Akaari Mai a Iehova i Tona Kaka ki te Aronga Akaaka
Akaari Mai a Iehova i Tona Kaka ki te Aronga Akaaka
“Te tutaki o te taakaaka e te mataku ia Iehova, ko te apinga nui ïa, ko te ngateitei ïa, ko te ora ïa.”—MASELI 22:4.
1, 2. (a) Akapeea te puka o Angaanga i te akaari anga mai e ‘e tangata ki i te vaerua tapu e te akarongo’ a Setephano? (e) Eaa te akapapu anga e e tangata akaaka a Setephano?
KO SETEPHANO ra ‘e tangata ki i te vaerua tapu e te akarongo.’ Kua “ki akera [aia] i te akarongo e te mana.” Ei pipi mua na Iesu, kua rave aia i te au akairo maata e te mea umere i rotopu i te tangata. I tetai atianga, kua tu mai tetai pae tangata i te taumaro atu kiaia, “kare atura i tika ia ratou kia patoi mai i te pakari e te vaerua i tuatuaʼi aia ra.” (Angaanga 6:5, 8-10) E tangata apii meitaki tikai a Setephano no te Tuatua a te Atua, e kua paruru ririnui tikai aia i te reira i mua i te au arataki akonoanga ngati Iuda o tona tuatau. Tana akakiteanga taka meitaki, tei tataia i roto ia Angaanga pene 7, te akapapu maira i tona inangaro oonu i te akaari anga mai i to te Atua akakoroanga.
2 Kare ra mei taua au arataki akonoanga, te akariro ra to ratou turanga e te kite kia manako akateiteiia atu ratou e te tangata noa nei, ko Setephano ra e tangata akaaka ua. (Mataio 23:2-7; Ioane 7:49) Noatu e kua kite meitaki i te irava i roto i te au Tuatua Tapu, mataora ua atu aia kia orongaia mai tetai tukuanga angaanga e “raverave ei i te kaingakai” kia rauka oki i te au apotetoro i te oronga ia ratou uaorai ki ‘te pure e te apii oki i te tuatua.’ E tu meitaki to Setephano i rotopu i te au taeake e no reira kua ikiia kia riro mai ko tetai o te toko itu puke tangata rongo meitaki tei rauka i te raverave i teia tua anga o te kai i te au ra katoa. Kua ariki akaaka aia i te angaanga.—Angaanga 6:1-6.
3. Eaa te akaarianga umere ta Setephano i kite no to te Atua ra takinga meitaki?
3 Kua kiteaia mai e Iehova, to Setephano turanga akaaka, kapiti mai tona turanga i te pae vaerua e te tiratiratu. I to Setephano akakitekite anga ki te urupu riri o te au arataki ngati Iuda i roto i te Tuneteri, kua “akara atura [tona aronga patoi] i tona mata mei te mata o te angela ra.” (Angaanga 6:15) Tona nga mata ra mei tetai karere a te Atua, ma te au no ko mai i te Atua kaka ra, ko Iehova. I muri ake i te oronga anga i tetai akakitekite anga mataku kore ki te au mema o te Tuneteri, kua kite a Setephano i tetai akaarianga takake roa atu o to te Atua takinga meitaki. ‘Kua ki akera aia i te vaerua tapu, akara tamou tikai atura ki runga i te rangi, e kite atura i te kakā o te Atua, e ia Iesu i te tu anga i te rima katau o te Atua ra.’ (Angaanga 7:55) No Setephano ra, te akapapu maira teia orama umere roa i to Iesu turanga ei Tamaiti e te Mesia na te Atua. Kua akaketaketa te reira ia Setephano akaaka e kua riro ei akapapu anga kiaia e tei iaia ta Iehova akaperepere anga.
4. Kua akaari a Iehova i tona kaka kiaai ma?
4 Mei ta te orama e akatutu maira tei orongaia kia Setephano, te akaari maira a Iehova i tona kaka e tona akakoroanga ki te au tangata tataki tai te mataku ra i te Atua tei taakaaka e tei akangateitei i to ratou pirianga kiaia. “Te tutaki o te taakaaka e te mataku ia Iehova, ko te apinga nui ïa, ko te ngateitei ïa, ko te ora ïa,” i karanga ai te Pipiria. (Maseli 22:4) No reira, e mea puapinga kia marama tatou e eaa tikai te tu akaaka, e akapeea tatou e tatanu ei i teia tu puapinga maata, e akapeea tatou e puapingaia ai i te akaari anga i te reira i roto i te au tu ravarai o te oraanga.
Tu Akaaka—E Tu Akono Tau i te Atua
5, 6. (a) Eaa te tu akaaka? (e) Akapeea a Iehova i te akaari anga i te tu akaaka? (nga) Akapeea tatou i te akakeu angaia e te tu akaaka o Iehova?
5 Penei ka riro ei mea poitirere kia etai ke e ko te Atua ko Iehova, tei teitei rava atu e tei maata atu te kaka i te ao e pini ua ake, koia oki te akaraanga maata roa o te tu akaaka. Kia Iehova, kua tuatua te Ariki ko Davida e: “Kua oronga katoa mai koe kiaku i te paruru ora naau; e na to rima katau i tauturu mai iaku; e no toou [“tu akaaka,” NW] i maataʼi au.” (Salamo 18:35) I te akataka anga mai ia Iehova ei akaaka ra, kua taangaanga a Davida i tetai tumu anga tuatua Epera te aite anga “kia piko ki raro.” I te pae mai i te tuatua “tu akaaka,” ko tetai ua atu au tuatua te piri ra ki taua tumu anga te kapitiia maira te “akaaka,” “te maru,” e te “taakaakaanga.” No reira kua akaari a Iehova i te tu akaaka i tona taakaaka anga mai iaia uaorai i te akonoanga i te tangata apa ra ko Davida e te taangaanga anga iaia ei komono ariki Nana. Mei te tataanga o runga ake o Salamo 18 e akaari maira, kua paruru e kua turu a Iehova ia Davida, i te akaora anga mai iaia mei “te rima o tona katoa ra au enemi, e te rima o Saula.” Mei te reira katoa, kua kite a Davida e ko tetai ua atu tu maata tikai me kare te kaka te ka rauka mai iaia ei ariki ra te vai ra ki runga i to Iehova akono akaaka anga iaia. Kua tauturu teia kiteanga ia Davida kia vai akaaka ua.
6 Akapeea tatou? Kua iki a Iehova kia apiiia mai te tuatua mou kia tatou, e penei kua oronga mai aia kia tatou te au akameitakianga takake no te angaanga na roto i tana akaaerenga, me kare penei kua taangaanga ana aia ia tatou i roto i etai mataara kia akatupu ua atu i tona anoano. Eaa to tatou manako no runga i teia au mea ravarai nei? Kare ainei e tau kia taakaaka tatou? Kare ainei tatou e mareka ana no to Iehova tu akaaka e kia kopae ke i te akangateitei ia tatou uaorai, te ka taki atu ki te tumatetenga ra?—Maseli 16:18; 29:23.
7, 8. (a) Akapeea to Iehova tu akaaka tei akaariia mai i tana au akonoanga ia Manase? (e) Na roto i teea mataara i akanoo ei a Iehova, pera katoa a Manase, i tetai akaraanga no tatou kia aru i te akaari anga i te tu akaaka?
7 Kare e kua akaari ua a Iehova i te tu akaaka maata na te rave akonoanga i te au tangata apa ra inara kua akaari katoa mai aia i tetai tu puareinga kia oronga atu i te aroa ua ki te aronga manako akaaka, i te akatu mai anga, me kare i te akangateitei anga, i te aronga tei taakaaka ia ratou uaorai. (Salamo 113:4-7) E akamanako ana, ei akaraanga, i te turanga o te Ariki ko Manase o Iuda. Kua taangaanga tau kore aia i tona turanga akameitakiia ei ariki kia akamaroiroi atu i te akamori anga pikikaa e ‘e ravenga kino maata i mua i te aroaro o Iehova, ei akakoko iaia kia riri mai.’ (2 Paraleipomeno 33:6) I te openga iora, kua akautunga a Iehova ia Manase na te tuku anga iaia kia apai ke ia atu e te ariki o Asura mei tona terono ra. I roto i te are tapeka anga, “kua kimi [a Manase] i tona Atua ia Iehova ra, e kua taakaaka rava iaia uaorai ki mua i te aroaro o te Atua,” e kua akaoki akaou mai a Iehova iaia ki runga i te terono i Ierusalema, e “kua kite pu tikai a Manase i reira e, ko Iehova te Atua.” (2 Paraleipomeno 33:11-13) Ae, i te openga ra, kua akamareka to Manase turanga manako akaaka ia Iehova, tei akaari mai i te tu akaaka na te akakore anga i tana ara e te akaoki akaou anga mai iaia ei ariki.
8 To Iehova akakore puareinga anga i te ara no te tu tataraara anga o Manase te oronga maira i te au apiianga puapinga maata i roto i te tu akaaka no tatou. E mea tau kia akamanako putuputu tatou i te tu e akono ra tatou i te aronga tei akariri mai ia tatou e to tatou tu e akaari ra me ara tatou te akakino ra i te tu e akono ra a Iehova ia tatou. Me akakore puareinga tatou i te au ara a tetai ke e te akatika taakaaka anga i to tatou au tarevake, ka rauka ia tatou i te akara atu kia Iehova no tona aroa ua.—Mataio 5:23, 24; 6:12.
Kua Akaariia te Kaka Tu-Atua ki te Aronga Akaaka
9. E akairo ainei te tu akaaka no te paruparu? E akataka mai.
9 Inara, auraka te tu akaaka e te au tu te piri maira, e manakoia ei akairoia no te paruparu me kare ei manako anga kia akatikaia te tarevake. Mei ta te au Tuatua Tapu e akakite maira, e akaaka a Iehova, inara te akaari maira i tona riri tuatua tika e te mana umere me umuumuia te tuatau kia akaariia mai te reira. No tona tu akaaka, te oronga maira a Iehova i te manako akaperepere, me kare te manako anga takake, ki te aronga tei akaaka te manako, kareka ra kua akaatea mamao ke aia iaia uaorai mei te aronga akaparau. (Salamo 138:6) Akapeea a Iehova i te akaari anga i te manako anga takake ki tona au tavini akaaka?
10. Eaa ta Iehova e akaari maira ki te aronga akaaka, tei akakiteia maira i roto ia 1 Korinetia 2:6-10?
10 I tona uaorai tuatau tau e na roto i te mataara no te komunikeitianga tana i iki ra, kua akaari mai a Iehova ki te aronga akaaka i te au akatakaanga no te akatupu anga i tana akakoroanga. Kua vai uunaia teia au mea meitaki nei mei te aronga tei irinaki akaparau ki runga, me kare tei mou marokiakia ki te, pakari o te tangata me kare ki te manako anga. (1 Korinetia 2:6-10) Inara ko te aronga akaaka, kua orongaia mai te akamarama anga tikai o to Iehova akakoroanga, kua akakeuia kia akapaapaa ia Iehova no te mea kua ariki maata ratou i tona kaka umere roa.
11. I te anere mataiti mua, akapeea etai i te akaari anga mai i te ngere anga o te tu akaaka, e akapeea teia i riro ei ei mea kino kia ratou?
11 I te anere mataiti mua, e manganui, kapiti mai etai tei karanga ana e ei au Kerititiano ra, kua akaari mai i tetai ngere anga no te tu akaaka e kua akaturori ia no ta te apotetoro ko Paulo i akaari mai kia ratou no runga i to te Atua akakoroanga. Kua riro mai a Paulo ko “tetai apotetoro ki te au pa enua,” inara kare ua e no tona enua, te apiianga, te pakari anga, me kare kua roa te tuatau no te au angaanga memeitaki ra. (Roma 11:13, NW) E putuputu te taime, kua manako te aronga tataki tai kare i manako ana i te pae vaerua i teia au mea nei e ei au tumu anga te akapapu maira e koai ma ta Iehova ka taangaanga ei rima raverave nana. (1 Korinetia 1:26-29; 3:1; Kolosa 2:18) Inara, kua iki a Iehova ia Paulo, kia rotai ki Tona aroa takinga meitaki e te akakoroanga tuatua tika. (1 Korinetia 15:8-10) Ko te aronga tei akatakaia mai e Paulo ei “au aposetolo mamaata katoa ra,” pera katoa tetai aronga patoi ra, kua patoi i te ariki atu ia Paulo e tana akamarama anga mei te au Tuatua Tapu. Kua arai to ratou ngere anga o te tu akaaka ia ratou mei te raukaanga te kite e te marama no te mataara meitaki i te akatupu anga a Iehova i tana akakoroanga. Auraka rava tatou e akamanako meangiti ua me kare e akava i te aronga ta Iehova i iki tei taangaangaia kia akatupu i tona anoano.—2 Korinetia 11:4-6.
12. Akapeea te akaraanga o Mose i te akaari anga mai e te akaperepere ra a Iehova i te aronga tei akaaka ra?
12 I tetai tua, e manganui te au akaraanga Pipiria te akakite maira e kua akaperepereia te au tangata akaaka ma tetai akara anga i to te Atua kaka. Ko Mose, ‘e tangata maru maata’ i to te tangata ravarai, kua kite atura i to te Atua kaka e kua rekareka i tetai pirianga vaitata kiaia. (Numero 12:3) Ko teia tangata akaaka nei, tei akapou e 40 mataiti ei tiaki mamoe akaaka ra, penei te maata anga o te reira ki runga i te Penitura o Arapia, kua akaperepere ngateiteiia e Tei Anga ra i roto i te au tu e manganui. (Exodo 6:12, 30) Ma te turu anga a Iehova, kua riro mai a Mose ei vaa tuatua e ei tangata akaaere maata no te iti tangata o Iseraela. Kua rekareka aia i te komunikeitianga i nga tuanga e rua ki te Atua. Na roto i tetai orama, kua kite atu aia “i to Iehova tu.” (Numero 12:7, 8; Exodo 24:10, 11) Ko te aronga tei ariki i teia tavini akaaka e e komono no te Atua ra kua akameitaki katoa ia. Mei tei reira katoa, ka akameitakiia tatou me kite e me akarongo tatou ki te peroveta tei maata atu ia Mose, ko Iesu, e pera katoa ki “te tavini akono meitaki e te pakari” tei ikiia e ia.—Mataio 24:45, 46; Angaanga 3:22.
13. Akapeea to Iehova kaka i te akaariia anga mai ki te au tiaki mamoe akaaka i te anere mataiti mua ra?
13 Kiaai ma oki e ‘marama maira to Iehova kaka’ ma te akakite anga a te angera no te tuatua meitaki no te anau anga o te ‘Ora, koia oki te Mesia ra ko te Atu’? Kare ki te au arataki akonoanga ngakau akateitei me kare ki te au tangata puapinga maata i te au ngai teitei mari ra ki te au tiaki mamoe akaaka “e tika ki roto i te au koro, i te tiaki anga i ta ratou anana i te po.” (Luka 2:8-11, akaaite ia NW) Kare teia aronga tataki tai akangateiteiia ana no to ratou kite e te angaanga. Inara, ko ratou te aronga ta Iehova i akara mai e i iki mua i te akakite atu no runga i te anau anga o te Mesia. Ae, kua akaari mai a Iehova i tona kaka ki te aronga akaaka e te mataku i te Atua.
14. Eaa te au akameitakianga no ko mai i te Atua te aere maira ki te aronga tei akaaka ra?
14 Eaa ta teia au akaraanga e apii maira kia tatou? Te akaari maira ratou kia tatou e te akaperepere ra e te akaari maira a Iehova i te kite e te marama no tona akakoroanga ki te aronga akaaka. Kua iki aia i te aronga tataki tai penei kare e tau ana ki tetai au tapapa anga a te tangata e kua taangaanga ia ratou ei ravenga nana kia komunikeiti i tona akakoroanga meitaki ki tetai ke. E mea tau kia akakeu teia ia tatou kia akara ua atu kia Iehova, ki tana Tuatua no te totou, e ki tana akaaerenga no te aratakianga. Te papu nei ia tatou e ka akakite ua mai rai a Iehova ki tona au tavini akaaka no runga i te akaari anga mai i tona akakoroanga meitaki. Kua akakite mai te peroveta ko Amosa e: “Kare a te Atu ra a Iehova mea i rave, mari ra kia akakite i tana tuatua ngaro ki tona ra au tavini ki te au peroveta.”—Amosa 3:7.
Tatanu i te Tu Akaaka e kia Rekareka i te Akaperepere Anga a te Atua
15. Eaa ra tatou ka tau ei kia angaanga tamou marie i te tu akaaka, e akapeea teia i te akaariia anga mai i roto i te turanga o te Ariki ko Saula o Iseraela ra?
15 Kia rekareka i te akaperepere anga mutu kore tu-Atua, e mea tau kia vai akaaka tatou. Te akaaka ra tetai i na kare te aite anga e ka vai akaaka ua rai. Ka rauka i tetai tangata i te akaruke i te tu akaaka e te tuku atu ki te akaparau e te tu akamaata uaorai, tei taki atura ki te ngakau parau e te tumatetenga. Kua rave a Saula, tei akatainu mua ia ei ariki no Iseraela, i te reira. Te iki mua angaia aia, kua manako ‘akaaka [aia] i tona uaorai akara anga.’ (1 Samuela 15:17) Inara, i muri ake i te tutara anga e rua ua mataiti, kua rave aia i te ravenga ngakau parau. Kua akaruke aia i ta Iehova akanoonooanga no te oronga anga i te au atinga na roto i te peroveta ko Samuela, e kua pikikaa kotoe aia no te rave anga i te au mea i roto i tona uaorai rima. (1 Samuela 13:1, 8-14) Ko teia te akamata anga o tetai papaanga no te au tupuanga tei akaari tarevake maira i tona ngere anga no te tu akaaka. Ko tei tupu oki te ngere anga i to te Atua vaerua e te akaperepere anga, tei taki atura i te openga iora ki tona matenga akangateitei koreia. (1 Samuela 15:3-19, 26; 28:6; 31:4) Te taka meitaki ra te apiianga: E mea tau kia angaanga tamou marie tatou i te tu akaaka e te tu kauraro anga e kia akakore atu i te au manako ngakau akapuapinga uaorai, i te kopae anga i tetai ua atu au angaanga ngakau parau i te akatupu anga i to Iehova mareka kore.
16. Akapeea te akamanako anga ki runga i to tatou pirianga kia Iehova e ma to tatou au taeake i te tauturu anga ia tatou kia tatanu i te tu akaaka?
16 Noatu e kare te tu akaaka i akapapaia mai ei tuanga no te ua o te vaerua o te Atua, e tu akono tau i te Atua te reira e mea tau kia tatanuia. (Galatia 5:22, 23; Kolosa 3:10, 12) I te mea e te o maira te tu o te manako—koia oki, ka akapeea tatou i te akara anga ia tatou uaorai e tetai papaki—te akatupu anga i te tu akaaka te umuumuia ra te tauta anga akakoroia. Te manako pakari anga e te manako oonu anga i to tatou pirianga kia Iehova e ki to tatou au taeake ka tauturu ia tatou kia vai akaaka ua. I roto i nga mata o te Atua, mei te ngangaere rai te au tangata ara katoatoa te tupu ra no tetai tuatau, e oti akera kua maro e kua mae. Mei te au kereteki rai te au tangata i roto i tetai ngai. (Isaia 40:6, 7, 22) E tumu anga ainei to tetai ngangaere kia akaparau no te mea ua nei e e roroa atu ia i tetai au ngangaere ra? E tumu anga ainei to tetai kereteki kia akaparau i tona uaorai tu no te mea ua nei e ka rauka i te rere mamao atu i tetai au kereteki ra? E mea neneva me manako akapera. No reira, kua akamaara atu te apotetoro ko Paulo i tona au taeake Kerititiano e: “Naai oki koe e akatu ke? e eaa taau kare te mea i rauka ia etai ke ra? e i rauka taau ia etai ke ra, eaa koe i akatietie ei, mei te mea e, kare taau te mea rauka mai na etai ke?” (1 Korinetia 4:7) I te akamanako anga i te au irava Pipiria mei teia rai ka rauka i te tauturu ia tatou kia tatanu e kia akaari i te tu akaaka.
17. Eaa tei tauturu i te peroveta ko Daniela kia tatanu i te tu akaaka, e eaa te ka tauturu ia tatou kia rave akapera rai?
17 Kua akatakaia mai te peroveta Epera ko Daniela e e “tangata akaperepere maataia” i roto i nga mata o te Atua no te mea no tona “taakaaka anga” iaia uaorai, koia oki, no te mea no tona tu akaaka. (Daniela 10:11, 12) Eaa tei tauturu ia Daniela kia tatanu i te tu akaaka? Te mea mua, kua akaari aia i te irinaki anga tuku kore kia Iehova, i te uri putuputu anga kiaia i roto i te pure. (Daniela 6:10, 11) Kapiti katoa mai, e tangata apii kite karape e te akakeu tauia no te Tuatua a te Atua a Daniela, tei tauturu iaia kia akono akataka meitaki maira i to te Atua ra akakoroanga meitaki. Kua akatika puareinga katoa aia i te akakite i tona uaorai au apa, kare ua e i to te aronga o tona iti tangata ra. E kua inangaro tikai aia i te akamaata i to te Atua tuatua tika, kare i tona uaorai. (Daniela 9:2, 5, 7) Ka rauka ainei ia tatou i te apiiia mei te akaraanga umere o Daniela e kia tauta i te tatanu e te akaari i te tu akaaka i roto i te au tu ravarai o to tatou oraanga?
18. Eaa te kaka te tatari maira i te aronga tei akaari i te tu akaaka i teia tuatau?
18 “Te tutaki o te taakaaka e te mataku ia Iehova, ko te apinga nui ïa, ko te ngateitei ïa, ko te ora ïa,” i akakite mai ei a Maseli 22:4. Ae, te akaperepere ra a Iehova i te aronga tei akaaka, e tei tupu mai ko te kaka e te ora. Kua vaitata i te akaruke i tana tavini anga ki te Atua inara i muri akera kua akatikatikaia tona manako e Iehova, kua akakite akaaka te tangata tata taramo ko Asapha e: “Ka riro rai koe i te arataki iaku i taau ra tuatua, e te openga iora ka apai ei koe iaku ki te ao.” (Salamo 73:24) Akapeea i teia tuatau? Eaa te kaka te tatari ra te aronga tei akaari i te tu akaaka? Kapiti atu ki te rekareka anga i tetai pirianga akaperepere e te akameitaki anga kia Iehova, ka rauka ia ratou i te akara ki mua i te kite anga i te tupuanga o te au tuatua tei akauruia a te Ariki ko Davida ra e: “Kareka te aronga maru ra, ka noo ïa i te enua, e ka rekareka ratou i te maata o te au ra.” E tuatau meitaki tikai ki mua!—Salamo 37:11.
Maara Ainei ia Koe?
• Akapeea a Setephano i riro mai ei ei akaraanga no tetai tangata akaaka i to Iehova akaari anga i Tona kaka ra?
• Na roto i teea au mataara i akaari mai ei te Atua ko Iehova i te tu akaaka?
• Eaa te au akaraanga te akakite maira e te akaari maira a Iehova i tona kaka ki te aronga akaaka?
• Akapeea to Daniela akaraanga i te tauturu anga ia tatou kia tatanu i te tu akaaka?
[Au Uianga Apii]
[Pia i te kapi 12]
Maroiroi Inara e Akaaka
I te uruoaanga i te 1919 i Cedar Point, Ohio, U.S.A., a te Aronga Apiipii Pipiria (tei kiteaia i teia tuatau ko te Au Kite o Iehova), ko J. F. Rutherford e 50 mataiti ra, nana i akaaere i te angaanga i te reira tuatau, kua tavini rekareka ei tangata tauturu, i te apai anga i te kiri kakau e te arataki anga i te aronga uruoaanga ki to ratou au pia. Te ra openga o te uruoaanga, kua akamaroiroi aia i te aronga akarongorongo e 7,000 ma te au tuatua e: “E komono kotou no te Ariki o te au ariki e te Atu o te au atu, i te akakitekite anga ki te au tangata . . . i te patireia kaka o to tatou Atu ra.” Noatu e tangata no te au irinaki anga pakari te Taeake ko Rutherford, kua kiteaia no te tuatua pakari anga e te tuku kore anga i te au i tana i irinaki ra e ko te tuatua mou, e akaaka katoa tikai aia i mua i te Atua, i te akakite putuputu anga mai i te reira i roto i tana au pure i te akamori anga i te popongi i te Betela.
[Tutu i te kapi 9]
Ko Setephano, tei kite meitaki i te au Tuatua Tapu, kua tua akaaka i te kai
[Tutu i te kapi 10]
Kua akamareka to Manase turanga manako akaaka ia Iehova
[Tutu i te kapi 12]
Eaa tei akariro ia Daniela ei “tangata akaperepere maataia”?