Te Vaitata Maira Tetai Ao Kare e Putaua

TE AU tutu no te Parataito, mei te kapi i mua i teia makatini, te marekaia ra e te tangata te noo putaua ua ra. E parataito tika tikai tetai no nga tangata mua, no Adamu raua ko Eva. To raua kainga ko te aua Edene. (Genese 2:7-23) Noatu e kua ngaro taua Parataito, te irinaki anga i roto i tetai parataito i te tuatau ki mua​—i roto i tetai ao ou kare e putaua​—kare ia i te moemoea ua. Kua akatumu ketaketaia te reira ki runga i te au taputou i roto i te Pipiria.

E akamanako ana i te taputou ta Iesu Karaiti i rave i te tuatau openga o tona oraanga i runga i te enua. Ko tetai o te nga tangata kino tei mate i te pae ia Iesu kua akaari mai i te akarongo ki to te Atua kite anga i te akatikatika i te au manamanata o te tangata. Kua tuatua aia: “E te Atu, e akamaara mai koe iaku, kia tae koe ki toou basileia.” Te akaari maira teia au tuatua e kua irinaki te tangata kino e ka tutara a Iesu ei Ariki e ka akaora akaouia mai tei mate ra. Kua pau atura a Iesu: “Koia mou taku e karanga atu kia koe nei, ei Paradaiso taua katoa i teianei rai rā.”​—Luka 23:42, 43.

Te tuatua anga no te aronga te ka noo i roto i te Parataito, te akakite ra te Pipiria: “E patu ratou i te au are, e na ratou uaorai e noo; e na ratou e tanu i te au kainga vine, ka kai ei i te kai i reira.” (Isaia 65:21) Ae, “e noo ra ratou ravarai ki raro ake i tana uaorai vine, e ki raro ake i tana uaorai suke, e kare tetai e akamataku mai; ko te vaa oki o Iehova Sabaota ra, tei tuatua mai.”​—Mika 4:4.

Inara, eaa ra i akatika uaia ai kia vai ua te putaua i teianei? Eaa te tauturu ta te Atua ka oronga ki te aronga putaua? Aea e ope ei te putaua?

Eaa i Akatika Uaia ai te Putaua?

Te Parataito tei tukunaia atu a Adamu raua ko Eva ki roto kua ngaro ke no te tumu meameaau tei akamataia mai e te angera kino, ko Satani te Tiaporo. Te taangaanga anga i tetai ovi ei vaa tuatua nana ra, kua akavare a Satani ia Eva kia aati i te ture a te Atua na te kai anga i te ua rakau o tetai tumu rakau. Kua akavare aia iaia i te irinaki anga e te takake mai anga mei te Atua ra ka apai mai i tetai oraanga meitaki atu kiaia ra. Te oronga anga a Eva i te ua rakau tureia kia Adamu, kua kai katoa aia, te kopae anga aia i te Atua te aru atu anga i tana vaine ra.​—Genese 3:1-6; 1 Timoteo 2:14.

Kua tuaruia te nga tokorua meameaau ki vao i te Parataito e mei reira mai kua putoto kia ora ua atu. E tae ua mai ki teia tuatau, kua akatika a Iehova ia Satani kia tutara ki rungao i te au tangata ara, te akaari mai anga i te au tumu anga no te akarongo kore anga i te Atua. Kua akapapu mai te tuatua enua o te tangata nei e kare e rauka i te tangata i te apai mai i te Parataito ki runga i te enua nei. (Ieremia 10:23) Kareka ra, kua akatupu mai te takake anga mei te Atua i te au manamanata kino, kapiti anga mai i te putaua.​—Koheleta 8:9.

Inara, kare te putaua i akaruke tauturu koreia i roto i teia ao tei  ki i te manamanata. Te vai ra i roto i te Tuatua akauruia a te Atua, te Pipiria, te arataki anga tau no ratou.

‘Auraka e Apiapi Ua’

Te tuatua anga ki tetai aronga akarongorongo mamaata kua kapitiia mai te au tangata putaua e manganui, kua tuatua a Iesu: “Ka akara na i te au manu o te reva nei: kare ratou i tanu, kare oki i kokoti, kare oki o ratou are kai; na to kotou Metua i te ao ra i angai ia ratou. Kare aina e meitaki maata to kotou i to ratou? . . . Auraka kotou e apiapi ua, ka na ko ei ra, Eaa ua ta matou kia kai? e, Eaa oki ta matou kia inu? e, Eaa to matou kakau kia kakau? (Te kimi ra oki te au etene i taua au mea katoa ra:) kua kite oki to kotou Metua i te ao ra e, kia rauka taua au mea katoa ra ia kotou e tikaʼi. E na mua ra kotou i te kimi i te basileia o te Atua, e te tuatua-tika nana ra; e kapiti katoaia mai taua au mea katoa ra ia kotou.”​—Mataio 6:26-33.

Kare tetai tangata putaua e inangaroia kia keia. (Maseli 6:30, 31) Ka tauturuia aia me tuku aia i te Atua ko te mea mua i roto i tona oraanga. E akamanako ana ia Tukiso, e tangata no Lesotho, i te tua apatonga ia Aperika. I te 1998, kua tomo atu te vaeau ke ki roto ia Lesotho i te takore atu i tetai patoianga i te kavamani. Tei tupu mai no taua tamaki ra, kua keikeiaia te au are toa, kare a te tangata angaanga, e e maata te onge.

Te noo ra a Tukiso i tetai tuanga putaua o te oire maata. E manganui tona au tangata tupu kua keia i te au are toa kia ora mai oki. Te oki mai anga a Tukiso ki te ngai e noo ra aia e tai ua pia, kua kite atu aia ia Maseiso, te vaine te noo kapiti ra aia, e e maata te au apinga tana i keia mai. “E apai i tena au apinga ki vao,” i tuatua atu ei a Tukiso, i te akamarama anga e kare e akatikaia e te ture a te Atua te keia. Kua akarongo a Maseiso. Kua aviri mai te au tangata tupu ia raua e kua rave ratou i te kai tei keiaia mai.

Kua rave a Tukiso i teia turanga no tana i kite i roto i tana apii o te Pipiria ma te Au Kite o Iehova. Kua tupu ainei te onge no tona akarongo anga ki te ture a te Atua? Kare. I tetai tuatau i muri mai, kua araveiia atu a Tukiso e te aronga pakari i roto i te putuputuanga a te Au Kite o Iehova tana i aere atu e kua apai mai i tetai kai nana. Ko te tika, kua tuku mai te Au Kite o Iehova mei te enua i te pae mai ia Aperika Tonga e tere atu e rua tane apinga tauturu no to ratou au taeake e te au tuaine Kerititiano i Lesotho. Kua akakeuia a Maseiso i to Tukiso akarongo anga ki te Atua e no te tauturu aroa a te putuputuanga. Kua akamata katoa aia i te apii i te Pipiria. I te openga ra, kua akaipoipo raua e no reira kua tau kia papetitoia ei Au Kite o Iehova. Te tavini tiratiratu nei rai raua i te Atua.

Te manako maira te Atua ko Iehova i te putaua. (Akara i te pia te tumu tuatua “Eaa to te Atua Manako no te Putaua?”) Kua oronga aroa  mai aia i te au akanoonooanga i te tauturu i tetai mai mei ia Tukiso raua ko Maseiso kia kite maata atu no runga iaia. E i roto i tana Tuatua, kua oronga mai aia i te akoanga tau no te oraanga mei tera ra ki tera ra.

Tetai Akanoonooanga Puapinga

E tauta ua ana te Au Kite o Iehova i te akaata i to te Atua manako no te putaua. (Galatia 2:10) I te au taime ravarai me tupu te tumatetenga i tetai enua e kua akakinoia te au Kerititiano mou, ka raveia te au akanoonooanga tauturu tau kia orongaia atu. Tei puapinga roa, te akaari ra te Au Kite i te manako no te au anoano pae vaerua o te katoatoa, kapiti anga mai i te putaua. (Mataio 9:36-38) E 60 mataiti i topa, e tauatini ua atu au orometua tei tereniia i te tauturu kia tavini ei au mitinari i te au enua ke. Ei akaraanga, na te nga tokorua mitinari no Vinirani mai tei apii i te reo Sesotho i tauturu i te apii atu ia Tukiso raua ko Maseiso kia riro mai ei nga pipi na Iesu. (Mataio 28:19, 20) Te o putuputu maira i roto i taua angaanga mitinari ra te akaruke anga i tetai oraanga tau i roto i tetai enua puapinga e te neke anga atu ki tetai enua putaua.

Te keia anga kia ora mai kare ia ei iki anga na te au Kerititiano mou. Kareka ra, e akarongo to ratou i roto i te Atua ia Iehova i te kite anga i te oronga mai. (Ebera 13:5, 6) Tetai mataara ta Iehova e manako maira no tona au tangata koia oki na roto i te akaaerenga i te ao katoa o tana aronga akamori, te manako ra i tetai e tetai.

Tetai mataara ke te tauturu maira a Iehova i te putaua koia oki te oronga anga kia ratou i te akoanga tau no runga i te oraanga i te au ra ravarai. Ei akaraanga, kua akaue te Pipiria e: “Te tangata i keia na, auraka aia e keia akaou: e rave ra i te angaanga, kia rauka  iaia te mea meitaki i tona uaorai rima, kia puapingaia tana kia oronga atu na te tangata i ngere.” (Ephesia 4:28) Te au tangata e manganui kare e angaanga ana kua rauka i te akatupu i te au angaanga na ratou uaorai, i te rave anga i te angaanga pakari, mei te tanutanu anga e te akono anga i te au aua kai. Kua tauturu katoa te Pipiria i te au tangata putaua kia akaputu i te moni na te apii anga ia ratou kia kopae i te au peu kino, mei te kona kava.​—Ephesia 5:18.

Tetai Ao Kare e Putaua​—Aea Ra?

Te akakite maira te Pipiria e te noo nei tatou i te “tuatau openga” o ta Satani tutara anga. (2 Timoteo 3:1) Kare e roa atu, ka tuku mai te Atua ko Iehova ia Iesu Karaiti kia akava i te tangata. Eaa te ka tupu i taua tuatau? Kua oronga mai a Iesu i te pauanga i roto i tetai o tana au akatutuanga. Kua karanga aia: “E kia tae maira te Tamaiti a te tangata ma tona kakā, e te aronga angela tapu ravarai, ei reira aia e noo ei ki rungao i tona terono kakā; E akaputuputuia to te pa enua ravarai ki mua i tona aroaro: e nana e akataka ia ratou, mei te tiaki mamoe e akataka i te mamoe e te puaka-nio ra.”​—Mataio 25:31-33.

Te mamoe o teia akatutuanga ko te aronga tei kauraro ki to Iesu taoonga ariki. Kua akaaite a Iesu ia ratou ki te mamoe no te mea te aru ra ratou iaia ei Tiaki no ratou. (Ioane 10:16) Ka rauka i teia aronga mei te mamoe te tu te oraanga i raro ake te tutara anga apa kore a Iesu. Ka riro te reira ei oraanga mataora i roto i tetai ao ou kare e putaua. Te au tangata mei te puakanio rai te tu, tei kopae i ta Iesu tutara ra, ka takore mutu koreia.​—Mataio 25:46.

Na te Patireia a te Atua e takore i te ravenga kino. Ei reira e riro mai ei te putaua ei mea taito. Kareka ra, ka noo tangataia te enua tei aroa e tei manako i tetai e tetai. E ka rauka taua ao ou te kiteaia ra i roto i te taokotaianga taeake pae enua aroa o te Au Kite o Iehova, i te tuatua anga a Iesu e: “Ko te mea teia e kite ei te tangata katoa e e pipi kotou naku, kia aroa kotou ia kotou uaorai.”​—Ioane 13:35.

[Pia/Au Tutu i te kapi 6, 7]

EAA TO TE ATUA MANAKO NO TE PUTAUA?

Te akataka maira te Pipiria i Tei Anga i te tangata ra e “ko tei oronga mai i te kai na tei pongi ra.” (Salamo 146:7) I roto i reira te vai ra e tere atu i te tai anere au irava e te manako maira te Atua i te putaua.

Ei akatauanga, te oronga anga a Iehova i tana Ture ki te iti tangata taito o Iseraela, kua akaue aia i te aronga tanutanu ngati Iseraela e auraka e kokoti takiri rava i te poo o ta ratou au koro. Auraka ratou e koi i te toenga o te kainga vine i te oki akaou anga e rua taime i te koi i te tumu rakau orive me kore i te vine. E au akanoonooanga aroa teia au ture na te tangata ke, te matiroeroe, te vaine takaua, e tetai aronga tei takinokinoia.​—Levitiku 19:9, 10; Deuteronomi 24:19-21.

Tei runga ravao, kua akaue te Atua i te ngati Iseraela: “Auraka kotou e takinga-kino i te vaine takaua e te matiroeroe: Kia takinga-kino ua ake koe i te reira, kia kapiki mai ratou kiaku, ka akarongo tikai au i ta ratou kapiki; Ka otooto toku riri i reira, ka tamate takiri roa ïa au ia kotou ki te koke; e ka riro ta kotou au vaine ei takaua, e ta kotou au tamariki ei matiroeroe.” (Exodo 22:22-24) Ma te mii, e manganui te au ngati Iseraela apinganui tei kopae i taua au tuatua. No teia nei ravenga kino e tetai atu, kua oronga te Atua ko Iehova i te au akamatakite anga tukeke ki te ngati Iseraela na roto i tana au peroveta. (Isaia 10:1, 2; Ieremia 5:28; Amosa 4:1-3) I te openga iora, kua tuku te Atua i te ngati Asura e i muri mai i te au Babulonia kia autu i te ngai o te ngati Iseraela. E maata te ngati Iseraela tei tamateia, e te aronga tei ora mai kua apainaia atu ei tuikaa ki tetai enua ke.

Ko te Tamaiti akaperepere a te Atua, ko Iesu Karaiti, kua akaata mai i te manako aroa o tona Metua no te putaua. Te akataka anga i te akakoroanga no tana angaanga orometua, kua tuatua a Iesu: “Tei rungao iaku te Vaerua o te Atu, koia i akatainu mai iaku ei tutu aere i te evangelia i te tangata rikiriki.” (Luka 4:18) Kare te aiteanga o teia e kua kotinga ua a Iesu i tana angaanga orometua ki te putaua. Kua tauturu aroa katoa aia i te au tangata apinganui. Inara, i te rave anga i te reira, kua akakite putuputu mai a Iesu i tona manako no te putaua. Ei akaraanga, kua oronga aia i teia akoanga ki tetai tutara apinganui: “E oko atu koe i te apinga tini ravarai noou ra, ka tuaʼi no te putaua; e apinga taau i te rangi i reira; ka aere mai ei ka aru mai iaku.”​—Luka 14:1, 12-14; 18:18, 22; 19:1-10.

Te manako tikai maira te Atua ko Iehova e tana Tamaiti i te putaua. (Mareko 12:41-44; Iakobo 2:1-6) I te akaari anga i tona manako no te putaua, te mou ra a Iehova ki tona manako i te au tangata putaua e mirioni ua atu tei mate ra. Ka akatu akaouia mai taua aronga ki roto i tetai ao ou kare e putaua.​—Angaanga 24:15.

[Au Tutu]

Te akaari maira te taokotaianga taeake pa enua a te Au Kite o Iehova e ka rauka te ao ou

[Tutu i te kapi 5]

Ko Tukiso raua ko Maseiso ma te mitinari tei apii i te Pipiria kia Tukiso

[Tutu i te kapi 5]

Ko Maseiso tei te ngutupa o tona are ma te mitinari tei apii i te Pipiria kiaia