Au Manako Maata mei te Puka o Levitiku
E Mea Ora te Tuatua a Iehova
Au Manako Maata mei te Puka o Levitiku
KARE i topa ake tetai mataiti te rangatiraia anga mai te au Iseraela mei te tu tuikaa i Aiphiti. Kua akapapaia i teianei i roto i tetai iti tangata ou, te aere atura ratou i to ratou aere anga ki te enua o Kanaana. To Iehova akakoroanga koia oki kia noo tetai iti tangata tapu ki reira. Inara, e viivii tikai te tu o te oraanga e te au ravenga akonoanga a te ngati Kanaana. No reira kua oronga te Atua mou ra ki te putuputuanga o Iseraela i te au ture te ka akatakake mai i te reira no tana angaanga. Kua tataia teia i roto i te puka Pipiria o Levitiku. Kua tataia e te peroveta ko Mose i roto i te metepara i Sinai, i te akaraanga i te 1512 M.T.N., te kapi ra taua puka ra e okotai ua marama. (Exodo 40:17; Numero 1:1-3) Kua raurau putuputu atu a Iehova i tona aronga akamori kia tapu.—Levitiku 11:44; 19:2; 20:7, 26.
Kare te Au Kite o Iehova i teia tuatau i raro ake i te Ture tei orongaia e te Atua na roto ia Mose. Na te matenga o Iesu Karaiti i akakore i te reira Ture. (Roma 6:14; Ephesia 2:11-16) Inara, te au ture tei kitea i roto ia Levitiku ka puapingaia tatou, i te apii maata mai anga ia tatou no runga i te akamori i to tatou Atua, ko Iehova.
TE AU ORONGA ANGA TAPU—ORONGA UA E TE AKAUEIA
Ko etai o te au oronga anga e te au atinga a te Ture e mea oronga ua, kareka ra tetai e mea akaueia. Te atinga karakaratio, ei akaraanga, e mea oronga ua. Kua orongaia ki te Atua ma tona ki katoa, mei ia Iesu Karaiti i te oronga puareinga anga e te katoa anga i tona oraanga ei atinga oko. Kua tuaia te atinga au tei oronga uaia. Ko tetai tuanga o te reira kua orongaia ki te Atua i runga i te atarau, ko tetai tuanga ake na te taunga i kai, e ko tetai atu na tei oronga maira. Aiteite katoa oki, no te au Kerititiano akatainuia, te Akamaaraanga o to Karaiti matenga e kaikai kapipiti anga.—1 Korinetia 10:16-22.
Te tarangaara e te tutakiangaara e mea akaueia. Te mea mua kia akakoreia no te au ara tei raveia ma te kite kore, me kore kare i akakoroia. Ko te rua e akamerengo anga i te Atua me kua aatiia te tika, me kore kua akaoki akaou mai i tetai au tikaanga no te tangata rave i te tarevake tei tataraara—me kare no nga mea roa rai. E au atinga kai katoa oki tetai tei orongaia ei akakite i to Iehova tu oronga maata ua. E akamanako anga teia au tumu katoatoa nei kia tatou no te mea te au atinga tei akaueia i raro ake i te Ture koreromotu ra te tou ra kia Iesu Karaiti e tona atinga me kare ki te au puapinga tei tae maira mei reira mai.—Ebera 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.
Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:
2:11, 12—Eaa ra a Iehova i kore ei e ariki i te meri “ei atinga ai”? Kare te meri i tuatuaia i konei te taikuia ra ki to te rango. Noatu e kare i akatikaia mai “ei atinga ai,” kua kapitiia maira te reira i roto “i te popo . . . tei tupu katoa i te kainga ra.” (2 Paraleipomeno 31:5) Ko teia meri nei i te akaraanga e oru, me kore e vai, no te au ua rakau. I te mea e ka rauka i te akaopueia, kare i reira e tau ei atinga ki runga i te atarau.
2:13—No teaa ra i orongaia ai te tai ma te “au atinga ravarai”? Kare teia i raveia kia akameitaki mai i te reka o te au atinga. Takapini i te ao, kua raveia te tai ei apinga akono. Penei kua orongaia ei au atinga no te mea te akatutu maira te reira i te rangatira anga mei te kino e te pe.
Au Apiianga no Tatou:
3:17. I te mea e te manakoia ra te matu e ko te tuanga meitaki roa me kore ko te ngai puapinga roa atu, ko te ture akakore i te kai i te reira te akamou ra ki runga i to Iseraela e ko te tuanga meitaki ra na Iehova ia. (Genese 45:18) Te akamaara maira teia ia tatou e e mea tika kia oronga tatou i ta tatou mea meitaki roa kia Iehova.—Maseli 3:9, 10; Kolosa 3:23, 24.
7:26, 27. Auraka to Iseraela ra e kai i te toto. I to te Atua ra manako, te akatutu maira te toto i te ora. “Tei te toto oki te ora e oraʼi te au mea katoa ra,” i karanga ai a Levitiku 17:11. Te kore anga e kai i te toto te vaira ko te turanga ia no te aronga akamori mou i teia tuatau.—Angaanga 15:28, 29.
KUA AKANOOIA TE TAOONGA TAUNGA TAPU
Kua orongaia kiaai ma te apainga no te akono anga i te au angaanga te kapitiia maira te au atinga e te au oronga anga? Kua orongaia te reira ki te kau taunga. Mei ta te Atua i akaue maira, kua rave a Mose i tetai ravenga taoonga no Aarona, te taunga maata, e no tana tamaroa toko a ra, kia riro mai ei kau taunga i raro ake iaia. I te akaraanga kua raveia te ravenga e itu ra, e kua akamata i reira te kau taunga i te angaanga i tera mai ra.
Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:
9:9—Eaa te aiteanga no runga i te riringi anga i te toto i te tumu o te atarau e te tuku anga i te reira ki runga i tetai au apinga tukeke ra? Te akaari maira teia e kua ariki a Iehova i te toto no te au akakoroanga tapokiangaara. Kua akatumuia te akapapaanga tapokiangaara katoa ki runga i te toto. “E kare e rainga te mea i kore i tamāia i te toto i ta te ture ra,” i tata mai ei te apotetoro ko Paulo, “e kare e toto i akataeia ra, kare rava e matara anga o te ara.”—Ebera 9:22.
10:1, 2—Penei e eaa tei kapitiia ki roto i te ara o ta Aarona nga tamaroa ko Nadaba raua ko Abihu? I muri poto ua ake i te rave anga a Nadaba raua ko Abihu i te au tu tau kore i te rave anga i ta raua au angaanga taunga ra, kua tureia e Iehova te kau taunga i te inu i te uaina me kare i te kava akakona ia ratou e rave ra i te angaanga i te puakapa. (Levitiku 10:9) Te akakite maira teia e penei tei raro ake ta Aarona nga tamaroa i te mana o te kava i te atianga te akamanakoia ra i konei. Inara, te tumu tikai i mate ei raua e no te oronga anga raua i te “ai noa ra . . . i tei kore i akaueia mai e [Iehova ra].”
Au Apiianga no Tatou:
10:1, 2. E mea tika kia aru te au tavini tau o Iehova i teia tuatau i te au umuumuanga tu-Atua. Tei runga ravao, e mea tau e auraka ratou e ngakau parau ia ratou e akono ra i ta ratou au apainga.
10:9. Auraka tatou e rave i te au angaanga orongaia mai e te Atua me tei raro ake i te mana o te au kava akakona anga.
TE ANOANOIA RA TE VIIVII KORE NO TE AKAMORI TAPU
Te au ture no te kai no runga i te viivii kore e te viivii kua puapingaia to Iseraela i roto i nga mataara e rua. Kua paruru teia au ture ia ratou kia kore e makiia i te au mero kino e kua akaketaketa oki i te arai i rotopu ia ratou e te au tangata o te pa enua takapini ra. Ko etai atu au ture no runga i te viivii mei te au kopapa mate ra, te tamaanga i te au vaine i muri ake i te anau anga, te au akono anga tei kapiti atura ki te repera, e te tu viivii tei tupu mai no te tae anga mei nga mero no te ainga o te tane e te vaine. Na te kau taunga e akono i te au tumu no runga i te mea viivii tei tuia e te aronga takitai.
Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:
12:2, 5—Eaa ra te anauanga i te tamaiti i akariro ei i te vaine kia “viivii”? Kua angaia te au mero no te anauanga tamariki ei akatupu mai i te oraanga tangata apa kore ua. Tera ra, no te mea kua tu te tangata i te ara, tei tupu mai ko te tu tau kore e te ki i te ara ei tuanga no te uanga tangata. Ko te tuatau poto ua o te tu ‘viivii’ no runga i te anauanga tamariki, e pera katoa te maki vaine e te opi tae ua, te akamaaraara maira i te tu ara tei akatuangaia mai. (Levitiku 15:16-24; Salamo 51:5; Roma 5:12) Te au ture tamaanga tei umuumuia ra te tauturu ra i to Iseraela kia ariki i tei anoanoia no tetai atinga oko ei tapoki anga i to te au tangata tu ara e te akaoki mai anga i te tu apa kore ua no te tangata nei. No reira kua riro mai te Ture ko to ratou ‘arataki ki te Mesia.’—Galatia 3:24.
15:16-18—Eaa ra te “opî taʼe ua” tei taikuia mai i roto i teia au irava? I te akaraanga te taiku maira teia ki tetai tae ua anga i te po e pera katoa ki te au pirianga ainga akaipoipo.
Au Apiianga no Tatou:
11:45. E Atua tapu a Iehova e te umuumu maira i te aronga tei akono i te tavinianga tapu kiaia ra e kia tapu. E mea tau kia aruaru ratou i te tu tapu e kia vai ma i te pae kopapa e te pae vaerua.—2 Korinetia 7:1; 1 Petero 1:15, 16.
12:8. Kua akatika a Iehova i te putaua kia oronga i te au manu kare ra i te mamoe tutaki maata ra ei oronga atinga anga. Te manako maira aia i te putaua.
KA TAU KIA VAI TAMOUIA TE TU TAPU
Ko te au atinga puapinga rava no te au ara kua raveia i te Ra o te Tapokiangaara. Kua orongaia te toa puakatoro no te kau taunga e no te kopu o Levi. Kua orongaia e tai puakanio ei atinga no te au kopu o Iseraela kare i to te au taunga. Kua tono keia tetai puakanio ki roto i te metepara i muri ake i te akakite anga te au tangata i te au ara ki rungao i te reira. Kua akatakaia nga puakanio e rua ei tarangaara okotai. Te tou katoatoa ra teia ki te tikaanga e ka akaatingaia a Iesu Karaiti e ka apai ke katoa i te au ara.
Te au ture no runga i te kai anga i te kiko e no runga i tetai au tumu te akakite maira kia tatou e te anoanoia ra te tu tapu me akamori tatou ia Iehova. E tau tikai, kia akono te au kau taunga ia ratou uaorai kia tapu. Ko nga oroa e toru i te mataiti ra e au atianga no te rekareka anga maata e te oronga anga i te akameitaki anga ki Tei Anga ra. Kua oronga katoa a Iehova ki tona iti tangata i te au ture te piri maira te akakino i tona ingoa tapu, te akono anga i te au Tapati e te Iupire, te akono i te aronga putaua, e te tu akono i te au tavini. Te au akameitaki anga te ka tupu no te akarongo anga ki te Atua kua akaaiteia mai ki te au mate ta te aronga akarongo kore ka kite. Te vai katoa ra te au ture no runga i te au oronga anga te piri atura ki te au tia e te au akaaite anga, te popo mua o te au manu, e te oronga katoa anga i te tuanga ngauru ei “mea tapu te reira na Iehova.”
Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:
16:29—Na roto i teea mataara i ‘taakaakaʼi [to Iseraela] i to ratou au vaerua’? Ko teia ravenga, te aru atura i te Ra Tapokiangaara, te piri atura ki te kimi anga i te akakoreanga i te au ara. Te akakoreanga kai i te reira tuatau i te akaraanga te piri atura ki te akatikaanga i te au tu ara. Te akaraanga, i reira, te ‘taakaakaʼi i te vaerua’ te taikuia ra ki te akakoreanga kai.
19:27—Eaa te aiteanga no te akauenga e auraka e “mangore takatii i te rauru” me kore e “rave kino” i te kumikumi? I te akara anga kua orongaia teia ture ei arai i te ngati Iuda mei te pakoti anga i to ratou kumikumi me kore te rauru na tetai mataara te ka aru atu i tetai au ravenga peikani ra. (Ieremia 9:25, 26; 25:23; 49:32) Inara, kare ta te Atua akauenga e akakite maira e kare takiri te ngati Iuda e pakoti i to ratou au kumikumi me kore te uruuru vaa.—2 Samuela 19:24.
25:35-37—E tarevake ua ainei no to Iseraela kia rave i te tutaki oko? Me kua orongaia atu te moni no te au akakoroanga pitiniti, penei ka tutaki oko te tangata tei oronga maira. Inara, kare te Ture i akatika kia raveia te tutaki oko no te moni tei orongaia ei tauturu i te putaua. Kia puapingaia mei tona tangata tupu kare ra ana e mea tarevakeia.—Exodo 22:25.
26:19—Akapeea ‘te rangi i riro mai mei te auri ra e te enua mei te veo’? No te rava kore o te ua, ko te au rangi i rungao ake i te enua o Kanaana kua riro mai te akaraanga mei te auri te pakari, e kare e putaputa aere. Me kare e ua, ka riro mai te enua mei te marama kaka kara veo, auri ra.
26:26—Eaa te aiteanga o te ‘tino ngauru katoa puke vaine to te umu okotai te tao areto ra’? Te mea matauia, ka anoano te vaine i tana uaorai umu okotai no te au manga katoatoa te ka tunu aia. Inara ko teia au tuatua te tou maira ki taua ngereanga i te manga no reira kua rava uaia e okotai ua umu no te tino ngauru puke vaine kia tao i ta ratou manga katoatoa. Ko teia tetai o te au tu tei totouia mai no te kore e tamou i te tu tapu.
Au Apiianga no Tatou:
20:9. Ko tetai vaerua riri e te kino kua aite te reira ki te ta tangata i mua i te aroaro o Iehova. Kua akakite mai aia i reira i taua utunga no te akakino anga i to tetai nga metua mei te mea ra e kua taia tikai ia raua. Kare ainei teia e tau kia akakeu ia tatou kia akaari i te aroa no te au taeake irinaki ra?—1 Ioane 3:14, 15.
22:32; 24:10-16, 23. Auraka kia akakinoia to Iehova ingoa. Ei tuke anga, e mea tika kia akapaapaa tatou i tona ingoa e kia pure no tona akatapuanga.—Salamo 7:17; Mataio 6:9.
Akapeea a Levitiku i te Akakeu Anga i ta Tatou Akamorianga
Kare te Au Kite o Iehova i teia tuatau i raro ake i te Ture. (Galatia 3:23-25) I te mea te akakite maira kia tatou tei tuatuaia i roto ia Levitiku i to Iehova manako no runga i te au tumu ke ke, inara, ka akakeu te reira i ta tatou akamorianga.
Ia koe e rave ra i te tatau anga Pipiria i te epetoma i te akapapaanga no te Apii Orometua Teokaratiki, kare ekoko anga e ka reka koe i te tika anga e te umuumu maira to tatou Atua i te tu tapu o tana au tavini. Ko teia puka Pipiria ka rauka katoa i te akakeu ia koe kia oronga ki Tei Teitei i taau mea meitaki katoa tikai, i te tamou ua atu anga i te tu tapu kia akapaapaa iaia.
[Tutu i te kapi 21]
Te au atinga tei orongaia i raro ake i te Ture te tou atura kia Iesu Karaiti e tona atinga
[Tutu i te kapi 22]
Te Oroa Areto Akaopue Koreia ko tetai tupu anga rekareka maata ia
[Tutu i te kapi 23]
Te au oroa i te mataiti, mei te Oroa Patia Anga Puakapa, e au atianga ia no te oronga anga i te au akameitaki anga kia Iehova