Au Manako Maata mei te Puka o Iosua
E Mea Ora te Tuatua a Iehova
Au Manako Maata mei te Puka o Iosua
TE NOO puakapa ra i runga i te Mataataa o Moabi i te 1473 M.T.N., ka kore ei e kua mataora te ngati Iseraela i te akarongo anga i teia au tuatua: “Ka takai ana i te nuku, e akaue atu i te tangata, e karanga atu, e akateateamamao i te kai, e toru rā toe ka tae ei kotou ki tetai pae Ioridana nei, e aere kotou ki runga i te enua ta to kotou Atua ra, ta Iehova, e oronga mai no kotou na kia rauka.” (Iosua 1:11) Te aere maira to ratou teretereanga e 40 mataiti i roto i te metepara ki te openga.
E tere ua atu i te rua ngauru mataiti i muri mai, kua tu te arataki ko Iosua i rotopu tikai i te enua o Kanaana e kua akakite atu ki te au tangata pakari o Iseraela: “I na, kua tua keleroia e au teianei au motia i toe nei no kotou, ei nooanga no to kotou na au kopu, e te au motia katoa i pou iaku, mei Ioridana mai e tae rava akenei ki te tai maata i te opunga o te rā ra. E ka eke ratou i to kotou Atua ra ia Iehova, ki mua ia kotou, e nana ratou e tuaru ke atu e ngaro atura i to kotou mata, e ka riro mai to ratou enua kia kotou; ta to kotou Atua ta Iehova i tuatua mai kia kotou na.”—Iosua 23:4, 5.
Tataia e Iosua i te 1450 M.T.N., e tataanga mataora tikai te puka a Iosua no te tuatua enua e eaa tei tupu i taua 22 mataiti ra. Ia tatou e tu ra i te tapa o te ao ou taputouia, kua aite to tatou turanga ki taua ra o te au tamariki a Iseraela tei papa ua ra i te tomo atu kia rave i te Enua Taputouia. No reira, ma te inangaro maata, kia oronga tatou i te akamanakoanga ki te puka a Iosua.—Ebera 4:12.
KI “TE NGAI MATAATAA I IERIKO RA”
Mei teaa tikai te tukuanga angaanga tei rauka ia Iosua i te karanga anga a Iehova kiaia: “Kua mate akenei toku tavini ko Mose; e teianei ka tu ki runga, ka aere ki tetai pae Ioridana nei, ko koe, e teianei au tangata ravarai, ki te enua taku e oronga atu no ratou, no te tamariki a Iseraela ra”! (Iosua 1:2) Ka arataki oki a Iosua i tetai iti tangata pa enua e mirioni ua atu e ara i roto i te Enua Taputouia. I te teateamamaoanga, kua tono atu aia e rua tangata aroro ki Ieriko—te oire mua te ka autuia. I roto i taua oire ra e noo ana a Rahaba te vaine akaturi, tei akarongo oki no runga i te au angaanga ririnui ta Iehova i rave no tona iti tangata. Kua paruru e kua tauturu aia i nga tangata aroro e kua rauka mai i tetai taputou mei ia raua no te akaoraanga.
I te oki anga mai o te aronga aroro, kua papa a Iosua e te au tangata no to ratou aaere anga e kua tikoti atu ia Ioridana. Noatu e kua puke te vai i taua taime ra, kare te kauvai i riro mai ana ei araianga kia ratou, no te mea kua akakeu a Iehova i te au vai no uta mai kia maranga ki runga mei tetai paruru vai rai e kua rauka i te au vai i raro roa atu i te eke atu ki roto i te Tai Mate. I muri ake i te aere anga ki tetai pae Ioridana ra, kua noo puakapa te ngati Iseraela ki Gilagala, i te pae ia Ieriko. E a ra i muri mai, i te aiai o te ra 14 o Abiba, kua akono ratou i te Pasa i runga i te ngai mataataa o Ieriko. (Iosua 5:10) I tera mai ra, kua akamata ratou i te kai i etai o te manga o te enua, e kua akamutu mai te akapapaanga no te kai mana. I teia taime ra, kua peritome a Iosua i te au tamaroa katoatoa tei anau mai i roto i te metepara.
Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:
2:4, 5—Eaa ra a Rahaba i arataki ke atu ei i te au tangata a te ariki te kimi ra i te aronga aroro? Kua paruru a Rahaba i te aronga aroro i te tuku anga i tona oraanga ki roto i te kino no te mea kua irinaki mai aia ki roto ia Iehova. No reira, kare aia i raro i tetai apainga kia akakite atu e teiea te aronga aroro ki te au tangata te kimi ra no te takino anga i to te Atua iti tangata. (Mataio 7:6; 21:23-27; Ioane 7:3-10) Ko te tika, ko Rahaba kua “akatikaia i te angaanga,” kapiti mai te angaanga i te arataki ke atu anga i te au komono muna a te ariki.—Iakobo 2:24-26.
5:14, 15—Koai “taua rangatira o te nuku a Iehova”? I te akaraanga te rangatira tei aere mai i te akamaroiroi ia Iosua i te akamataanga i te autu anga i te Enua Taputouia kare atu mari ra ko “te Logo”—ko Iesu Karaiti i roto i tona vai anga i mua ake i tangata mai ei. (Ioane 1:1; Daniela 10:13) Mei teaa tikai te akamaroiroi anga i te rauka anga i te akapapu anga e tei te pae a Iesu Karaiti akakakaia i to te Atua iti tangata i teia tuatau nei ia ratou e piri atura i roto i te tamaki anga pae vaerua!
Au Apiianga no Tatou:
1:7-9. Ka inangaroia te tatau anga i te Pipiria i te au ra ravarai, i te akamanako putuputu oonu anga i ta te reira e tuatua maira, e te akonoanga i ta tatou i tamou mai no te autu anga i te au ravenga pae vaerua.
1:11. Kua pati a Iosua i te iti tangata kia akapapa mai i te au apinga e auraka e tiaki kope ua i te Atua kia oronga mai i te reira. Ta Iesu akoanga e auraka e apiapi i te au umuumuanga no te oraanga, kapiti mai i tana taputouanga e ka “kapiti katoaia mai taua au mea katoa ra ia kotou,” kare tona aiteanga e kare tatou e rave i te au tautaanga kia akono ia tatou uaorai.—Mataio 6:25, 33.
2:4-13. I muri ake i te akarongo anga i ta Iehova au angaanga maata e te kite anga e e ngata te tuatau, kua akono a Rahaba i te ikianga kia turuturu i te tua o tona aronga akamori. Me te apii ra koe i te Pipiria no etai taime e te kite ra e te noo nei tatou i roto i te “tuatau openga,” kore ainei koe e akono i tetai ikianga kia tavini i te Atua?—2 Timoteo 3:1.
3:15. Mei te mea e e meitaki te ripoti a te aronga aroro tei tonokia atu ki Ieriko, kua angaanga viviki a Iosua, kare i tiaki ana kia aere te au vai o Ioridana ki raro. Me tae mai ana ki te au angaanga te kapiti maira i te akamori mou, ka tau tatou kia angaanga ma te mataku kore e auraka kia tiaki roa e kia meitaki mai te au turanga i te akaraanga.
4:4-8, 20-24. Te 12 toka tei rauka mai mei te papa kauvai o Ioridana kua akonoia ei akamaara anga kia Iseraela. Te au angaanga a Iehova no te akaora anga i tona iti tangata i teia tuatau nei mei tona au enemi kua akono katoaia ei akamaaraanga e tei te pae aia ia ratou.
AERE UA ATU MA TE AUTU ANGA
Te oire o Ieriko “kua momani ravaia . . . , kare rava e tangata i tae ki vao, kare oki e tangata i tae ki roto.” (Iosua 6:1) Akapeea e peke mai ei te oire? Kua oronga a Iehova kia Iosua i te parani. Kare i roa ana kua inga mai te au patu e kua akapou atu ia te oire. Ko Rahaba ua e tona ngutuare tangata tei akaoraia mai.
Te autu anga tei aru mai koia oki ko te oire ariki o Ai. Kua ripoti mai te aronga aroro tei tukunaia atu ki reira e e iti ua te aronga i roto i te oire, e no reira kare e anoanoia kia maata te au tangata kia takore atu i te reira. Inara, mei tetai 3,000 vaeau tei tukunaia atu kia tamaki atu i te oire kua oro ke mei te au tangata o Ai. Te tumu? Kare a Iehova i rotopu i te ngati Iseraela. Kua apa a Akana no te kopu tangata o Iuda i te tomo anga ia Ieriko. I muri mai i te akono anga i te manamanata, kua tamaki atu a Iosua ia Ai. I te autu anga i te ngati Iseraela i tetai taime akenei, kua inangaro maata te ariki o Ai i te aravei akaou atu ia ratou i roto i te tamakianga. Inara kua taangaanga a Iosua i tetai parani te akono ra i te tu irinaki papu tikai o te au tangata o Ai, e kua opu atu a Iosua i te oire.
A Gibeona e ‘oire maata—e maata te reira ia Ai, e e tangata toa anake oki to reira tangata.’ (Iosua 10:2) Inara, i te akarongo anga i to Iseraela autu anga ia Ieriko raua ko Ai, kua tapikikaa te au tangata o Gibeona ia Iosua i te akono anga i tetai koreromotu no te au kia ratou. Kua akara mai te au pa enua takapini mai i teia aere ke anga ei tamataku anga kia ratou. Kua akatupu e rima o to ratou au ariki i tetai kapitianga e kua tamaki atu ia Gibeona. Kua akaora a Iseraela i te ngati Gibeona e kua autu takiri atu i te aronga tei tamaki mai. Tetai au autu anga ke mai a Iseraela i raro i te aratakianga a Iosua kua kapiti mai te au oire ki te tonga e te opunga, e pera katoa te autu anga o te au ariki taokotaiia ki te tokerau. Pouroa te au ariki tei autuia ki te opunga o Ioridana kua taeria ki te 31.
Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:
10:13—Akapeea roa ai i riro mai ei ei mea umere? “Te vai atura aina tetai mea e kore e tika ia Iehova” Tei Anga i te au rangi e te enua? (Genese 18:14) Me ka inangaro aia, ka rauka ia Iehova i te taui i te neke anga o te enua i te akaraanga e kare te ra e te marama e neke ana ki tetai tangata akarakara mei te enua nei. Me kare ka rauka iaia i te tuku e kia noo marie ua te taka anga o te enua e te marama e te akaata maira te au vero mei te ra e te marama mei tera te tu e ka iti ua mai te marama mei teia nga turama e rua. Noatu eaa te tu, “kare rava e rā e aite ki te reira ra” i roto i te tuatua enua o te tangata.—Iosua 10:14.
10:13—Eaa te puka a Iasera? Kua taiku akaouia te puka ia 2 Samuela 1:18 ma te taiku anga ki tetai pee tei kapikiia “te ana”—e imene mii no te Ariki ko Saula o Iseraela e tana tamaiti ko Ionatana. Penei e au putunga imene e te au pee teia puka no runga i te au tumu manako no te tuatua enua me kore te au tupu anga e i te akaraanga kua kite matauia i rotopu i te au Epera.
Au Apiianga no Tatou:
6:26; 9:22, 23. Te taumaa ta Iosua i akakite i te taime o to Ieriko akapouanga kua akatupuia i etai 500 mataiti i muri mai. (1 Ariki 16:34) Kua tika rai te taumaa a Noa ki runga i tana utaro ko Kanaana i te riro mai anga te ngati Gibeona ei aronga angaanga. (Genese 9:25, 26) E tika ua ana te tuatua a Iehova.
7:20-25. Penei ka kopae tetai pae i ta Akana keikeia anga e tarevake meangiti ua, penei i te akamanako anga e kare teia i apai mai i te kino ki etai ke ra. Penei ka manako aiteite ratou i te au keikeia anga meangiti ua e te au tarevake meangiti ua tei patoi i te ture a te Pipiria i roto i taua tu rai. Ko tatou, ra, ka tau kia aite mei ia Iosua rai i roto i to tatou tu ngaueue kore kia patoi i te au taomianga ki te au angaanga tureia e te tau kore.
9:15, 26, 27. Ka tau tatou kia akono pakari i te au koreromotu ta tatou i maani e kia akono i ta tatou tuatua.
KUA AKONO A IOSUA I TANA ANGAANGA OPENGA MAATA
I teia nei kua ruaine—te aere ra ki te 90—kua akamata a Iosua i te akatuanga i te enua. E aka angaanga tikai! Te au kopu tangata o Reubena e Gada e te kopu tangata e apa o Manase kua rauka takere to ratou tuanga i te itinga o Ioridana. Te toenga o te au kopu tangata kua oakenaia i teianei i te tuanga ki te tua itinga na te tuku anga i te au kelero.
Kua akatuia te tapenakara ki Silo i te enua o Epheraima. Kua peke te oire o Heberona ia Kaleba, e kua rauka ia Iosua ia Timenata-sera. Kua orongaia ki te ngati Levi e 48 oire, kapiti mai i nga oire e 6 ei akapuanga. I to ratou oki anga ki to ratou tuanga ki te itinga o Ioridana, kua akatu te au tumu toa o Reubena, Gada, e te kopu tangata e apa o Manase i tetai atarau “maata e vaoo ua mai kia akara ra.” (Iosua 22:10) Te au kopu tangata ki te opunga o Ioridana kua akara oki i teia ei angaanga apoteiti, e mei akamata rai tetai tamaki anga i rotopu i nga kopu tangata, inara kua kopaeia te akamaringi anga toto na tetai tuatua meitakianga.
I muri mai i etai tuatau i to Iosua nooanga ki Timenata-sera, kua kapiki kapiti aia te aronga pakari, te au upoko, te au akava, e te au opita o Iseraela e kua raurau atu ia ratou kia mataku kore e kia vai tiratiratu kia Iehova. I muri ake, kua taokotai a Iosua i te au kopu tangata katoatoa o Iseraela ki Sekema. I reira kua uriuri akaou aia i ta Iehova au akono anga mei te tuatau o Aberahama e aere atu, e kua raurau akaou aia ia ratou kia ‘mataku ia Iehova, e e akamori oki iaia ma te pikikaa kore, e ma te tuatua mou.’ Kua akakeuia te iti tangata kia tuatua e ka: “akamori matou i to matou Atua ia Iehova, e tona te reo ta matou e akarongo.” (Iosua 24:14, 15, 24) I muri ake i teia au apinga ra kua mate a Iosua e 110 mataiti i te pakari.
Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:
13:1—Kare ainei teia e patoi ana i tei akakiteia mai ia Iosua 11:23? Kare, no te mea kua o mai e rua tuanga no te autu anga i te Enua Taputouia: te tamaki anga pa enua tei autu atu e 31 ariki o te enua o Kanaana, tei aati i te mana o te ngati Kanaana, e te apai katoatoa anga i te enua na te au angaanga raveia e te kopu tangata e te tangata tatakitai. (Iosua 17:14-18; 18:3) Noatu e kua poka te au tamariki Iseraela i te tuaru takiri i te ngati Kanaana mei rotopu ia ratou, kare te aronga i ora mai i riro mai ana ei tamatakuanga ki to Iseraela tu tinamou. (Iosua 16:10; 17:12) Kua karanga oki a Iosua 21:44 e: “kua oronga uā Iehova i te au no ratou e pini ua ake.”
24:2—E tangata akamori itoro ainei, te metua tane o Aberahama, ko Tera? I te akamataanga, kare a Tera i te tangata akamori i te Atua ko Iehova. Penei kua akamori aia i te atua marama ko Sini te ingoa—e atua reka maataia i Ura. Kia tau ki te peu ngati Iuda, penei e tangata maani itoro a Tera. Inara, i te akaruke anga a Aberahama ia Ura ki ta te Atua akaueanga, kua aru atu a Tera iaia ki Harana.—Genese 11:31.
Au Apiianga no Tatou:
14:10-13. Noatu e 85 mataiti i te pakari, kua pati atu a Kaleba no te tukuanga angaanga ngata i te akaatea anga te au tangata mei te enua o Heberona. Te nooia ra tera ngai e te ngati Anaka—e au tangata e tuke ake rai te mamaata. Ma to Iehova tauturu, kua autu atu teia tumu toa kite tikai, e kua riro mai a Heberona ei oire no te akapuanga. (Iosua 15:13-19; 21:11-13) Te akamaroiroi maira te akaraanga o Kaleba e auraka tatou e kopae ke mei te au tukuanga angaanga teokaratiki ngata.
22:9-12, 21-33. Kia matakite tatou kia kopae i te akavaanga i te au akakoroanga o etai ke ra.
‘Kare Rava Tetai Tuatua i Poka’
I te ruaine anga, kua akakite a Iosua i te au tangata tau i Iseraela: “Kare rava tetai o te au mea meitaki ta to kotou Atua ta Iehova i tuatua mai ia kotou i poka; kua ope rava i te tupu ia kotou.” (Iosua 23:14) Mei teaa tikai te taka meitaki ta te papaanga tuatua enua o Iosua i akatutu mai i teia!
“Te au tuatua ravarai oki i tataia i muatangana, i tataia ïa kia kite tatou,” i tata ai te apotetoro ko Paulo, “kia rauka to tatou tatari anga, i te akakoromaki e te pumaana o te tuatua i tataia ra.” (Roma 15:4) Kua akapapuia tatou e kare to tatou manakonakoanga i roto i ta te Atua au taputou i tuku manako koreia. Kare rava tetai taputou e poka; ka tika pouroa te katoatoa.
[Mapu i te kapi 10]
(No runga i teia, akara i te puka)
Te enua autuia i raro ake i te aratakianga a Iosua
BASANA
GILEADA
ARABA
PAE I APA TONGA
Kauvai o Ioridana
Tai Kavakava
T.V. o Iaboka
T.V. o Aranona
Hazora
Madona
Lasarona
Simerona
Iokeneama
Dora
Megido
Kedesa
Taanaka
Hepheri
Tireza
Apheka
Tapua
Betela
Ai
Gilagala
Ieriko
Gezera
Ierusalema
Makeda
Iaremuta
Adulama
Libena
Lakisa
Egalona
Heberona
Debira
Arada
[Tutu i te kapi 9]
Kua kite ainei koe e eaa ra a Rahaba te vaine akaturi i akatikaia ai?
[Tutu i te kapi 10]
Kua raurau atu a Iosua ia Iseraela kia ‘mataku ia Iehova, e e akamori oki iaia’
[Tutu i te kapi 12]
Kare ta Akana keikeia anga i te tarevake meangiti ua—kua taki atu te reira ki te au tupuanga kino tikai
[Tutu i te kapi 12]
“No te akarongo i ingaʼi te patu i Ieriko ra.”—Ebera 11:30