E Tuatua te Katoatoa i te Kaka o Iehova
E Tuatua te Katoatoa i te Kaka o Iehova
“O atu kia Iehova i te kakā e te ririnui. O atu kia Iehova i te kakā e tau ki tona ra ingoa.”—SALAMO 96:7, 8.
1, 2. Noea mai te tumu anga e kia o atu i te akapaapaa anga kia Iehova, e koai ma te raurauia maira kia piri atu ki roto?
KO DAVIDA, e tamaiti na Iese, kua pakari mai ei tamaiti tiaki mamoe i roto i tetai ngai o Betelehema. Mei teaa ra tona akara putuputu anga ki runga i te atea ke o te au rangi etu i roto i te marumaru o te po iaia e tiaki ra i ta tona metua tane anana i roto i taua au ngangaere motutaa o te mamoe! Kare e ekoko anga e, kua maaraara iaia taua au akaraanga marama, te akauruia anga e te vaerua tapu o te Atua, kua atu aia e kua imene i te au tuatua manea o Salamo 19: “Te tuatua nei te au rangi i te kakā o te Atua; e te akakite nei te reva i te angaanga a tona rima. Kua tae ra to ratou aruru ki te pa enua katoa, e ta ratou tuatua ki te kotinga o teianei ao.”—Salamo 19:1, 4.
2 Kare te korero, kare te au tuatua, kare te reo, te akakite ra ta Iehova au rangi umere i angaia i tona kaka, i te au ra ravarai, i te au po ravarai. Kare roa e kore i te au mea angaia i te tuatua i to te Atua kaka, e e mea taakaaka anga te reira i te akamanako anga i teia akakiteanga muteki te aere atura ki roto i te “pa enua katoa” kia kitea mai e tona au tangata katoatoa ra. Inara, kare e rava ua te kite anga muteki o te au mea i angaia. Kua raurauia te au tangata akarongo kia piri atu ki roto ma te reo maata. Kua tuatua mai tetai tata taramo kare te ingoa i akakiteia mai ki te aronga akamori akarongo ma teia au tuatua akauruia e: “O atu kia Iehova i te kakā e te ririnui. O atu kia Iehova i te kakā e tau ki tona ra ingoa.” (Salamo 96:7, 8) Te aronga e pirianga vaitata to ratou kia Iehova te rekareka ra i te akarongo ki taua akoanga. Inara, eaa ra te piri maira ki roto i te o atu anga i te kaka ki te Atua?
3. Eaa ra te au tangata ka o atu ei i te kaka ki te Atua?
3 E maata ua atu te umuumuia ra i te au tuatua ua. Te au tangata Iseraela i to Isaia tuatau kua akakaka i te Atua ma to ratou au vaa, inara ko te maata anga te ngere ra i te tu tika tikai. Na roto ia Isaia, kua karanga atura a Iehova e: “Te akavaitata mai nei teianei aronga iaku i to ratou vaa, e te akameitaki maira to ratou ngutu iaku, tei te atea ke ra to ratou ngakau iaku nei.” (Isaia 29:13) E puapinga kore ua tetai ua atu akapaapaa anga tei tuatuaia e taua au tangata ra. Kia puapingaia, e mea tau kia tupu mai te akapaapaa anga mei roto mai i te ngakau te ki ra i te aroa no Iehova e te kite tika tikai anga i tona kaka takake. Ko Iehova anake Tei Anga. Koia te Mana Katoatoa, te Tuatua Tau Teitei, te roto tikai o te aroa. Koia te tumu o to tatou ora e te Ngateitei tika tikai e Pini Ua Ake te oronga ra te katoatoa te noo ra i te rangi e i runga i te enua nei te kauraroanga. (Apokalupo 4:11; 19:1) Me te irinaki tika tikai nei tatou i teia au mea nei, e akakaka tatou iaia ma to tatou ngakau katoa.
4. Eaa te au ikuikuanga ta Iesu i oronga e ka akapeea i te akakaka anga i te Atua, e akapeea tatou i te akatupu anga i te reira?
4 Kua akakite mai a Iesu Karaiti kia tatou e akapeea i te akakaka anga i te Atua. Te na ko maira aia e: “Ko te mea ïa e akakakāiaʼi taku Metua, kia maata to kotou ua anga; e riro kotou ei pipi naku i reira.” (Ioane 15:8) Akapeea tatou i te uua maata anga i te ua? Te mea mua, na te piri ngakau tae katoa anga ki roto i te tutu aere anga i te “evangelia o te basileia” e i reira na te piri anga ki te au mea katoa i angaia i te ‘akakite anga’ no runga i te ‘au mea tei kore e tau kia akaraia’ ra no te Atua ra. (Mataio 24:14; Roma 1:20) Tei runga ravao, na roto i teia tu nei ka rauka ia tatou katoatoa kia piri atu—te aere tika anga me kare te aere tika kore anga mai—i te akariro anga i te au tangata ra ei pipi ou tei imene maata atu i te akapaapaa anga i te Atua ra ko Iehova. Te rua, e tatanu tatou i te ua tei tatanuia e te vaerua tapu ki roto ia tatou e te aruaru anga i te aru i te au tu maata roa atu o te Atua ra ko Iehova. (Galatia 5:22, 23; Ephesia 5:1; Kolosa 3:10) Tei tupu, te akakaka ra to tatou tu i te au ra ravarai i te Atua.
“Ki te Pa Enua Katoa”
5. E akataka mai e akapeea a Paulo i te akakite maata mai anga i te apainga a te au Kerititiano kia akakaka i te Atua na te akakite anga i to ratou akarongo ki tetai ke.
5 Kua akakite mai a Paulo i roto i tana reta ki to Roma i te apainga a te au Kerititiano kia akakaka i te Atua na te akakite anga i to ratou akarongo ki tetai ke. Te upoko tuatua maata roa atu o Roma koia oki ko te aronga anake ua tei akono i te akarongo i roto ia Iesu Karaiti te ka akaoraia. I roto i te Ro pene 10 o tana reta, kua akaari mai a Paulo e kua tauta ua ana rai te Iseraela kopapa o tona tuatau kia rauka mai tetai turanga tuatua tika na te aru anga i te Ture a Mose, kareka ra na te “Mesia oki [i] akaope i te ture.” No reira, i tuatua ai a Paulo e: “Kia aaki oki to vaa i te Atu ra ia Iesu, e kia akarongo to ngakau e kua akatu te Atua iaia mei te mate maira, ka ora ïa koe.” Mei taua taime mai e i teianei, “kare rava oki e tu ke te ngati Iuda e te Eleni; e takinga-meitaki maata oki to te Atu o te au mea katoatoa nei, i te tangata ravarai e kapiki atu kiaia ra. ‘Ko te kapiki i te ingoa o [“Iehova,” NW] ra, e ora ïa.’”—Roma 10:4, 9-13.
6. Akapeea a Paulo i te taangaanga anga ia Salamo 19:4?
6 No reira a Paulo i ui tau ei e: “Eaa ua ra te tangata e tikaʼi kia kapiki atu kiaia i tei kore i akarongoia e ratou ra? e eaa oki ratou e tikaʼi kia akarongo iaia i tei kore i kitea e ratou ra? e eaa oki ratou e kite ei i te akakite kore?” (Roma 10:14) No Iseraela ra, i tuatua ai a Paulo e: “Kare ra ratou katoatoa i akarongo i te evangelia.” Eaa ra a Iseraela i akarongo kore ei? To ratou ariu kore mai anga no te akarongo kore, kare no te ngere anga i te tuatau. Kua akaari mai a Paulo i teia na te taiku anga ia Salamo 19:4 e te taangaanga anga i te reira ki te angaanga tutu anga Kerititiano kare ki te kite muteki ua o te au mea i angaia. Kua tuatua mai aia e: “Kua kite ïa; ‘Kua tae ra to ratou reo ki te pa enua katoa, e ta ratou tuatua ki te kotinga o teianei ao.’” (Roma 10:16, 18) Ae, noatu e te akakaka ra te au mea anga koreia ia Iehova, kua tutu aere te au Kerititiano o te anere mataiti mua i te tuatua meitaki no te ora ki te au ngai ravarai e i reira kua akapaapaa i te Atua i te “pa enua katoa.” I roto i tana reta ki to Kolosa, kua akataka katoa mai a Paulo e mei teaa ra te atea i te akatotoaia anga te au tuatua meitaki. Kua karanga aia e ka tutu aereia te tuatua meitaki “ki te tangata ravarai i raro ake i teianei rangi.”—Kolosa 1:23.
Au Kite Maroiroi
7. Kia tau ki ta Iesu, eaa te apainga ta te au Kerititiano ka rave?
7 Penei ua ake, kua tata a Paulo i tana reta ki te au tangata o Kolosa mei te 27 mataiti i muri ake i to Iesu Karaiti matenga. I akapeea te angaanga tutu anga i te akatotoa mamaoia anga ki Kolosa i roto i taua tuatau poto ua ra? Kua tupu te reira no te mea e aronga maroiroi te au Kerititiano o te anere mataiti mua, e kua akameitaki a Iehova i to ratou maroiroi. Kua akakite takere ana a Iesu e ka riro tana au pipi ei aronga tutu maroiroi i tona karanga anga e: “E na mua ra te evangelia nei i te akakiteia atu i to te pa enua ravarai e tikaʼi.” (Mareko 13:10) Ki taua totou ra, kua kapiti atu a Iesu i te akauenga tei tataia i roto i te au irava openga o ta Mataio Evangeria: ‘E teianei, ka aere kotou, e akariro i to te pa enua katoa ei pipi; ka bapetizo atu ei ia ratou i te ingoa o te Metua, e no te Tamaiti, e no te vaerua tapu; Ma te apii atu ia ratou, kia akono i te au mea katoa taku i akaue atu kia kotou.’ (Mataio 28:19, 20) I muri ua ake i to Iesu kake anga ki te rangi, kua akamata tana au pipi i te akatupu i taua au tuatua.
8, 9. Kia tau ki ta Angaanga, akapeea te au Kerititiano i te ariu atu anga ki te au akauenga a Iesu?
8 I muri ake i te riringi mai anga i te vaerua tapu i te Penetekote 33 T.N., te apinga mua ta te au pipi tiratiratu a Iesu i rave koia oki kua aere atu ki vao e kua tutu aere, i te akakite anga ki te urupu tangata i Ierusalema “i te tuatua anga mai i te peu taka ke a te Atua.” E meitaki maata ta ratou tutu anga, e “e toru katoa paa tausani” tei papetitoia. Kua rave ua atu te au pipi ma te maroiroi i te akapaapaa i te Atua i te ngai tangata, ma te au tupu anga meitaki.—Angaanga 2:4, 11, 41, 46, 47.
9 Kare i roa ana kua kiteaia mai te au angaanga a taua au Kerititiano e te au arataki akonoanga. Kua taitaia no te tuatua tika anga a Petero raua ko Ioane, kua akaue atu ratou i nga apotetoro e rua kia akamutu i te tutu anga. Kua pau atura nga apotetoro e: “Kare oki matou e tika kia kore e tuatua i ta matou i akara akenei, e ta matou i akarongo akenei.” I muri ake i te tamatakuia anga e te tukuna mai anga, kua oki atu a Petero raua ko Ioane ki to raua au taeake, e kua piri katoatoa mai i te pure anga kia Iehova. Kua pati mataku kore ratou kia Iehova e: “E akamaroiroi mai i to au tavini kia tuatua ua i taau tuatua ma te mataku kore.”—Angaanga 4:13, 20, 29.
10. Eaa te patoianga te akamata maira i te akaari mai iaia uaorai, e akapeea te au Kerititiano mou i te ariu atu anga?
10 Te rotai ra taua pure ki to Iehova anoano, tei kitea mai i tetai manga tuatau i muri mai. Kua opuia te au apotetoro e oti kua tatara temeioia mai e tetai angera. Kua akakite te angera kia ratou e: “Ka aere ki roto i te iero ra tu ei, ka akakite atu ei ki te tangata i te au tuatua ravarai o teianei ora.” (Angaanga 5:18-20) No te mea e kua akarongo te au apotetoro, kua akameitaki ua atu a Iehova ia ratou. No reira, “kare e rā i tukua ia ratou, i te apii anga atu e te tuatua anga atu ia Iesu Mesia, ki roto i te iero ra, e i tera are i tera are.” (Angaanga 5:42) Te taka meitaki ra, e kare i rauka ana i te patoianga pakari i te akamutu i te au pipi a Iesu i te o atu anga i te kaka ki te Atua i te ngai tangata ra.
11. Eaa te tu o te au Kerititiano mua ki te angaanga tutu aere anga?
11 Kare i roa ana kua opuia a Setephano e kua peiia ki te toka kia mate. Kua akatupu tona tamateia anga i te takinga kino pakari i Ierusalema, ko te au pipi pouroa tei maroia kua akapueurikiriki keia ki tetai ngai ko te au apotetoro ra kare. Kua akamaroiroi koreia ainei ratou e te takinga kino? Kare rava. Ka tatau tatou: “Ko taua aronga ra i pueurikiriki ke ra, aere atura e akakite aere i te tuatua e pini rava ake te enua katoa.” (Angaanga 8:1, 4) Kua kitea uaia rai taua maroiroi no te akakite anga i to te Atua kaka. I roto ia Angaanga pene 9, kua tatau ana tatou e ko te Pharisea ko Saula o Tareso, iaia e aaere ra ki Damaseko kia akamata i te takinga kino ki te au pipi a Iesu i reira, kua kite atura i tetai orama o Iesu e kua matapoia. I Damaseko, kua akaora temeio a Anania i to Saula matapo. Eaa ra te apinga mua ta Saula—i rave—tei kitea mai e ko te apotetoro ko Paulo i muri mai? Te karanga ra te tata anga e: “Kua akakite atura aia i reira i te Mesia i roto i te au sunago ra e, ko te Tamaiti aia na te Atua.”—Angaanga 9:20.
Kua Piri mai te Katoatoa ki Roto i te Tutu Anga
12, 13. (a) Kia tau ki te aronga tuatua enua, eaa te akara anga tau no runga i te putuputuanga Kerititiano mua? (e) Akapeea te puka o Angaanga e te au tuatua a Paulo i te akatika anga i te au tuatua a te au tangata tuatua enua?
12 Te akakite ateaia ra e kua piri ana te katoatoa i roto i te putuputuanga Kerititiano mua ki roto i te angaanga tutu anga. O te au Kerititiano i taua tuatau, kua tata a Philip Schaff e: “Te katoaanga o te putuputuanga e taiate mitinari, e te katoatoa o te au tangata e aronga irinaki Kerititiano e mitinari.” (History of the Christian Church) Kua karanga a W. S. Williams e: “Te akakite anga noa ua koia oki ko te au Kerititiano katoatoa i roto i te Ekaretia mua, ko te aronga tikai e apinga aroa akakeu anga pakari [te au apinga aroa a te vaerua], kua tutu aere i te evangeria.” (The Glorious Ministry of the Laity) Kua akakite pakari katoa mai aia e: “Ko te tutu aere anga kare a Iesu Karaiti i akakoro ana e kia riro e na te aronga ma te taoonga teitei anake ua te tika anga no te angaanga orometua.” Kua tata rai a Celsus, e enemi taito no te Akonoanga Kerititiano e: “Te aronga e raverave ra i te uruuru mamoe, te aronga maani tamaka, te aronga rapakau i te kiri, te aronga apii koreia e te aronga kite kore o te au tangata ra, e aronga tutu maroiroi i te evangeria.”
13 Te kitea nei te tika anga o taua tuatua i roto i te tataanga tuatua enua o Angaanga. Ia Penetekote 33 T.N., i muri ake i te riringiia anga mai te vaerua tapu, pouroa te au pipi, te tane e te vaine, kua akakite i te peu taka ke no te Atua ki te ngai tangata. I muri ake i te takinga kino aru mai i te taia angaia a Setephano, pouroa te au Kerititiano tei akapueurikiriki keia ki tetai ngai ke kua akatotoa atea mamao i te tuatua meitaki. I etai 28 mataiti i muri mai, kua tata a Paulo ki te au Kerititiano Epera katoa, kare ki tetai pupu meangiti ua no te orometua, i te tuatua anga aia e: “E teianei e na ko tatou iaia ra i te apai i te atinga ra, i te akameitaki i te Atua, eiaa e tivata, koia oki ta te vaa nei, i te akapaatu anga i tona ingoa.” (Ebera 13:15) I te akataka anga i tona uaorai manako no te angaanga tutu anga, kua karanga a Paulo e: “Tuatua ua rai au i te evangelia, kare oku e akatietie anga: kare oki au e tika kia kore: e ae oki toku kia kore au e tutu i te evangelia!” (1 Korinetia 9:16) Te taka meitaki ra, kua manako rai te au Kerititiano tiratiratu katoatoa o te anere mataiti mei te reira te tu.
14. Eaa te pirianga i rotopu i te akarongo e te tutu anga?
14 E tikai, ka piri rai tetai Kerititiano tika tikai ki roto i te angaanga tutu anga no te mea te kapiti tikaia ra ki te akarongo. I na Paulo ei: “Te ngakau oki to te tangata nei e akarongo, e kia rauka atu te tuatua-tika: ko te vaa oki tei aaki te tuatua e kia rauka atu te ora.” (Roma 10:10) E pupu meangiti ua ainei i roto i te putuputuanga—mei tetai pupu orometua rai—te akono ra i te akarongo e i reira tei ia ratou te apainga i te tutu aere? Kare rava! Pouroa te au Kerititiano mou te tatanu ra i tetai akarongo ketaketa i roto i te Atu ko Iesu Karaiti e te akakeuia ra kia rave i tetai akakiteanga i te ngai tangata no taua akarongo ra ki tetai papaki. Me kare ra, kua mate to ratou akarongo. (Iakobo 2:26) No te mea e kua akaari te au Kerititiano tiratiratu katoatoa ra i te anere mataiti o to tatou Tuatau Noa Nei i to ratou akarongo na roto i teia tu nei, kua rongoia tetai aoa maata no te akapaapaa anga i te ingoa o Iehova.
15, 16. E oronga mai i te au akaraanga te akaari maira e te tere ua atura te angaanga tutu anga noatu te au manamanata.
15 I roto i te anere mataiti mua, kua akameitaki a Iehova i tona iti tangata ma te tupu anga noatu te au manamanata i roto e i vao ake i te putuputuanga. Ei akaraanga, kua akakite mai a Angaanga pene 6 i tetai taumaro anga i rotopu i te aronga taui ou o te aronga reo Epera e te aronga reo Ereni. Na te au apotetoro i akono i te manamanata. Tei tupu mai, ka tatau tatou: “Tupu atura te tuatua a te Atua; e maata rava atura oki te au pipi i Ierusalema; e manganui oki to te kau taunga i akarongo i te tuatua.”—Angaanga 6:7.
16 I muri mai, kua tupu mai te au taitaia poritiki i rotopu i te Ariki ko Heroda Ageripa o Iudea, e te au tangata o Turia e to Sidona. Kua rave taua au tangata ra o taua au oire ra i te au pati anga akareka anga no te au, e kua pau atura a Heroda na te oronga anga i tetai tuatua ki te katoatoa. Kua akamata te urupu tangata i te kapiki mai: “E reo ïa no te Atua, kare ïa i to te tangata.” I reira rai, kua ta te angera a Iehova ia Heroda Ageripa, kua mate iora aia “no te mea kare aia i oronga atu i te kakā ki te Atua ra.” (Angaanga 12:20-23) Mei teaa te poitirere ki taua aronga ra tei manakonako ana i roto i te au tutara tangata ra! (Salamo 146:3, 4) Inara, te au Kerititiano, kua rave ua i te akakaka anga ia Iehova. No reira, “tupu atura oki te tuatua a te Atua, e pararauare rava atura” noatu taua marikonga kore poritiki.—Angaanga 12:24.
I Taua Taime ra e i Teianei
17. I te anere mataiti mua, eaa ta te au numero maata o te au tangata te piri maira ka rave?
17 Ae, to roto i te putuputuanga Kerititiano i te ao katoa i te anere mataiti mua e aronga akapaapaa maroiroi i te Atua ra ko Iehova. Pouroa te au Kerititiano tiratiratu kua piri atu ki roto i te akatotoa anga i te tuatua meitaki. Kua aravei etai i te aronga te akarongo maira e, mei ta Iesu i karanga ana, kua apii atura ia ratou kia akarongo ki te au mea pouroa tana i akaue mai. (Mataio 28:19, 20) Tei rauka mai kua tupu te putuputuanga, e e maata ua atu te au tangata tei piri ki te Ariki ko Davida i taito i te o atu anga i te akapaapaa anga kia Iehova. Pouroa kua akakite i te au tuatua akauruia: “Ka akameitaki rai au ia koe, e [“Iehova,” NW] ra, e taku Atua, ma toku ngakau katoa ra; e akakakā rai au i to ingoa e tuatau ua atu. Kua maata oki toou aroa iaku.”—Salamo 86:12, 13.
18. (a) Eaa te tuke tei kitea i rotopu i te putuputuanga Kerititiano o te anere mataiti mua e ia Kerititome i teia tuatau? (e) Eaa te ka akamanakoia i roto i te atikara e aru mai nei?
18 I te akamanako anga i teia, e manako akakeu anga te au tuatua a te poropeta apii ko Allison A. Trites. I te akaaite anga ia Kerititome o teia tuatau ki te Akonoanga Kerititiano o te anere mataiti mua, kua tuatua mai aia e: “Tei matauia kua tupu mai te au ekaretia o teia tuatau na te tupu anga anauia (me akariro te tamariki i roto i tetai ngutuare akonoanga o te reira ngai i tetai iki anga nana uaorai no te akarongo) me kare na te tupu anga aere ke atu (me aere ke atu tetai tangata ou ei mema ra ki tetai ekaretia ke o te reira ngai). Inara, i roto ia Angaanga, tei tupu mai e tupu anga taui anga, no te mea koi akamata ua akenei te ekaretia i tana angaanga.” Ko te aiteanga ainei o te reira e kare te Akonoanga Kerititiano mou e tupu akaou mei te tu rai ta Iesu i karanga ana e ka tupu? Kare rava. Te maroiroi ra te au Kerititiano mou i teia tuatau i te o atu anga i te akapaapaa anga i te Atua i te ngai tangata mei te au Kerititiano i te anere mataiti mua ra. Ka kite tatou i teia i roto i te atikara e aru mai nei.
Ka Rauka Ainei ia Koe te Akataka?
• Na roto i teea au tu e akakaka ei tatou i te Atua?
• Eaa te tuatua ta Paulo i rave ia Salamo 19:4?
• Eaa te pirianga i rotopu i te akarongo e te tutu anga?
• Eaa tei kite maataia no runga i te putuputuanga Kerititiano o te anere mataiti mua?
[Au Uianga Apii]
[Tutu i te kapi 8, 9]
Te akakite putuputu ra te au rangi i to Iehova kaka
[Akameitakianga]
Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin
[Au Tutu i te kapi 10]
E piri anga vaitata to te angaanga tutu anga e te pure