Kua Akarongo te Au Tangata Tumu o Meiko i te Tuatua Meitaki

I ROTO ia Noema 10, 2002, kua akaputuputu mai tetai pupu o Mixe, e au tangata tumu no Meiko, ki San Miguel i Quetzaltepec. Tei roto taua taoni i te tua manea i tonga o Oaxaca. Te aere maira te pupu ki tetai uruoaanga tapere a te Au Kite o Iehova. Te porokaramu akamarama anga o taua popongi ra ko tetai nuku Pipiria.

Te aere mai anga te au tuatua mua o te nuku Pipiria na roto i te apinga akatangi anga, kua poitirere te aronga akarongorongo. Kua pokarakara ratou, e ko te manganui ia ratou kua aue. Kua orongaia mai te nuku ki roto i te reo Mixe! Te oti anga te reira, e manganui tei akakite i te akameitaki anga pakari no teia akameitaki anga kare i manakoia ana. “Ka tai nei taime, ka marama ai au i te nuku. Kua itae te reira i toku ngakau,” i karanga ai tetai. “E teianei ka mate au ma te mataora no te mea kua oronga mai a Iehova kiaku kia rongoia te nuku i roto i toku uaorai reo,” i akakite mai ei tetai ke.

Tei tupu i taua popongi ra e tuanga ia no tetai tauta anga pakari tei rave uaia akenei e te Au Kite o Iehova i Meiko kia itaeia te au tangata tumu ma te tuatua meitaki o te Patireia.​—Mataio 24:14; 28:19, 20.

Te Akarongo Maira a Iehova i te Au Pure

Kua maata atu i te 6,000,000 te au tangata tumu i Meiko​—kua rava ua kia akatupu i tetai pa enua no ratou uaorai, tetai pa enua e peu tukeke ma te 62 reo ke ke. E 15 o taua au reo te tuatuaia ra e maata atu i te 100,000 e tai tangata. Kua maata atu i te 1,000,000 te au tangata tumu kare i kite i te tuatua i te reo Paniora, te reo tikai o Meiko. E te aronga te tuatua ra i te reo Paniora, e manganui ka viviki ua i te kite i te tuatua mou Pipiria i roto i to ratou uaorai reo. (Angaanga 2:6; 22:2) Kua apii etai i te Pipiria e kua aere tiratiratu atu ki te au uipaanga Kerititiano no te au mataiti, inara e meangiti ua to ratou marama. No reira te rauka anga te karere o te tuatua mou i roto i to ratou uaorai reo kua riro mai ei tumu manako no ta ratou au pure no etai taime.

Kia akono i taua akaaoanga, kua akamata te opati manga o te Au Kite o Iehova i Meiko i te au akanoonooanga i te 1999 kia raveia te au uipaanga putuputuanga i roto i te au reo tumu. Kua akanoo katoaia te au pupu urianga. I te mataiti 2000, kua orongaia te nuku i te uruoaanga tapere i roto i te reo Maya e i muri mai i roto i tetai au reo ke.

Te takainga tei aru mai kia rave i te angaanga urianga no te au puka tauturu Pipiria a te Au Kite o Iehova. Te mea mua, kua uriia te poroutia Kia Rekareka i te Oraanga ki runga i te Enua e Tuatau Uatu! ki roto i te reo Huave, Maya, Mazatec, Totonac, Tzetal, e te Tzotzil. E maata te au puka tei aru mai, kapiti anga mai i tetai tataanga putuputu o Ta Tatou Angaanga Patireia i roto i te reo Maya. Kua maani katoaia te au rekotianga tepe o etai o te au puka. Kia apiiia te au tangata tumu kia tatau e te tata i roto i to ratou uaorai reo, kua akapapaia tetai poroutia te ingoa Apply Yourself to Reading and Writing kia taangaangaia i taua ngai. Te neneiia nei te puka Pipiria i roto i te 15 reo tumu, e e maata ua atu te au puka te ka neneiia.

 “Rave Anga i te Au Tauta Anga Ravarai”

Kare i te mea mama ua te angaanga urianga. Ko tetai tumu, e meangiti ua te puka o te ao tei neneiia i roto i te au reo tumu o Meiko. I te au tu e manganui, te kimi anga i te au tikitinari kua riro te reira ei akaaoanga. Te vai katoa ra te au reo e manganui o etai atu au reo. Ei akaraanga, i roto i te reo Zapotec te vai ua ra e vaitata rai e rima reo tuke tei tuatua ia. Kua riro teia au reo ei tuke anga tikai e kare te tangata Zapotec no tetai ngai ke e marama ana i tetai e tetai.

Pera katoa, te ngai e kare te au turanga akatumuia e vai ana no tetai reo, kua akanoo te aronga uri i etai na ratou uaorai. Te umuumuia ra te kimikimi anga maata e te uriurianga. Kare e ekoko anga e e manganui ia ratou i te akamata anga kua manako rai mei ia Élida, no roto mai i te pupu Huave, kua rave i te reira! Kua maara iaia e: “I te patiia anga mai au ki te opati manga o te Au Kite o Iehova i Meiko kia rave i te angaanga urianga, e rua oku nga manako ngakau​—te rekareka e te mataku.”

Kua apii katoa te aronga uri i te au tu karape komupiuta, te akapapa anga, e te au tu o te urianga. E tikai, e akaaoanga tikai te angaanga kia ratou. Eaa to ratou manako no runga i te reira? Ko Gloria, e mema no te pupu Maya, kua pau mai e: “Kare a matou au tuatua i te akataka atu i to matou rekareka i te o anga atu ki roto i te urianga i te au puka Pipiria ki roto i te reo Maya, to matou reo enua.” E te akakite maira tetai akaaere i roto i te Tipatimani Uri Reo no runga i te aronga uri e: “E mea pakari tikai te anoano kia rauka te au puka Pipiria i roto i to ratou reo e te rave ra ratou i te au tauta anga ravarai kia autu atu i te akaaoanga.” Kua puapingaia ainei te reira?

“Kia Akameitakiia Koe, e Iehova!”

Kua kiteaia ta Iehova akameitaki anga no runga i te angaanga i roto i te ngai no te reo tumu. Kua maata mai te aronga i tae ki te au uipaanga Kerititiano e te au akaputuputuanga. Ei akaraanga, i te 2001, e 223 Au Kite te tuatua Mixe ra tei akaputu mai i te akono i te Akamaaraanga i to Karaiti matenga. Inara, te katoaanga o te aronga tei tae mai e 1,674​—e itu e te apa taime te numero o te Au Kite!

Ko etai au tangata tei ariki i te tuatua mou kua marama meitaki tikai i te reira i teianei mei te akamata anga mai. Kua maara ia Mirna eaa tei tupu kiaia i mua ake ka raveia ai te au uipaanga i roto i te reo Maya. “Kua papetitoia au e toru marama i muri ake i te apii anga i te Pipiria,” i nana ai. “Kua kite oki au e kia papetitoia au, inara te akakite atu nei au e kare au i marama tikai ana i te au tuatua mou o te Pipiria tei rauka tikai maira iaku. I toku manako te tumu oki e reo Maya toku reo tupuna, e kare au e marama ana i te reo Paniora. Kua roa te rauka anga iaku te aite anga tikai o te tuatua mou.” I teia ra, kua mataora raua ko tana tane i te riro anga ei tuanga no te pupu urianga i te reo Maya.

No te au putuputuanga katoatoa, e mea rekareka tikai kia rauka te au puka i roto i to ratou uaorai reo. Te oronga angaia mai te poroutia Kia Rekareka i te Oraanga ki runga i te Enua e Tuatau Uatu! tei uri ou ia akenei i roto i te reo Tzotzil, ko tetai vaine tei akamata i te aere ki te au uipaanga Kerititiano kua ariki i te reira e kua tuatua e: “Kia akameitakiia koe, e Iehova!” Te akaari maira te au ripoti e kua tere viviki ki mua te aronga apii Pipiria e manganui ki te papetitoanga, kua oki akaou mai te au papuritia paruparu, e e  manganui te au taeake Kerititiano te manako tau ra i teianei i te ariki i te au apainga i roto i te putuputuanga. Ko etai aronga o te ngutuare ra te inangaro ra i te ariki maata mai i te puka Pipiria i roto i to ratou uaorai reo e te apiianga i te reira.

I roto i tetai turanga, kua aere atu tetai Kite i te rave i tetai apii Pipiria, inara kare te tangata apii i te kainga. Te aere mai anga te tane ki te ngutupa, kua oronga atu aia kia tatau mai mei te poroutia. “Kare au e inangaro i tetai apinga,” i pau mai ei aia. Kua akakite atu te tuaine kiaia i roto i te reo Totonac e tei roto te poroutia i to ratou reo. Te akarongo anga i te reira, kua uuti mai te tangata i tetai nooanga e kua noo ki raro. Iaia e tatau ra kiaia, kua tuatua ua mai aia e, “E tika rai tena. Ae, e tika rai tena.” I teianei te aere ra aia ki te au uipaanga Kerititiano.

I Yucatán, kua patoitoi te tane a tetai Kite i te tuatua mou e i tetai taime ka rutuia aia me oki mai aia ki te kainga mei te au uipaanga. Te akamata anga te au uipaanga i te raveia i roto i te reo Maya, kua iki aia i te pati atu iaia. Kua aere atu aia e kua reka tikai i te reira. I teianei te aere putuputu nei aia ki te au uipaanga, e te rave nei i tetai apii Pipiria, ka tika i te tuatuaia, e kare aia e rutu akaou ana i tana vaine.

Kua akakite tetai tangata te tuatua Totonac ra ki te nga Kite e rua e kare roa aia e pure ana no te mea kua akakite mai tetai orometua Katorika kiaia e te akarongo ua maira te Atua ki te au pure i roto i te reo Paniora. Ko te tika, kua tutaki aia i te orometua kia pure no te tangata Totonac. Kua akamarama atu te nga Kite e te akarongo maira te Atua ki te au pure i roto i te au reo ravarai, e kua oronga atu raua i tetai poroutia kiaia i roto i  te reo Totonac, tana i ariki mai ma te rekareka maata.​—2 Paraleipomeno 6:32, 33; Salamo 65:2.

“Kualtsin Tajtoua”

Ma te rekareka no teia au tupuanga, te tauta nei te au papuritia Patireia e manganui i te apii i tetai reo tumu me kare i te akameitaki i to ratou kite no tetai mai. Ko teia rai ta tetai akaaere kotinga tei tutaka ana e rima putuputuanga i roto i te reo Nahuatl i te tua tokerau ia Puebla e rave ra. Kua akakite mai aia e: “Ko te tamariki tei moe ana i te au uipaanga te ara ua ra e te akarongo meitaki maira me tuatua atu au i roto i te reo Nahuatl. I te openga o tetai uipaanga, kua aere mai tetai tamaiti e a mataiti kiaku e kua tuatua mai: ‘Kualtsin tajtoua’ (meitaki taau tuatua). Kua akariro te reira iaku kia manako e e puapinga maata tikai te tauta anga.”

Ae, ko te ngai no te reo tumu “kua teatea [tikai] ïa i teianei kua mou,” e te aronga pouroa tei o atu ki roto i te reira te manako akamaroiroi maataia nei. (Ioane 4:35) Ko Roberto, tei angaanga ana i te akapapa i te au pupu urianga, kua tuatua tapoto mai na roto i teia au tuatua e: “Kua riro te reira ei tupu anga kare e akangaropoinaia i te kite anga atu i te au roi mata rekareka e taetae maira mei te mata o to tatou au taeake e te au tuaine ia ratou e akarongo ra i te tuatua mou i roto i to ratou reo enua e te rauka anga te aite anga o te reira. Te manako anga no runga i teia te oronga maira kiaku i tetai akapuku anga i roto i toku karaponga.” Kare ekoko anga, te tauturu anga i teia au tangata ngakau tae nei kia turu atu i te Patireia te apai katoa maira i te rekareka ki to Iehova ngakau.​—Maseli 27:11.

[Pia i te kapi 10, 11]

Aravei Anga i Etai o te Aronga Uri

● “Kua apii mai toku nga metua i te tuatua mou kiaku mei taku e maara ra. Ma te mii, e 11 ua rai oku mataiti, kua akaruke toku metua tane i te putuputuanga Kerititiano. E rua mataiti i muri mai, kua akaruke toku metua vaine ia matou. No te mea e ko au te mataiapo o te toko rima tamariki, naku i akono i te au apainga a toku metua vaine, noatu e te aere ra rai au ki te apii.

“Kua rauka ia matou te turuanga aroa o to tatou au taeake e te au tuaine pae vaerua, inara e ngata te oraanga. I tetai taime e manako ana au e: ‘Eaa ra teia i tupu ei kiaku? E mapu ua rai au!’ Na roto ua i ta Iehova tauturu anga i autu ei au i te reira. I muri ake i te karatuati anga mei te apii teitei, kua riro mai au ei orometua tamou, e kua tauturu maata mai te reira iaku. Te akanooia anga te pupu urianga Nahuatl, kua patiia mai au kia riro mai ei tuanga no te reira.

“Kua oki akaou mai toku metua tane ki roto i te putuputuanga, e te tavini nei toku ai tungane e te ai teina ia Iehova. Te vai tiratiratu anga kia Iehova e mea puapinga maata ia i te tautaanga. Kua akameitaki tikai mai aia i toku ngutuare tangata.”​—Alicia.

● “Kua oronga tetai oa apii Kite i tetai tuatua no runga i te akamata anga o te oraanga. Kare au i tae ana ki taua apii e kua manamanata mai no runga i te tarere, no reira kua pati atu au kia akamarama mai aia i te tumu tuatua kiaku. E manako ua ana au e eaa ra te au tangata i mate ei. Te oronga mai anga aia i te puka Creation * e tetai apii Pipiria naku, kua ariki atu au. Kua akakeu oonuia au e te akakoroanga e te aroa a Tei Anga ra.

“Te akamutu mai anga au i te apii, kua rauka iaku te tuatau kia riro mai ei puapii no te reo ke ke i roto i te reo Paniora e te Tzotzil. Inara te umuumuia ra te reira kia neke mamao atu, i te rave anga i te au apii i te openga o te epetoma, e te topa anga mei te au uipaanga Kerititiano. Inara, kua angaanga au ei tangata patu piriki. Kare roa toku metua tane, kare oki ko tetai o te Kite, i reka ana i taku ikianga. I muri mai, iaku e tavini ra ei orometua painia, kua akanooia tetai pupu kia uri i te puka Pipiria ki roto i te reo Tzotzil. Kua akakeuia au kia piri atu ki roto i te reira.

“Te kite nei au e te rauka anga te au puka i roto i to ratou uaorai reo te akariro ra i to tatou au taeake e te au tuaine kia manako arikiia e te akangateiteiia. E merengo anga tikai te reira. Te manako akameitaki akangateitei nei au te rauka anga mai teia tukuanga angaanga.”​—Humberto.

● “Iaku i te ono mataiti, kua akaruke toku metua vaine ia matou. I toku au mataiti mapu, kua akamata toku metua tane i te apii ma te Au Kite o Iehova. I tetai ra kua oronga mai tetai tuaine i tetai apii Pipiria naku te kapiti maira i te akoanga no te au mapu. Ei mapu kare e metua vaine ra, kua manako au e ko teia tikai taku e anoano ra. Kua papetitoia au i te 15 mataiti.

“I te 1999 kua taia toku metua tane e tetai au tangata kino tei inangaro i tona enua. Kua mii tikai au. Kua topa atu au ki roto i te taitaia kino tikai e kua manako au e kare e rauka i te aere ua atu. Inara kua pure ua atu au kia Iehova no te maroiroi. Kua akamaroiroi maata mai te akaaere tutaka e tana vaine iaku. Kare i roa ana kua riro mai au ei painia tamou.

“I tetai atianga kua kite atu au i etai tei aere ana e ono ora i te akarongo ua i tetai tuatua e 20 miniti i roto i te reo Totonac, noatu e te toenga o te uipaanga tei roto i te reo Paniora, e kare oki ratou e marama ana. No reira, kua rekareka tikai au i toku patiia anga mai kia tauturu i te uri i te au puka Pipiria ki roto i te reo Totonac.

“E akakite ua ana au ki toku metua tane e e moemoea ana au e te tavini ra i te opati manga o te Au Kite o Iehova. Kua akakite mai aia kiaku e kare teia i te mea ngoie ua no tetai tamaine takaua o toku mataiti ra. Mei teaa ra tona rekareka me oki akaou mai aia i roto i te tuakaouanga i te kite anga e kua rauka iaku i te rave i te reira, i te urianga i te puka Pipiria ki roto i to matou reo!”​—Edith.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 9]

Ko te au mema o te pupu urianga Tzotzil te uriuri ra i tetai tuatua te ngata ra i te uriia