Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Puapingaia na te Aruaru Anga i te Au Mea Meitaki Pae Vaerua

Puapingaia na te Aruaru Anga i te Au Mea Meitaki Pae Vaerua

Puapingaia na te Aruaru Anga i te Au Mea Meitaki Pae Vaerua

“Ko tei inangaro i te ario ra, kare ïa e mareka i te ario; e tei inangaro i te apinga nui ra, kare ia e mareka i te apinga e kia maata ra.”​—Koheleta 5:10.

KA TAKI atu te angaanga maata ki te taitaia, penei ka akatupu mai te taitaia i te au manamanata i te pae kopapa, i tetai taime ka taki atu ki te mate. I roto i te au enua e manganui, kua mavete keia te au ngutuare tangata e te kopae anga. E putuputu te taime, no te manako maata i te au apinga ko te tumu ia no taua au tumatetenga. Kare i rekareka ua i tei rauka iaia, ko tetai tangata tei varenga ua i te akaputu i te au apinga ka kite ua iaia uaorai i te inangaro ua anga kia maata atu, noatu e eaa te tutaki anga ki tona oraanga. Kua akakite mai tetai puka e tauturu ia koe uaorai e: “Te tauta anga kia riro mei ia Jones rai e angaanga ia na te pa enua, noatu e e tangata angaanga pakari a Mr. Jones te tupu maira te maki pukuatu i te mataiti a ngauru ma toru.”

Ka riro te kimi anga kia maata atu ei akamerengo anga kore, te keia anga i tetai ua atu rekareka o tetai tangata e penei kare aia i kite ana. Na roto i teia tu nei kua akakino putuputuia to tatou au tu paruparu tangata na roto i tetai mana ririnui​—te akakitekite anga! Kua akakiia te au porokaramu tivi ma te au akakitekiteanga te raurau maira ia koe kia oko i te au apinga penei kare koe e anoano ana e penei kare rai e rauka ia koe i te tutaki. Pouroa teia ka taki atu ki te kino maata.

Te akanavenave uaorai kare i tapuia ka rauka tetai tupu anga kare e kiteaia inara e tumatetenga oki ki runga ia tatou, i te pae kopapa e te tu akono tau. Ei akaraanga, kua kite te ariki pakari ko Solomona e: “Tei te maki kore o te ngakau, ko to te kopapa ïa ora.” (Maseli 14:30) Ei tuke anga, te akakeu maata, te apiapi, e te au taomi anga no te akaputuputu anga i te au apinganui i te pae kopapa ka akakino i to tatou oraanga kopapa e te tu mataora. Ka akakino katoaia te au pirianga me akatere te au akakoroanga materia i to tatou oraanga. E me te kino ua atura te ngutuare e te oraanga noa ua o tetai tangata, ka pera katoa rai te tu o tona oraanga noa ua.

Tu Teitei Rava no te Au Mea Meitaki Pae Vaerua

“Eiaa e akatau atu i teianei ao,” i ako mai ei te apotetoro ko Paulo i te anere mataiti i topa akenei. (Roma 12:2) E inangaro anga to teianei ao no te aronga te aru ra ki to te reira au mea meitaki. (Ioane 15:19) Te manako anga kia akakeu i toou au manako no te kite, te amiri, te tongi anga, te kakara, e te akarongo anga​—ae, kia ariki i tetai tu oraanga materia. Te tuatua maata tei runga ia i “te anoano tika kore o te mata nei” kia aruaru oki koe e tetai ke kia rauka mai te apinga ra.​—1 Ioane 2:15-17.

Inara te vai ra te au mea meitaki tei runga roa atu i te moni, te rongonui, e te apinganui i te pae kopapa. I te au anere mataiti i topa akenei, kua akaputuputu te Ariki ko Solomona i te au mea pouroa te rauka ra i te ao i te oronga i te pae kopapa. Kua patu aia i te au are e kua rauka te au aua kainga, te au aua tanu kai, te au tavini, te au manu, te au tane e te vaine imenemene, pera katoa te maata i te auro e te ario. Kua akamaata atu a Solomona i tana au apinga e maata atu i tei rauka pouroa i to mua ake iaia ra. E tika oki te reira tuatua kia karangaia e e tangata apinganui tikai aia. Kua rauka ia Solomona te au mea ravarai te anoanoia ra. Inara, i te akara anga aia i tana au apinga i rauka mai, kua karanga aia e: “E mea puapinga kore anake, e te kai i te matangi.”​—Koheleta 2:1-11.

Ma te pakari teitei tei oronga akameitakiia kiaia, kua kite a Solomona e te aere maira te akamerengo anga maata na te aruaru anga i te au mea meitaki pae vaerua. Kua tata aia: “E akarongo ana tatou i te akaotianga o taua au tuatua katoa nei; Ko te Atua te mataku atu, e akono oki i tana au akauenga: ko ta te tangata katoa ïa e pini ua ake.”​—Koheleta 12:13.

Tei meitaki atu i te auro me kare i te ario ko te apinganui tei kiteaia i roto i te au kapi o te Tuatua a te Atua, te Pipiria. (Maseli 16:16) Mei te au poe, tei reira te au tuatua mou oonu kia kiteaia mai e koe. Ka kimi e ka ko ainei koe i te reira? (Maseli 2:1-6) Te raurau maira Tei Anga ia tatou, te Tumu o te au mea meitaki mou, kia rave koe i te reira, e ka tauturu mai aia ia koe. Akapeea ra?

Te oronga maira a Iehova i te au poe no te tuatua mou na roto i tana Tuatua, tona vaerua, e tana akaaerenga. (Salamo 1:1-3; Isaia 48:17, 18; Mataio 24:45-47; 1 Korinetia 2:10) Te akara matatio anga i teia au poe tokoiti ua no te mea meitaki kare e rauka i te tareia te oronga maira i tetai tuatau kia koe kia iki ma te kite i te mataara meitaki e te puapinga maata o te ora. E kare e ngata ana te reira no te mea kua kite a Iehova, Tei Anga ia tatou, e eaa ta tatou e anoano ra kia mataora tikai.

Te Akamaroiroi Maira te Pipiria i te Au Mea Meitaki Teitei Roa Atu

Te akoanga tau, te vai ra i roto i te Pipiria e nga mea tau e tei akaaite koreia. Te au turanga akono tau ta te reira e akakite maira e meitaki rava tikai. E puapinga tikai ta te reira akoanga. Kua vai tiratiratu te reira no te au tuatau. Te au akaraanga na te ako anga tau a te Pipiria ra kia angaanga pakari, kia tiratiratu, kia taangaanga meitaki i te moni, e kia kopae i te tu kope.​—Maseli 6:6-8; 20:23; 31:16.

Kia tau ki te reira, kua tuatua a Iesu e: “Auraka e akaputu i te apinga na kotou i teianei ao, i te ngai e pou ei i te uu, e te pe, i te ngai e tomoia, e e keiaiaʼi e te keia. Ka akaputu ra i te apinga na kotou ki runga i te rangi, i te ngai e kore ei e pou i te uu e te pe, kare oki te keia e tomo i reira ka keiaʼi.”​—Mataio 6:19, 20.

Te tau ra taua akoanga i teia tuatau mei i te 2,000 mataiti i topa akenei. Kare e varenga ua i te kimianga i te apinganui i te pae kopapa, ka puapingaia tatou i teianei na te aruaru anga i tetai mataara teitei roa atu o te ora. Te taviri oki ko te akaputu anga i te au apinga pae vaerua, te taki atura ki tetai oraanga no te tu mataora tika tikai e te tu merengo anga. Akapeea e rauka ai ia tatou i te rave i te reira? Na te tatau anga i te Tuatua a te Atua, te Pipiria, e na te taangaanga anga i ta te reira e apii maira.

Te Oronga Maira te Au Mea Meitaki Pae Vaerua i te Au Tutakianga

Me taangaanga meitakiia, ka akapuapingaia tatou e te au mea meitaki pae vaerua i te pae kopapa, te pae manako ngakau, e i te pae vaerua. Mei te ariki otone i runga roa ake i te enua te paruru ra ia tatou mei te au vero kino o te ra, te tauturu ra te au kaveinga akono tau i te paruru ia tatou na te akakite anga mai i te au tupuanga kino o te apinga pae materia. Kua tata te apotetoro Kerititiano ko Paulo e: “Kareka te aronga e māro e kia maata te apinga, e rokoia ïa e te timataanga, e te ereere, e te anoano neneva e manganui, e kino ei ra, e maremo takiri atu ei te tangata ki roto i te pou e te mate. Ko te anoano maata oki i te moni te tumu o te au kino katoa nei; kua taka ke rava oki tetai aronga i te akarongo nei, i te umuumu anga i te reira, e kua ko mama rava ia ratou uaorai i te iriea e manganui.”​—1 Timoteo 6:9, 10.

Te akavare ra te anoano no te au apinganui i te au tangata kia kimi kia maata atu te apinganui, te taoonga, e te mana. E putuputu te taime, kua taangaangaia te au ravenga kikite e te tiratiratu kore kia rauka teia au akakoroanga. Te aruaru anga i te au apinga materia ka keia i to tetai tangata ra taime, te maroiroi, e te au tu kite. Ka keia katoa te reira i te moe meitaki o tetai i te po. (Koheleta 5:12) Te kimi anga kia maata atu ra te akakore tikai ra i te tere anga ki mua i te pae vaerua. Te akaari meitaki maira te tangata maata rava atu tei ora ana, ko Iesu Karaiti, i te mataara meitaki roa atu: “E mataora to te aronga tei manako i to ratou anoano i te pae vaerua.” (Mataio 5:3NW) Kua kite aia e te taki atura te au apinganui pae vaerua ki te au tutakianga mutu kore e e puapinga maata roa atu ia i te rauka anga te apinga materia e tuatau poto ua to te reira.​—Luka 12:13-31.

Te Angaanga Tikai ra Ainei te Reira?

“Kua tauta pakari toku nga metua i te akapapu mai kiaku e kare e tau ana te au mea meitaki pae vaerua,” ta Greg i maara ai. “Inara, kua rauka mai iaku te manako au na te aruaru anga i te au akakoroanga pae vaerua no te mea kua akarangatiraia mai au mei te taitaia no te taemoemo anga no te apinganui.”

Te patu meitaki katoa ra te au mea meitaki pae vaerua i te au pirianga tikai. Te reka ra te au oa mou ia koe no te mea no toou tu, kare e no tei rauka mai ia koe. Te akamaroiroi maira te Pipiria e: “E taokotai ki te pakari ra ka pakari katoa rai koe.” (Maseli 13:20, Today’s English Version) Tei runga ravao, ko tetai ngutuare tangata tei autu kua patuia ki runga i te pakari e te aroa, kare e na roto i te au apinga i te pae kopapa.​—Ephesia 5:22–​6:4.

Kare tatou i anauia mai ma te au mea meitaki. Kia apiiia mai tatou mei to tatou au oa me kore mei tetai tumu teitei. No reira rai ka rauka i tetai apii akatumuia ki runga i te Pipiria i te taui i to tatou akara anga manako katoa no runga i te au apinga i te pae kopapa. “Kua tauturuia au kia akamanako akaou i taku au mea meitaki, e kua apiiia au kia mareka ua i te au mea anoanoia,” i karanga ai a Don, e tangata angaanga i te pangika i mua ana.

Aruaru Anga i te Au Apinganui Pae Vaerua Mutu Kore

Te akakite maira te au mea meitaki pae vaerua i te au tutakianga roa te tuatau, kare i te akanavenave i te tuatau poto ua. Kua tata a Paulo e: “Ko te au mea e akaraia nei oki [te apinga i te pae kopapa], no teia ua nei ïa tuatau; kareka te au mea akara koreia ra [pae vaerua], e tika ïa i te vai ranga.” (2 Korinetia 4:18) E tika te reira e te au aruaru anga i te apinga ra penei ka akanavenave i te au anoano no te tuatau poto ua, inara kare to te noinoi tuatau ki mua. E mutu kore oki te au mea meitaki pae vaerua.​—Maseli 11:4; 1 Korinetia 6:9, 10.

Te akaapa ra te Pipiria i te akara anga i te tu materia te maata tikai ra i teia tuatau. Te apii maira te reira ia tatou e akapeea me akakore i tetai anoano noinoi na te akono meitaki anga i to tatou mata, kia akara ki runga i te au mea puapinga maata, te au apinganui i te pae vaerua. (Philipi 1:10) Te akatuera maira te reira i te tu tikai no te noinoi​—te akamori anga ia koe uaorai. Ia tatou e taangaanga ra i ta tatou i kite mei te Tuatua a te Atua, ka kite tatou i te tu mataora maata. Ka anga atu to tatou au manako mei te rauka anga ki te oronga anga. Mei teaa ra te akakeu anga ririnui kia monoia to tatou uaorai inangaro ma te au mea meitaki pae vaerua!

E tika, ki tetai tuanga, penei ka riro te moni ei paruruanga. (Koheleta 7:12) Inara te akakite tikai maira te Pipiria e: “Ka pou viviki taau moni, mei te mea rai e kua tupu mai te au peau e kua rere ke atu mei te aeto rai.” (Maseli 23:5, TEV) E maata atu ta te au tangata i akaatinga ki runga i te atarau no te tu materia​—ko te oraanga kopapa, te au ngutuare tangata, pera katoa te akava ngakau meitaki​—ma te au tupu anga tumatetenga. I tetai tua, te rauka anga te tu pae vaerua te akamerengo ra i to tatou au anoano puapinga maata​—te anoano no te aroa, te anoano no te akakoroanga, e te anoano kia akamori i te Atua aroa, ko Iehova. Te tou katoa maira te reira i te mataara ki te ora mutu kore i roto i te tu apa kore o te tangata ki runga i te enua parataito​—e manakonakoanga ta te Atua ka oronga mai no tatou.

Kare e roa atu ka kite puia te tu manakonako anga no te tu puapinga a te au tangata ravarai i roto i te ao ou o te Atua. (Salamo 145:16) I taua tuatau ka ‘ki te enua katoa i te kite ia Iehova.’ (Isaia 11:9) Ka ruperupe te au mea meitaki pae vaerua. Te apinga pae kopapa e te au mamae no te reira ka takore takiriia. (2 Petero 3:13) Ko te au apinga te akariro ra ei mea puapinga maata tikai kia ora ua atu e tuatau ua atu​—te oraanga kopapa apa kore, te angaanga merengo anga, te tarekareka anga tau, te au pirianga pumaana o te ngutuare tangata, e te pirianga oa mutu kore ma te Atua ra​—ka oronga mai i te tu mataora mou ki te tangata ravarai e tuatau ua atu.

[Pia/Tutu i te kapi 6]

aangaanga Meitaki i Taau Moni!

Akataka i toou au anoano. Kua apii a Iesu ia tatou i te pure: “O mai i te kai e tau ia matou i tera rā i tera rā.” (Luka 11:3) Auraka e tuku i te au inangaro o teia ra kia riro mai ei au anoano no apopo. Kia maara e kare toou oraanga e tupu ua mai i tei rauka ia koe ra.​—Luka 12:16-21.

Parani i tetai akapapa anga moni. Auraka e tuku ua ki te oko anga kare i paraniia. Te akakite ra te Pipiria: “Te kimi anga o te aronga maroiroi ra, tei runga ïa i te apinga maata: kare ta te aronga rapurapu ua ra, tei te putaua ïa.” (Maseli 21:5) Kua ako a Iesu i tona aronga akarongorongo kia tare i te tutaki anga i mua ake ka rave ei i tetai ua atu angaanga i te pae moni.​—Luka 14:28-30.

Kopae i te kaiou anoano koreia. Te ngai ka rauka, e akaputu i te moni no te au apinga oko kare e kia okoia ki runga i te kati kaiou. Te karanga ra te materi na teia mataara: “E kua riro te ori ei tavini no tei oriia.” (Maseli 22:7) Na te taangaanga anga i te tapu uaorai e te vai anga i roto i taau akapapa anga moni, ka rauka katoa ia koe i te parani meitaki tikai i te au apinga okooko maata.

Kopae i te kaimoumou. E akariro i taau i rauka takere mai ana kia roa atu na te akono meitaki anga i te reira, i te akaiti mai anga i reira i te kaimoumou anga. Kua akaari mai a Iesu i te manako tau no te akono meitaki anga te o atura ki tana e taangaanga ra.​—Ioane 6:10-13.

Tuku i te au mea mua na mua. Ka rauka i te tangata pakari i te “taporoporo marie i te tuatau” kia aruaru i te au akakoroanga puapinga maata roa atu.​—Ephesia 5:15, 16.

[Pia/Tutu i te kapi 7]

Apiiia Mei tei Kiteia​—E Mataara Meitaki Atu Tetai

Tei tupu kia koe uaorai​—te meitaki e te kino—​ka rauka i te apii ia tatou i te au apiianga puapinga maata. Inara i te aereanga o tetai tuatua anga, e tika ainei e ko tei tupu mai te puapii meitaki rava atu? Kare, te vai atura tetai tumu anga maata tikai no te aratakianga. Kua akakite mai te tata taramo i te reira i te na ko anga aia i roto i te pure: “E lamepa taau tuatua i toku nei vaevae, e turama no toku nei arataa.”​—Salamo 119:105.

Eaa ra te apii anga mei te ikuikuanga tu-Atua e meitaki roa atu ei i to te apii anga mei tei tupu kia koe uaorai? Ko tetai tumu oki, te apii anga mei tei tupu ua mai​—te tamataanga e te tarevake anga​—ka riro raua roa ai ei tutaki maata e te mamae tikai. Kare katoa oki te reira e anoanoia. “Angairi koe i akarongo mai ki te au akauenga naku!” I karanga ai te Atua ki to Iseraela taito ra. “Kua riro ïa toou au mei te vai taʼe ra; e taau tutua-tika mei te ngaru moana ra.”​—Isaia 48:18.

Tetai tumu e meitaki rava atu te Tuatua a te Atua e ko te tumuanga no te ikuiku koia oki te vai ra te tataanga takere roa atu e te tika maata rava atu no te tupuanga ki te tangata. Penei kua kite mai koe e ko te apii anga ma te mamae kore mei te au autu anga e te au topa anga o etai ke e meitaki ake i te ripiti anga i ta ratou au tarevake. (1 Korinetia 10:6-11) Ei puapinga roa atu, i roto i te Pipiria, te oronga maira te Atua kia tatou ma te au ture meitaki roa atu e te au kaveinga arataki kare e rauka i te akaaiteia i te irinakianga. “Ko te ture a Iehova kare e apa . . . te tuatua-akakite a Iehova, e mea mou ïa, e pakari ei te kamakura.” (Salamo 19:7) Papu tikai, ko te apii anga mei te kite pakari o Tei Anga aroa mai ia tatou te mataara meitaki roa ia.

[Au Tutu i te kapi 4]

Te inangaro nei te ao kia ariki koe i to te reira tu oraanga apinga materia

[Tutu i te kapi 5]

Tei maata atu i te auro me kore i te ario ko te apinganui tei kiteaia i roto i te Pipiria