Eaa te Manganui i Ekoko Ei e ka Rauka i te Akonoanga i te Taokotai i te Tangata Ravarai

“E AROA atu koe i toou tangata tupu.” (Mataio 22:39) E akapaapaaia ana teia ture tumu no te tu akono e te au akonoanga e manganui. Naringa kua puapingaia taua au akonoanga ra i te apii i to ratou au mema kia aroa atu i to ratou tangata tupu, ka akapiriia e ka taokotaiia i reira ta ratou au anana. Inara, ko tera ainei taau i kite? E mana ainei te au akonoanga katoatoa no te tu taokotai? I tetai tareanga i oti akenei i Tiamani kua uiia te uianga: “Te taokotai ra ainei te akonoanga i te tangata, me ka akatakake ainei ia ratou?” O te aronga tei pau mai, e 22 patene tei manako e te taokotai ra te au akonoanga, inara e 52 patene tei manako e te pae ke ra te reira, me kore te akatakake ra. Penei te manako akapera rai te tangata i toou enua.

Eaa ra i meangiti ua ai te irinakianga o te manganui e ka rauka i te akonoanga i te taokotai i te tangata ravarai? Penei no ta ratou i kite mei te tuatua enua. Kare i akapiri i te tangata, kua putuputu ra te akonoanga i te akatakake ia ratou. I tetai au tu, ko te akonoanga te ngai i uunaia ai te au angaanga kino roa atu tei raveia ana. Ka akamanako ana i tetai au akaraanga mei te 100 mataiti ua akenei.

Akakeuia e te Akonoanga

I te tuatau o te tamaki rua o te ao, kua tamaki atu te au Katorika Roma o Koroatia e te Otototi o Terepia i te Pokana i tetai e tetai. Kua tuatua nga tua roa ai e te aru ra ia Iesu, ko tei apii i tana au pipi kia aroa atu i to ratou tangata tupu. Inara, kua arataki atu ta ratou tamakianga ki “tetai o te taanga vinivini roa atu o te tangata tei kiteaia i roto i te tuatua enua,” i akakite ei tetai tangata kimikimi. Kua rikarika tikai to te ao i te numero o te aronga i mate ko tei tere atu i te 500,000 tane, vaine, e te tamariki.

I te 1947 mei te 400 mirioni tangata e noo ra ki te tuanga meangiti mai o Initia​—mei te 20 patene o te tangata i teia ao​—te maataanga e aronga Initu, Mutirimi, e te Tiiki (Sikh). I te akatuanga angaia a Initia, kua akamataia mai i reira te enua Itirama ko Pakitana. I taua taime ra, e au anere ua atu au tauatini tuitarere mei nga enua roa ai tei tungitungiia, papaia, tamamaeia, e tei puipuiia i roto i te au taanga a te akonoanga

Mei te mea ra e kare i rava ua te au akaraanga i taiku muaia akenei, i te akamataanga o te anere mataiti kua maata mai te kino o te tamatakuanga. Teia tuatau, te matakite ua nei te ao katoa i te tamatakuanga, e te karanga ra te au pupu tamataku e manganui e e pirianga to ratou ki te au akonoanga. Kare te akonoanga e manakoia ana e  te akatupu ra i te tu taokotai. Mari ra, te akapiri putuputuia ra ki te ta ua e te tu taokotai kore. No reira, kare i te mea umere, e kua akaaite te nuti pepa Tiamani ko te FOCUS i te au akonoanga mamaata o te ao nei​—te Puta, te Kerititome, te Koniputia (Confusianism), te Initu, te Itirama, te ngati Iuda, e te Tao​—ki te paura pupui.

Au Pekapeka i Roto Tikai

I etai au akonoanga e tamaki ra tetai i tetai, te tamanamanataia ra etai atu e te au pekapeka i roto tikai. Ei akatauanga, i te au mataiti ua akenei kua riro te au taumaroanga e tupu nei rai no runga i te au mea o te apiianga i te akamavete i te au akonoanga o Kerititome. Te ui nei te orometua e te tangata e: Ka akatikaia ainei te ravenga akakore i te anau? Akapeea no runga i te titiri pepe? Ka tau ainei te au vaine kia akatainuia ei au orometua? Akapeea tikai to te akonoanga manako no runga i te angaanga totoma? Ka tau ainei te akonoanga kia akatika i te tamaki? I te akamanakoanga i taua tu taokotai kore ra, te umere ra te manganui e, ‘Ka akapeea ra tetai akonoanga i te taokotai anga i te tangata ravarai me kare e rauka ana i te reira i te taokotai i tona uaorai au mema?’

Te taka ua ra e, kare i rauka i te akonoanga kia riro ei mana no te tu taokotai. Inara ko te au akonoanga katoatoa ainei tei akairoia e te pae ke? E akonoanga tuke ainei tetai e vai ra​—tetai te ka taokotai i te tangata ravarai?

[Tutu i te kapi 3]

Au akava kua kino i te tamakianga i rotopu i te au pupu akonoanga i Initia i te 1947

[Akameitakianga]

Photo by Keystone/Getty Images