Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Au Manako Maata Mei te Puka a Te Au Akava

Au Manako Maata Mei te Puka a Te Au Akava

E Mea Ora te Tuatua a Iehova

Au Manako Maata Mei te Puka a Te Au Akava

AKAPEEA a Iehova i te ariu anga mai me anga ke tona uaorai au tangata mei iaia e te akamata anga i te akamori i te au atua pikikaa? Akapeea ra me kare ratou e akarongo ana e te kapiki anga kiaia no te tauturu me tupu mai te tumatetenga kia ratou? Ka oronga mai ainei a Iehova i tetai mataara no te ora no ratou i reira rai? Te pau maira te puka a Te Au Akava i teia e tetai ua atu au uianga puapinga maata. Kua oti i te peroveta ko Samuela vaitata i te 100 M.T.N., i te akakite i te reira no te au tupu anga te kapi ra i etai 330 mataiti​—mei to Iosua matenga ki te akataoonga anga i te ariki mua o Iseraela.

Ei tuanga no te tuatua ririnui a te Atua, me kore e karere, e puapinga maata te puka a Te Au Akava kia tatou. (Ebera 4:12) Te oronga maira te au papaanga rekareka tei tataia i roto i reira kia kite oki tatou i te tu o te Atua. Te au apiianga ta tatou i apii ana mei te reira te akaketaketa ra i to tatou akarongo e te tauturu ra ia tatou kia mou piri ki runga “i te ora mutu kore,” e ora mutu kore i roto i to te Atua ao ou i taputouia mai. (1 Timoteo 6:12, 19; 2 Petero 3:13) Te au angaanga no te ora ta Iehova i rave no tona au tangata te oronga maira i tetai akara anga mua no te akaoraanga maata na tana Tamaiti, ko Iesu Karaiti, i te tuatau ki mua.

EAA I ANOANOIA AI TE AU AKAVA?

(Te Au Akava 1:1–​3:6)

I muri ake i te akapouia anga te au ariki o te enua o Kanaana i raro ake i te arataki anga a Iosua, kua aere atu te kopu tangata tataki tai o Iseraela ki ta ratou akatuanga enua e kua rave mai i te enua. Inara, kare i rauka ana i te ngati Iseraela i te takore atu i te au tangata o te enua. Kua akapapu mai teia autu kore anga ei puereere anga tikai no Iseraela.

Te uki tei aere mai i muri mai i te au tuatau o Iosua ra ‘kare i kite ia Iehova, e tana ra au angaanga i rave ana ia Iseraela ra.’ (Te Au Akava 2:10) Tei runga ravao, kua akamata te au tangata i te akanoo i te au pirianga akaipoipo ma te ngati Kanaana e kua tavini atu i to ratou au atua. No reira kua oronga a Iehova i te ngati Iseraela ki roto i te au rima o to ratou au enemi. Inara, te pakari anga mai te takinga kino, kua kapiki atu te tamariki a Iseraela i te Atua mou no te tauturu. I roto i teia turanga akonoanga o te tangata, e te poritiki kua tupu mai te papaanga no tetai raini no te au akava ta Iehova i akapapa kia akaora i tona au tangata mei to ratou au enemi.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

1:2, 4—Eaa ra a Iuda i ikiia ai kia riro mai ko te kopu tangata mua i te rave i te enua tei tuaia atu ki te reira? Tei matauia, ka aere teia akameitakianga ki te kopu tangata o Reubena, te mataiapo a Iakoba. Inara i roto i te totou i runga i tona roi mate, kua akakite a Iakoba e kare a Reubena e meitaki, i te akaruke anga i tona tika anga ei mataiapo. Ko Simeona raua ko Levi, tei rave i te angaanga kino, kua akapueurikiriki keia i Iseraela. (Genese 49:3-5, 7) No reira, ko Iuda, te a o te tamaiti a Iakoba ra, tei aru mai i roto i te papaanga. Ko Simeona, tei aru atu ia Iuda, e meangiti ua te au ngai i rauka mai o te enua ra tei akatotoaia i roto i te ngai mamaata o Iuda. *​—Iosua 19:9.

1:6, 7—Eaa ra i tipuia ai te maikao rima e nga maikao vaevae o te au ariki tei autuia ra? Ko tetai tangata tei ngere i tona puke maikao rima e nga maikao vaevae i te akara anga kua tipuia no te ravenga vaeau. Me kare oki e puke maikao rima, akapeea oki tetai vaeau e mou ei i tetai koke me kore i tetai korare? E te ngere anga tetai i te maikao vaevae te ka tupu mai kare e rauka i te tamou meitaki i to tetai tu parani.

Au Apiianga no Tatou:

2:10-12. E mea tau kia rave putuputu tatou i tetai porokaramu no te apii Pipiria ‘auraka e akangaropoinaia ta Iehova katoa ra au takinga-meitaki.’ (Salamo 103:2) Te anoanoia ra te au metua kia apii i te tuatua mou o te Tuatua a te Atua ki roto i te au ngakau o ta ratou au tamariki.​—Deuteronomi 6:6-9.

2:14, 21, 22. Te akatika ra a Iehova i te au mea kino kia tupu ki tona iti tangata akarongo kore no tetai akakoroanga​—kia ako ia ratou, kia tama ia ratou, e kia akakeu ia ratou kia oki atu kiaia.

KUA AKATU MAI A IEHOVA I TE AU AKAVA

(Te Au Akava 3:7–​16:31)

Kua akamata te papaanga rekareka no te au ravenga akakino anga a te au akava kia Oteniela i te akaope anga i to Iseraela tavini anga e varu mataiti ki tetai ariki Mesopotamia. Te taangaanga anga i tetai ravenga mataku kore, kua tamate te Akava ko Ehuda ia Egalona, te ariki matu ngati Moabi. Na Samagara mataku kore i ta anake ra e 600 Philiseti na te taangaanga anga i tetai ko puakatoro. Ma te akamaroiroianga no ko mai ia Debora, tei tavini ra ei peroveta vaine, e ma ta Iehova turu anga, kua takore atu a Baraka e tona vaeau kare oki e maata ana te apinga tamaki ra i to Sisera vaeau ririnui e tai ngauru tauatini tangata ra. Kua akapapa a Iehova ia Gideona e kua oronga atu kiaia e tana au tangata e 300 i te re ki rungao i te ngati Midiana.

Na roto ia Iepheta, kua akaora a Iehova ia Iseraela mei te ngati Amona. Ko Tola, Iaira, Ibezana, Elona, e Abadona katoa tetai i roto i te 12 tangata tei akava ia Iseraela. Kua ope te tuatau no te au Akava kia Samasona, tei tamaki atu i to Philiseti.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

4:8—Eaa ra a Baraka i maro ei i te vaine peroveta ko Debora kia aru atu iaia ki te ngai tamaki anga? I te akara anga, kua manako a Baraka e kare e tau ana kia aere atu aia i te tamaki i te vaeau o Sisera e koia anake ua. Te aru mai anga te vaine peroveta iaia ra kua akapapuia kiaia e tona au tangata ra e tei ia ratou ta te Atua aratakianga e ka oronga atu kia ratou te irinaki anga. No reira, te maro anga a Baraka kia aru atu a Debora iaia, kare e ei akairo no te paruparu mari ra e akarongo ketaketa ia.

5:20—Akapeea te au etu i te tamaki anga mei te au rangi no Baraka ra? Kare te Pipiria i karanga mai ana e me kua o mai te tauturu anga a te angera, kua topa mai te komotu-ai tei manako purepureia e te au tangata pakari a Sisera, me kore penei e au totou akara etu na Sisera tei riro mai ei mea pikikaa. Inara, kare ekoko anga, te vai ra etai tu te piri maira te tu-Atua.

7:1-3; 8:10—Eaa ra a Iehova i karanga ai e e manganui to Gideona 32,000 tangata i te tamaki atu i te 135,000 pupu enemi? No te mea te oronga nei a Iehova kia Gideona e tona au tangata ra te re. Kare te Atua i inangaro ana ia ratou kia manako e kua autu ia ratou te ngati Midiana i roto i to ratou uaorai maroiroi.

11:30, 31—I te maani anga i tana tia, e atinga tangata ainei tei roto i to Iepheta manako? Kare taua manako ra i roto i to Iepheta manako, no te mea te akakite ra te Ture e: “Auraka rava tetai e kitea i rotopu ia kotou e apai i tana tamaiti e tana tamaine kia na roto i te ai.” (Deuteronomi 18:10) Inara, te manako ra a Iepheta i tetai tangata inara kare i tetai manu. Te au manu tau no te atinga ra kare e akonoia ana i roto i te au are Iseraela. E te oronga anga i tetai manu ra kare ei apinga maata. Kua kite a Iepheta e ko tetai tangata te ka aere mai ki vao mei roto i tona are i te aravei iaia ra penei e ko tana tamaine. Kia orongaia teia ei “atinga karakaratio” e ko taua tangata ra ka akono i te tavini anake anga ia Iehova te kapitiia atura ki te ngai tapu.

Au Apiianga no Tatou:

3:10. Te autu anga i te au aruaru anga i te pae vaerua, kare e vai ana ki runga i te pakari o te tangata, mari ra ki runga i to Iehova vaerua.​—Salamo 127:1.

3:21. Kua tairi a Ehuda i tana koke ma te tau e te mataku kore. E mea tau rai kia rauka ia tatou i te taangaanga i ‘te koke a te vaerua ra, koia te tuatua a te Atua.’ Te aite anga o teia e e mea tau kia taangaanga tatou i te au Tuatua Tapu ma te mataku kore i roto i ta tatou angaanga orometua.​—Ephesia 6:17; 2 Timoteo 2:15.

6:11-15; 8:1-3, 22, 23. Te apii maira to Gideona tu tau kia tatou e toru apiianga puapinga maata: (1) Me orongaia mai kia tatou tetai akameitakianga no te tavini anga, kia akamanako tatou i te apainga te kapiti maira kare e akamanako atu i te rongonui me kore i te turanga te kapiti ra ki te reira. (2) Me te rave angaanga ra ma te aronga te inangaro ra i te taumaro, te akaari anga i te tu tau e aerenga no te pakari ia. (3) Te paruru ra te tu tau ia tatou i te manako maata anga i te turanga.

6:17-22, 36-40. Kia matakite katoa tatou e “auraka e akarongo atu i te au vaerua ravarai.” Kareka ra, te anoanoia ra tatou kia “timata ra i taua au vaerua ra, kia kitea e, no ko mai aina i te Atua ra.” (1 Ioane 4:1) Kia akapapu e kua akatumu ngaueue koreia te akoanga tana e inangaro ra i te oronga mai ki runga i te Tuatua a te Atua, e mea pakari no tetai tangata pakari Kerititiano ou kia tuatua atu ki tetai tangata pakari kite maata.

6:25-27. Kua taangaanga a Gideona i te arataki anga kia kore e akariri i tona aronga patoi umuumu koreia. Te tutu aere anga i te tuatua meitaki, kia matakite tatou kia kore e akariri atu i tetai ke na te tu o ta tatou tuatua anga.

7:6. No runga i te tavini anga ia Iehova, kia riro tatou mei to Gideona 300 tangata ra​—te matakite ra e te maroiroi ra.

9:8-15. Mei teaa atura te neneva kia akaparau e kia anoano maata atu i te turanga me kore i te mana ra!

11:35-37. Kare ekoko anga e kua riro to Iepheta akaraanga meitaki ei ravenga puapinga i te tauturu anga i tana tamaine kia akatupu i te akarongo ketaketa e tetai tu akaatinga uaorai. Ka rauka i te au metua i teia tuatau i te akono i taua akaraanga no ta ratou tamariki.

11:40. Te oronga anga i te akameitakianga ki tetai tangata tei akaari i tetai tu puareinga i roto i ta Iehova angaanga te akamaroiroi ra i taua tangata ra.

13:8. I te apii anga i ta ratou tamariki, e pure te au metua kia Iehova no te arataki anga e kia aru i tana akauenga.​—2 Timoteo 3:16.

14:16, 17; 16:16. I te taangaanga anga i te taomi anga na te aue anga e te tuatua kopekope anga ra te akakino ra i tetai pirianga.​—Maseli 19:13; 21:19.

TETAI AU AKAAPA ANGA I ISERAELA

(Te Au Akava 17:1–​21:25)

Te vai ra i roto i te tuanga openga o te puka o Te Au Akava e rua nga papaanga meitaki. Te manako mua ko tetai tangata ko Mika te ingoa, tei akanoo i tetai itoro i roto i tona are e kua taangaanga i tetai ngati Levi kia riro mai ei taunga nona. I muri ake i te takoreia anga te oire o Laisa, me kore ko Lesema, kua patu te ngati Dana i to ratou uaorai oire e kua tapa i te reira ko Dana. Te taangaanga anga i ta Mika itoro e tana taunga, kua akatu ratou i tetai tu akamori anga i Dana. I te akaraanga, kua opuia a Laisa i mua ake i to Iosua matenga.​—Iosua 19:47.

Kua tupu te rua o te tupuanga i muri ake i te mate anga o Iosua. Ko tetai kino maata no te ainga ta etai au tane o te oire o te ngati Beniamina o Gibea i rave ra vaitata rai e kua taki atu ki te akapou anga i te kopu tangata katoa o Beniamina​—e 600 ua tangata tei ora mai. Inara, kua akatika tetai akanoonooanga viviki kia rauka mai ia ratou te au vaine, e kua maata mai to ratou numero vaitata atu e e 60,000 tumu toa i te tae anga ki te tuatau o to David tutara anga.​—1 Paraleipomeno 7:6-11.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

17:6; 21:25—Me “rave ua iora te tangata katoa i tei tau iaia uaorai,” te akamaroiroi ra ainei teia i te orureauanga? Kare tikai, no te mea kua rave a Iehova kia rava te au akanoonooanga kia arataki i tona au tangata. Kua oronga aia kia ratou te Ture e te kau taunga kia apii kia ratou i tona arataa. Na roto i te Urima e te Tumima, ka rauka i te taunga i te tuatua ki te Atua no runga i te au tumu puapinga maata. (Exodo 28:30) E au tane pakari tau katoa tei roto i te au oire ravarai no te oronga anga i te akoanga tau. Me oronga tetai ngati Iseraela iaia uaorai no teia au ravenga, e arataki anga tau tona no tona akava ngakau. No tona rave anga i “tei tau iaia uaorai” i roto i teia mataara kua tupu mai te meitaki. I tetai tua, me kopae tetai tangata i te Ture e te rave anga i tana uaorai au ikianga no runga i te tu tau e te akamori anga, ka tupu mai te kino.

20:17-48—Eaa a Iehova i tuku ei i te ngati Beniamina kia autu e rua taime i tetai kopu tangata, noatu e te anoanoia ra kia akautungaia te ngati Beniamina? Na te akatika anga i te kopu tangata kia mamae i te tumatetenga maata i te akamata anga, kua timata a Iehova i ta ratou tauta anga kia akaatea mai i te kino mei roto mai ia Iseraela.

Au Apiianga no Tatou:

19:14, 15. Te puareinga kore ua anga te au tangata o Gibea i te oronga i te tuanga no te tu akamanuiri anga e akaari anga ia i tetai tu tarevake. Kua akoia te au Kerititiano kia “akamātau rai i te takinga-meitaki i te tangata ke ra.”​—Roma 12:13.

Te Akaora Anga ki Mua

Kare e roa atu i teianei, na te Patireia o te Atua i roto i nga rima o Iesu Karaiti e takore i teia ao kino e te oronga anga mai i tetai akaora anga maata no te au tangata tiratiratu e te apa kore. (Maseli 2:21, 22; Daniela 2:44) ‘Pera te au enemi ravarai o Iehova ka mate, kareka te aronga i inangaro iaia ra ka riro ia ratou mei te rā kia iti aia ma tona ririnui ra.’ (Te Au Akava 5:31) Kia riro mai e ko tatou tetai aronga i rotopu i te aronga i inangaro ia Iehova na te taangaanga anga i ta tatou i apii mai ana mei te puka o Te Au Akava.

Te au tuatua mou maata tei akaariia mai i te au taime ravarai i roto i te au akapapaanga a Te Au Akava ko teia oki: Te akarongo anga kia Iehova te taki ra ki te akameitakianga maata, te akarongo kore anga te taki ra ki te au tumatetenga kino. (Deuteronomi 11:26-28) Mei teaa ra te puapinga e kia “akarongo [tatou] ma te ngakau katoa” ki to te Atua anoano tei akakiteaia mai!​—Roma 6:17; 1 Ioane 2:17.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 5 Kare i orongaia ana tetai tuanga enua ki te ngati Levi i roto i te Enua Taputouia kareka ra e 48 oire tei akatotoaia i roto ia Iseraela.

[Mapu i te kapi 25]

(No runga i teia, akara i te puka)

“Kua akatupu rā Iehova i te au akava, ko tei akaora ia ratou i te rima o te aronga i noni mai ia ratou.”​—Te Au Akava 2:16

TE AU AKAVA

1. Oteniela (Te kopu tangata o Manase)

2. Ehuda (Te kopu tangata o Iuda)

3. Samagara (Te kopu tangata o Iuda)

4. Baraka (Te kopu tangata o Naphatali)

5. Gideona (Te kopu tangata o Isakara)

6. Tola (Te kopu tangata o Manase)

7. Iaira (Te kopu tangata oManase )

8. Iepheta (Te kopu tangata o Gada)

9. Ibezana (Te kopu tangata o Asera)

10. Elona (Te kopu tangata o Zebuluna)

11. Abadona (Te kopu tangata o Epheraima)

12. Samasona (Te kopu tangata o Iuda)

DANA

MANASE

NAPHATALI

ASERA

ZEBULUNA

ISAKARA

MANASE

GADA

EPHERAIMA

DANA

BENIAMINA

REUBENA

IUDA

[Tutu i te kapi 26]

Eaa te apiianga taau i kite i to Baraka maro anga ia Debora kia aere atu ki te ngai tamaki anga?