E Tu Takake no te Tangata

E pitiniti oko kainga ta Jodie. Te tauturu ra aia i tetai vaine i te akatikatika e te oko i te au apinga ngutuare a tona tuakana i mate. I te akarakara anga i ko i te ngai tau ai taito, kua kite aia e rua nga pia taito vairanga apinga tautai. I tona akara anga ki roto i tetai, kua poitirere tikai aia i tana i kite. E au ruru moni pepa $100 tei vaiia ki roto i te pepa aruminiamu​—e $82,000 te katoatoa! Ko Jodie anake rai oki tei roto i te pia. Eaa ra tana ka rave? Ka apai ngaro ua i te pia me ka akakite ki tana client e kua kitea iaia te moni?

TE AKAKITE ua maira teia manamanata no Jodie i tetai o te au tu tei akatakake ia tatou mei te au manu. Te akakite ra The World Book Encyclopedia: “Tetai o te au tu takake o te tangata koia oki ko te ui i te au uianga oonu no runga i tana ka tau e kare e tau kia rave.” Me kite tetai puakaoa mate pongi i te potonga kiko i runga i te kaingakai pikiniki kare te reira e akamanako atu e me ka tau rai kia kai i tera kai. Kareka ra, ko Jodie, e kite tona i te akamanako meitaki i te tu tau o tana ikianga. Me apai aia i te moni, te keia ra aia, inara kare paa aia e mou. Kare oki nana te moni; inara, kare tana client i kite e te vai ra te reira. Tetai katoa, ka manako te maataanga o te tangata i te ngai e noo ra a Jodie e e neneva rai aia me akaoki aia i te moni ki tana client.

Eaa ra taau ka rave i roto i to Jodie turanga? Ko te tu o taau pau anga i te uianga tei runga ia i te turanga o te au kaveinga taau i iki kia akono.

Eaa te Aiteanga o te Au Kaveinga Tau?

Kua akatakaia te “au kaveinga tau” ei “apiianga no runga i te au uianga no te tu akono tau i te mea tika e te tarevake.” (Collins Cobuild English Dictionary) Te  karanga ra te tangata tata ko Eric J. Easton e: “E aiteite ua te aiteanga tumu o te ‘au kaveinga tau’ e te ‘tu akono tau.’ Te mea mua e Ereni (ethikos) e te rua e Ratini (moralis) te tumu anga mai, e te tou ra nga mea e rua ki te mana o te peu matauia e te tu akonoanga matauia.”

No tetai tuatau roa, kua matauia e na te akonoanga e tuku ana i te au turanga kaveinga tau kia akono te tangata. Kua riro ana te Tuatua a te Atua, te Pipiria, ei mana akakeu i roto i te au taiate e manganui. Inara, e maata ua atu te tangata i te ao katoa tei patoi e kare e tau ana te au turanga akonoanga tukeke e kua piro te papaanga tu akono tau a te Pipiria. Eaa tei akaki atu i te ngai va? Kua akakite te puka Ethics in Business Life e “kua takoreia e te kite noa ua . . . te mana tei riro ana i te akonoanga i mua ana.” Kare i uri ki te au apiianga a te akonoanga, kua kimi ra te manganui i te aratakianga a te aronga kite noa i roto i te au apiianga kaveinga tau. Kua karanga te bioethicist a Paul McNeill e: “Toku manako ko te aronga kite i te kaveinga tau te au taunga. . . . Teianei na te au kaveinga tau e arataki ra i te tangata kare ra na te akonoanga.”

Me aro atu koe i te au ikianga ngata, akapeea koe e kite ei i te tika mei te tarevake? Na te Atua ainei e akataka ra i toou au turanga kaveinga tau me naau rai ainei?