Ka Tae Mai Ta Iehova Akavaanga i te Aronga Kino
Ka Tae Mai Ta Iehova Akavaanga i te Aronga Kino
“E akateateamamao koe i te aravei anga i to Atua.”—AMOSA 4:12.
1, 2. Eaa tatou ka irinaki ei e ka takore te Atua i te kino?
KA TAKORE ainei a Iehova i te kino e te mamae i runga i teia enua? I te akamata anga o te 21 anere mataiti, e mea puapinga maata tikai taua uianga ra. I te akara anga e i te au ngai ravarai ka uri tatou, ka kite tatou i te akapapuanga o te takinokino anga a te tangata i te tangata. Mei teaa ra to tatou inangaro anga i tetai ao kare e takinga kino, e tamatakuanga, e te angaanga pikikaa!
2 Te nuti meitaki ra koia oki ka rauka ia tatou te irinaki pu tikai e ka takore a Iehova i te kino. Te riro ra te au tu o te Atua i te akapapu mai e ka takore aia i te aronga kino. E tuatua tika ta Iehova e te tuatua tau. Ia Salamo 33:5, te akakite maira Tana tuatua kia tatou e: “Inangaro aia i te tuatua-tika e te tuatua-tau.” Te karanga ra tetai taramo ke mai e: “Tei inangaro i te takinga-kino, kua riri roa [to Iehova] ngakau iaia.” (Salamo 11:5) Papu roa, kare a Iehova, te Atua mana ririnui, tei inangaro i te tuatua tika e te tuatua tau, e akakoromaki i tana e riri ra e mutu kore ua atu.
3. Eaa te ka akaketaketaia i roto i tetai akamanakoanga maata atu o te totou a Amosa?
3 E akamanako ana i tetai tumu ke mai ka papu ei ia tatou e ka akaatea a Iehova i te kino. Te akapapu maira te rekoti o tana au raveanga i topa i teia. Ka kiteaia te au akaraanga umere no te tu o ta Iehova rave anga ki te aronga kino i roto i te puka Pipiria o Amosa. Ka riro te akamanakoanga maata atu i te totou a Amosa i te akaketaketa e toru au apinga no runga i te akavaanga tu-Atua. Te mea mua, e tau ua ana rai te reira. Te rua, kare te reira e rauka kia kopaeia. E te toru, e mea ikiia te reira, no te mea ka rave a Iehova i te akavaanga ki rungao i te aronga kino inara ka aroa aia i te aronga tei tataraara e tei inangaro tikai.—Roma 9:17-26.
E Tau ua ana rai te Akavaanga Tu-Atua
4. I tono a Iehova ia Amosa kiea, e eaa te akakoroanga?
4 I te tuatau o Amosa, kua akatuanga takereia te ngati Iseraela ki roto i nga patireia e rua. Okotai ko nga kopu e rua o te patireia apatonga o Iuda. Tetai ko te patireia tai ngauru kopu o Iseraela i te apatokerau. Kua akaue a Iehova ia Amosa kia tavini ei peroveta, i te tono anga iaia mei tona oire i Iuda ki Iseraela. I reira ka taangaangaia a Amosa e te Atua ei akakite i te akavaanga tu-Atua.
5. Kua totou na mua a Amosa ki runga i teea au enua, e eaa te tumu i tau ei ratou no te akavaanga tu-Atua?
5 Kare a Amosa i akamata ana i tana angaanga na te akakite anga i ta Iehova akavaanga i te patireia apatokerau marikonga kore o Iseraela. Mari ra, kua akamata aia na te akakite anga i te akavaanga pakari tu-Atua ki runga i te au enua e ono i te pae mai. Ko teia au enua nei ko Suria, Philisetia, Turia, Edoma, Amona, e Moabi. Inara kua tau ainei ratou kia kite i te akavaanga pakari a te Atua? Kua tano tika rai kia ratou. Ko te tumu, e au enemi papu tikai ratou no to Iehova iti tangata.
6. No teaa ra te Atua ka apai mai ei i te tumatetenga ki rungao ia Suria, Philisetia, e Turia?
6 Ei akaraanga, kua akaapa a Iehova ia Suria “no te mea kua pāpā ratou ia Gileada.” (Amosa 1:3) Kua rave a Suria i te ngai mei ia Gileada—tetai tuanga o Iseraela i te pae itinga o te Kauvai Ioridana—e kua tamamae tikai i te iti tangata o te Atua i reira. Peea i reira a Philisetia e Turia? Kua apa to Philiseti no tei apai i te ngati Iseraela ei au tuitarere, me kore ei au tuikaa, e te oko anga ia ratou kia Edoma, e kua riro atu etai aronga ngati Iseraela ki roto i te rima o te aronga oko tuikaa o Turia. (Amosa 1:6, 9) E akamanako ana ra i tera—te oko anga i te iti tangata o te Atua ei tuikaa! Kare i reira e poitirere anga e ka apai mai a Iehova i te tumatetenga ki rungao ia Suria, Philisetia, e Turia.
7. Eaa te au mea tei aiteite ua a Edoma, a Amona, e Moabi kia Iseraela, inara akapeea ta ratou akono anga i te ngati Iseraela?
7 E apinga tetai tei aiteite ua a Edoma, a Amona, e Moabi ki te ngati Iseraela e ki tetai e tetai. E pirianga to teia au enua e toru ki te ngati Iseraela. I uangaia mai te ngati Edoma mei ia Aberahama na roto ia Iakoba te maanga, o Esau. No reira, i tetai tua, e au taeake Iseraela ratou. E uanga te ngati Amona e te ngati Moabi no Lota te nepeu a Aberahama. Inara kua akono ainei a Edoma, a Amona, e Moabi i to ratou kopu tangata ngati Iseraela na roto i te tu aroa taeake? Kare takiri! Kua taangaanga a Edoma i te koke ma te aroa kore ki runga i “tona taeake,” e e tu viivii tikai to te ngati Amona i roto i ta ratou akono anga i te au tuikaa ngati Iseraela. (Amosa 1:11, 13) Noatu kare a Amosa i taiku tika mai i te akonoanga tau kore a Moabi i te iti tangata o te Atua, e rekoti roroa ra to te ngati Moabi no te patoi anga i to Iseraela. Ka pakari tikai te akautungaanga no taua au enua pirianga taeake ra. Ka tuku mai a Iehova i tetai akapouanga veravera ki rungao ia ratou.
Kare e Rauka kia Kopaeia te Akavaanga Tu-Atua
8. Eaa te au akavaanga a te Atua i te au enua e ono i te pae mai ia Iseraela kare ei e rauka kia kopaeia?
8 Te taka ua ra e, ko te au enua e ono tei taikuia i roto i te totou a Amosa i mua ake kua tau rai i te akavaanga pakari tu-Atua. I runga ravao, kare roa o ratou mataara i te kopae atu i te reira. Mei ia Amosa pene 1, irava 3, tae atu ki te pene 2, irava 1, kua tuatua a Iehova e ono taime e: “E kore ei au e taruri ke.” Tika tikai ki tana tuatua, kare aia i taruri ke i tona rima mei taua au enua ra. Kua akapapu mai te tuatua enua tei tataia e i muri mai kua mamae tikai ratou tataki tai i te tumatetenga. Eaa oki, e toko a ratou—ko Philisetia, Moabi, Amona, e Edoma—tei takore takiriia i te openga!
9. Eaa tei tau i te au tangata o Iuda, e no teaa ra?
9 Aru mai ka akara tamou te totou a Amosa ki runga i te itu o te au enua—tona ngai anauanga ko Iuda. Penei kua poitirere tona aronga e akarongo maira i te patireia pae apatokerau o Iseraela i te rongo anga ia Amosa e akakite ra i te akavaanga no te patireia o Iuda. Eaa ra te au tangata o Iuda i tau ei i te akavaanga pakari? “No te mea kua akaviivii ratou i te ture a Iehova,” i tuatua ai a Amosa 2:4. Kare a Iehova i kopae ana i taua tu manako kore akakoro ra no tana Ture. Kia tau kia Amosa 2:5, kua totou aia: “E akaunga atura au i te ai ki roto ia Iuda, e pou oki te au are ariki o Ierusalema i te reira.”
10. No teaa ra i kore ei i rauka i te ngati Iuda i te kopae i te tumatetenga?
10 Kare i rauka ana i te ngati Iuda tiratiratu kore i te kopae i te tumatetenga. No te itu o te taime, kua akakite a Iehova: “E kore ei au e taruri ke.” (Amosa 2:4) Kua rokoia mai a Iuda e te akautungaanga tei totouia i tona akatanea angaia e to Babulonia i te 607 M.T.N. Te kite akaou nei tatou e kare e kopae anga no te aronga kino, i te akavaanga tu-Atua.
11-13. I totou tumu tikai a Amosa no runga i teea au enua, e eaa te au tu takinokinoanga tei vai ana i reira?
11 Mei oti ua akera i te peroveta ko Amosa i te akakite i ta Iehova akavaanga ki runga i te au enua e itu. Inara, ko tetai ua atu tei manako e kua akaoti aia i tana totouanga, kua tarevake tikai ratou. E maata atu rai ta Amosa au mea ka akaoti! Kua akaue tumu tikaia aia kia akakite i tetai karere akavaanga pakari ki runga i te patireia o Iseraela i te pae apatokerau. E kua tau rai a Iseraela i te akavaanga pakari tu-Atua no te mea e viivii tikai te tu akamate o te patireia i te pae vaerua.
12 Kua riro te totou anga a Amosa i te akaari pu ua i te takinokino tei matauia i roto i te patireia o Iseraela. I roto i teia tu, te tatau ra a Amosa 2:6, 7 e: “Te na ko maira Iehova; No nga ara e toru a Iseraela, e e a oki, e kore ei au e taruri ke i tana ra utunga; no te mea, i oko ana ratou i te tangata tuatua-tika ki te ario, e te tangata rikiriki ki nga tamaka e rua ra. Ko tei umuumu atu nei ki te manga one pueu o te enua nei i runga i te mimiti o te tangata rikiriki e te ruri ke nei te aerenga o te aronga paruparu.”
13 Te okoia ra te aronga tuatua tika “ki te ario,” tera te aiteanga penei ko te au akava e ariki ra i te ario ei tutaki te akautunga ra i te aronga apa kore. Te oko ra te aronga koi kaiou i te aronga putaua ki te tuikaaanga no te tutaki o “nga tamaka e rua ra,” penei ei tutaki i tetai kaiou meangiti ua. Kua “umuumu” me kore kua kimi maroiroi te au tangata ate kore, i te puto mai i te “tangata rikiriki” ki raro ki te turanga e pei ei teia aronga putaua i te one pueu ki runga i to ratou uaorai upoko ei akairo no te taitaia, te mii, me kore te akama. Kua totoa takiri te angaanga kino e kare e manakonakoanga o te “aronga paruparu” no te tuatua tau.
14. Koai ma te takinga kinoia ra i roto i te patireia tai ngauru kopu o Iseraela?
14 E akara ana e koai te takinga kinoia ra. Ko ratou oki ko te au tangata tuatua tika, putaua, rikiriki, e te paruparu o te enua. Kua akaue ta Iehova Ture koreromotu i te ngati Iseraela e kia aroa i tei paruparu e tei ngere. Inara, no taua aronga ra i roto i te ngai o te patireia tai ngauru kopu o Iseraela, e kino tikai te au turanga.
“E Akateateamamao Koe i te Aravei Anga i To Atua”
15, 16. (a) Eaa te ngati Iseraela i akamatakiteia ai e: “E akateateamamao koe i te aravei anga i to Atua”? (e) Akapeea a Amosa 9:1, 2 i te akaari anga e kare e rauka i te aronga kino i te kopae i te raveanga o te akavaanga tu-Atua? (nga) Eaa tei tupu ki te patireia tai ngauru kopu o Iseraela i te 740 M.T.N.?
15 I te mea kua totoa ua te akonoanga tau kore e te au ara ke atu i roto ia Iseraela, e tumuanga tau i reira to te peroveta ko Amosa kia akamatakite i te patireia meameaau e: “E akateateamamao koe i te aravei anga i to Atua.” (Amosa 4:12) Kare e rauka ia Iseraela tiratiratu kore i te kopae i te akavaanga tu-Atua e vaitata maira no te mea kua akakite a Iehova, no te varu o te taime e: “E kore ei au e taruri ke.” (Amosa 2:6) No runga i te aronga kino te ka tamata i te pipini, kua tuatua te Atua e: “Ko tei oro i o ratou ra, kare ïa e ora, e tei topa ke i te oro anga, kare e akaoraia. E ko ua rai ratou ki raro e tae rava atu ki te po, ei reira taku rima e tōtō mai ei ia ratou; kake ua rai ratou ki runga i te rangi, naku rai e tuku ia ratou mei reira ki raro.”—Amosa 9:1, 2.
16 Kare e rauka i te aronga kino i te kopae i te raveanga o ta Iehova akavaanga ki rungao ia ratou na te ko anga “e tae rava atu ki te po,” e aiteanga akatutu i te au tautaanga kia pipini ki roto i te au tuanga akaaka rava atu o te enua. Kare katoa e rauka ia ratou i te kopae i te akavaanga tu-Atua na te aere anga “ki runga i te rangi,” koia oki, te tauta anga i te kimi punanga i runga i te au maunga teitei. Kua taka meitaki ta Iehova akamatakiteanga e: Kare e ngai no te pipini anga kare e taenaia e ia. Kua umuumuia e te turanga tuatua tau tu-Atua kia akavaia a Iseraela no ta te reira au angaanga kino. E kua tae mai taua taime ra. I te 740 M.T.N.—mei te 60 mataiti i muri ake i te tata anga a Amosa i tana totou—kua inga te patireia o Iseraela i te autu anga o Asura.
Akavaanga Tu-Atua e Mea Ikiia
17, 18. Eaa ta Amosa pene 9 e akaari maira no runga i te aroa o te Atua?
17 Kua riro te totou a Amosa ei tauturu ia tatou kia kite e e tau ua ana rai te akavaanga tu-Atua e kare e rauka kia kopaeia. Inara te akakite katoa maira te puka a Amosa e ko ta Iehova akavaanga e mea ikiia. Ka rauka i te Atua te kimi i te aronga kino e i te rave i te akavaanga ki rungao ia ratou i te ngai ua atu ka pipini ratou. Ka rauka katoa iaia i te kimi i te aronga tei tataraara e te tiratiratu—te aronga tana i iki kia aroa atu. Kua akaketaketa umereia mai teia i roto i te pene openga o te puka a Amosa.
18 Kia tau kia Amosa pene 9, irava 8, kua akakite a Iehova e: “Kare ra au e akapou takiri rava i te ngutuare o Iakoba.” Mei tei kiteia i roto i te irava 13 ki te 15, kua taputou a Iehova e nana e “ruri ke i te tuikaa anga” o tona iti tangata. Ka aroaia mai ratou e ka rekareka i te tu tinamou e te puapinga. “E rokoiaʼi te kokoti e te arote,” i taputou maira a Iehova. E akamanako ana ra i tera—e kokotianga maata tikai e kare tetai papaki i pou ake i te akaputuia i te tae anga mai tera mai tuatau no te arote akaou anga!
19. Eaa tei tupu ki tetai toenga mei Iseraela e mei Iuda mai?
19 Ka rauka kia karangaia e ko ta Iehova akavaanga ki runga i te aronga kino i Iuda e i Iseraela e mea ikiia i te mea kua aroaia mai te aronga tei tataraara e tei inangaro tikai. I roto i te akatupuanga o te totou no te akaoki akaouanga tei tataia i roto ia Amosa pene 9, kua oki akaou atu tetai toenga o Iseraela e Iuda tei tataraara mei te tuikaaanga i Babulonia i te 537 M.T.N. I roto i to ratou enua anau akaperepereia, kua akaoki akaou ratou i te akamorianga mou. I roto i te turanga tinamou, kua patu akaou ratou i te au are e kua tanu i te au kainga vine e te au kainga kai.
Ka Tae Mai ta Iehova Akavaanga Pakari!
20. I te akamanako anga tatou i te au karere akavaanga tei akakiteia mai kia Amosa eaa ta te reira ka akapapu mai kia tatou?
20 E tau ei e ka riro ta tatou akamanako anga i te au karere akavaanga tu-Atua tei akakiteia e Amosa i te akapapu kia tatou e ka takore a Iehova i te kino i to tatou nei tuatau. Eaa tatou ka irinaki ei i teia? Te mea mua, te akakite maira teia au akaraanga o ta te Atua au raveanga ki te aronga kino i topa e ka akapeea tana raveanga i to tatou nei tuatau. Te rua, te akapapu maira te raveanga o te akavaanga tu-Atua ki rungao i te patireia apoteiti o Iseraela e ka apai mai te Atua i te akapouanga ki rungao ia Kerititome, te tuanga akaapa maata roaia atu o “Babulonia maata,” te patireia akonoanga pikikaa o teianei ao.—Apokalupo 18:2.
21. Eaa a Kerititome i tau ei i te akavaanga pakari a te Atua?
21 Kare e ekoko anga e kua tau rai a Kerititome i te akavaanga pakari tu-Atua. Te akakite taka ua maira tona au turanga akonoanga e te au tu akono tau kore viivii i te reira. Kua tau rai—ta Iehova akavaanga ki runga ia Kerititome—e te toenga o to Satani ao. E kare katoa te reira e rauka kia kopaeia, no te mea me tae ki te taime no te rave i te akavaanga, ka tupu i reira te au tuatua a Amosa pene 9, irava 1 e: “Ko tei oro i o ratou ra, kare ïa e ora, e tei topa ke i te oro anga, kare e akaoraia.” Ae, noatu teiea te ngai ka pipini ei te aronga kino, ka kiteaia ratou e Iehova.
22. Eaa te au manako no runga i te akavaanga tu-Atua tei akataka meitakiia mai ia 2 Tesalonia 1:6-8?
22 E tau ua ana rai te akavaanga tu-Atua, kare e rauka kia kopaeia, e e mea ikiia. Ka kiteaia teia mei te au tuatua a te apotetoro ko Paulo: “E mea tika i ta te Atua ra tuanga kia tutaki atu i te mate ki te aronga te akatupu maira i te mate no kotou, inara, kia kotou tei mamae ra i te mate, e akaora anga ma matou katoa nei a te akakite anga mai i te Atu ko Iesu mei te rangi maira ma tana au angera mana katoa i roto i te ai mura ra, kia apai mai aia i te akautunga ki runga i te aronga kare i kite i te Atua e tei kore i akarongo i te tuatua meitaki no to tatou Atu ko Iesu ra.” (2 Tesalonia 1:6-8, NW) “E mea tika i ta te Atua” kia tutaki i te aronga tei tau i te akavaanga pakari no te apai anga mai i te mate ki rungao i tona aronga akatainuia. Kare taua akavaanga ra e rauka kia kopaeia, no te mea kare te aronga kino e ora mai i ‘te akakite anga a Iesu ma tana au angera mana katoa i roto i te ai mura.’ E mea iki katoaia te akavaanga tu-Atua i te mea ka apai mai a Iesu i te akautungaanga “ki runga i te aronga kare i kite i te Atua e tei kore i akarongo i te tuatua meitaki.” E ka apai mai te raveanga i te akavaanga tu-Atua i te pumaana ki te aronga e mataku ra i te Atua e e mamae ra i te mate.
Manakonakoanga no te Aronga Tiratiratu
23. Eaa te manakonakoanga e te akapumaanaanga ka rauka mai mei te puka a Amosa?
23 E karere umere tikai no te manakonakoanga e te akapumaanaanga to roto i te totou a Amosa no te aronga tei inangaro tikai. Mei tei totouia i roto i te puka a Amosa, kare a Iehova i takore takiri ana i tona iti tangata i te au tuatau taito. I te openga kua akaputuputu akaou aia i te aronga tuikaa o Iseraela e Iuda, i te akaoki anga ia ratou ki to ratou enua anau e te akameitaki anga ia ratou ki te turanga tinamou e te puapinga maata. Eaa ra te aiteanga o teia no to tatou nei tuatau? Te akapapu maira teia ia tatou e i te tuatau no te raveanga i te akavaanga tu-Atua, ka kiteaia e Iehova te aronga kino i te ngai ua atu e pipini ra ratou e ka kimi i te aronga tana i manako e kua tau i tona aroa, noatu teiea te ngai e noo ra ratou i runga nei i te enua.
24. Na roto i teea au mataara i te akameitaki angaia mai to Iehova au tavini i teia tuatau nei?
24 Ia tatou e tapapa atura i te tuatau no ta Iehova akavaanga kia tae mai ki runga i te aronga kino, eaa ta tatou i kite ei au tavini tiratiratu nona? I na, te akameitaki mai nei a Iehova ia tatou ki te puapinga pae vaerua e maringiringi ua maira! Te rekareka nei tatou i te tu akamorianga tei rangatira i te au pikikaa e te au tarurikeanga tei tupu mai mei te au apiianga pikikaa a Kerititome. Kua akameitaki katoa mai a Iehova ia tatou ki te ki katoaanga o te kai vaerua. Inara, e akamaara, e ko teia au akameitakianga maata mei ko ia Iehova te apai katoa maira i te apainga maata. Te tapapa maira te Atua ia tatou kia akamatakite i etai ke atu no runga i te akavaanga e aere maira. Ka inangaro tatou i te rave i te ka rauka ia tatou i te kimi i te aronga “tei inangaro tikai ra i te ora mutu kore.” (Angaanga 13:48, NW) Ae, ka inangaro tatou i te tauturu kia maata ua atu te ka rauka kia rauka te puapinga pae vaerua e rekarekaia nei e tatou. E ka inangaro tatou ia ratou kia ora mai i te raveanga o te akavaanga tu-Atua ka tae mai ki rungao i te aronga kino. E tika e, kia piri ki roto i teia au akameitakianga nei, ka anoanoia kia rauka ia tatou te turanga tau o te ngakau. Mei ta tatou ka kite i roto i te atikara e aru mai nei, ka akaketaketa katoaia mai teia i roto i te totou a Amosa.
Akapeea Koe me Pau?
• Akapeea te totou a Amosa i te akaari anga mai e e tau ua ana rai ta Iehova au akavaanga?
• Eaa te akapapuanga ta Amosa i oronga mai i te akaari e kare e rauka kia kopaeia te akavaanga tu-Atua?
• Akapeea te puka a Amosa i te akaari anga e e mea ikiia te raveanga i ta te Atua akavaanga?
[Au Uianga Apii]
[Tutu i te kapi 16, 17]
Kare i rauka ana i te patireia o Iseraela i te kopae i te akavaanga tu-Atua
[Tutu i te kapi 18]
I te 537 M.T.N., kua oki akaou tetai toenga o Iseraela e Iuda mei te tuikaaanga i Babulonia