“E Ruperupe Ra te Puakapa o te Aronga Tiratiratu”

ME ARURU mai ana te uriia o Aramakito e kua akaope i ta Satani akatereanga o te au mea kino nei, ka “vavaʼiia te are o te aronga kino.” Akapeea ra “te puakapa o te aronga tiratiratu”? Eaa rai, i roto i te ao ou o ta te Atua maanianga, ka “ruperupe ra” te reira.​—Maseli 14:11.

Inara, kia tae ki te tuatau e ka ‘tipu keia te aronga kino i te enua nei, e te aronga rave ara ra, ka kiriti tumuia,’ ka noo kapiti te aronga apa kore kia ratou. (Maseli 2:21, 22) Ka rauka ainei te aronga tiratiratu i te tupu ruperupe i raro i teia au turanga? Te akaari maira te irava 1 ki te 11 o te pene 14 i roto i te puka Pipiria o Maseli e na te akatikaanga i te pakari kia arataki i ta tatou tuatuaanga e te au angaanga, ka rekareka tatou i tetai tuanga no te puapinga e te ngaueue kore i teia taime nei.

Me Akamaroiroi Atu te Pakari i te Ngutuare

Tuatua anga no runga i te akakeuanga a te vaine akaipoipo i runga i te tu meitaki o te ngutuare tangata, kua karanga te Ariki ko Solomona o Iseraela taito ra e: “Te patu ra te vaine pakari ra i tona ra are; kareka te neneva ra, te rave ra tona rima e vavaʼi ki raro.” (Maseli 14:1) Akapeea e rauka ai i tetai vaine tei iaia te pakari i te akamaroiroi atu i tona ngutuare? Ka akangateitei tetai vaine pakari i ta te Atua akanoonooanga no te taoonga upoko. (1 Korinetia 11:3) Kare aia e akakeuia e te vaerua no te akatakakeanga te takapini nei i te ao o Satani. (Ephesia 2:2) Te kauraro ra aia ki tana tane akaipoipo, e kua tuatua meitaki iaia, penei ka akamaata atu i te ngateitei a etai ke kiaia ra. Ka akono maroiroi tetai vaine pakari i te piri atu anga ki roto i te apiianga pae vaerua e te tau a tana tamariki. Ka angaanga pakari aia ki te meitaki o tona ngutuare, maanianga i te kainga ei ngai maru e te tau ua no te ngutuare tangata. Kua akaari tona tu no te akaaereanga i te tu akono meitaki e te kite i te pae o te moni. Ka oronga tikai tetai vaine pakari ki te puapinga e te tu ngaueue kore a tona ngutuare.

Kua ngere te vaine neneva i te akangateitei i ta te Atua akanoonooanga no te taoonga upoko. Kare aia e tapupu i te tuatua kino i tana tane akaipoipo. Kare oki e akarava rava ana, kua kaimoumou aia i te au moni angaanga pakariia a te ngutuare. Kua kaimoumou katoa aia i te taime. Tei tupu, kare te are e akono meitakiia ana, e kua kino mai te tamariki i te pae kopapa e te pae vaerua. Ae, kua vavai te tangata neneva i tona ngutuare ki raro.

I na, eaa, te akakite maira me e tangata pakari tera me e neneva ua? Te karanga ra a Maseli 14:2: “Ko tei aere ma te tiratiratu ra, te mataku ra ïa ia Iehova: ko tei akamingi ra i tona aerenga, kua akavaavaa ïa iaia.” Te mataku ra te tangata tiratiratu i te Atua mou, e “te akamataanga o te pakari ra, koia te mataku ia Iehova ra.” (Salamo 111:10) Kua kite tetai tangata pakari tikai e tei  iaia te apainga e “ko te Atua [mou] te mataku atu, e akono oki i tana au akauenga.” (Koheleta 12:13, ) I tetai tua ra, ka aru te tangata neneva i tetai mataara kare e rotai ana ki ta te Atua au turanga no te tiratiratu. Kua akamingi tona au aerenga. Taua tu tangata ra kua akavaavaa i te Atua, te tuatua anga i roto i tona ngakau: “Kare e Atua.”​—Salamo 14:1.

Me Aratakiia te Vaa e te Pakari

Eaa te ka tuatuaia no runga i te tuatuaanga a tetai tangata te mataku ra ia Iehova e te tangata akavaavaa ra Iaia? “E rakau nengonengo tei te vaa o te neneva ra;” i karanga ai te ariki, “te ora ra te aronga pakari i to ratou vaa.” (Maseli 14:3) Ngere anga te pakari mei runga mai, kare te tangata neneva e au ana e kare rai e maru ana. Te pakari te arataki ra i tona au takainga e tu ia no te ao nei, e tu taae, e te temoni. E tuatua ana aia i te au tuatua maro e te akaparau. Te ngakau parau i roto i tona vaa te akatupu ra i te manamanata maata kiaia uaorai e ki etai atu.​—Iakobo 3:13-18.

Te paruru ra te vaa o te tangata pakari, me kore te tiaki ra, iaia, kapiti atu anga ki tona turanga no te tu meitaki. Akapeea? Te karanga ra te Tuatua Tapu: “Te tangata vaa karea ua ra, e tau ïa ki te koputaputa koke ra: ko te arero ra o te aronga pakari ra, mei te vairakau ïa.” (Maseli 12:18) Kare te au tuatua a te tangata pakari ra e karea ua ana me kore e akamamae ana. Te kimi ra tona ngakau i tana ka tuatua atu. (Maseli 15:28) E vairakau ia tana tuatuaanga manako meitakiia​—te akamaroiroi ra te reira i te ngakau taitaia e te akaoraora ra i tei mamae ra i te kino. Kare e ka akariri atu i etai ke, te akamaroiroi ra tona vaa i te au e te tu maru.

Me Arataki te Pakari i te Au Tautaanga a te Tangata Nei

Te oronga maira a Solomona i tetai materi umere tikai te ka aru mai te akono ra ki te umuumuanga kia akara i te au puapinga e te au puapinga kore no te apai anga i tetai angaanga. Te karanga ra aia: “Kare e puakatoro ra, kare ia i repo te vairanga: tei te ririnui ra o te puakatoro ra te apinga maata.”​—Maseli 14:4.

I te tuatua anga no runga i te aite anga o teia materi, kua karanga tetai puka tata e: “Te akaari maira tetai roi [vairanga] kare e apinga i roto e kare e toa puakatoro [au puakatoro] kia angaiia, e no reira kua ora tetai tangata i te manamanata no te tama anga e te akonoanga i te au animara, e ka meangiti mai te moni te ka pou no te kaiou. Inara kua akakoreia teia ‘puapinga’ i roto i te i[rava] 4e: me kare te puakatoro e taangaangaia ana, te akakite maira te reira, e kare e meitaki te kokotianga.” Ka tau te tangata pama kia iki pakari.

Kare ainei e ka akono katoaia te kaveinga o teia materi me te akamanako ra tatou kia taui i te ngai angaanga, te iki anga i tetai tu o te are, te oko anga i tetai motoka, te rave mai anga i tetai animara no te kainga, e te vai atura? Ka akara te tangata pakari i te au puapinga e te au puapinga kore e ka akara oki me ka pauna tikai ia te tautaanga e te moni.

Me Pakari Tetai Kite

“Kare te kite tuatua-mou ra e pikikaa,” i tuatua ai a Solomona, “kareka te kite pikikaa ra, ko te pikikaa anake ra ïa tana e tuatua.” (Maseli 14:5) Ka rave te au pikikaa a te kite pikikaa ra i te kino maata. Kua tamateia a Nabota te tangata no Iezereela i te toka no te mea kua akaapa pikikaa ia aia e rua puke tangata kanga ra. (1 Ariki 21:7-13) Kare ainei e kua aere mai e toko rua  puke kite pikikaa i te akaapa ia Iesu, taki atu anga ki tona mate? (Mataio 26:59-61) E au kite pikikaa katoa tetai tei tuatua patoi ia Setephano​—te pipi mua a Iesu tei tamateia no tona akarongo.​—Angaanga 6:10, 11.

Penei ka aaere kitea koreia tetai tangata pikikaa no tetai tuatau ua, inara e akamanako ana i tona ra tuatau ki mua. E rikarika ana a Iehova “te kite pikikaa te tuatua ra i te pikikaa,” te karanga ra te Pipiria. (Maseli 6:16-19, NW) Te tuanga a taua tangata ra tei te roto ai e te teio e ka ua ra​—te rua o te mate​—kapiti atu ma te aronga rave kino ra mei te ta tangata, te akaturi, e te akamori itoro.​—Apokalupo 21:8.

Kare te kite tiratiratu e pikikaa ana me tei raro i te taputou. Kare tana akakiteanga i topataia ma te au pikikaa. Inara, kare teia te aiteanga e tei raro aia i te apainga kia oronga i te akakiteanga katoa ki te aronga te inangaro ra na tetai mataara i te takinga kino i to Iehova iti tangata. Kua tapu te au pateriareka ko Aberahama raua ko Isaaka i tetai au akakiteanga mei etai ke ra te kare e akamori ana ia Iehova. (Genese 12:10-19; 20:1-18; 26:1-10) Kua arataki ke a Rahaba o Ieriko i te au tangata o te ariki. (Iosua 2:1-7) Kua kopae uaorai oki a Iesu Karaiti iaia mei te akakite anga te katoaanga o te au akakiteanga mei te mea e ka akatupu te raveanga i te reira i te akakinoanga anoano koreia. (Ioane 7:1-10) Kua karanga aia: “Auraka te mea tapu e apaiia atu na te puaka-aoa, auraka katoa ta kotou poe e titiriia atu na te puaka.” No teaa ra? No te mea “ko te ariu mai aea e kakati ia kotou.”​—Mataio 7:6.

Me “Rauka Ngoie ra te Kite”

Tei te tangata katoatoa ainei te pakari? Te karanga ra a Maseli 14:6: “Te kimi ra te akavaavaa i te pakari, e kare e kitea: e rauka ngoie ra te kite i te tangata akono.” Penei ka kimi tetai tangata akavaavaa, me kore tetai tangata akaapa i te pakari, inara kare e rauka iaia i te pakari mou. Mei te mea kua akaapa akateitei tetai tangata akavaava i te au apinga a te Atua, kua poka iaia te tumuanga mua tei anoanoia no te pakari​—te kite tikai i te Atua mou. Kua kopae tona tu ngakau parau e te akateitei iaia mei te kite anga no runga i te Atua e te rauka mai anga i te pakari. (Maseli 11:2) Eaa oki aia ka tamanamanata i te kimi atu anga i te pakari? Kare te materi i akakite mai ana, inara penei kua rave aia i te reira kia manako mai tetai iaia e e tangata pakari.

“E rauka ngoie ra te kite” ki tetai tangata marama ra. Kua akatakaia te marama anga e ko “te opu anga i te pae manako: kiteanga,” “te ka rauka i te kite i te au pirianga matauia no te au apinga.” Ko te tu kite oki te reira i te kapipiti anga i te au tu tuketuke o tetai tumu manako e i te kiteanga i te katoaanga o te reira, kare nei te mea e ko te au tuanga takake ua. Te karanga maira teia materi e ngoie ua te kite ki te tangata e tei iaia teia tu kite.

I roto i teia tu, e akamanako i toou uaorai tupuanga no te rauka anga i te kite no te Tuatua Tapu mou. Penei ake i te akamataanga koe i te apii i te Pipiria, e ko te au tumu apii anga no runga i te Atua, tana au taputou, e tana Tamaiti ko tetai o te au tuatua mou taau i kite mua ana. No etai taime kua vai takake ua te reira ei au akakiteanga. Inara ia koe e apii atura, kua akamata te au potonga i te pau aere e kua kite meitaki koe e akapeea te au akakiteanga tuketuke e kapiti atura ki ta Iehova akakoroanga katoa no te au tangata  ravarai e te enua katoa. Kua riro mai te tuatua mou mei te Pipiria ei mea tau e e pirianga to ratou. Kua ngoie mai i te reira taime i te kite anga e te maara anga i te au apinga ou no te mea kua kite mai koe to ratou akanoonooanga i roto i te katoaanga o te tutu.

Te matakite maira te ariki pakari i te ngai kare e kiteaia te kite. “Kitea atea atu koe i te aroaro o te tangata neneva ra,” te karanga ra aia, “kare ra te vaa kite i te kitea angaia e koe ra.” (Maseli 14:7) Te tangata neneva kua ngere i te kite mou. Kare tei iaia te vaa kite. Te ako e kia atea atu mei taua tu tangata ra, e e mea pakari kia akamamao atu mei iaia ra. Ko tetai te “kapiti ra ki te aronga neneva ra, e mate ïa.”​—Maseli 13:20.

“Kia kite aia i tona aerenga, ko te pakari ïa o te tangata akono ra,” i karanga ai a Solomona, “ko te tuatua neneva ra a te aronga neneva ra, e pikikaa ïa.” (Maseli 14:8) Ka oronga tetai tangata pakari i te akamanakoanga ki tana au angaanga. Ka akamanako aia i te au ravenga tukeke te vai ra kiaia e ka akara meitaki i te ka tupu i te aru anga tataki tai i te reira. Kua iki pakari aia i tona aereanga. Akapeea te tangata neneva ra? Ka iki aia te mataara neneva, te irinaki anga e kua kite aia eaa tana e rave ra e te akono ra aia i te ikianga meitaki. Kua pikikaa tona neneva iaia.

Me Arataki te Pakari i te Au Pirianga

Te tangata te aratakiia ra e te pakari e pirianga ponuiaau tona ma tetai ke. “Te kata ra te aronga neneva ra i te ara,” i kite mai ei te ariki o Iseraela, “tei i o ra te aronga tiratiratu ra te kiteia mai.” (Maseli 14:9) Te manako no te apa, me kore te tataraapa, e kataanga ia ki te neneva. E au pirianga kino tona i te kainga e i tetai au ngai ra no te mea kua “ngakau parau roa [aia] i te akaau” e i te kimi i te au. (The New English Bible) Ka puareinga ua te tangata tiratiratu i te akakoromaki i te au tarevake a tetai ke ra. Kua papa ua aia i te tataraapa e kia akaau me koia uaorai tei tarevake. No te mea te aruaru ra aia i te au, e mataora ana aia i te au pirianga mataora e te ngaueue kore ma tetai ke.​—Ebera 12:14.

Kua tou akaou atu a Solomona ki tetai tumu kotinga anga i roto i te au pirianga tangata. Kua karanga aia: “Te kite ra te ngakau i tona uaorai tumatetenga: kare oki e tika i tetai ke kia rave katoa mai i tona rekareka.” (Maseli 14:10) Ka rauka ua ana ainei ia tatou i te akakite ki etai ke i to tatou au manako ngakau i roto roa​—noatu te tangi me kore te mataora​—e kia akakite atu kia ratou e eaa tikai te tupu ra kia tatou? E ka rauka ainei tetai i te au taime ravarai i te marama tikai eaa ta tetai e manako tikai ra? Te pauanga ki nga uianga e rua e kare.

Ei akaraanga, e akamanako i te manako ngakau no te tamateanga i tetai uaorai. Te tangata te manako akapera ra e putuputu te taime kare e rauka ana i te akakite meitaki atu i teia au manako ngakau ki tetai mema pamiri me kore i tetai taeake. E kare oki tetai ke ra e kite ua ana i te au akairo no taua au manako ngakau ra i roto i to ratou au taeake. Auraka tatou e manako kino mai me kare tatou i kite ana i teia au akairo e kua poka i te akono i tetai angaanga tauturu. Te apii katoa maira teia materi e noatu ei mea pumaana kia taanga ki tetai taeake akarongo meitaki no te turu anga i te pae manako, kua kotingaia te au tangata i roto i te akapumaana anga te ka rauka ia ratou i te oronga atu. Penei ka tau tatou kia irinaki ki runga ia Iehova anake me tae mai ki te akakoromaki anga i etai o te au manamanata.

“E Apinga Nui Tei Tona Are, e te Taongaia”

“E vavaʼiia te are o te aronga kino,” i karanga ai te ariki o Iseraela, “e ruperupe ra te puakapa o te aronga tiratiratu.” (Maseli 14:11) Penei ka puapinga tetai tangata kino i roto i teia akatereanga o te au mea e penei ka noo ki roto i tetai are akatu meitakiia, inara eaa te puapinga ta te reira kiaia me kare aia uaorai? (Salamo 37:10) I tetai tua ra, penei e tau ua te ngai nooanga o tetai tangata tiratiratu. Inara “e apinga nui tei tona are, e te taongaia,” te karanga ra a Salamo 112:3. Eaa ra teia au apinga?

Me aratakiia ta tatou au tuatua e te au angaanga e te pakari, tei ia tatou te “apinga maata, e te akangateitei” te kiteaia ra ma te pakari. (Maseli 8:18) Te kapiti maira te reira i tetai pirianga ponuiaau ma te Atua e to tatou taeake tangata, tetai tu no te oraanga meitaki, e tetai turanga no te ngaueue kore. Ae, ka ruperupe “te puakapa o te aronga tiratiratu” i teia taime tikai.

[Tutu i te kapi 27]

Ka akamaroiroi te vaine pakari i tona ngutuare

[Tutu i te kapi 28]

“Te arero ra o te aronga pakari ra, mei te vairakau ïa”