Te Akatere ra Ainei Toou Au Turanga i Toou Oraanga?

E MEA matauia te au turanga taitaia e te au manamanata i roto i teia “au tuatau kikino.” (2 Timoteo 3:1, NW) Ko etai au manamanata e poto ua te tuatau e i te openga ra ka ngaro ke atu. Ko etai ke ka aere ua atu rai no tetai au marama me kore i te au mataiti. Tei tupu, e manganui te manako ngakau ra mei te tata taramo ko Davida ra, ko tei aue kia Iehova: “Kua maata io nei te mamae o toku ngakau: e akaora koe iaku i toku au tumatetenga nei.”​—Salamo 25:17.

Te putoto ra koe i te au manamanata maata tikai? Me koia ia, ka kitea mai e koe te tauturu e te akamaroiroi no roto mai i te Pipiria. E akamanako ana tatou i te oraanga o nga tavini tiratiratu e rua o Iehova tei autu manuia i te au manamanata: Iosepha raua ko Davida. Na te makitoro anga e akapeea raua i te ariu atu anga ki te takinga kino anga, kua kitea mai e tatou te au apiianga tau te ka tauturu ia tatou i te aravei atu i te au akaaoanga aiteite i teia tuatau.

Aro Atu Anga ma te Au Akaaoanga Pakari Tikai

I te tae anga ki te 17 mataiti, e manamanata pakari tikai to Iosepha i roto i tona uaorai ngutuare tangata. Kua kitea mai e tona ai tuakana ia Iakoba, to ratou metua tane, e kua “akaperepere maata [ia Iosepha] i te au tuakana ravarai nana ra.” No reira, “kua makitakita maira ratou iaia, e kare i tika ia ratou kia tuatua maru mai kiaia.” (Genese 37:4) Ka rauka ia tatou i te akamanako i te apiapi e te taitaia ta teia turanga i akatupu kia Iosepha. I te openga iora, kua pakari tikai te makitakita o te ai tuakana o Iosepha e kua oko ratou iaia ki roto i te tuikaaanga.​—Genese 37:26-33.

Iaia e tavini ra i Aiphiti, kua patoi atu a Iosepha i te au akameameaanga tau kore a te vaine a tona pu. No te riri e kua kopaeia aia, kua akaapa pikikaa aia e kua tauta a Iosepha i te tauati iaia. Kua oakenaia atu aia e “kua tuku atura iaia ki roto i te are tapekaanga,” e i reira “i mamae tona vaevae i te tapeka, i roto oki aia i te auri.” (Genese 39:7-20; Salamo 105:17, 18) Mei teaa tikai te timataanga ta teia i akatupu! Mei tetai 13 mataiti, kua riro mai a Iosepha ei tavini me kore ei mou auri no te au tuatua tau kore tei tukunaia mai e tetai ke ki runga iaia, kapiti mai ko te au  mema o tona uaorai ngutuare tangata.​—Genese 37:2; 41:46.

Kua aro katoa atu a Davida o Iseraela taito ra i te au timataanga iaia e tangata mapu ra. No tetai au mataiti, kua maroia aia kia noo ei tuitarere, kimiia e te Ariki ko Saula mei tetai animara rai. Kua o putuputu to Davida oraanga i roto i te kino. I tetai atianga, kua aere atu aia ki te taunga ko Ahimeleka no tetai kai. (1 Samuela 21:1-7) I te kiteanga e kua tauturu a Ahimeleka ia Davida, kua akaue a Saula i te tamate anga e kare ko Ahimeleka ua inara pera katoa te au taunga katoatoa e to ratou ngutuare tangata. (1 Samuela 22:12-19) Ka rauka ainei ia koe i te akamanako i te tu riri tei manako ngakauia e Davida i te akatupuanga i teia tumatetenga?

E akamanako ana i te au mataiti o te takinga kino anga e te takinokino i akakoromaki ei a Iosepha raua ko Davida. Na te makitoro anga i akapeea raua i te akono anga i te au turanga ngata, ka kitea mai e tatou te au apiianga puapinga. E akamanako ana tatou e toru nga mataara i tau ei teia au tane i te aruia.

Akaruke i te Akamoupuku e te Ririanga

Te mea mua, kua kopae teia nga tangata tiratiratu kia ereereia i roto i tetai pungaverevere o te akamoupuku e te ririanga. Ia Iosepha i roto i te are auri, ka ngoie ua iaia i te akamanako tau kore no runga i tona pikikaaia anga e tona ai tuakana, penei i te akamanako anga i te tutaki tana ka rave me ka kite akaou ua aia ia ratou. Akapeea tatou i te kiteanga e kua kopae a Iosepha i taua manako kino ra? E akamanako ana e akapeea aia i te ariu atu anga i te raukaanga iaia te tuatau e ka tutaki aia i tona ai tuakana tei aere mai ki Aiphiti i te oko titona. Te karanga ra te tataanga: “Kua anga ke maira [a Iosepha], kua aue iora; . . . Kua akaue aturā Iosepha e akaki i ta ratou au pute ki te sitona, e e akaoki i ta ratou katoa ra au moni ki roto i ta ratou au pute, e e oronga atu oki i te kai no te aerenga.” I muri akera, i te tono atu anga i tona ai tuakana i te apai mai i to ratou metua tane ki Aiphiti, kua akamaroiroi a Iosepha ia ratou ma te au tuatua: “Auraka kotou e tauetono aere i te arataa ra.” Na roto i te tuatua e te angaanga, kua akapapu a Iosepha e kare aia i akatika i te akamoupuku e te ririanga i te poitini i tona oraanga.​—Genese 42:24, 25; 45:24.

Mei te reira katoa, kare a Davida i akatupu i te akamoupuku ki te Ariki ko Saula. E rua atianga kua rauka ia Davida te tuatau i te tamate ia Saula. Inara, i te raurau anga tona ra au tangata iaia kia rave i te reira, kua tuatua atu a Davida e: “Kia akakore mai oki a Iehova, auraka au kia pera ki toku pu, ki to Iehova ra tangata i akatainuia ra, auraka toku rima kia rave ua atu iaia, ko tei akatainuia oki aia e Iehova ra.” Kua akaruke a Davida i te reira kia Iehova, i te akakiteanga ki tona au tangata ra: “Te ora rā Iehova, na Iehova aia e ta; e kare ra, te vai rai tona rā ka mate atu ei; e kare ra, e aere aia ki te tamaki, mate atu ei.” I muri akera, kua atu a Davida i tetai imene aue i te mii anga i te mate o Saula e te tamaiti a Saula ko Ionatana. Mei ia Iosepha rai, kare a Davida i akatika iaia uaorai kia kiia e te akamoupuku.​—1 Samuela 24:3-6; 26:7-13; 2 Samuela 1:17-27.

 Te akamou ra tatou i te manako ngakau o te akamoupuku e te riri anga me te akatupu ra tetai tuatua tau kore i te tamamae ia tatou? Ka ngoie ua teia i te tupu mai. Me akatika tatou i to tatou manako ngakau kia maro ia tatou, penei ka riro te tupu anga ei kino maata atu kia tatou e i to te tuatua tau kore uaorai. (Ephesia 4:26, 27) Penei noatu rai e kare me kore e meangiti ua ia tatou i te akatere i ta tetai ke e rave ra, ka rauka ia tatou i te akatere i to tatou tupuanga manako. E mea ngoie ua i te akaruke ua atu i te akamoupuku e te riri me e akarongo to tatou e ka akono mai a Iehova i te au apinga i tona tuatau tau.​—Roma 12:17-19.

Kia Akono i tei Meitaki ra o Toou Turanga

Te rua o te apiianga ta tatou ka kite mai koia oki auraka e akatika i to tatou au turanga i te akangoru i to tatou oraanga. Penei ka varenga tatou ma tei kare e rauka ia tatou i te rave e ka ngaropoina ia tatou i te ka rauka ia tatou i te rave. Tera te tu, na to tatou au turanga, e akamata i te akatere ia tatou. Mei tei tupu tikai teia kia Iosepha. Inara, kua iki aia i te akono i tei meitaki o tona ra turanga. Iaia e tavini ra ei tavini, ia Iosepha “i kite aroaia mai e [tona pu ra], e kua tavini atu aia iaia: e kua akariro aia iaia ei akaaere i tona ra ngutuare.” Kua rave a Iosepha i taua araveianga aiteite iaia i roto i te are auri. No ta Iehova akameitakianga e to Iosepha maroiroi, “kua tuku maira taua tiaki i te are tapekaanga ra, i te au tangata katoa i tapekaia i roto i taua are tapekaanga ra, kia Iosepha; e te au mea ravarai ta ratou i rave i reira ra, na Iosepha ïa i rave ei.”​—Genese 39:4, 21-23.

I te au mataiti i noo oro aere ua ai a Davida, kua akono katoa aia i tei meitaki o tona au turanga. Iaia e noo ra i roto i te metepara o Parana, kua paruru aia e tona au tangata i te au anana a Nabala mei te aronga keia. “Mei te patu ra ratou ia matou i te ao e te po,” i karanga ai tetai tiaki mamoe a Nabala. (1 Samuela 25:16) I muri akera, i tona nooanga i Zikelaga, kua tomoia te au taoni e Davida tei mouriaia e te au enemi o Iseraela i apatonga, i te akatinamouanga i reira i to Iuda au kotinga.​—1 Samuela 27:8; 1 Paraleipomeno 12:20-22.

Ka umuumuia ainei tatou i te tuku maata atu i te tautaanga i te akono i tei meitaki ra o to tatou au turanga? Penei te riro ra ei akaaoanga i te rave i te reira, ka rauka ia tatou i te autu. I te akamanako anga no runga i tona oraanga, kua tata te apotetoro ko Paulo: “Kua kite au i te akakoromaki i te au mea ravarai i rokoia mai ei au nei, . . . e e tika oki iaku te apinga maata: i te au ngai katoa e te au mea katoa, kua piki ïa au i te merengo e te pongi, te taonga nui e te ngere.” Akapeea i rauka ai ia Paulo i te akatupu i teia araveianga? Na te tamou marie ua atu anga i tona irinaki anga ki runga ia Iehova. Te akakite maira aia: “E tika iaku te au mea ravarai nei i te Mesia, ko tei akamaroiroi mai iaku nei.”​—Philipi 4:11-13.

Tiaki ki Runga ia Iehova

Te toru o te apiianga koia oki e kare e kia taangaanga i te au ravenga kare i tau ki te irava kia taui i to tatou turanga, ka tau tatou kia tiaki ki runga ia Iehova. Kua tata te pipi ko Iakobo e: “Inara e tuku i te tamou marie kia angaanga takiri, kia ki katoa kotou e te meitaki i te au tu ravarai, te kore anga e ngere i tetai ua atu mea.” (Iakobo 1:4, NW) Ka tau kia akatika i te tamou marie kia “angaanga takiri” na te akatika anga i tetai au timataanga kia aere ki tona openga ma te kore e uri atu ki te au ravenga kare i tau ki te irava kia apai mai te reira ki tetai openga viviki. I reira ka timataia e ka akameitakiia to tatou akarongo, e ka kiteia mai to te reira mana akamaroiroianga. Tei ia Iosepha raua ko Davida teia tu o te tamou marie. Kare roa raua i tamata ana i te kimi i tetai pauanga e penei ka akatupu i to Iehova mareka kore anga. Mari ra, kua angaanga raua i te akono i tei meitaki o to raua au turanga. Kua tiaki raua ki runga ia Iehova, e mei teaa tikai te au akameitakianga ta raua i rauka mai no te rave anga i te reira! Kua taangaanga a Iehova ia raua roa ai i te akaora e kia akatere i tona iti tangata.​—Genese 41:39-41; 45:5; 2 Samuela 5:4, 5.

Penei ka aro atu rai tatou i te au turanga e ka timataia tatou kia kimi i te au pauanga kare e tau ana ki te irava. Ei akaraanga, te maromaroa ra koe e kare i kitea mai ake e koe tetai tokorua akaipoipo tau noou ra? Me koia ia, e kopae i tetai ua atu timataanga kia akarongo kore ki te akaueanga a  Iehova kia akaipoipo “kia tau ra i [te] Atu.” (1 Korinetia 7:39) Te akono ainei ra koe i te au manamanata i roto i toou akaipoipoanga? E kia tuku ua atu ki te vaerua o te ao nei te akamaroiroi ra i te akatakakeanga e te akakoreanga i te akaipoipo, e angaanga kapiti i roto i taua tuatau ngata ra. (Malaki 2:16; Ephesia 5:21-33) Te ngata ra ainei koe i te akono anga i toou ngutuare tangata no te mea no toou turanga i te pae moni? Te tiaki anga ki runga ia Iehova te kapiti maira kia kopae i te au angaanga ekokoia me kore tureia i te tautaanga kia rauka mai tetai moni. (Salamo 37:25; Ebera 13:18) Ae, kia angaanga pakari pouroa tatou i te akono i tei meitaki o to tatou au turanga e kia tauta pakari kia oake kia Iehova i tetai apinga kia akameitaki mai. Ia tatou e rave ra i te reira, e tamanako tatou kia tiaki ki runga ia Iehova no te pauanga.​—Mika 7:7.

Na Iehova e Akamaru ia Koe

Na te akamanako oonu anga e akapeea te aronga o te Pipiria mei ia Iosepha e Davida i autu ei i te akono i te au taitaia e te au turanga ngata e rauka ei te manako tau kia tatou. Noatu e kua akatakaia mai to raua tua i roto i nga kapi tokoiti ua o te Pipiria, kua roa to raua timataanga e manganui te au mataiti. E ui kia koe uaorai: Akapeea taua au tavini o te Atua ra i te ariki anga i to raua au turanga? Akapeea raua i te tamou marie anga i to raua rekareka? Eaa te au tu ta raua i umuumuia kia akatupu?

Ka tau katoa tatou kia akamanako i te tamou marie anga o te au tavini o Iehova o teia tuatau nei. (1 Petero 5:9) Te vai ra te au tua oraanga i roto i te Punanga Tiaki e te Awake! i te au mataiti tataki tai. Te tatau ra e te akamanako oonu ra koe no runga i te au akaraanga o teia au Kerititiano tiratiratu? Pera katoa, i roto i to tatou putuputuanga ko te aronga tei tiratiratu i te tamou marie ra i te au turanga mareka koreia. E piri putuputu ana ainei koe kia ratou e te apii ra mei ia ratou i te au uipaanga putuputuanga?​—Ebera 10:24, 25.

Me aro atu koe i te au turanga akaaoanga, kia akapapuia e te manako maira a Iehova ia koe e ka akamaru ia koe. (1 Petero 5:6-10) Kia angaanga pakari e auraka e akatika i toou au turanga i te akatere i toou oraanga. E aru i te au akaraanga o Iosepha, e Davida, e tetai ke atu na te koreanga e akamoupuku, na te raveanga i tei meitaki o toou turanga, e na te tiaki anga ki runga ia Iehova no te pauanga apa kore. E piri akavaitata kiaia na roto i te pure e te au angaanga pae vaerua. Na roto i teia mataara, ka kite katoa koe e ka rauka ia koe te rekareka e te mataora noatu te au tuatau ngata.​—Salamo 34:8.

[Tutu i te kapi 21]

Kua angaanga a Iosepha i te akono i tei meitaki o tona au turanga

[Tutu i te kapi 23]

Kua tiaki a Davida ki runga ia Iehova no te pauanga ki tona au manamanata