Ko Karaiti​—Te Tumuanga o te Totou

“Ko te akakite oki ia Iesu ra, ko te vaerua ïa o te totou.”​—APOKALUPO 19:10.

1, 2. (a) Akamata mai i te 29 T.N., eaa te ikianga e aro atura i to Iseraela? (e) Eaa te ka akamanakoia i roto i teia atikara?

TE MATAITI e 29 T.N. Te tuatua ua ra to Iseraela no runga i te Mesia taputouia ra. Kua akamaata atu te angaanga orometua a Ioane Papetito i te tu manako tapapaanga. (Luka 3:15) Kua patoi a Ioane e kare koia te Karaiti. Inara, i te tou anga kia Iesu o Nazareta, kua karanga aia: “E akakite atura oki au e, ko te Tamaiti teia na te Atua.” (Ioane 1:20, 34) Kare i roa, te aru maira te urupu ia Iesu i te akarongo ki tana apiianga e kia akaoraia e ia.

² I te au marama i aru mai, e maata tikai te au akakiteanga ta Iehova i oronga mai no runga i tana Tamaiti. Te aronga kua apii ana i te au Tuatua Tapu e te kite ra i te au angaanga a Iesu kua rauka te tumuanga ketaketa no te akarongo ki roto iaia. Kareka te manganui o te iti tangata koreromotu o te Atua, te ngere ra i te akarongo. E tokoiti ua rai te ariki ra e ko Iesu a Karaiti, te Tamaiti a te Atua. (Ioane 6:60-69) Eaa ra taau ka rave naringa ko koe tetai i noo ana i reira? Ka akakeuia ainei koe kia ariki ia Iesu ei Mesia e kia riro ei pipi tiratiratu nana? E akamanako ana i te akapapuanga no runga i tona akatakaanga ta Iesu uaorai e oronga maira i tona akaapa angaia no te aati i te ture o te Tapati, e e akara i te au akapapu anga tana e oronga maira i muri mai ei akaketaketa i te akarongo o tana au pipi tiratiratu.

Oronga Mai a Iesu Uaorai i te Akapapuanga

3. Eaa te au turanga tei akakeu ia Iesu kia oronga i te akapapuanga no runga i tona akatakaanga?

³ E tuatau Pasa teia i te 31 T.N. Tei Ierusalema a Iesu. Koi akaora ua akenei aia i tetai tangata tei makiia e 38 mataiti. Inara, kua takinga  kino te ngati Iuda ia Iesu no te rave i teia i te Tapati. Kua akaapa katoa ratou iaia no te akakino e te umuumu ra e ta iaia no te mea te karanga ra aia e ko te Atua tona Metua. (Ioane 5:1-9, 16-18) Te oronga maira te paruruanga ta Iesu e oronga ra nona uaorai e toru au tumu taumaroanga te ka akakite papu ki tetai ua atu ngati Iuda ngakau tika i to Iesu akatakaanga tika tikai.

4, 5. Eaa ra te akakoroanga o ta Ioane angaanga orometua, e mei teaa te meitaki o tana akaoti anga i te reira?

⁴ Te mea mua, te tou ra a Iesu ki te akakiteanga a tei aere na mua iaia, ko Ioane Papetito, te karanga anga e: “Kotou uaorai oki tei tono i te karere kia Ioane ra, e kua akakite mai aia i te tuatua-mou. Ko taua lamepa mura ra aia e te kakā; rekareka poto ua atura kotou i tona mārama.”​—Ioane 5:33, 35.

⁵ Ko Ioane Papetito e “lamepa mura ra aia e te kakā” no te mea i mua ake i te akautungaanga tau kore a Heroda iaia, kua akatupu aia i tana angaanga tu-Atua i te akapapa i te mataara no te Mesia. Kua tuatua a Ioane e: ‘Kia kitea ra [te Mesia] e to Iseraela, i aere mai ei au e bapetizo ki te vai nei. . . . Akara atura au i te vaerua i te eke anga mai mei te rangi mai, mei te kukupa ra te tu, e kua noo iora ki runga iaia. Kare ra au i kite iaia, auraka tei tono mai iaku e bapetizo ki te vai nei, i karanga mai kiaku nei e, Ko taau e akara i te vaerua i te eke anga mai, e te noo anga ki runga iaia, koia ïa, ko te ka bapetizo ïa ki te vaerua tapu. Kite atura oki au, e akakite atura oki au e, ko te Tamaiti teia na te Atua.’ * (Ioane 1:26-37) Kua akataka meitaki tikai a Ioane ia Iesu e ko te Tamaiti a te Atua​—te Mesia taputouia. E taka meitaki tikai ta Ioane akakitekite anga no reira mei te varu marama i muri ake i tona matenga, kua aaki te au ngati Iuda ngakau tika e: “Kareka te au tuatua katoa ta Ioane i tuatua i teianei tangata, e tuatua-mou anake ïa.”​—Ioane 10:41, 42.

6. Eaa ra i tau ei ta Iesu au angaanga ei akakite anga papu ki te tangata e te turu maira te Atua iaia?

⁶ Aru mai, te taangaanga ra a Iesu i tetai tumu taumaroanga ke mai i te akapapu i tona au turanga tau ei Mesia. Te tou ra aia ki tana uaorai au angaanga memeitaki ei akapapuanga i ta te Atua turuanga. “Akatika maata ua ra taku i ta Ioane,” i karanga ai aia, “ko te angaanga tini oki a te Metua i o mai naku e rave ra, ko taua angaanga tini taku e rave nei, ko te akatika mai iaku nei e, na te Metua au i tono mai.” (Ioane 5:36) E kare e rauka i to Iesu au enemi i te patoi i teia akapapuanga, ko tei kapiti mai te au temeio e manganui. “Te aa ua nei tatou? maata rava ta teianei tangata akairo e rave nei” i ui atura tetai aronga i muri mai. (Ioane 11:47) Ko tetai papaki, te ariu mareka ua maira ma te karanga e: “Kia tae mai te Mesia, e maata ainei tana akairo e rave i ta teianei tangata i rave?” (Ioane 7:31) Tei roto te aronga e akarongo maira ia Iesu i tetai turanga meitaki tikai i te kite i te au tu o te Metua i roto i te Tamaiti.​—Ioane 14:9.

7. Akapeea te au Tuatua Tapu Epera i te akakite anga no runga ia Iesu?

⁷ I te openga iora, taki atura a Iesu i te manako ki tetai kite kare e rauka kia akaapaia. “Te tuatua i tataia ra . . . na ratou ra oki e akakite ïa iaku ra,” e karanga ra aia, te kapiti anga mai e: “Naringa oki kotou i akarongo ia Mose, kua akarongo mai ïa kotou iaku nei: i tata oki aia i te tuatua noku.” (Ioane 5:39, 46) Ae, ko Mose oki tetai i roto i te manganui o te au kite Kerititiano i mua ana tei tata no runga ia Karaiti. Te kapiti maira ta ratou au tataanga i te au anere ua atu o te au totou e te au papaanga akataka meitakiia, te tou pouroa ra ki te Mesia. (Luka 3:23-38; 24:44-46; Angaanga 10:43) E akapeea i reira no runga i te Ture a Mose? “I riro ei oki te ture ra ei arataki ia tatou ki te Mesia,” i tata ai te apotetoro ko Paulo. (Galatia 3:24) Ae, “ko te akakite oki ia Iesu ra, ko te vaerua [me kore, ko te manako, ko te tautaanga, e te akakoroanga katoa] ïa o te totou.”​—Apokalupo 19:10.

8. Eaa i kore ei te manganui o te ngati Iuda i tuku i te akarongo ki roto i te Mesia?

⁸ Kare ainei teia akapapuanga pouroa​—te akakitekite anga taka ua a Ioane, te au angaanga mana e te au tu tu-Atua uaorai o Iesu, e te akakiteanga takake rava a te au Tuatua Tapu​ —e akakite papu maira kia koe e ko Iesu te Mesia? Tetai ua atu tei anoano tikai i te Atua e tana Tuatua ka kite ua i teia e ka tuku i te akarongo ki roto ia Iesu e ko te Mesia taputouia. Kareka ra, ko taua tu anoano ra, te ngere ra ia i roto i to Iseraela. Ki te aronga patoi iaia, kua akakite a Iesu: “Kua kite ra au ia kotou e, kare rava o kotou anoano i te Atua i roto ia kotou na.” (Ioane 5:42) Kare ‘i akono i ta te Atua anake ra akangateitei,’ kua ‘kimi [ratou] i ta ratou uaorai akangateitei.’ No reira rai ratou i patoi ei ia Iesu, ko tei aite tikai ki tona Metua i te rikarika anga i taua tu aerenga manako ra!​—Ioane 5:43, 44; Angaanga 12:21-23.

Akaketaketaia e te Orama Totouia

9, 10. (a) Eaa ra te taime o te akairo no ta Iesu au pipi i tau meitaki ei? (e) Eaa te taputou umere tikai ta Iesu i papau ei ki tana au pipi?

⁹ Kua tere atu i te mataiti i topa mei te oronga anga a Iesu i te tika papu tei taikuia i mua ake no tona taoonga ei Mesia. Kua pati te tuatau o te Pasa no te mataiti 32 T.N. Kua akamutu te manganui tei irinaki i te aru iaia, penei no te takinga kino, te anoano apinga nui, me kore no te au pekapeka o te oraanga. Tetai pae penei kua kononinoni ua me kore kua mataora kore no te mea kua kopae a Iesu i te au tautaanga a te au tangata e akariro iaia ei ariki. Te akaaoangaia e te au arataki akonoanga ngati Iuda, kua patoi aia i te oronga i te akairo mei te rangi mai ei akakaka anga iaia uaorai. (Mataio 12:38, 39) Penei kua riro teia patoianga ei akakononinoni i tetai aronga. Pera katoa, kua akamata a Iesu i te akakite i tetai apinga ki tana au pipi tei ngata tikai ia ratou kia marama​—“e aere aia ki Ierusalema e tikaʼi, e e rai tona rave kino angaia e te aronga pakari ra, e te kau taunga nunui ra, e te au tata tuatua, e e tamate ravaia oki.”​—Mataio 16:21-23.

¹⁰ Mei tetai iva ki te ngauru marama akaou mai, kua tae ia te taime “ka akaruke mai ei [a Iesu] i teianei ao, ka aere atu ei ki te Metua.” (Ioane 13:1) No te manako oonu ra i tana au pipi tiratiratu, kua taputou a Iesu ki tetai pae ia ratou i te apinga tikai tana i patoi i te oake ki te au ngati Iuda akarongo kore​—koia oki tetai akairo mei te rangi maira. “Tikai taku e karanga atu kia kotou nei, Kare tetai papaki o teianei aronga e tu mai nei, e rokoia e te mate, e kite ei ratou i te Tamaiti a te tangata i te aere anga mai i tona basileia.” (Mataio 16:28) Te taka ua ra e, kare a Iesu e karanga ra e ka ora atu tetai pae o tana au pipi e tae ua atu ki te akanooanga i te Patireia o te Mesia i te 1914. Te manako ra a Iesu i te oronga ki tana au pipi piri vaitata roa atu e toru i tetai akaraanga momua umere tikai i tona kaka i roto i te mana Patireia. Kua kapikiia teia orama akaraanga momua e ko te akatukeanga.

11. Akataka mai i te orama o te akatukeanga.

¹¹ E ono ra i muri mai, kua arataki atura Iesu ia Petero, ia Iakobo, e Ioane ki runga i tetai maunga teitei​—penei e tuaivi ua no te Maunga Heremona. I reira, i “akatu keia [a Iesu] ki mua ia ratou; kakā atura tona mata mei te rā ra, e tona kakau mei te mārama ra.” Kua mama katoa maira nga peroveta ko Mose raua ko Elia, te tuatua maira kia Iesu. Penei i raveia teia tupuanga umere nei i te po, te akakaka roa atu anga i te reira. Te tika, kua akaraanga tika tikai te reira e kua inangaro atura a Petero i te akatu  e toru are puakapa tataki tai​—no Iesu, no Mose, e Elia. Ia Petero e tuatua ra, tapoki maira tetai tiaorangi marama ia ratou e kua tuatua maira tetai reo no roto i taua tiaorangi ra: “Ko taku Tamaiti akaperepere teia, kua mareka rava au iaia; e akarongo kotou iaia.”​—Mataio 17:1-6.

12, 13. Eaa te akakeuanga ta te orama o te akatukeanga i akatupu ki runga i ta Iesu au pipi e toru, e no teaa ra?

¹² E tika e, koi akakite ua akenei a Petero e ko Iesu ‘te Mesia, te Tamaiti a te Atua ora.’ (Mataio 16:16) Inara ka akamanako ana i te akarongo anga i te Atua uaorai e oronga maira i tana akakiteanga, te akapapu anga mai i te akatakaanga e te angaanga a tana Tamaiti akatainuia! E akaketaketa anga tikai te orama o te akatukeanga i te akarongo no Petero, Iakobo, e Ioane! No te mea kua akaketaketa maataia to ratou akarongo, kua papa meitaki atu ratou i teianei no te au mea e vai maira i mua e no te tuanga puapinga ta ratou ka rave i roto i te putuputuanga o te tuatau ki mua.

¹³ Kua akatupu te akatukeanga i tetai manakonakoanga mutu kore ki runga i te au pipi. Tere atu i te 30 mataiti i muri mai, kua tata a Petero: “I rauka oki [ia Iesu mei] te Atua Metua ra te akangateitei e te kakā, ka tae mai ei iaia taua reo no roto mai i te kakā maata ra e, ‘Taku tamaiti akaperepere teia, kua mareka rava au iaia.[’] Kua akarongo matou i taua reo no te rangi maira, ia matou ma ia katoa ki runga i te maunga tapu ra.” (2 Petero 1:17, 18) Kua tukia katoaia rai a Ioane e taua tupuanga ra. Maata atu i te 60 mataiti i muri ake i te tupu anga te reira, kua taiku atu aia i te reira ki te au tuatua e: “Kua kite matou i tona kakā, te kakā e tau i te Tamaiti anau tai a te Metua ra.” (Ioane 1:14) Inara, kare te akatukeanga e riro e ko te openga o te au orama i orongaia ki te au pipi a Iesu.

Maata Atu te Marama no te Aronga Tiratiratu o te Atua

14, 15. Na teea mataara ra te apotetoro ko Ioane i vaooia ai e tae ua mai ei a Iesu?

¹⁴ Muri ake i tona tuakaouanga, kua mama mai a Iesu ki tana au pipi i te pae i te Tai o Galilea. I reira kua akakite aia kia Petero: “Kia anoano au i te vaoo [ia Ioane] e kia tae mai au ra, eaa taau i reira?” (Ioane 21:1, 20-22, 24) Te akakite maira ainei teia au tuatua e ka roa atu te oraanga o te apotetoro ko Ioane i to tena mai au apotetoro? I te akaraanga ae, no te mea kua tavini tiratiratu aia ia Iehova vaitata rai no te 70 mataiti akaou. Inara, e maata atu te vai ra i roto i te tuatua a Iesu.

¹⁵ Te tuatua e “kia tae mai au ra” te akamaara maira ia tatou i te tuatua a Iesu no “te Tamaiti a te tangata i te aere anga mai i tona basileia.” (Mataio 16:28) Ka noo tamou rai a Ioane e tae ua mai a Iesu na te tu e ka orongaia tetai orama totouia kia Ioane a muri mai no te aerenga mai o Iesu ma te mana Patireia. Vaitata ki te openga o to Ioane oraanga, i runga i te motu i Patamo, kua rauka iaia te Eeuanga ma tana au akairo umere totouia no te au mea ka tupu i “te rā o te Atu ra.” Kua akakeu oonu tikai teia au orama umere ia Ioane e i te karanga anga a Iesu e: “Tikai, te aere vave atu nei au,” kua kapiki maira Ioane e: “Amene! Koia ïa, ka aere mai e te Atu, e Iesu e.”​—Apokalupo 1:1, 10; 22:20.

16. Eaa i puapinga ai e kia akaketaketa ua atu rai tatou i to tatou akarongo?

¹⁶ Te ariki ra te aronga ngakau tika e noo ra i te anere mataiti mua ia Iesu ei Mesia e te tuku ra i te akarongo ki roto iaia. Te akamanako anga i te tu ngere o te akarongo tei vaitatao ia ratou, te angaanga ka rave ratou, e te au timataanga e vai ra ki mua, ka anoanoia te  akaketaketa i te aronga tei akarongo. Maata tikai te tika papu ta Iesu i oake no runga i tona taoonga Mesia e kua oronga katoa mai i te au orama totou marama ua ei akamaroiroi anga i tana au pipi tiratiratu. Teia tuatau nei, e mamao tikai tatou ki roto i “te rā o te Atu ra.” Kare e roa atu, ka takore takiri a Karaiti i te akatereanga kino katoa a Satani e ka akaora i te iti tangata o te Atua. Kia akaketaketa katoa tatou i to tatou akarongo na te taangaanga meitaki pu anga i ta Iehova au apinga oronga katoatoa no to tatou turanga pae vaerua.

Akaoraia na Roto i te Poiri e te Mate

17, 18. Eaa te tuke maata e vai ra i te anere mataiti mua i rotopu i te au pipi a Iesu e te aronga e patoi ra i to te Atua akakoroanga, e eaa te openga no nga pupu taki tai?

¹⁷ Muri ake i te matenga o Iesu, kua akono maroiroi te au pipi i tana akauenga kia riro ei kite nona “i Ierusalema nei, e Iudea katoa oki e pini ua ake, e Samaria katoa oki, e tae ua atu ki te openga o te enua ra.” (Angaanga 1:8) Noatu te au tuatau takinga kinoanga pakari, akameitaki rai a Iehova i te putuputuanga ou ua ki te marama pae vaerua e ki te au pipi ou e manganui.​—Angaanga 2:47; 4:1-31; 8:1-8.

¹⁸ I tetai tua, te tupu ua atura te manakonakoanga o te aronga patoi i te tuatua meitaki ki te poiri anga. “Ko te arataa ra o te aronga kino ra, e tau ïa kite poiri,” e akakite ra a Maseli 4:19. “Kare ratou i kite i ta ratou e turori ra.” Pakari roa atu “te poiri” i te 66 T.N. i te koropini anga te au nuku Roma ia Ierusalema. Muri ake i te akaatea poto anga ma te kore e tumuanga, kua oki akaou mai te Roma i te 70 T.N., te takore takiri anga i te oire i teia taime. Kia tau ki te tangata tuatua enua ngati Iuda ko Josephus, i runga atu i te mirioni o te au ngati Iuda i takoreia. Kareka ra, te au Kerititiano tiratiratu, kua ora ia. No teaa ra? No te mea i te akaatea mua anga te au vaeau, kua akarongo ratou i te akauenga a Iesu kia oro.​—Luka 21:20-22.

19, 20. (a) Eaa ka kore ei o te iti tangata o te Atua tumuanga no te mataku i te akatereanga o te au mea nei e vaitata atura ki tona openga? (e) Eaa te marama umere ta Iehova i oronga ki tona iti tangata i te au rau ngauru mataiti e tae atu ki te 1914?

¹⁹ Aiteite rai ki to tatou turanga. Ka apai mai te mate maata e aere maira i te openga ki te akatereanga kino katoatoa a Satani. Inara auraka te iti tangata o te Atua e mataku, no te mea kua taputou mai a Iesu e: “I na, tei vaitata ua ra au ia kotou, e tae ua atu ki te openga o teianei ao. Amene.” (Mataio 28:20) Kia akamatutu i te akarongo o tana au pipi i mua ana e te akapapa ia ratou no te vai maira i mua, kua oake a Iesu i tetai akaraanga momua o tona kaka i te rangi ei Ariki Mesia. Akapeea i teia tuatau? I te 1914 kua riro mai taua akaraanga momua ra ei mea tika tikai. Mei teaa ra te akaketaketa anga akarongo o taua mea tika tikai ra ki te iti tangata o te Atua! Te taputou maira te reira i tetai tuatau umere ki mua, e kua orongaia te marama tere ki mua no taua mea tika tikai ra ki te au tavini o Iehova. I roto i teia ao e akapoiri ua atura, ko “te arataa oki o te aronga tuatua-tika ra, e tau ïa ki te mārama kakā ra, ko tei tupu ua [te] kakā anga e tae ua atu ki te avatea tikai ra.”​—Maseli 4:18.

²⁰ I mua katoa ake i te 1914, kua marama mai tetai pupu meangiti ua o te au Kerititiano akatainuia i te tuatua mou puapinga no runga i te okianga mai o te Atu. Ei akatauanga, kua kite mai ratou e kare te reira e kiteaia atu, mei tei taikuia e nga angera e rua tei mama mai i te 33 T.N. ki te au pipi ia Iesu e kake atura ki te rangi. Muri ake i te peke anga a Iesu mei to ratou mata ki roto i te tiaorangi, kua tuatua  maira te angera: “Ko Iesu nei rai tei raveia akenei i roto ia kotou ki runga i te rangi, ka oki mai ïa mei te reira katoa, mei ta kotou i kite atu iaia i te aere anga atu ki runga i te rangi ra.”​—Angaanga 1:9-11.

21. Eaa te ka uriuriia i roto i te atikara ka aru mai?

²¹ Te takakeanga o Iesu ko tana au pipi tiratiratu anake ua rai tei kite. Mei te akatukeanga katoa, kare i akaariia i te ngai tangata; kare roa to te ao nei i kite ana eaa tei tupu. Mei te reira katoa rai me oki akaou mai a Karaiti i roto i te mana Patireia. (Ioane 14:19) Ko tana au pipi tiratiratu akatainuia anake ua te ka kite i tona parutia ei Ariki. I roto i te atikara e aru mai nei, ka kite tatou e akapeea taua marama ra i te riro anga ei akakeuanga pakari ki runga ia ratou, te taopenga anga ki te akaputuputu angaia te au mirioni ua atu te ka riro mai ei tangata no Iesu i te enua nei.​—Apokalupo 7:9, 14.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

Maara Ainei ia Koe?

• Te akaapa angaia a Iesu no te aati i te Tapati e no te akakino, eaa te akapapuanga tana i oake i te akaari e koia te Mesia?

• Akapeea ta Iesu au pipi i mua ana i puapingaia ai mei te akatukeanga?

• Eaa te aiteanga i te tuatua a Iesu e ka vaooia a Ioane e tae ua mai aia?

• I te 1914, eaa te akaraanga momua tei riro mai ei mea tika tikai?

[Au Uianga Apii]

[Au Tutu i te kapi 10]

Te tou ra a Iesu ki tona au turanga tau ei Mesia

[Tutu i te kapi 12]

Te orama o te akatukeanga e akaketaketaanga i te akarongo

[Tutu i te kapi 13]

Kua vaooia a Ioane e tae ua atu ki te ‘aere anga’ mai o Iesu