Koai a Iesu Karaiti?

E AKAMANAKO ana e mei teaa ra te mataora o tetai tangata mapu ngati Iuda ko Anederea te ingoa i tona akarongo mua anga i te au tuatua a Iesu no Nazareta mai! Te akakite maira te Pipiria e kua oro atura a Anederea ki tona taeake e kua karanga atura e: “Kua kitea ia maua te Mesia [me kore, a Karaiti].” (Ioane 1:41) I roto i nga reo Epera e te Ereni, te nga tuatua tei uriia ko te “Mesia” e “Karaiti” te aite anga “Tei Akatainuia.” Ko Iesu Tei Akatainuia, me kore Tei Ikiia a te Atua​—te Arataki tei taputouia mai. (Isaia 55:4) Te vai ra i roto i te au Tuatua Tapu te au totou no runga iaia, e te tapapa ra te au ngati Iuda i taua tuatau ra iaia.​—Luka 3:15.

Akapeea tatou i kite ei e ko Iesu tikai Tei Ikiia e te Atua? I na, e akamanako ana e eaa tei tupu an i te mataiti 29 T.N. te tae anga a Iesu ki te 30 mataiti. Kua aere atu aia kia Ioane Papetito kia papetitoia e ia i roto i te au vai o te Kauvai Ioridana. Te akakite maira te Pipiria e: ‘E oti akerā Iesu i te bapetizoia, kake maira aia ki runga mei raro mai i te vai; e i na, veveteia akera te rangi iaia, akara akera aia i te vaerua o te Atua i te eke anga mai mei te kukupa, e te to anga mai ki rungao iaia: E i na, ko te reo maira no te rangi, i te na ko anga mai e, Taku Tamaiti akaperepere teia, kua mareka rava au iaia.’ (Mataio 3:16, 17) I muri ake i te akarongo anga i taua au tuatua akaperepere, kua ekoko ainei a Ioane e ko Iesu Tei Ikiia e te Atua? Na te riringi mai anga i Tona vaerua tapu ki rungao ia Iesu, kua akatainu te Atua ko Iehova iaia, me kore kua iki iaia, kia riro mai ei Ariki no Tona Patireia te aere maira. No reira, kua riro mai a Iesu ko Karaiti, me kore Tei Akatainuia. No reira, na roto i taua tu, e Tamaiti ainei a Iesu na te Atua? Eaa tona akamata anga?

“Mei Ito Mairai” Tona Akamata Anga

Penei ka akatakaia to Iesu tu oraanga ki roto i nga tuanga e toru. Kua akamata te tuanga mua i mua roa ake ka anauia mai ei aia ei tangata. Tona akamata anga “mei ito mairai oki tona au aerenga, mei tupua rava mai,” i na Mika 5:2 ei. Kua karanga a Iesu nona uaorai e: “No runga au”​—koia oki, mei te rangi mai. (Ioane 8:23) No te rangi mai aia ei peretana vaerua ririnui.

I te mea e e akamata anga te au mea anga katoatoa ra, kua vai ana te tuatau e ko te Atua anake ua. Inara, i te au tuatau kitea koreia, kua akamata te Atua i te anga. Koai tana mea mua i anga? Te akataka maira te puka openga o te Pipiria ia Iesu e ko “te tumu o te au mea ravarai a te Atua i angaia ra.” (Apokalupo 3:14) Ko Iesu ‘te Tama mua o te au mea ravarai i angaia ra.’ Koia ra “nana oki i anga i te apinga tini ravarai nei, ko to te rangi, e to te enua nei, ko tei akaraia nei e te kore e akaraia.” (Kolosa 1:15, 16) Ae, ko Iesu anake ua tei anga tikai ia mai e te Atua uaorai. No reira, kua tapaia aia ko te “Tamaiti anau tai” a te Atua. (Ioane 3:16) Te apai katoa ra te Tamaiti anau tai i te taoonga “te Tuatua.” (Ioane 1:14, NW) No teaa ra? No te mea i mua ake ka anauia mai e ei tangata, kua tavini ana aia i te rangi ei tuatua na te Atua.

I vai ana “te Tuatua” ma te Atua ko Iehova “i te akamataanga,” i te angaia anga “te rangi e te enua.” Koia ta te Atua i karanga e: ‘E anga taua i te tangata i to taua uaorai tu.’ (Ioane 1:1, NW; Genese 1:1, 26) Tei reira te Tama mua a Iehova i tona Metua, te angaanga maroiroi ra ma ia katoa. Ia Maseli 8:22-31, kua akatutuia mai aia i te na ko anga e: “E kua tano mai au i te pae [i Tei Anga ra] ei pu rave angaanga, e ko au tana i akaperepere tikai i te au ra, i rekareka ua ai au i mua iaia i te au taime ravarai.” (NW)

Mei teaa atura te piri anga vaitata o te Atua ko Iehova e tana Tamaiti anau tai i te kite anga i tetai e tetai ia raua e angaanga ra i  te pae i tetai e tetai! Ko taua taokotaianga vaitata kia Iehova no te au tuatau kitea koreia kua akakeu oonuia te Tamaiti a te Atua. Kua aite teia Tamaiti akarongo ra mei tona Metua rai, ko Iehova. Ko te tika, te kapiki ra a Kolosa 1:15 ia Iesu ‘ko te tu tikai o te Atua akara koreia.’ Ko tetai tumu teia e puapinga maata ai te kite no runga ia Iesu i te akamerengo anga i to tatou anoano i te pae vaerua e to tatou inangaro natura i te kite i te Atua. Te au mea katoatoa ta Iesu i rave ana iaia i runga i te enua nei ko ta Iehova tikai ia i tapapa maira kia rave aia. No reira, te kite anga ia Iesu te aite anga katoa oki te akamaata anga i to tatou kite no Iehova. (Ioane 8:28; 14:8-10) Inara akapeea a Iesu i te aere anga mai ki te enua nei?

Tona Oraanga ei Tangata

Kua akamata te rua o te tuanga o to Iesu tu oraanga te tono mai anga te Atua i tana Tamaiti ki te enua nei. Kua rave a Iehova i teia na te taui temeio anga mai i te oraanga o Iesu mei te rangi mai ki roto i te vairanga tamariki o tetai paretenia ngati Iuda akarongo mou ko Maria te ingoa. Kare i akatuangaia mai kia Iesu te au tu apa no te mea kare tona metua i te tangata nei. Kua eke maira to Iehova vaerua tapu, me kore te mana ririnui, ki rungao ia Maria, e kua “tamaru” maira tona mana iaia, te akariro temeio anga iaia kia nui. (Luka 1:34, 35) No reira kua anau mai a Maria i tetai pepe apa kore ua. Ei tamaiti angai na te tangata kamuta ko Iosepha, kua akonoia aia i roto i tetai kainga akaaka ua e koia te mataiapo o te au tamariki e manganui o taua ngutuare tangata ra.​—Isaia 7:14; Mataio 1:22, 23; Mareko 6:3.

E meangiti ua tei kiteia no to Iesu tamariki anga, inara e tai tupu anga kia akamanako meitakiia. I to Iesu 12 mataiti anga, kua apai atu tona nga metua iaia ki ta ratou atoro anga i te mataiti ki Ierusalema no te Pasa. Iaia i reira, kua akapou aia i tetai manga tuatau i ko i te iero, “te noo ra i rotopu i te au orometua, te akarongo atura e te ui atura kia ratou.” Tei runga ravao, “umere anake iora te aronga katoa i akarongo iaia ra i tona kite e tana tuatua.” Ae, kare i rauka anake ia Iesu ou ra i te ui atu i te au uianga akakeu manakoanga pae vaerua mari ra kua oronga katoa oki i te au pauanga kite e umeremere ra tetai papaki. (Luka 2:41-50) Iaia e tupu maira i roto i te oire o Nazareta, kua apii aia ei tangata kamuta, kare ekoko anga e na roto i tona metua angai, ko Iosepha.​—Mataio 13:55.

Kua noo a Iesu i Nazareta e tae ua atu ki tona 30 mataiti. E oti kua aere atura aia kia Ioane kia papetitoia. I muri ake i te papetitoia anga aia, kua akamata a Iesu i tana angaanga orometua maroiroi. E toru e te apa mataiti, kua aere atu aia na roto i tona enua i te akakitekite aere i te tuatua meitaki no te Patireia o te Atua. Kua oronga aia i te akapapu anga e na te Atua i tono mai iaia. Akapeea ra? Na te rave anga i te au temeio e manganui​—e au angaanga ririnui kare e rauka i te kite tangata.​—Mataio 4:17; Luka 19:37, 38.

E tangata pumaana aroa katoa a Iesu e te au manako ngakau oonu. Kua kite maataia tona tu aroa na roto i te tu o tona manako anga e te akono anga i tetai ke. No te mea e ngoie ua i te aravei e e meitaki a Iesu, kua akavaitata atu te  au tangata kiaia. Kua manako ngakau mareka katoa te tamariki i te pae iaia. (Mareko 10:13-16) Kua akono ngateitei a Iesu i te au vaine, noatu e te akavaavaaia ra ratou e etai ke i tona tuatau. (Ioane 4:9, 27) Kua tauturu aia i te putaua e tei taomiia kia ‘rauka oki te akaangaroianga i to ratou vaerua.’ (Mataio 11:28-30) E taka meitaki ua, e mama ua, e e tau ua tona tu no te apiianga. E te akaata ra tana i apii ra i tona anoano ngakau tae kia akamatau i tana aronga e akarongo maira ki te Atua mou, ko Iehova.​—Ioane 17:6-8.

Te taangaanga anga i to te Atua vaerua tapu kia rave i te au temeio, kua akaora aroa ua atura a Iesu i tei maki e tei mamae. (Mataio 15:30, 31) Ei akaraanga, kua aere mai tetai tangata repera kiaia e kua karanga atura: “Kia tika ia koe, e mā au ia koe.” Eaa ta Iesu i rave? Kua akatika atura aia i tona rima e kua akatuki atura i te tangata, na ko atura kiaia e: “Kua tika ïa iaku; kia mā koe.” E kua akaoraia te tangata maki ra!​—Mataio 8:2-4.

E akamanako, katoa, i tetai atianga te aere mai anga tetai urupu tangata kia Iesu kua noo mai ma ia katoa e toru ra kare e kai. Kua tangi atura aia i te au tangata e kua angai temeio atura e ‘a tausani tane taua aronga, e te vaine oki ma te tamariki.’ (Mataio 15:32-38) I tetai atianga, kua akamaru atura a Iesu i tetai uriia te akakoko maira i te ora o tona au oa. (Mareko 4:37-39) Kua akatu, me kore kua akaora mai aia i te aronga tei mate. * (Luka 7:22; Ioane 11:43, 44) Kua oronga puareinga katoa a Iesu i tona oraanga tangata apa kore kia rauka mai oki i te au tangata apa ra tetai manakonakoanga no te tuatau ki mua. Mei teaa atura te oonu i to Iesu aroa no te au tangata!

Teiea a Iesu i Teia Ra?

E 33 e te 1/2 to Iesu mataiti i tona mate anga i runga i te rakau tamamae anga. * Inara kare te mate ko te opengaia o tona tu oraanga. Kua akamata te toru o te tuanga o tona tu oraanga i te toru o te ra i muri mai te akatu anga mai te Atua ko Iehova i tana Tamaiti ei peretana vaerua. I muri ake i tona tuakaouanga, kua mama atura a Iesu ki te anere ua atu tangata te noo ra i te anere mataiti mua T.N. (1 Korinetia 15:3-8) I muri mai, “noo rava atura [aia] i te rima katau o te Atua ra” e te tatari ra kia rauka mai te mana ariki. (Ebera 10:12, 13) Te tae mai anga taua tuatau, kua akamata a Iesu i te tutara ei Ariki. No reira akapeea tatou i te akamanako anga ia Iesu i teia tuatau? Ka akamanako ainei tatou iaia ei tangata te mamae ra tei taia kia mate? Me kore ka akamanako ainei tatou iaia ei tangata kia akamoriia? I teia tuatau kare a Iesu ei tangata me kore ko te Atua Mana Katoatoa. Kareka ra, e vaerua ora ririnui aia, e Ariki tutara. Kare e roa atu i teianei, ka akaari mai aia i tana tutara anga i rungao i to tatou enua taitaia.

Te taangaanga anga i te reo akatutu anga, kua akataka mai a Apokalupo 19:11-16 ia Iesu Karaiti ei ariki te noo ra i runga i tetai oroenua teatea e te aere maira i te akava e te rave i te tamaki ma te tuatua tika. ‘E koke kokoi no roto i tona vaa, ei tainga anga nana i te pa enua.’ Ae, ka taangaanga a Iesu i tona mana maata kia takore atu i te kino. E akapeea ra te aronga tei tauta ana i te aru i te akaraanga tana i akanoo ana iaia i te enua nei? (1 Petero 2:21) Ka akaora raua ko tona Metua ia ratou na roto i “te tamaki i taua rā maata o te Atua mana katoatoa ra” te vaitata maira​—kua tapa putuputuia ko Aramakito—​kia rauka ia ratou te ora e tuatau ua atu ei au tangata i te enua nei no to te Atua Patireia i te rangi ra.​—Apokalupo 7:9, 14; 16:14, 16; 21:3, 4.

I tona tuatau tutara anga ma te au, mei teaa atura te au temeio ta Iesu ka rave no te au tangata ravarai! (Isaia 9:5, 6; 11:1-10) Ka akaora aia i te au maki katoa e ka akaope i te mate. Ka taangaangaia a Iesu e te Atua kia akatuakaou mai i te aronga e pirioni ua atu, te oronga anga i tetai tuatau kia ratou kia noo e tuatau ua atu i runga i te enua. (Ioane 5:28, 29) Kare ua e rauka ia tatou kia manako e akapeea te meitaki o to tatou au oraanga i raro ake i te tutara Patireia. E puapinga maata, i reira, kia rave ua atu tatou i te apii i te kite Pipiria e kia kite meitaki mai ia Iesu Karaiti ra.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

 [Pia i te kapi 7]

KO IESU AINEI TE ATUA MANA KATOATOA?

E manganui te au tangata akonoanga te karanga ra e ko Iesu te Atua. Te karanga ra etai e ko te Atua te Toru Tai. Kia tau ki teia apiianga, “te Metua ko te Atua, te Tamaiti ko te Atua, e te Vaerua Tapu ko te Atua, inara kare e toru Atua mari ra okotai Atua.” Te irinakiia ra e ko taua toko toru ra “e aiteite te mutu kore e aiteite ma te taokotai.” (The Catholic Encyclopedia) Te tano ra ainei taua au manako?

Ko Tei Anga ra ko te Atua ko Iehova. (Apokalupo 4:11) Kare ona akamata anga e te openga, e koia te mana katoatoa. (Salamo 90:2) Ko Iesu, i tetai tua, e akamata anga tona. (Kolosa 1:15, 16) Te taiku anga ki te Atua ei Metua nona ra, te karanga ra a Iesu e: “E maata oki toku Metua iaku.” (Ioane 14:28) Kua akataka katoa mai a Iesu e te vai ra tetai au mea kare aia e kare katoa te au angera i kite ko tona Metua anake ua tei kite.​—Mareko 13:32.

Tei runga ravao, kua pure a Iesu ki tona Metua e: “Kia tupu ra toou anoano, auraka toku.” (Luka 22:42) Te pure ra a Iesu kiaai me kare ainei ki tetai Peretana ngateitei atu iaia ra? Pera katoa na te Atua i akatu mai ia Iesu mei te mate, kare na Iesu uaorai. (Angaanga 2:32) Te taka meitaki ra e, kare te Metua e te Tamaiti i aite i mua ake ka aere mai ei a Iesu ki te enua nei me kore i te tuatau o tona oraanga i te enua nei. Akapeea i muri ake te akatuia anga a Iesu ki te rangi? Te akakite maira a 1 Korinetia 11:3 e: “To te Mesia upoko, ko te Atua ïa.” Ko te tika, ka kauraro ua rai te Tamaiti ki te Atua. (1 Korinetia 15:28) No reira te akaari maira te au Tuatua Tapu e kare ko Iesu te Atua Mana Katoatoa. Kareka ra, e Tamaiti aia na te Atua.

Ko te peretana tua toru i tapaia no te Toru Tai​—te vaerua tapu ra​—kare i te peretana. I te tuatua anga ki te Atua na roto i te pure, kua tuatua te tata taramo e: ‘Kua tono maira koe i to vaerua, kua angaia ratou.’ (Salamo 104:30) Kare teia vaerua e ko te Atua uaorai; e mana ririnui te reira tana i tono mai kia akatupu i tana e inangaro ra. Na roto i te reira, kua anga iora te Atua i te au rangi, te enua, e te au mea ora katoatoa. (Genese 1:2; Salamo 33:6) Kua taangaanga te Atua i tona vaerua tapu kia akauru i te au tangata tei tata i te Pipiria. (2 Petero 1:20, 21) No reira, kare te Toru Tai, i te apiianga Tuatua Tapu. * “Ko Iehova to tatou Atua, okotai Iehova,” i karanga ai te Pipiria.​—Deuteronomi 6:4.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 5]

I tona papetito angaia, kua riro mai a Iesu ko Tei Akatainuia na te Atua

[Tutu i te kapi 7]

Kua tuku a Iesu i tona maroiroi ki tana angaanga tei tukunaia mai e te Atua

[Tutu i te kapi 7]

I teia ra, e Ariki ririnui a Iesu