Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Aberahama Raua ko Sara—Ka Rauka ia Koe i te Aru i to Raua Akarongo!

Aberahama Raua ko Sara—Ka Rauka ia Koe i te Aru i to Raua Akarongo!

Aberahama Raua ko Sara​—Ka Rauka ia Koe i te Aru i to Raua Akarongo!

KUA kapikiia aia e ko “te metua o te aronga ravarai tei akarongo ra.” (Roma 4:11NW) Kua rauka katoa tana vaine akaperepere i taua tu ra. (Ebera 11:11) Ko te pateriareka mataku i te Atua ko Aberahama raua ko tana vaine tau, ko Sara te reira. Eaa ra raua i riro ei ei nga akaraanga meitaki no te akarongo? Eaa ra etai o te au timataanga ta raua i akakoromaki? E eaa te puapinga o to raua tua oraanga kia tatou?

Kua akaari a Aberahama i te akarongo i te akaue anga te Atua iaia kia akaruke i tona kainga. Kua tuatua a Iehova e: “E aere ke mai koe i to enua na, e toou kopu-tangata, e te ngutuare o toou metua, ki te enua taku e akakite atu kia koe na.” (Genese 12:1) Kua akarongo te pateriareka tiratiratu, no te mea kua akakiteia mai kia tatou: “No te akarongo i akono ei Aberahama, ka tuatuaia mai ei aia e, e aere ki tetai enua e rauka mai iaia a muri atu ei tuanga; e aere atura aia ma te kite kore i taua enua i aereia e ia ra.” (Ebera 11:8) E akamanako ana e eaa tei o mai i taua neke anga ra.

Kua noo a Aberahama i Ura, i te tua apatonga o Iraki i teianei. E ngai rongonui a Ura i Mesopotamia tei okooko ana ki te au enua o Te Ava Peresia e penei te O o Indus. Ko Sir Leonard Woolley, tei akaaere i te keri anga akapapa meitakiia o Ura, kua tou mai e i to Aberahama tuatau kua patuia te maataanga o te au are i reira ki te piriki, ma te auvaro paratiia e kua peni teateaia. Ei akaraanga, ko te are o tetai tangata puapinga maata e are rua taua tei patuia te paepae i rotopu. Kua noo te aronga ngutuare e te au manuiri ki te taua i raro. I te taua mua, e porotito rakau tetai tei takapini i te patu, te oronga anga i te mataara ki te au pia tei akonoia no te pamiri kia taangaanga. I te mea e e 10 ki te 20 o te reira pia, ko taua au tu ngai nooanga ra e “ateatea tikai e te oronga maira i te tikaanga maata no tetai oraanga tau, te mareka ua e kia akaaiteia ki te turanga o te Itinga, e manea tikai,” i karanga ei a Woolley. No ratou te “au are tei kite mua ia no tetai iti tangata marama e tei akamerengo i te au umuumuanga o tetai turanga oraanga teitei tei akatupuia i te oire maata.” Me kua akaruke a Aberahama raua ko Sara i taua tu kainga ra ma te manakonakoanga kia noo ki roto i te au puakapa, kua rave raua i te au atinga maata i te akarongo kia Iehova.

I te neke mua anga kua apai a Aberahama i tona pamiri ki Harana, e oire maata i Mesopotamia apatonga, e aere atu i reira ki Kanaana. Ko te mamao oki no etai 1,600 kiro mita​—kare i te mea ngoie ua i te neke anga no tetai nga tokorua ruaine! I te akaruke anga ia Harana, e 75 o Aberahama mataiti i te pakari e e 65 o Sara.​—Genese 12:4.

Akapeea ra a Sara i te akamanako anga i te akakite anga mai a Aberahama e ka akaruke raua ia Ura? Penei kua riro ei manamanata kiaia i te akaruke anga i te tu tinamou o tetai kainga mareka ua, te neke anga ki tetai enua kite koreia e penei e te kino, e te ariki anga i tetai turanga akaaka mai no te oraanga. Kareka ra, kua kauraro a Sara, i te akamanakoanga ia Aberahama e ko tona “atu.” (1 Petero 3:5, 6) Kua manako tetai aronga kite i teia akakiteanga o to Sara “tu akangateitei e tona tu kiaia, tei matauia,” ei akapapuanga no te “tu matauia tikai o te manako e te manako ngakau.” Inara i runga roa, kua irinaki a Sara ki roto ia Iehova. Kua riro tona kauraroanga e te akarongo ei akaraanga meitaki no te au vaine Kerititiano.

E tika, kia akarongo kia Iehova kare tatou e patiia ana kia akaruke i to tatou kainga, noatu rai e kua akaruke etai aronga tutu evangeria tamou i to ratou ipukarea e rauka ai i te tutu aere i te evangeria i tetai enua ke mai. Noatu e kiea te ngai e tavini ra tatou i te Atua, kia tuku ua tatou i te au inangaro pae vaerua te apinga mua i te oraanga, ka akono aia i to tatou au umuumuanga.​—Mataio 6:25-33.

Kare a Sara kare rai a Aberahama i tataraara i ta raua ikianga i rave. “Naringa [raua] i anoano maata i taua enua no reira mai ra, e tika ua ia [raua] kia oki,” i karanga ei te apotetoro ko Paulo. Inara kare raua i oki ana. Papu e ko Iehova “tei tutaki mai i te aronga i kimi tikai iaia,” kua akono raua i te akarongo ki roto i tana au taputouanga. Kia pera katoa rai tatou me ka rave tamou uatu rai tatou i te oronga i te akamorianga ma te ngakau katoa kia Iehova.​—Ebera 11:6, 15, 16.

Au Apinga Nui Pae Vaerua e te Pae Kopapa

I muri ake i to Aberahama tae anga ki Kanaana, kua akakite te Atua kiaia: “Ka oronga au i teianei enua no toou ra uanga.” Kua ariki a Aberahama na te patu anga i tetai atarau kia Iehova e na te tautopa anga “i te ingoa o Iehova.” (Genese 12:7, 8) Na Iehova i maani kia apinganui a Aberahama, e kua manganui te aronga i roto i tona puakapa. I te mea e kua akaputuputu aia i tetai taime e 318 au tane i apiiia ra, au tavini tei anau i tona ngutuare tangata, kua tamanakoia mai e ko te “katoaanga o tona pupu kua tere roa atu te numero i te tauatini e ara.” Noatu e eaa te tumu, kua manako te tangata iaia e ‘rangatira o te Atua.’​—Genese 13:2; 14:14; 23:6.

Kua rave a Aberahama i te aratakianga i te akamori, apii anga i te aronga i roto i tona ngutuare tangata kia ‘akono ratou i te tuatua a Iehova, i te rave anga i te tuatua-tika e te tuatua tau.’ (Genese 18:19) Ka rauka i te au upoko o te ngutuare tangata Kerititiano o teia tuatau te akamaroiroianga mei to Aberahama akaraanga ei tangata tei autu i te apii anga i te au mema o tona ngutuare kia irinaki ki runga ia Iehova e kia akono na roto i te mataara tuatua tika. Kare i te mea poitirere i reira e kua irinaki te tavini vaine Aiphiti o Sara ko Hagara, te tavini pakari roa atu o te pateriareka, e te tamaiti a Aberahama ko Isaaka ki runga i te Atua ko Iehova.—Genese 16:5, 13; 24:10-14; 25:21.

Kua Kimi a Aberahama i te Au

Kua akaari mai te au tupu anga i roto i to Aberahama oraanga e e tu tangata akono to Aberahama i te Atua. I ta te akatika ua atu i te tauetono kia tupu uatu rai i rotopu i tana au tiaki e te aronga a tona nepeu ko Lota, kua tuatua atu ra a Aberahama e kia akatakake i to raua au puakapa e kua pati atu i te tangata mapu ko Lota kia iki i te enua tana i inangaro. E tangata akatupu au a Aberahama.​—Genese 13:5-13.

Me ka iki ake tatou i rotopu i te maro anga ki ta tatou tikaanga me kore kia tuku ua kia akatinamouia te au, penei ka akara tatou e kare a Iehova i akatika ana kia ngere a Aberahama no te mea kua akaari aia i te akamanakoanga no Lota. Tei tuke ra, i muri akera kua taputou te Atua kia Aberahama e tana uanga i te au enua katoa ta Aberahama ka kite i te au ngai ravarai. (Genese13:14-17) “E ao to tei akamoeau,” i tuatua ei a Iesu, “e karangaia ratou e tamariki na te Atua.”​—Mataio 5:9.

Koai te ka Riro ei Tuanga na Aberahama?

Noatu te au taputou no tetai uanga, kua noo pa ua a Sara. Kua oronga a Aberahama i teia manako kia Iehova. Ka peke ainei ki tona tavini ko Eliezera te au apinga katoatoa nana ra? Kare, no te mea kua karanga a Iehova: “Kare taau tuanga e riro iaia; ko tetai ra, no roto i toou uaorai kopu, ka riro iaia taau tuanga.”​—Genese 15:1-4.

Noatu rai kare e tamariki, kua taitaia a Sara e 75 mataiti i te pakari e kare e manakonakoanga no te nui mai anga. E no reira, kua tuatua aia kia Aberahama: “Kare akenei i tika ia Iehova kia anau tamariki au; teia taku tuatua kia koe, e aere atu koe ki toku tavini vaine nei.” I reira kua apai a Aberahama ia Hagara ko te rua ia o te vaine, kua piri atu kiaia, e kua nui mai aia. I te taime roa i kite ei a Hagara e kua nui aia, kua akamata aia i te akavaavaa i tona pu vaine. Kua kopekope pakari a Sara kia Aberahama e kua taakama ia Hagara, te akatupu anga i te tavini vaine kia oro.​—Genese16:1-6.

Kua akono a Aberahama raua ko Sara ma te akarongo meitaki, aru anga i tetai mataara tei rotai ki te au raveanga arikiia o to raua tuatau ra. Inara, kare e ko ta Iehova mataara te reira i te akatupu anga mai i te uanga a Aberahama. Penei ka akataka mai ta tatou peu e ka tau tetai au angaanga i raro i tetai au turanga tukeke, inara kare te aiteanga tikai e te akatika maira a Iehova. Penei e tuke takiri tana akaraanga i to tatou turanga. No reira, ka umuumuia tatou kia kimi i ta te Atua aratakianga, te pure anga e kia akaari mai aia i te mataara ka inangaro aia ia tatou kia aru.​—Salamo 25:4, 5; 143:8, 10.

Kare e Apinga e “Kore e Tika ia Iehova”

I te openga iora, kua anau mai a Hagara i tetai tamaroa na Aberahama ko Isemaela te ingoa. Inara, kare e koia te Uanga taputouia. Koia uaorai ko Sara te ka anau i taua tuanga ra, noatu i tona ruaine anga.​—Genese17:15, 16.

I to te Atua akataka anga e ka anau a Sara i tetai tamaroa ki tana tane, “kua tipapa iorā Aberahama i raro te mata, kua kata iora, na ko akera i roto i tona ngakau, E anau ainei ta tei anere tona mataiti [i te] tamaiti; e ka anau ainei a Sara, ko tei tae ki te iva o te ngauru anga o tona mataiti?” (Genese 17:17) Na te tuatua akaou anga a tetai angera i taua akakiteanga ra e kua akarongo mai a Sara kua akatupu katoa iaia kia ‘kata iorā ki roto iaia uaorai.’ Inara kare e apinga e “kore e tika ia Iehova.” Ka rauka ia tatou i te akarongo e ka rauka ua iaia i te rave i tetai uatu apinga tana e akakoro.​—Genese 18:12-14.

“No te akarongo i raukaʼi ia Sara te maroiroi i to ei ra, e anau maira tana tamaiti, ope uaʼi tona tuatau tikai, no te mea i manako aia e, e tuatua-mou tana ta tei tuatua maira.” (Ebera 11:11) I muri akera, kua anau a Sara ia Isaaka, te aiteanga o tona ingoa e “Kataanga.”

Irinakianga Tikai i ta te Atua Au Taputou

Kua akataka a Iehova ia Isaaka e ko te tuanga roa te tapapa angaia. (Genese 21:12) E no reira kua poitirere a Aberahama i te patianga o te Atua kiaia kia akaatinga i tana tamaiti. Noatu rai, e au tumu meitaki ta Aberahama kia irinaki tikai i te Atua. Kare ainei ka rauka ia Iehova i te akatu mai ia Isaaka mei te mate mai? (Ebera 11:17-19) Kare ainei te Atua i te ngai mua i akapapu mai i tona mana na te akaora anga na roto i te temeio i te mana anau akaou anga o Aberahama raua ko Sara e rauka ai i te akatupu i te anau anga o Isaaka? Kua papu i to te Atua kite i te akatupu i Tana au taputou, kua papa ua a Aberahama i te akarongo. E tika, kua araiia aia mei te ta anga tikai i tana tamaiti. (Genese 22:1-14) Kareka ra, te tuanga ta Aberahama i rave i roto i teia tu kua tauturu ia tatou i te kite mei teaa te ngata i te Atua ko Iehova ‘i te oronga anga mai i tana Tamaiti anau tai, kia kore e mate te akarongo iaia, kia rauka ra te ora mutu kore.’​—Ioane 3:16; Mataio 20:28.

Kua riro te akarongo ki roto i te Atua i te akataka kia Aberahama e kare e rauka i te tuanga ki ta Iehova au taputou i te akaipoipo i tetai tangata akamori pikikaa i te enua o Kanaana. Akapeea ra tetai metua mataku Atua i te akatika anga i te akaipoipoanga o tana tamaiti ki tetai tangata e kare e tavini ana ia Iehova? Kua kimi i reira a Aberahama i tetai vaine tau na Isaaka no roto mai i tona kopu tangata i Mesopotamia, tere atu i te 800 kiro mita te mamao. Kua akameitaki a Iehova i taua akakoroanga na te akaari anga e ko Rebeka tana vaine i iki kia riro mai ei vaine akaipoipo na Isaaka e te tupuna vaine o te Mesia. Ae, kua “akameitaki ana oki a Iehova ia Aberahama i te au mea katoa ra.”​—Genese 24:1-67; Mataio 1:1, 2.

Akameitakianga ki to te Pa Enua Katoa

E akaraanga meitaki a Aberahama e Sara i te tamou marie anga i te au timataanga e i te akonoanga i te akarongo ki roto i ta te Atua au taputou. E tau ta te akatupuanga o taua au taputou ki runga i te manakonako anga mutu kore a te tangata nei, no te mea kua akapapu a Iehova kia Aberahama e: “Ka meitaki te pa enua katoa o te ao nei i toou ra uanga; ko koe i akarongo mai i toku reo nei.”​—Genese 22:18.

Kareka ra, e nga tangata apa ua a Aberahama raua ko Sara, mei ia tatou rai. Inara, i te akataka meitaki anga mai kia raua i to te Atua anoano, kua viviki raua i te aru i te reira​—noatu e eaa te pou anga. No reira kua akamaaraia a Aberahama “e oa no [Iehova]” e Sara ei “vaine tapu i irinaki i te Atua.” (Iakobo 2:23; 1 Petero 3:5) Na te aruaru anga i te aru i te akarongo o Aberahama e Sara, ka rauka katoa ia tatou te rekareka i te pirianga akaperepereia ma te Atua. Ka puapinga katoaia tatou mei te au taputou akaperepere ta Iehova i akono kia Aberahama.​—Genese 17:7.

[Tutu i te kapi 26]

No to raua akarongo, kua akameitaki a Iehova ia Aberahama raua ko Sara ma tetai tamaiti tamaroa i to raua ruaine anga

[Tutu i te kapi 28]

Kua tauturu te akaraanga o Aberahama ia tatou i te akara i te aiteanga i te akatika anga a Iehova i tana Tamaiti anau tai kia mate