Tua Oraanga

Kua Akamaroiroi te Akaraanga o Toku Nga Metua Iaku

AKAKITEIA E JANEZ REKELJ

E 1958 tera mataiti. Tei runga maua ko taku vaine, ko Stanka, i te au Maunga Karawanken i te kotinga tikai o Ukotaravia-Autiria, te tauta ra i te oro atu ki Autiria. E kino tikai teia , mei te mea e te tauta ra te au tiaki kotinga o Ukotaravia i te arai i tetai ua atu i te tikoti anga. Ia maua e aaere ra, kua taii atu maua ki tetai pari tariva tika ua ki raro. Kare roa maua ko Stanka i kite ana i mua ana i te tua Autiria o te au maunga ra. Kua aere atu maua ki te itinga e tae ua mai maua ki tetai tua tokatoka e te kirikiri toka kino tikai. I te tapeka anga ia maua roa ai ki tetai kie ta maua i apai mai ei, kua pateretere atu maua ki raro i te tua o te maunga ki tetai tuatau papu kore ki mua.

E AKATIKA mai ana kia akataka atu au e akapeea maua i tae mai ei ki teia turanga e akapeea te akaraanga tiratiratu o toku nga metua i te akakeu anga iaku kia noo tiratiratu atu rai kia Iehova i roto i te au tuatau ngata.

Kua maata mai au i Torovinia, i teianei e enua meangiti ua i Europa i Rotopu. Te noo ua ra te reira i roto i te au Maunga Europa, ko Autiria i te pae tokerau, Itaria ki te pae opunga, Koroatia ki te pae tonga, e Ungari ki te pae itinga. Inara, i te anau mai anga, toku nga metua, ko Franc raua ko Rozalija Rekelj, e tuanga a Torovinia no te Pa Enua Auteria-Ungari. I te openga o te Tamaki I o te Ao, kua riro mai a Torovinia ei tuanga no tetai enua ou tei tapaia e ko te Patireia no te iti tangata Terepia, te iti tangata Koroatia, e te iti tangata Torovinia. I te 1929 kua tauiia te ingoa o te enua kia Ukotaravia, te aiteanga tikai “Taravia Tonga.” Kua anauia au i roto ia Tianuare 9 o taua mataiti rai, i te ngai i vao roa o te oire o Podhom, i te pae ua mai i te Roto manea ko Bled.

 E pakari tikai to mama utuutu angaia mai ei Katorika. Tetai ona angakara e orometua aia, e e toru ona aniti e au paretenia ratou. E inangaro tikai tona kia tu aia i tetai Pipiria, kia tatau i te reira, e kia marama i te reira. Inara, a Tati, e manakoanga mareka kore tona ki te akonoanga. Kua rikarika aia i te angaanga a te akonoanga i roto i te Tamaki Maata o te 1914-18.

Apiianga i te Tuatua Mou

I tetai taime i muri ake i te tamakianga, kua riro mai te katini o toku mama, ko Janez Brajec, e tana vaine, ko Ančka, ei Aronga Apiipii Pipiria ko tei kiteaia e ko te Au Kite o Iehova i tera taime. I taua taime ra, te noo ra raua ki Auteria. Mei te 1936 e aere atu, e maata te au taime ia Ančka i te aere mai anga i te atoro mai ia Mama. Kua oake mai aia i tetai Pipiria, ta Mama i viviki ua i te tatau, kapiti katoa mai te au kopi o Te Punanga Tiaki e tetai atu au puka Pipiria i roto i te reo Torovinia. I te openga iora, i te peke anga ia Hitler a Auteria i te 1938, kua oki atu a Janez raua ko Ančka ki Torovinia. Te maara nei au e e nga tokorua kite raua, e te kite meitaki ma te inangaro tikai no Iehova. E uriuri putuputu ana raua i te au tuatua mou Pipiria kia Mama, tei akakeu iaia i te akatapu i tona oraanga kia Iehova. Kua papetitoia aia i te 1938.

Kua akatupu a Mama i tetai oripuanga i roto i te reira ngai i tona akamutu mai anga i te akono i te au peu kare i tau ana ki te tuatua tapu, mei te akamaaraanga i te Kiritimiti, e kare aia i kai akaou ana i te totiti toto, e i tona akaatea anga tikai i ta matou au tiki katoatoa e kua tutungi atu i te reira. Kare i roaia ana kua aere mai te patoianga. Te au aniti o mama, te au paretenia tikai, kua akakoro oki i te tata atu kiaia, i te tauta anga i te akakeu iaia kia oki akaou mai kia Maria e ki te ekaretia. Inara, i te tata atu anga a Mama i te ui atu kia ratou no te au pauanga ki tetai au uianga tikai o te Pipiria, kare ana pauanga i tae mai ana. Kua pakari katoa rai toku papa ruau i te patoianga iaia. Kare aia i te tangata kino, inara e pakari tikai te taomianga a to matou kopu tangata e te oire tangata ki runga iaia. Tei tupu, e maata te au taime kua takore atu aia i te au puka Pipiria a Mama, inara kare roa aia i amiri ana i tana Pipiria. Kua tuturi atu aia i te pati akatenga atu kiaia kia oki mai ki te ekaretia. Kua aere mamao atu aia na te tamatakuanga iaia ki te matipi. Toku papa, ra, kua akakite tika atu kiaia e kare taua tu ra e arikiia.

Kua turuturu ua atu rai a Papa i to Mama tikaanga kia tatau i te Pipiria e kia akono rai i tana uaorai au ikianga no runga i tona au irinakianga. I te 1946 kua papetitoia rai aia. I te kite anga e akapeea a Iehova i te akamaroiroi anga i toku mama kia paruru mataku kore i te tuatua mou noatu te patoianga e e akapeea a Iehova i te akameitaki anga iaia no tona akarongo kua akakeu iaku kia akatupu i toku uaorai pirianga ki te Atua. Kua puapinga maata katoaia au mei ta Mama peu matau no te tatau maata anga kiaku mei te Pipiria e mei te au puka akatumuia ki runga i te Pipiria.

 Kua rauka ia Mama tetai pukapuka anga roa ki tona teina, ko Marija Repe, kua papetitoia maua ko Ainiti Marja i taua ra rai i roto ia Tiurai 1942. Kua aere mai tetai taeake i te oronga mai i tetai ako poto ua, e kua papetitoia maua i ko i to matou kainga i roto i tetai aka tapu rakau.

Angaanga Maroia i te Tuatau o te Tamaki II o te Ao

I te 1942, i rotopu tikai i te Tamaki II o te Ao, kua tomo atu a Tiamani raua ko Itaria ia Torovinia e kua akatuanga atu i te reira ki rotopu ia raua uaorai e Ungari. Kua patoi toku nga metua i te piri atu ki roto i te Volksbund, te akaaerenga a te iti tangata Nazi. Kua patoi rai au i te tuatua “Heil Hitler” i te apii. I te akaraanga na toku puapii i akakite ki te mana tutara no runga i tei tupu.

Kua tukunaia atu matou ki runga i tetai rerue te aere ra ki tetai punanga i te pae mai i te oire o Hüttenbach, Paveria, tei taangaangaia ei puakapa no te angaanga maroia. Kua akanoo a Papa kia angaanga e kia noo atu au ki ko i te tangata tunu varaoa e tona pamiri i te reira ngai. I teia taime ra, kua kite mai au i te tunu varaoa, tei riro ei apinga puapinga tikai i muri mai. Aere rai, kua tukunaia atu te toenga katoatoa o toku pamiri (kapiti mai ia Aniti Marija e tona pamiri) ki ko i te puakapa i Gunzenhausen.

I te openga o te tamakianga, te aere ra au ka kapiti atu ki tetai pupu kia aere atu ki te ngai te reira toku nga metua. I te aiai i mua ake ka akaruke ei au, kua tae mai a Papa. Kare roa au i kite e ka taopenga atu au kiea naringa au i aru atu i te pupu, i te mea kare ratou i te pupu tangata ka rauka i te irinakiia. Kua kite akaou mai au, i ta Iehova akonoanga aroa i te mea kua taangaanga aia i toku nga metua i te paruru e te tereni iaku. Kua aaere atu maua ko Papa e toru ra i te aravei atu i te pamiri. Tae atu kia Tiunu 1945 kua tae pouroa atu matou ki te kainga.

I muri ake i te tamakianga, kua riro mai te au Komuniti i raro i te tutaraanga a te Peretiteni ko Josip Broz Tito ko te mana tutara mei Ukotaravia mai. Tei tupu mai, kua vai ngata ua atu rai te au turanga no te Au Kite o Iehova.

I te 1948 kua aere mai tetai taeake mei Auteria mai e kua ariki i tetai kaikaianga kapiti kia matou. I te au ngai ravarai i aere ei aia, kua aru te akava iaia e kua mouria katoa atu te au taeake tana i atoro atu. Kua mouria katoaia rai a Papa no tei akaari i te tu maoraora kiaia e no tei kore i ripoti atu iaia ki te akava, e ko tei tupu mai kua pou ia Papa e rua mataiti i roto i te are auri. E tuatau ngata tikai teia no Mama kare e no te mea ua e kare a Papa i reira mari katoa no te mea kua kite aia e kare e roa atu ana ka aro atu maua ko toku teina i tetai timataanga no te tu neutara.

Tuatau Mouauri i Makedonia

I roto ia Noema 1949, kua tae mai taku kapikianga kia piri atu ki roto i te angaanga vaeau. Kua aere atu au i te ripoti e i te akamarama i taku patoianga kia piri atu no te akava ngakau. Kare te au mana tutara i akarongo mai ana kiaku e kua tuku atu iaku ki runga i tetai rerue ma te aronga kapikiia e aere ra ki Makedonia, i tetai ope roa mai o Ukotaravia.

E toru mataiti kua akatakakeia au mei toku pamiri e te taokotaianga taeake e kare roa aku au puka e kare rai e Pipiria. E ngata tikai te reira. Kua akaoraia au na te akamanakoanga no runga ia Iehova e te akaraanga o tana Tamaiti, ko Iesu Karaiti. Kua akamaroiroi katoa mai rai te akaraanga o toku nga metua iaku. Kapiti katoa mai, kua riro te pure putuputu anga i te akamaroiroi iaku kia kore e taitaia.

Aere rai, kua tonokia au ki tetai are auri i Idrizovo, i te pae mai ia Skopje. I roto i teia are auri, tukeke te au angaanga e te au angaanga tereniia ta te au mouauri e rave ana. I te akamataanga, kua angaanga mai au ei tangata tama e ei tangata taritari apinga i rotopu i te au opita aere. Noatu e  putuputu au i te takinokinoia e tetai mouauri e e mema aia i mua atu ana no te akava muna, e meitaki ua toku pirianga angaanga ma te katoatoa​—te au kati, au mouauri, e te manitia katoa o te vakatori o te are auri.

I muri ake, kua kite mai au e te inangaroia ra tetai tangata tunu varaoa i te ngai tunu varaoa i te are auri. Nga mea ra i muri akera, kua aere mai te manitia ki te kapiki anga ingoa. Kua aere mai aia ki runga i te raini, kua tapu mai i mua tikai iaku, e kua ui mai, “E tangata tunu varaoa ainei koe?” “Ae, e tama,” i karanga atu ei au. “Apopo i te popongi e ripoti atu ki te ngai tunu varaoa,” ko tana pauanga ia. Te mouauri tei takinokino mai iaku kua pati putuputu mai i te ngai tunu varaoa inara kare e rauka iaia i te rave i tetai apinga. Kua angaanga au i reira mei Peperuare mai kia Tiurai i te 1950.

Kua tukunaia atu au i reira ki te au are nooanga e kapikiia ana ko Volkoderi, i te pae tonga o Makedonia, i te pae mai i te Roto Prespa. Mei ia Otešovo i te pae ua mai, kua rauka iaku i te tata atu i te au reta ki te kainga. Kua angaanga au ma tetai pupu angaanga i runga i te mataara, inara te maataanga o te taime, kua angaanga au i roto i te ngai tunu varaoa, tei ngoie ua iaku i te akono i te au apinga. Kua tukunaia au kia aere i roto ia Noema i te 1952.

I taua taime ra kare oki au i noo ana i Podhom, kua akamataia tetai putuputuanga i te reira ngai. I te akamataanga, kua akaputuputu te putuputuanga i roto i tetai motera i Spodnje Gorje. I muri ake, kua maani a Papa i tetai pia i roto i to matou are no te putuputuanga kia akaputuputu mai. Kua mataora tikai au i te kapiti atu anga kia ratou i toku oki mai anga mei Makedonia. Kua akaou katoa au i toku pirianga kia Stanka, taku i aravei ei i mua ake i aere atu ei au ki roto i te are auri. Ia Aperira 24, 1954, kua akaipoipo maua. Inara, te aere viviki ua maira te openga, o toku akaeaanga.

Tuatau Mouauri i Maribor

I roto ia Tepetema 1954, kua rauka akaou mai tetai kapikianga iaku. Teia taime, kua akautungaia atu au e toru e te apa mataiti akaou mai i roto i te are auri i Maribor, i te tua itinga roa o Torovinia. I te rauka anga iaku, kua oko mai au i tetai pepa e te au penitara. Kua akamata au i te tata i te au apinga pouroa taku i maara mai​—te au irava, te au tuatua taiku mei Te Punanga Tiaki, e te au manako mei tetai atu au puka Kerititiano. Kua tatau au i taku au tataanga e kua kapiti katoa atu ki te reira iaku e maara akaou maira i tetai au apinga. I te openga iora, kua ki te puka, e kua tauturu mai teia iaku kia akamou marie ki runga i te tuatua mou e kia vai maroiroi ua i te pae vaerua. Kua riro katoa te pure e te akamaaraaraanga ei au tauturu maata tikai ki toku maroiroi pae vaerua, te tauturu anga iaku kia mataku kore roa atu i te oronga atu anga i te tuatua mou ki tetai ke.

I taua taime ra, kua akatikaia au e tai reta i te marama e tai katoa atoroanga i te marama e 15 miniti. E aere mai ana a Stanka na runga i te rerue e tai po katoa kia tae vave mai ki te are auri i te atoro mai iaku, e oti kua oki atu aia i taua ra rai. Kua riro teia au atoroanga ei akamaroiroianga tikai kiaku. Kua akamanako mai au i tetai parani kia rauka mai tetai Pipiria. Kua noo maua ko Stanka e tai i tetai tua mai o te kainga kai, ma tetai kati tei tukuia kia akarakara mai ia maua. I te taime e kare te kati e akara mai ana, kua tauru atu au i tetai pepa ki roto i tana kete, te pati kiaia kia tauru i tetai Pipiria ki roto i tana kete me oki akaou mai aia i te atoro.

Kua manako mai a Stanka e toku nga metua e e aka angaanga roa teia e te kino, e no reira kua utiuti ratou i tetai kopi o te Au Tuatua Tapu Ereni Kerititiano e kua tauru atu i te au kapi i roto i tetai au varaoa punupunu. Na roto i teia mataara, i rauka mai ei iaku taku Pipiria i inangaro ei. Na roto i teia tu, kua rauka katoa iaku te au kopi o Te Punanga Tiaki, tata rima ia e Stanka. Kua viviki au i te maani i tetai kopi akaou mai i roto i toku uaorai rima tata e kua takore atu i te mea mua e ua ake e  me ka kiteaia mai te au atikara e tetai tangata kare i reira e kiteaia e noea te ngai i rauka mai ei iaku i te reira.

No taku akakitekiteanga tamou, kua karanga mai te au taeake mouauri e papu e ka taii atu au ki roto i tetai manamanata. I tetai atianga, te piri atura au ki roto i tetai uriurianga maru ua e te oraora ma tetai taeake mouauri. Kua rongo atu maua i te taviri i te tauruia anga ki roto i te roka, e kua tomo mai tetai kati ki roto. Kua manako viviki ua mai au e ka tukunaia atu au ki te pia tapekaanga akatakakeia. Inara kare ko te reira te akakoroanga o te kati. Kua rongo mai aia i te uriurianga e te inangaro ra i te piri katoa mai ki roto. Kua mataoraia i te au pauanga ki tana au uianga, kua akaruke atu aia e kua roka mai i te ngutupa o te pia nooanga i muri mai iaia.

I roto i te marama openga o taku utunga, te pu rangatira akaaere no te taui anga i te au mouauri kua akameitaki mai iaku no toku turanga ngaueue kore no te tuatua mou. Kua kite mai au e e akameitakianga meitaki tikai teia no taku au tautaanga i te akakitekite anga i to Iehova ingoa. I roto ia Me 1958, kua tukuna akaouia au mei te are auri kia aere.

Oroanga ki Auteria, e Oti ki Autireria

I roto ia Aukute 1958 kua mate toku mama. Kua roa aia i te maki anga. E oti i roto ia Tepetema i te 1958, kua rauka iaku te toru o taku kapikianga. I taua aiai ra kua akanoo maua ko Stanka i taua ikianga maata tikai tei taki atu ia maua ki te tikotianga mataora tikai o te kotinga tei taikuia i mua atu ana. Ma te kore i akakite atu ki tetai tangata, kua akapapa maua nga mea kiri mokotua e tetai kie e kua akaruke atu na roto i te maramarama, e te aere ra ki te kotinga o Auteria i te tua opunga ua mai o te Maunga Stol. I te akara anga kua akatuera mai a Iehova i te mataara no maua i tona kite mai anga e te inangaro ra maua i tetai akaangaroianga.

Kua tono atu te au mana tutara o Auteria ia maua ki tetai puakapa no te aronga oro i te pae ua mai ia Salzburg. I te ono marama ia maua i reira, e aru ua ana maua i te Au Kite o te reira ngai, e no reira e meangiti ua to maua taime i akapou ei i roto i te puakapa. Kua poitirere tetai au pae i roto i te puakapa i te viviki ia maua i te maani i te au taeake. I roto i teia taime i aere atu ei maua ki ta maua akaputuputuanga mua. Tetai apinga ou akaou atu koia oki ko te tu ngoie ua i te tutu anga mei tera are ki tera are. E ngata tikai ia maua i te akaruke anga i teia au taeake akaperepere aere i te taime i akaruke ei maua.

Kua oronga mai te au mana tutara o Auteria kia maua i te ikianga kia aere atu ki Autireria. Kare roa maua i manako ana e mei tera roa te mamao ia maua i te aere anga. Kua aere atu maua na runga i te rerue ki Genoa, Itaria, e oti i reira kua kake atu ki runga i tetai pai te aere ra ki Autireria. Taopenga mai kua noo atu maua ki roto i te oire o Wollongong, New South Wales. I konei ta maua tamaroa, ko Philip, i anauia ai i roto ia Mati 30, 1965.

Kua akatuera mai te nooanga ki Autireria i te au ngutupa e manganui no te tavinianga, kapiti katoa mai te atianga kia tutu aere ki tetai atura tei aere mai mei te au ngai tei kiteaia i mua atu ana e ko Ukotaravia. Te rekareka nei maua no ta Iehova akameitakianga, kapiti mai to maua rauka anga i te tavini iaia ei pamiri taokotaiia. Ko Philip raua ko tana vaine, ko Susie, tei ia raua te akameitakianga i te tavinianga i roto i te opati manga o te Au Kite o Iehova, e kua rauka katoa ana ia raua te atianga no te noo anga e rua mataiti i te opati manga i Torovinia.

Noatu te au akaaoanga tei rokoia e te ruaineanga e e te au manamanata i te pae kopapa, te rekareka nei rai maua ko taku vaine i ta maua tavinianga kia Iehova. Kua rekareka tikai au no te akaraanga meitaki o toku nga metua! Te akamaroiroi nei rai te reira iaku, te tauturu mai anga iaku i te rave i ta te apotetoro ko Paulo i karanga ei: “E rekareka i te inanakonako anga; e akakoromaki i te mate; tamou marie tikai i te pure.”​—Roma 12:12.

[Tutu i te kapi 16, 17]

Toku nga metua i te au mataiti openga o te 1920 aere

[Tutu i te kapi 17]

Toku mama, i te tua katau roa, ma tona katini ko Ančka, ko tei apii iaia i te tuatua mou

[Tutu i te kapi 18]

Maua ko taku vaine, ko Stanka, i muri poto ua ake i to maua akaipoipoanga

[Tutu i te kapi 19]

Te putuputuanga tei akaputuputu mai ki to matou kainga pamiri i te 1955

[Tutu i te kapi 20]

Maua ko taku vaine, ta maua tamaiti ko Philip, e tana vaine, ko Susie