“Aao i te Paruru Umauma Katoa Mei te Atua Mai”

“E aao i te paruru umauma katoa mei te Atua mai kia rauka ia kotou i te tu ketaketa i te patoi atu i te au ravenga pakari a te Tiaporo.”​—EPHESIA 6:11, NW.

1, 2. I roto i taau uaorai au tuatua, akataka mai i te paruru i te pae vaerua ta te au Kerititiano ka anoano i te aao?

KO ROMA tei te take roa o to te reira mana tutara i te anere mataiti mua T.N. Na te maroiroi o te au nuku o Roma i tauturu i te oire kia akaaere i te maata anga o te ao tei kiteaia i taua tuatau ra. Kua akataka tetai tangata tuatua enua i teia nuku e ko “te akaaerenga vaeau autu roa atu i roto i te tuatua enua.” Te nuku kite o Roma kua akapupuia ki te au vaeau tereni meitakiia tei na roto i te terenianga pakari, inara ko to ratou autu ei nuku ririnui puapingaia i te tamaki tei runga katoa i to ratou paruru. Kua taangaanga te apotetoro ko Paulo i te paruru o te vaeau Roma ei akatutu i te au apinga i te pae vaerua ta te au Kerititiano ka anoano i te tamaki atu i te Tiaporo ma te autu.

² Ka kite tatou i tetai akatakaanga no teia paruru i te pae vaerua ia Ephesia 6:14-17, NW. Kua tata a Paulo: “Ka tu . . . ma to kotou au taukupu te tatua angaia i te tuatua mou, e te aaoanga i te tapoki umauma o te tuatua tika, e ma to kotou au vaevae te akatamaka angaia i te apinga o te tuatua meitaki o te au. Ei runga ravao i te au mea ravarai, e aao i te paruru maatamaata o te akarongo, e rauka ai ia kotou i te tamate atu i te au tao ai ravarai a tei kino ra. Pera katoa, e ariki i te pare o te ora, e te koke o te vaerua, koia oki, te tuatua na te Atua.” Me akaraia atu mei te turanga o te pae kopapa, ko te paruru umauma ta Paulo i akataka mai kua oronga i te paruruanga maata no tetai vaeau Roma. E oti, katoa, kua taangaanga aia i te koke, tana apinga tamaki maata no te tamaki atu i tetai tangata.

3. Eaa tatou ka akarongo ei i te ikuikuanga a Iesu Karaiti e te aru i tana akaraanga?

³ I te pae mai i te au apinga e te terenianga, ko te autuanga o te nuku Roma tei runga ia i te akarongo o te au vaeau ki to ratou akaaere. Kia pera rai, te au Kerititiano kia akarongo ia Iesu Karaiti, koia ta te Pipiria i akataka mai e ei “tutara no te au tangata nei.” (Isaia 55:4) Koia katoa oki te ‘upoko o te ekalesia.’ (Ephesia 5:23) Te oronga maira a Iesu i te au ikuikuanga kia tatou no ta tatou tamakianga i te pae vaerua e te oronga maira i tetai akaraanga apa kore e akapeea te aao anga i te paruru i te pae vaerua. (1 Petero 2:21) I te mea e aiteite maata te tu mei to Karaiti ki to tatou paruru umauma i te pae vaerua, te ako maira te au Tuatua Tapu ia tatou kia “akatara” ia tatou uaorai ki te manako o Karaiti. (1 Petero 4:1) Ia tatou e akara  marie ra i te tuanga taki tai o to tatou paruru i te pae vaerua, i reira, ka taangaanga tatou i te akaraanga o Iesu ei akatutu i to te reira puapinga e te meitaki.

Paruru Anga i te Taukupu, te Umauma, e te Vaevae

4. Eaa te angaanga ta te papa e rave ana i roto i te paruru o tetai vaeau, e eaa ta te reira e akatutu maira?

⁴ Au taukupu te tatua angaia i te tuatua mou. I te au tuatau Pipiria, e aao ana te au vaeau i tetai tatua kiri atea, me kore e papa, mei te 5-15 teni mita te atea. Tetai aronga uri kua akakite e ka tau te irava kia tatauia e, “ma te tuatua mou ei tatua piri takapini i to kopu.” Te tatua o tetai vaeau e tauturu ana i te paruru i tona nga taukupu, e e oronga ana te reira i tetai pange tau no te akatautau i te koke. Me papa ana tetai vaeau i tona nga taukupu, te akateateamamao ra aia no te tamaki. Kua taangaanga a Paulo i te tatua o tetai vaeau i te akatutu i te maata anga ta te tuatua mou o te au Tuatua Tapu ka akakeu i to tatou au oraanga. Mei tera te tu, e tau kia takai piriia te reira takapini ia tatou, kia rauka ia tatou i te noo kia rotai ma te tuatua mou e kia rauka i te paruru i te reira i tetai ua atu atianga. (Salamo 43:3; 1 Petero 3:15) No te reira, ka anoanoia tatou kia apii maroiroi i te Pipiria e te manakonako oonu no runga i te au mea i roto i te reira. Ko Iesu kua vai ta te Atua ture ki ‘roto i tona ngakau.’ (Salamo 40:8) I te uiui angaia e te aronga patoi, kua rauka ua iaia i reira i te pau atu na te tuatua tamou manako anga i te au Tuatua Tapu.​—Mataio 19:3-6; 22:23-32.

5. E akamarama mai e akapeea te akoanga Tuatua Tapu i te tauturu anga ia tatou i te au tuatau o te manamanata e te timataanga.

⁵ Me akatika tatou i te tuatua mou o te Pipiria kia arataki ia tatou, ka paruru te reira ia tatou mei te manako tarevake e ka tauturu ia tatou kia tuku i te au ikianga pakari. I te au tuatau o te timataanga me kore o te manamanata, ka akaketaketa te au aratakianga Pipiria i ta tatou ikianga kia rave i te mea tika. Tera te aiteanga, ka kite tatou i to tatou Pu Ikuiku Maata Rava Atu, ia Iehova, e ka akarongo i tetai tuatua i muri ia tatou i te na ko anga e: “Teia te mataara. E aaere na reira.”​—Isaia 30:20, 21, NW.

6. Eaa to tatou ngakau akatutu i anoano ei i te paruruanga, e akapeea te tuatua tika i te paruru meitaki anga i te reira?

⁶ Tapoki umauma o te tuatua tika. Na te tapoki umauma o te vaeau e paruru ana i tetai mero puapinga, te pukuatu. To tatou ngakau akatutu​—to tatou tu tangata tikai i roto ake​—ka anoanoia te paruruanga takake no te mea te manako ua ra te reira i te mea tarevake. (Genese 8:21) No reira ka anoanoia tatou kia kite e kia inangaro atu i to Iehova au turanga tuatua tika. (Salamo 119:97, 105) To tatou inangaro i te tuatua tika ka arataki ia tatou kia patoi i te aerenga manako o teianei ao tei kopae me kore tei akaparuparu i ta Iehova au aratakianga taka ua. I runga ravao, me inangaro tatou i te mea tika e te rikarika i te mea tarevake, ka kopae tatou i te aruaru anga i tetai mataara te ka takino i to tatou oraanga. (Salamo 119:99-101; Amosa 5:15) Ko Iesu e akaraanga meitaki tikai i roto i teia tu, no runga iaia, te na ko ra te au Tuatua Tapu: “I inangaro koe i te tuatua-tika, e te rikarika ra koe i te kino.”​—Ebera 1:9. *

7. Eaa te vaeau Roma i anoano ei i te tamaka meitaki, e eaa ta te reira e akatutu maira?

⁷ Vaevae te akatamaka angaia i te apinga o te tuatua meitaki o te au. No te au vaeau Roma e anoanoia ana te au tamaka pakari me kore te au tamaka iriiri matutu, no te mea i te taime o te tamakianga e mati putuputu ana ratou no te 30 kiro  mita i te ra okotai i te aao anga e te amo aere anga i tetai 27 kiro o te paruru e te apinga. Kua tau rai a Paulo kia taangaanga i te tamaka ei akatutu mai i to tatou tu papa ua i te tutu i te karere o te Patireia ki te au tangata ravarai te ka akarongo mai. E puapinga tikai teia no te mea ka akapeea te tangata e kite ei ia Iehova me kare tatou i papa e e inangaro ana i te tutu aere?​—Roma 10:13-15.

8. Akapeea tatou i te aru anga i to Iesu akaraanga ei tangata tutu aere i te tuatua meitaki?

⁸ Eaa ra te angaanga puapinga roa atu i roto i te oraanga o Iesu? Kua akakite aia ki te Kavana o Roma ko Ponotio Pilato: “I aere mai ei au ki te ao nei, e akakite i te tuatua-mou.” Kua tutu a Iesu i te taime ua atu ka kitea e ia tetai ka akarongo mai, e kua rekareka maata tikai aia i tana angaanga orometua i na kua tuku aia i te reira ei mea mua i runga ravao i tona au anoano i te pae kopapa. (Ioane 4:5-34; 18:37) Mei te mea tatou e, mei ia Iesu rai, te inangaro ra i te akakite i te tuatua meitaki, ka kimi tatou kia maata te au tuatau ka rauka i te akakite i te reira ki tetai ke. Pera katoa, ko ta tatou akapouanga taime ki ta tatou angaanga orometua ka tauturu i te akamaroiroi marie ia tatou i te pae vaerua.​—Angaanga 18:5.

Te Paruru, te Pare, e te Koke

9. Eaa te paruruanga ta te paruru maatamaata e oronga ana no tetai vaeau Roma?

⁹ Te tapoki maatamaata o te akarongo. Te tuatua Ereni tei uriia e “tapoki maatamaata” te tou ra ki tetai tapoki tau ua te maatamaata ei tapoki i te maataanga o te kopapa. Ka oronga te reira i te paruruanga mei te “tao ai” e tuatuaia ra ia Ephesia 6:16, NW. I te au tuatau o te Pipiria, e taangaanga ana te au vaeau i te au tao tei maaniia ki te au raupo e anga ua a roto ma te au vairanga auri rikiriki te ka rauka kia akakiia ki te ta vera. Kua akataka tetai tangata kite i teia au tao nei e ko “tetai o te au apinga tamaki kino roa atu i roto i te tamakianga i taito.” Me kare a tetai vaeau tapoki maatamaata ei paruru iaia uaorai mei taua au tao ra, ka putaputa kino aia me kore ka mate katoa.

10, 11. (a) Eaa ta Satani “au tao ai” te ka rauka i te takore i to tatou akarongo? (e) Akapeea to Iesu akaraanga i te akaari anga mai i te puapinga o te akarongo i te au tuatau o te timataanga?

 ¹⁰ Eaa te “au tao ai” ta Satani e taangaanga ana ei takore i to tatou akarongo? Penei ka akakeu aia i te takinokinoanga me kore i te patoianga i roto i te ngutuare tangata, i te ngai angaanga, me kore i te apii. Te anoano kia maata e kia maata ua atu te rauka anga mai o te au apinga o te pae kopapa e te akanauruanga a te tu akono tau kore kua riro katoa ei takino i tetai papaki i te pae vaerua. Ei paruru ia tatou uaorai i taua au tamatakuanga ra, “ei runga ravao i te au mea ravarai, e aao [tatou] i te tapoki maatamaata o te akarongo.” Kua rauka mai te akarongo mei te apii anga no runga ia Iehova, te komunikeiti putuputu anga kiaia na roto i te pure, e te kite anga e akapeea aia me paruru e me akameitaki mai ia tatou.​—Iosua 23:14; Luka 17:5; Roma 10:17.

¹¹ Ia Iesu i runga nei i te enua, kua akatutu mai aia i te puapinga o te rauka anga te akarongo maroiroi i te au tuatau kino. Kua irinaki tikai aia i te au ikianga a tona Metua e kua rekareka tikai i te rave i te anoano o te Atua. (Mataio 26:42, 53, 54; Ioane 6:38) Noatu i te kite anga i te mamae maata i roto i te aua i Getesemane, kua tuatua a Iesu ki tona Metua e: “Kia tupu ra toou anoano; auraka toku.” (Mataio 26:39) Kare roa i ngaro ana ia Iesu te puapinga o te akono marie anga i te tu apa kore e te akarekareka anga i tona Metua. (Maseli 27:11) Me mei te reira rai to tatou irinakianga ki roto ia Iehova, kare tatou e tuku ua atu i te akaapaanga me kore i te patoianga kia akaapikepike i to tatou akarongo. Kareka ra, ka akaketaketaia to tatou akarongo me irinaki tatou ki runga i te Atua, te akaari i to tatou inangaro nona, e te akono i tana au akauenga. (Salamo 19:7-11; 1 Ioane 5:3) Kare e au tutakianga apinga o te pae kopapa me kore te navenave tika kore poto ua e rauka kia  akaaiteia atu ki te au akameitakianga ta Iehova e vaio ra no te aronga e inangaro ra iaia.​—Maseli 10:22.

12. Eaa to tatou ngai puapinga ta te pare akatutu ka paruru, e eaa ra taua paruruanga ra i puapinga ai?

¹² Te pare o te ora. E paruru ana te pare i te upoko e te roro o te vaeau​—te akapuanga o te kite. To tatou manakonakoanga Kerititiano kua akaaiteia ki te pare no te mea te paruru ra te reira i to tatou manako. (1 Tesalonia 5:8) Noatu oki e kua tuku ke ana tatou i to tatou manako na roto i te kite tika tikai o te Tuatua a te Atua, e au tangata apikepike, apa ua rai tatou. Ka rauka ngoie ua to tatou manako i te takinoia. Te au akakoroanga o teia akatereanga o te au mea nei ka riro i te akaanga ke ia tatou me kore i te mono i to tatou manakonakoanga i orongaia mai e te Atua. (Roma 7:18; 12:2) Kua timata te Tiaporo kare ra i puapingaia i te akauri ke ia Iesu na te oronga anga kiaia i te “au basileia katoa o te ao nei, e to ratou kakā.” (Mataio 4:8) Inara kua patoi tika atu a Iesu i taua orongaanga ra, e kua tuatua a Paulo nona e: “No te rekareka tei tukuia ki mua iaia ra kua akakoromaki aia i te rakau tamamae anga, te akakoreanga i te akama, e kua noo ki raro i te tua katau o te terono o te Atua.”​—Ebera 12:2, NW.

13. Akapeea tatou i te tamou marie anga i to tatou irinakianga i roto i te manakonakoanga ki mua?

¹³ Te tu irinakianga tei rauka ia Iesu kare i te mea rauka ua mai. Me akaki tatou i to tatou manako ki te au moemoea e te au akakoroanga o teia akatereanga o te au mea nei e kare e akamanako marie i te manakonakoanga ki mua, ka apikepike roa atu to tatou akarongo i roto i te au taputou a te Atua. I te openga, ka ngere takiri katoa tatou i to tatou manakonakoanga. I tetai tua, me manakonako putuputu ua tatou no runga i te au taputou a te Atua, ka rekareka ua atu rai tatou i roto i te manakonakoanga tei tukunaia mai ki mua ia tatou.​—Roma 12:12.

14, 15. (a) Eaa ta tatou koke akatutu, e ka akapeea me taangaanga i te reira? (e) E akatutu mai e akapeea te koke o te vaerua i te tauturu anga ia tatou kia patoi atu i te timataanga.

¹⁴ Te koke o te vaerua. Te tuatua a te Atua, me kore te karere, tei rekotiia i roto i te Pipiria mei tetai koke mata rua ririnui rai te ka rauka ua i te takore atu i te pikikaa akonoanga e i te tauturu i te au tangata tei tika te ngakau kia kimi i te rangatiraanga i te pae vaerua. (Ioane 8:32; Ebera 4:12) Teia koke i te pae vaerua ka rauka katoa i te paruru ia tatou me tamatakuia mai tatou e te au timataanga me kore me tauta te apoteiti i te takore i to tatou akarongo. (2 Korinetia 10:4, 5) Mei teaa ra ta tatou akameitakianga maata e ko te ‘au tuatua tapu katoa i tataia ra, e mea akauruia mai e te Atua e te tau tikai i te au angaanga memeitaki katoa ra’!​—2 Timoteo 3:16, 17.

¹⁵ I tona timata angaia e Satani i te metepara, kua taangaanga meitaki tikai a Iesu i te koke o te vaerua i te patoi atu i te tuatua pikikaa e te au timataanga kikite. Ki te au akaaoanga taki tai ravarai a Satani, kua pau aia: “Kua tataia.” (Mataio 4:1-11) Pera katoa a David, tetai o te Au Kite o Iehova i Paniora, kua kite e kua riro te au Tuatua Tapu i te tauturu iaia kia autu i te timataanga. I tona 19 mataiti anga, kua tuatua atu tetai mapu vaine ou ua tei angaanga na taua kamupani tamama rai e kia “tamataora kapiti [raua].” Kua patoi a David i tana patianga akainangaro e kua pati i tona pu no te angaanga ki tetai ngai ke mai kia kore taua turanga e tupu akaou mai. “Kua maara iaku te akaraanga o Iosepha,” i tuatua ai a David. “Kua patoi aia i te tu akono tau kore e kua akaatea viviki atu ki vao. Kua pera rai au.”​—Genese 39:10-12.

16. E akamarama mai e eaa tatou ka anoano ei i te terenianga kia ‘tika i te tua anga i te tuatua-mou ra.’

¹⁶ Kua taangaanga katoa a Iesu i te koke o te vaerua i te tauturu i etai ke kia ora mai mei ta Satani  akaaere anga. “Kare taku uaorai i taku e apii nei,” i tuatua ai a Iesu, “nana ra, na tei tono mai iaku nei.” (Ioane 7:16) Kia aru i ta Iesu apiianga karape, ka anoano tatou i te terenianga. No runga i te au vaeau Roma, kua tata te tangata tuatua enua ko Josephus: “Te au vaeau ravarai e akaetaeta uaua ana i te au ra ravarai, e ma te aruaru maata, mei te mea ra e e taime tamaki e ko te tumu oki te reira i rauka ai ia ratou i te akakoromaki ngoie ua i te roiroi o te tamakianga.” I roto i ta tatou tamakianga i te pae vaerua, ka anoanoia tatou kia taangaanga i te Pipiria. I runga ravao, ko tatou kia ‘akamaroiroi kia vai meitaki rai tatou uaorai ki mua i te aroaro o te Atua, ei rave angaanga kare e akama anga, e te tika oki i te tua i te tuatua-mou ra.’ (2 Timoteo 2:15) E mei teaa ra te maata o te marekaanga ta tatou ka kite me taangaanga tatou i te au Tuatua Tapu i te pau atu i te uianga ngakau tae a tetai tangata tei inangaro!

E Pure i te Au Atianga Ravarai

17, 18. (a) Eaa te angaanga ta te pure e rave ana i te patoi anga atu ia Satani? (e) E oake mai i tetai akaraanga i te akatutu i te puapinga o te pure.

¹⁷ I muri ake i te akamanako anga i te paruru umauma i te pae vaerua katoa ra, kua kapiti atu a Paulo i tetai tuanga akoanga puapinga ke mai. I te patoi anga atu ia Satani, e rave te au Kerititiano no ratou uaorai i te “au tu pure ravarai e te pati akaaka anga.” Eaa te putuputu? “E rave ua rai kotou i te pure i te au atianga ravarai i te vaerua,” i tata ai a Paulo. (Ephesia 6:18) Me aro atu tatou i te au timataanga, te au manamanata, me kore i te akamaroiroianga kore, ka akaketaketa maata te pure ia tatou. (Mataio 26:41) Kua “tuku a [Iesu] i te au pure akatenga e pera katoa te au pati anga ki Tei rauka ra kia akaora mai iaia mei te mate, ma te aue maata e te roi mata, e kua akarongo meitakiia mai aia no tona tu akono mataku i te Atua ra.”​—Ebera 5:7, NW.

¹⁸ Ko Milagros, tei tere atu i te 15 mataiti i te akono anga i tana tane maki no te tuatau roa, kua karanga e: “Me rokoia au e te manako akamaroiroi kore, e uri ana au kia Iehova na roto i te pure. Kare e tangata e rauka i te tauturu mai iaku i runga atu i tana ka rauka. E tika, i tetai au atianga e manako ana au e kare e rauka akaou iaku i te aere ua atu rai. Inara i te au taime ravarai i muri ake i te pure anga kia Iehova, kua kite au e kua akaou akaouia toku maroiroi e kua meitaki mai toku vaerua.”

19, 20. Eaa ta tatou ka anoano e rauka ai te re i roto i ta tatou tamakianga atu ia Satani?

¹⁹ Kua kite te Tiaporo e e poto ua tona taime, e te akapakari atura aia i tana au tautaanga kia autu ki rungao ia tatou. (Apokalupo 12:12, 17) E patoi pakari tatou i teia enemi mana ririnui e e “kukumi ua ïa i te kumikumi anga meitaki ra i te akarongo.” (1 Timoteo 6:12) Te umuumuia nei te maroiroi maata meitaki atu. (2 Korinetia 4:7) Ka anoano katoa tatou i te tauturu a te vaerua tapu o te Atua e e tau i reira kia pure no te reira. Kua karanga a Iesu: ‘Te tika na ia kotou, kino ua rai, kia oronga i te mea meitaki no ta kotou tamariki, ka tangaʼi oki i to kotou Metua i te ao ra, i te oronga i te vaerua tapu i te aronga e pati atu aia ra.’​—Luka 11:13.

²⁰ Te taka ua ra e, e mea puapinga e kia aao tatou i te paruru umauma katoa ta Iehova i oronga mai. No te tauru anga i teia paruru i te pae vaerua ka umuumuia e kia akatupu tatou i te au tu akono i te Atua, mei te akarongo e te tuatua tika. Te manono maira te reira e kia inangaro tatou i te tuatua mou mei te mea e kua tatuaia ki te reira, e kia papa ua tatou i te akatotoa i te tuatua meitaki i te au atianga ravarai, e kia akamanako marie i te manakonakoanga ki mua. E apii tatou i te taangaanga i te koke o te vaerua ma te karape. Na te aao anga i te paruru umauma katoa mei te Atua mai, ka rauka ia tatou te re i roto i ta tatou kukumianga ki te au vaerua kino e ka rauka tikai i te apai mai i te kaka ki to Iehova ingoa tapu.​—Roma 8:37-39.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

Akapeea Koe me Pau?

• Koai te oronga maira i te akaraanga meitaki roa atu o te aao anga i te paruru i te pae vaerua, e eaa tatou ka akamanako marie ei i tona akaraanga?

• Akapeea e rauka ai ia tatou i te paruru i to tatou manako e te ngakau akatutu?

• Akapeea e rauka ai ia tatou te karape i te taangaanga anga i te koke o te vaerua?

• Eaa ra tatou ka rave ua atu rai ei i te pure i te au atianga ravarai?

[Au Uianga Apii]

[Au Tutu i te kapi 17]

Ka akakeu te apiianga Pipiria maroiroi ia tatou kia akakite i te tuatua meitaki i te au atianga ravarai

[Au Tutu i te kapi 18]

Ka tauturu to tatou manakonakoanga papu ia tatou i te aro atu i te au timataanga

[Au Tutu i te kapi 19]

Te taangaanga ra ainei koe i “te koke o te vaerua” i roto i te angaanga orometua?