Te Akonoanga​—E Mana Anga Ainei no te Meitaki me Kore no te Kino?

“TE AKAMEITAKI nei au i te Akonoanga Kerititiano, e no reira, te irinaki nei au, e kia akameitaki katoa rai teianei ao ta tatou e noo nei no te 2000 mataiti i topa.”​—Tuatua mua, Two Thousand Years​—The First Millennium: The Birth of Christianity to the Crusades.

No ko mai taua tuatua no te “Akonoanga Kerititiano” i te tangata Engarani tata e te akakitekite ko Melvyn Bragg. Te akaata ra tana au tuatua i te au manako o te au mirioni ua atu o te au tangata i runga i te enua nei te manako ra i tetai akameitaki anga maata aiteite e te tiratiratu ki ta tetai akonoanga me kore i tetai ua atu. Kua irinaki ratou e kua riro te akonoanga ei mana anga ririnui no te meitaki i roto i to ratou oraanga. Ei akaraanga, kua karanga tetai tangata tata e ko te Islam “kua akauruia e tetai tupu anga maata o te tangata . . . [kua] akameitakiia te katoa anga o te ao.”

Tuanga a te Akonoanga​—E Meitaki Ainei me Kore e Kino?

Inara, te au tuatua a Bragg te aru maira, kua akatupu i tetai uianga pakari me kua riro te akonoanga tei matauia ra e ei mana anga tikai no te meitaki. Kua akakite mai aia: “Kia oronga katoa mai oki te Akonoanga Kerititiano i tetai akamaramaanga kiaku.” Eaa tana e inangaro ra kia akamaramaia mai? “No te taumaro anga oki, te ravenga kino, te takinokino anga i te tangata e te kamakura akakoroia tei akataka maata katoa mai i tona ‘tuatua enua,’” i nana ai.

E manganui te ka karanga mai e ko te taumaro anga, te ravenga kino, te takinokino anga i te tangata, e te kamakura akakoroia kua akairo maata mai i te au akonoanga o te ao i roto i te tuatua enua. To ratou manako koia oki te akatupu ua maira te akonoanga ei oronga apinga ua na te au tangata​—i raro ake i tona akaraanga akavare no te tu tika-meitaki e te tu tapu, te tika anga oki kua ki te reira i te au pikikaa. (Mataio 23:27, 28) “Ko te manako maata atu i roto i ta tatou au puka koia oki e puapinga takake te akonoanga ei pirianga ma te tupu anga o te tangata,” i karanga ai A Rationalist Encyclopædia. “E kua akapapu pakariia mai taua tuatua ra e e pikikaa e te au tika anga o te tuatua enua,” i karanga ai te reira.

E tatau i tetai nuti pepa i teia tuatau, e ka kite koe i te au akaraanga ope kore a te au arataki akonoanga tei tutu aere i te aroa, te au, e te tangi aroa inara te akamura maira i te ai no te makitakita e te kapiki anga i te ingoa o te Atua kia akatika mai i ta ratou au kaitamaki anga kino. No reira te au tangata e manganui i manako putuputu tikai ei i te akonoanga ei mana kino tikai i roto i te oraanga!

Ka Meitaki Ua Atu Ainei me Kare e Akonoanga?

Kua taopenga katoa etai, mei te tangata Engarani apiipii rai ko Bertrand Russell, e e mea meitaki i te openga ra “[kia] akakoreia atu te au tu ravarai o te irinaki anga akonoanga.” I roto i to ratou  manako, me akaateaia atu te akonoanga ko te pauanga openga anakeia ki te au manamanata katoatoa o te tangata. Inara, penei ka iki ratou i te akangaropoina, e ko te aronga tei kopae ke i te akonoanga ka akatupu mai i te makitakita maata e te akakoromaki kore i to te aronga e turu ra i te reira. Te akamaara maira te vaine tata akonoanga ko Karen Armstrong kia tatou e: “I tetai ua atu tu, kua akaari mai te Orokoti e ko tetai manako anga akonoanga [ka] riro ei mea kino pakari i tetai ua atu tamaki anga tapu no te akonoanga.”​—The Battle for God​—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam.

No reira e mana anga tikai ainei te akonoanga no te meitaki, me kare, te tika anga, ko te tumu angaia no te au manamanata o te tangata? Ko te pau ainei ia ki taua au manamanata e kia akaatea pouroaia te akonoanga? E akamanako ana e eaa ta te Pipiria e karanga ra no runga i teia i roto i te atikara te aru maira. Penei ka riro te pau anga ei mea poitirere kia koe.