tatou angaanga akariro anga i te tangata ei pipi ra? Me akara tatou i tana tuatua, e rua nga tumu maata ka kitea: (1) E tu akakeuanga to Paulo i roto i tana tuatuaanga. (2) Kua taangaanga aia i tona kite tikai i te Tuatua a te Atua ma te kite karape, mei tetai tangata karape ra e taangaanga meitaki ra i tetai apinga angaanga.

Taangaanga Anga i te Karape no te Akakeuanga

6, 7. (a) Mei tei taangaangaia ra i roto i te Pipiria, eaa te aiteanga no te “akakeuanga”? (e) Eaa te tuanga ta te akakeuanga e rave ra i te tauturu anga i tetai ke kia ariki i tetai apii anga o te Pipiria?

⁶ I roto i te puka o Angaanga, kua taangaanga ripiti uaia te au tuatua Ereni no te akakeuanga i te kapitianga kia Paulo. Eaa te aite anga ta teia e rave ra no runga i te tu o ta tatou angaanga akariro anga i te tangata ei pipi ra?

⁷ I roto i te reo mua o te au Tuatua Tapu Kerititiano Ereni, kia “akakeu” te aite anga kia “autu i rungao” me kare kia apai mai i “tetai taui anga o te manako na te akakeu anga i te manako me kare te au manakonako anga akono tau,” i akakite mai ei ta Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words. Na te makitoro marie anga i te aiteanga tumu anga e oronga katoa mai i te akamaramaanga. Te akakite maira te reira i te manako no te irinakianga. No reira me akakeu koe i tetai tangata kia ariki i tetai apii anga Pipiria, kua autuia e koe ra tona irinaki anga, e akarongo atura aia i te tuatua mou o taua apii anga ra. I te akara anga, kare e rava ua i te akakite ki tetai tangata e eaa ta te Pipiria e karanga maira kia rauka iaia i te irinaki atu i te reira e kia taangaanga i te reira. E mea tau kia papu i te aronga te akarongo maira kia koe e ko taau e karanga ra e tika ia, noatu e tamariki te reira, e tangata tupu, e oa angaanga, e oa apii, me kare e kopu tangata.​—2 Timoteo 3:14, 15.

8. Eaa te piri maira i te akapapu anga ki tetai tangata no te tuatua mou o te Tuatua Tapu ra?

⁸ Akapeea e rauka ai ia koe i te akapapu ki tetai tangata e ko taau e akakite ra mei roto maira i te Tuatua a te Atua e ko te tuatua mou ia? Na roto i te manako anga tau, te taumaro anga tau, e te pure akatenga anga, kua tauta pakari a Paulo kia rave mai i tetai taui anga manako no te au tangata tana i tuatua atu. * No reira, kare e akakite ua e e tika tikai tetai apinga, te anoanoia ra koe kia oronga i te akapapu anga merengo anga kia turu i taau tuatua. Akapeea teia me raveia? Kia papu e kua akatumu ketaketaia taau tuatua ki runga i te Tuatua a te Atua e kare ki runga i toou uaorai manako. Pera katoa, e taangaanga i te akapapu anga kapitiia mai e turu ei i taau au tuatua ngakau tae no te Tuatua Tapu. (Maseli 16:23) Ei akaraanga, me ka tou atu koe e ka rekareka te au tangata akarongo i te oraanga i runga i tetai enua parataito, e turu i taua tuatua ra ma tetai irava Tuatua Tapu, mei ia Luka 23:43 me kore ia Isaia 65:21-25. Akapeea koe me akapapu i taau tumu Tuatua Tapu? Penei e taangaanga koe i te au akaraanga i te kiteanga o tei akarongo maira kia koe. Penei e akamaara atu koe kiaia no te au mea reka ra kare e tutakiia mei te manea o tetai opunga ra, te kakara o tetai tiare, te tongi reka anga o tetai ua, me kare te rekareka anga i te akarakara i tetai mama manu e angai ra i tana punua. E tauturu iaia kia akara atu i taua au mea mareka anga ra ei akapapu anga e te inangaro ra Tei Anga mai ia tatou kia rekareka i te oraanga i runga i te enua.​—Koheleta 3:11, 12.

9. Akapeea tatou i te akaari anga i te tu manako anga tau i roto i ta tatou angaanga tutu anga?

⁹ Me te tauta ra i te akakeu i tetai tangata kia ariki mai i tetai apii anga Pipiria, kia matakite ra e kare toou tu maoraora anga e akatupu ia koe kia tangi tau kore atu, i te topiri anga i te manako e te ngakau o tei akarongo maira kia koe.  Te oronga maira te puka Ministry School i teia tuatua akamatakiteanga: “Ko tetai tuatua tika ua no te tuatua mou te akatuera ra i tetai tarevake o te irinaki anga akaperepere o tetai tangata, noatu e kua turuia ma te tatau akaou anga i tetai papaanga roroa o te au irava Tuatua Tapu, ko tei matauia kare e ariki rekarekaia mai. Ei akatauanga, me ka akaapaia te au akonoanga rongonui ei akamata anga peikani te reira, penei kare teia e taui i to tetai au tangata manako no runga i te reira. Tei matauia e puapinga maata atu tetai tuatua manako anga tau.” Eaa ra ka rave ei i tetai tauta anga pakari kia tau te manako? Te karanga ra te puka apii e: “Te akamaroiroi ra tetai tu manako anga tau i te uriurianga, te oronga ra ki te au tangata i tetai mea kia tamanako i muri mai, e te akaruke anga i tetai mataara no te au pukapuka anga i te tuatau ki mua. Ka riro te reira ei akakeu anga ririnui tikai.”​—Kolosa 4:6.

Akakeuanga te Akakeu ra i te Ngakau

10. Na roto i teea tu i akamata ai a Paulo i tana tuatua anga i mua ia Ageripa?

¹⁰ Ka akara vaitata ana tatou i teianei i te au tuatua ta Paulo i tuatua ana i roto ia Angaanga pene 26. E akara ana e akapeea aia i te akamata anga i tana ako anga. Kia akamata mai i tana tumu tuatua, kua kitea e Paulo tetai tumu anga tika te ka akameitaki atu ia Ageripa, noatu e e pirianga tau kore to te ariki ma tona tuaine ko Berenike. Kua karanga atura a Paulo: “E te ariki, e Ageripa, kua meitaki rava au, ko au e tuatua iaku uaorai i teianei rā ki mua i toou aroaro nei, i te au mea katoa i tapepeia mai ei au e te ngati Iuda nei: No te mea, kua kite koe i te au peu ravarai, e te au tuatua katoa, a te ngati Iuda: e teianei, teia taku tuatua kia koe, ka akarongo marie mai koe kiaku.”​—Angaanga 26:2, 3.

11. Akapeea ta Paulo au tuatua kia Ageripa i te akaari anga i te ngateitei, e eaa te akameitaki anga tei tupu mai?

¹¹ Te kite ra ainei koe e kua akakite a Paulo i to Ageripa taoonga teitei na te taiku anga iaia ra ma tona taoonga ra, te Ariki? Te akaari maira teia i te ngateitei, e na roto i tana au tuatua iki pakari ra, kua oronga a Paulo i te akangateitei anga kia Ageripa. (1 Petero 2:17) Kua kite te apotetoro ia Ageripa e ei tangata kite no runga i te au peu ngata e te au ture o tona au tangata ngati Iuda e kua karanga atura e kua mataora aia  e kua rauka iaia i te rave i tana tuatua anga ki mua i taua tutara kite meitaki ra. Ei Kerititiano, kare a Paulo i rave ana e mei te mea rai e e teitei atu aia ia Ageripa, kare i te Kerititiano ra. (Philipi 2:3) Mari ra, kua pati atu a Paulo ki te ariki kia akarongo marie mai kiaia. No reira, kua akatupu a Paulo i tetai reva tei rauka ia Ageripa, pera katoa tetai aronga e akarongo maira, i te ariki maata i tana ka tuatua atu. Kua tuku aia i tetai tango, ko tetai turanga matauia i te patu anga i tana au taumaro anga.

12. I roto i te angaanga akakitekiteanga Patireia, akapeea e rauka ai ia tatou i te akamareka i te ngakau o tei akarongo mai kia tatou?

¹² Mei ia Paulo rai i mua ia Ageripa, mei te akamataanga e ki te openga o ta tatou tuatua anga i te karere o te Patireia, e rave tatou i tetai pati anga ki te ngakau. Ka rauka ia tatou i te rave i teia na te akaari anga i te ngateitei tikai no te tangata ta tatou e tutu aere ra e te akaari anga i te manako inangaro i roto tikai i tona turanga e te manako anga.​—1 Korinetia 9:20-23.

E Taangaanga i te Tuatua a te Atua ma te Kite Karape

13. Akapeea e rauka ai ia koe, mei ia Paulo rai, i te akakeu i te aronga te akarongo maira kia koe?

¹³ Kua inangaro a Paulo i te akakeu i tona aronga akarongo kia rave i te tuatua meitaki. (1 Tesalonia 1:5-7) No te reira, kua pati atura aia ki to ratou ngakau akatutu, te vairanga o te akakeuanga. Oki akaou atu ki ta Paulo tuatua anga i mua ia Ageripa, e akara ana e akapeea a Paulo i te ‘akono meitaki anga i te tuatua a te Atua’ na te taikuanga i te au mea tei akakiteia mai e Mose e e te au peroveta ra.​—2 Timoteo 2:15, NW.

14. E akamarama mai e akapeea a Paulo i te taangaanga anga i te akakeuanga i mua ia Ageripa.

¹⁴ Kua kite a Paulo e e ngati Iuda ingoa ua a Ageripa. I te pati anga ki to Ageripa kite no te Akonoanga ngati Iuda, kua uriuri manako a Paulo e te kapiti tika ra tana tutu anga ki te “tuatua anga atu i taua au tuatua anake ra i ta te peroveta tini e ta Mose i tuatua maira e, ka tupu” no runga i to te Mesia matenga e te tuakaouanga. (Angaanga 26:22, 23) Te tuatua tika atu anga kia Ageripa, kua ui  a Paulo e: “E te ariki, e Ageripa, kua akarongo koe i te au peroveta?” Kua aro atura a Ageripa i tetai manamanata. Me karanga aia e kua kopae aia i te au peroveta, ka akakinoia tona tu ei ngati Iuda irinaki. Inara me ka akatika aia ki ta Paulo uriuri anga manako, te rave ra aia i tetai turanga na te akatika anga ki ta te apotetoro i te ngai tangata ra e ka tuku atu kia kapikiia mai e e Kerititiano. Kua pau atura a Paulo i tana uaorai uianga ma te pakari, i te na ko anga e: “Kua akarongo koe, kua kite au.” I akapeea to Ageripa ngakau i te akakeu anga iaia kia pau atu? Kua pau atura aia e: “Kua vaitata au i te riro ei Kerisitiano ia koe.” (Angaanga 26:27, 28) Noatu e kare a Ageripa i riro mai ana ei Kerititiano, papu e kua akakeu maata atu a Paulo i tona ngakau ma tana karere ra.​—Ebera 4:12.

15. I akapeea a Paulo i te akamata anga i tetai putuputuanga i Tesalonia?

¹⁵ Kua kite ainei koe e te piri maira ta Paulo tuatua anga no te tuatua meitaki no nga akakitekiteanga e te akakeuanga? No te mea e kua taangaanga a Paulo i taua tuatua ra iaia e ‘akono meitaki anga i te tuatua a te Atua,’ ko etai tei akarongo atu iaia kua ariu mai kare ei aronga akarongo ua kua riro mai ra ei aronga irinaki. Ko te tu teia i roto ia Tesalonia, i te ngai i kimi ei a Paulo i te ngati Iuda e te aronga Kenitara mataku i te Atua i te tunako ra. Te karanga ra te papaanga ia Angaanga 17:2-4 e: “Kua tomo aturā Paulo ki roto kia ratou, ko tana ïa peu, ka toru akera sabati, i te māro anga atu kia ratou i te tuatua i tataia ra; I te akamaoraora anga i taua tuatua ra, e te akakite pu anga atu e, e mate rai te Mesia, e e tu akaou mei te mate maira . . . Kua akarongo maira tetai papaki.” E tu akakeu anga to Paulo. Kua uriuri manako aia, kua akamarama, e kua akapapu na roto i te au Tuatua Tapu e ko Iesu te Mesia tei taputou roaia mai. Tei tupu? Kua akatumuia tetai putuputuanga no te aronga akarongo ra.

16. Akapeea e rauka ai ia koe i te kite i te rekareka maata i roto i te akakitekite anga i te Patireia?

¹⁶ Ka rauka ainei kia kite karape maata mai koe i roto i te karape no te akakeuanga i te akamarama anga i te Tuatua a te Atua? Me koia ia, ka maata atu toou kite i te akatupu anga uaorai e te rekareka i roto i taau angaanga no te tutu anga e te apii anga i te tangata no runga i te Patireia o te Atua. Kua riro mai teia ei kiteanga no te au papuritia o te tuatua meitaki tei akono ana i te au tuatua kia taangaanga maata i te Pipiria i roto i te angaanga tutu anga.

17. Kia akaari e akapeea e puapingaia ai te taangaanga anga i te Pipiria i roto i ta tatou angaanga orometua, e akakite mai i tetai kite uaorai me kare e oronga mai i te tumu puapinga no tetai i roto i teia parakarapa.

¹⁷ Ei akaraanga, kua tata tetai akaaere tutaka o te Au Kite o te Iehova e: “E maata te au taeake e te au tuaine te apaipai aere ra i te Pipiria i teianei i roto i to ratou rima me tutu aere ratou mei tera ngutupa ki tera ngutupa. Kua tauturu teia i te au papuritia kia tatau e tai irava ki te maata anga o te au tangata ta ratou i aravei atu. Kua tauturu rai te reira i te tangata o te kainga e te papuritia kia kapiti atu i te Pipiria, kare ua ki te au makatini e te au puka ra, ki ta tatou angaanga orometua ra.” E tikai, noatu e te kitea maira ta tatou Pipiria me o atu tatou ki roto i te angaanga tutuanga te vai ra ki runga i te au tumu anga, kapiti mai anga i te au peu o te reira ngai. Noatu rai, ka inangaro tatou kia rave i tetai tu no te taangaanga anga i te Tuatua a te Atua ma te kite karape kia akakeu i tetai ke kia ariki i te karere o te Patireia.

E Rave i ta te Atua Akara Anga no te Angaanga Orometua

18, 19. (a) Akapeea te Atua i te manako mai anga i ta tatou angaanga orometua, e eaa ra tatou ka tatanu ei i tona tumu manako? (e) Eaa te ka tauturu ia tatou kia akariro i te au atoro akaou anga kia puapingaia? (E akara i te pia ma te ingoa “Akapeea e Puapingaia ai i te Rave Anga i te Atoro Akaou Anga,” i te kapi 16.)

¹⁸ Ko tetai mataara kia itae i te ngakau o to tatou aronga akarongo ra te kapiti maira te kite anga i te angaanga orometua mei ta te Atua ra akaraanga e  ma te akakoromaki. To te Atua ra anoano koia oki “kia rauka te kite i te tuatua-mou,” ki te tangata katoatoa. (1 Timoteo 2:3, 4) Ko to tatou anoano ainei te reira? E akakoromaki anga katoa to Iehova, e no tona akakoromaki anga ra te oronga maira i te au tuatau no te manganui kia rauka i te tataraara. (2 Petero 3:9) No reira, me kitea e tatou tetai tangata te puareinga ua ra i te oronga mai i tetai taringa akarongo ki te karere o te Patireia, penei ka tau kia atoro putuputuia atu e rauka ai i te tatanu i te inangaro. Ka anoanoia te tuatau e te akakoromakianga i te akara anga i te au ua o te tuatua mou e tupu maira. (1 Korinetia 3:6) Te pia e aru maira ma te ingoa “Akapeea e Puapingaia ai i te Rave Anga i te Atoro Akaou Anga” te oronga maira i te au manakoanga no te akatupuanga i taua inangaro ra. Kia maara ra, i te au oraanga o te au tangata​—to ratou au manamanata e te au turanga​—te taui putuputu ra. Penei ka raveia te au atoro anga e manganui kia kitea mai ratou i te kainga, inara e puapinga ua atu te tauta anga. Ka inangaro tatou i te oronga atu i tetai tuatau kia ratou kia akarongo mai ki te tuatua a te Atua no te ora. No reira, e pure ki te Atua ko Iehova no te pakari kia akatupu i toou kite karape no te akakeuanga i roto i taau angaanga no te tauturuanga i tetai ke kia ariki mai i te karere o te Patireia.

¹⁹ Me kiteaia tetai tangata te anoano ra kia akarongo maata mai ki te karere o te Patireia, eaa ua atu ta tatou ka rauka i te rave ei aronga angaanga Kerititiano ra? Na ta tatou atikara e aru mai nei e oronga mai i te tauturu.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

Maara Ainei ia Koe?

• Eaa i riro ei ta Paulo tuatua anga ei mea meitaki i mua i te Ariki ko Ageripa ra?

• Akapeea ta tatou karere e akamareka atu ei i te ngakau?

• Eaa te ka tauturu ia tatou kia taangaanga meitaki i te Tuatua a te Atua i te itae anga i te ngakau ra?

• Akapeea tatou me manako atu i te angaanga orometua mei ta te Atua ra akara anga?

[Au Uianga Apii]

[Pia/Au Tutu i te kapi 16]

Akapeea e Puapingaia ai i te Rave Anga i te Atoro Akaou Anga

• E akaari i te inangaro ngakau tae uaorai ki te au tangata.

• E iki i tetai tumu manako Pipiria reka kia uriuriia.

• E akapapa i te tumuanga no te atoro anga taki tai i muri mai.

• E manakonako ua atu no runga i te tangata i muri ake i toou akaruke anga.

• E oki viviki atu, penei e tai me kare e rua ra i muri mai, e rauka ai i te aravei atu i tei inangaro maira.

• E tamou ki te manako i taau akakoroanga koia oki kia akamata i tetai apii Pipiria i te kainga.

• E pure e kia akatupu maata mai a Iehova i te inangaro.

[Tutu i te kapi 15]

Kua taangaanga a Paulo i te akakeuanga iaia i mua i te Kavana ko Fesito raua ko te Ariki ko Ageripa