Te Au Metua​—Eaa te Tuatau ki Mua ta Kotou e Inangaro ra no ta Kotou Tamariki?

“Te au tangata ou, e te au tamaine . . . Ko te reira te akameitaki i te ingoa o Iehova.”​—SALAMO 148:12, 13.

1. Eaa te au manamanata ta te au metua e manako ra no ta ratou tamariki?

KOAI oki ia nga metua kare e manako manamanata ana no runga i te tuatau ki mua no ta ratou tamariki? Mei te taime i anauia mai ei tetai pepe​—me kore i mua atu ana​—ka manamanata nga metua no runga i tona turanga. Ka maroiroi ainei aia? Ka tupu meitaki ua ainei aia? E maata ua maira te tamaiti, te vai ua ra tetai atu au manamanata. Te mea i matauia, te inangaro ra te au metua i te meitaki no ta ratou anau.​—1 Samuela 1:11, 27, 28; Salamo 127:3-5.

2. No teaa ra te au metua e manganui i teia tuatau i manako pakari ei kia reka ta ratou tamariki i tetai oraanga meitaki me maata mai ratou?

² Inara, i roto i te ao i teia tuatau, e mea ngata no te au metua i te oronga i te mea meitaki no ta ratou tamariki. E manganui te au metua kua na roto ana i te au tuatau ngata​—te au tamaki, te au orureau na te poritiki, te turanga ngata i te pae moni, te manamanata i te pae kopapa e te manako, e te vai atura. Tei matauia, to ratou anoano ngakau tae oki kia kore ta ratou tamariki e aere atu na roto i taua au mea ra. I roto i te au enua puapingaia, penei te kite ra te au metua i te tamariki tamaroa e te tamariki tamaine a to ratou au oa e, a te kopu tangata te puapingaia ra i roto i te au angaanga karape e i te akara anga te reka ra i te au oraanga puapingaia. No reira, kua akamanako akakeuia ratou kia rave i te au mea ravarai te ka rauka ia ratou kia akapapu e kia reka katoa ta ratou tamariki i tetai oraanga tau e te tinamou​—tetai oraanga meitaki—​me maata mai ratou.​—Koheleta 3:13.

Iki Anga i Tetai Oraanga Meitaki

3. Eaa te iki anga ta te au Kerititiano ka rave?

³ Ei au pipi na Iesu Karaiti, kua iki te au Kerititiano i te akatapu i to ratou oraanga kia Iehova. Kua ariki tikai ratou i te au tuatua a Iesu e: “Kia inangaro te tangata i te aru mai iaku ra, e akaruke aia iaia uaorai, ka rave ei i tana satauro i tera rā i tera rā, ka aru mai ei iaku.” (Luka 9:23; 14:27) Ae, te o maira te akaatinga uaorai i roto i te oraanga o tetai Kerititiano. Inara, kare te reira i te oraanga  putaua e te taitaia. Ei tuke anga, e oraanga mataora e te merengo ua te reira​—e oraanga meitaki—no te mea te o maira te oronga anga, e mei ta Iesu i tuatua ana, “e mea meitaki i te oronga atu i te rave mai.”​—Angaanga 20:35.

4. Eaa ta Iesu i raurau atu ki tana au pipi kia aruaru?

⁴ Te noo ra te au tangata i to Iesu tuatau i raro ake i te au turanga ngata tikai. Kapiti atu i te akono anga i tetai oraanga, kua akakoromaki ratou i te tutaraanga kino a te au Roma e te apainga teiaa no te peu a te akonoanga o taua tuatau. (Mataio 23:2-4) Noatu rai, te manganui tei akarongo ana no runga ia Iesu kua akaruke i ta ratou uaorai aruaru anga​—pera katoa te au angaanga​—e kua riro mai ei au pipi nana. (Mataio 4:18-22; 9:9; Kolosa 4:14) Te rave ra ainei taua au pipi i te tu kino e te akakino anga i to ratou tuatau ki mua? Ka akara ana i te au tuatua a Iesu: “Te tangata katoatoa no toku nei ingoa i akaruke ei i te are, e te au taeake, e te au tuaine, e te metua tane, e te metua vaine, e te vaine, e te tamariki, e te enua, e anere ua atu tana e ka rauka, e e rauka oki iaia te ora mutu kore.” (Mataio 19:29) Kua akapapu a Iesu ki tana au pipi e kua kite te Metua i te rangi ra i to ratou au anoano. No reira aia i raurau atu ei kia ratou e: “E na mua ra kotou i te kimi i te basileia o te Atua, e te tuatua-tika nana ra; e kapiti katoaia mai taua au mea katoa ra ia kotou.”​—Mataio 6:31-33.

5. Eaa te manako o etai au metua no runga i ta Iesu akapapu anga e ka akono te Atua i tona au tavini?

⁵ Kare e tuke ana te au mea i teia tuatau. Kua kite a Iehova i to tatou au anoano, e ko te aronga te tuku ra i te inangaro o te Patireia na mua ake i to ratou oraanga, ko te aronga tikai te aruaru ra i te angaanga orometua tamou, aiteite ua te akapapu anga e te manako maira aia ia ratou. (Malaki 3:6, 16; 1 Petero 5:7) Inara, ko etai au metua, kare e papu ana i roto i teia manako. I tetai tua, te inangaro ra ratou i te kite atu i ta ratou tamariki e tere ra i roto i te angaanga a Iehova, penei ake kare e roa atu ka tomo atu ki roto i te angaanga orometua tamou. I tetai tua, i te akamanako anga i te turanga i te pae o te moni e te angaanga i roto i teianei ao i teia tuatau, e puapinga maata ake i to ratou manako kia rauka mai i te au mapu ra tetai apii meitaki na mua ake ei reira e rauka mai ei ia ratou te au pepa tau no tetai angaanga meitaki me kore no tetai apinga te vai ra me ka anoanoia. Ki taua au metua ra, e rauka mai ei tetai apiianga meitaki te anoano maataia ra te apiianga teitei.

Teateamamao Anga no te Tuatau ki Mua

6. I roto i teea tu i taangaangaia ai te tuatua “apiianga teitei” i roto i teia atikara?

⁶ E tukeke te akatereanga apii mei tetai enua ki tetai enua. I Marike, ei akaraanga, te oronga ra te apii na te katoatoa e 12 mataiti no te apiianga tumu anga. I muri ake i te reira, penei ka iki te aronga apiipii i te aere atu ki te apii maata me kore ki te kaoreti e a mataiti me kore e maata atu te au mataiti, te taki atura ki tetai tiporoma bachelor me kore ki te au apiianga kua rauka takere mai te tiporoma bachelor no te au angaanga i roto i te apii vairakau, te ture, te enitinia, e te vai atura. Ko te reira te aite anga no taua apii maata me taangaangaia te tuatua “apiianga teitei” i roto i teia atikara. I tetai tua, te vai ra te au apii maani apinga e te au apii tereni anga, te oronga ra i te au apii anga no tetai manga tuatau poto ua kia rauka mai tetai pepa me kore tetai tiporoma no etai angaanga.

7. Eaa te au taomianga ta te aronga apiipii e kite atura i roto i te au apii teitei?

⁷ Te turanga i teia tuatau no te au apii tua rua me kore te au apii teitei koia oki kia akapapa i ta ratou aronga apiipii no te apiianga teitei. No teia akakoroanga nei, te maata anga o te au apii teitei te akara tamou ra ki runga i te au apii kite kia rauka mai i te aronga apiipii te maka teitei i roto i te au tarere anga no te aere atu anga ki te apii maata kare ki runga i te au apii te ka akapapa i te aronga apiipii no te ngai angaanga. Tei raro ake te aronga apiipii no te apii teitei o teia tuatau i te taomianga pakari o to ratou au puapii, te aronga ako, e te au oa apii kia parani no te tomo atu anga ki roto i te apii maata meitaki roa atu, i te ngai te manako ra ratou e ka rauka mai te au tiporoma te ka akatueraia mai te au ngutupa kia ratou no te au angaanga meitaki atu e te angaanga tutaki meitakiia.

8. Eaa te au iki anga ta te nga metua Kerititiano e aro atu nei?

⁸ Eaa, i reira, ta te nga metua Kerititiano ka rave? E tika, te inangaro ra raua i ta raua tamariki kia puapingaia i te apii e kia apii i te au apiianga tau no te turu anga ia ratou uaorai i te au tuatau te vai ra ki mua. (Maseli 22:29) Inara ka akaruke ua  ainei ratou i ta ratou tamariki kia akakeuia e te tu taemoemo anga no te akamaata atu i te apinga materia e te puapinga? Eaa te au akakoroanga ka tuku ratou ki mua i ta ratou tamariki, me na roto i te tuatua me kore na roto i to ratou akaraanga? Ko etai au metua te angaanga pakari tikai ra e te akaputu moni ra kia rauka oki i te tuku atu i ta ratou tamariki ki te au akaaereanga no te apii teitei me tae te tuatau. Ko tetai papaki te puareinga ua ra kia topa atu ki roto i te kaiou no teia akakoroanga nei. Inara, ko te tutaki anga no taua ikianga ra, kare e rauka kia tareia na runga ua i te moni ka pou. Eaa ra te tutaki anga no te aruaru anga i te apiianga teitei i teia tuatau?​—Luka 14:28-33.

Te Tutaki Anga no te Aruaru Anga i te Apiianga Teitei

9. Eaa te ka karangaia no runga i te tutaki anga moni no te apiianga teitei i teia tuatau?

⁹ Me akamanako tatou i te tutaki anga, e akamanako ana tatou i te aka moni ka pou. I etai au enua, na te kavamani e tutaki ana i te apiianga teitei e kare te aronga apiipii tei tau ra e tutaki i te au pira me kore i te apii. Inara, i te maata anga o te au ngai, e aka moni te apiianga teitei e te kake ua atura te moni. Te akakite ra tetai atikara a te New York Times Op-Ed e: “Kua manakoia te apiianga teitei ei apinga te oronga maira i te au tuatau. I teianei te akapapu maira te reira i te atea ke i rotopu i te apinganui e te putaua.” I tetai tu, te viviki nei te apiianga teitei i te riro mai ei ngai no te aronga apinganui e te rongonui, tei tuku atu i ta ratou tamariki na roto i te reira ei akapapu anga e kia riro katoa rai ratou ei aronga apinganui e te rongonui no teianei ao. Ka iki ainei te nga metua Kerititiano i taua akakoroanga no ta raua tamariki?​—Philipi 3:7, 8; Iakobo 4:4.

10. Akapeea te apiianga teitei i te kapiti vaitata anga ki te akamaata anga i teia akatereanga o te au mea nei?

¹⁰ I te ngai kare e tutakiia ana te apiianga teitei, ka o mai te au umuumu anga kare e marekaia ana. Ei akaraanga, kua ripoti mai The Wall Street Journal e i roto i tetai enua i te tua Tonga Itinga o Asia, te rave ra te kavamani i tetai “turanga apii mei te pyramid te tu i te opara akama kore anga i te aronga apiipii meitaki roa atu ki te ngai teitei.” Te aite anga tikai no “te ngai teitei” te tae atu anga ki roto i te au ngai kite o teianei ao​—ki Oxford e Cambridge i Engarani, te au apii Ivy League i Marike, e tetai atu. Eaa ra te kavamani i oronga ai i taua porokaramu akakeu anga maata? “Ei akakeu i te puapinga no te enua,” i karanga ai te ripoti. Penei kare e tutaki tikaiia ana te apiianga, inara ko te tutaki anga ta te aronga apiipii ka tutaki atu ko tetai oraanga tei akapouia kia akamaata atu i teia akatereanga o te au mea nei. Noatu e te aruaru maataia ra taua tu oraanga i roto i teianei ao, ko ta te au metua Kerititiano ainei te reira e inangaro ra no ta ratou tamariki?​—Ioane 15:19; 1 Ioane 2:15-17.

11. Eaa ta te au ripoti e akaari maira no runga i te kona kava e te ainga tau kore i rotopu i te aronga apiipii i roto i te apii maata?

¹¹ Ko tetai tumu akaou mai koia oki no te turanga o te ngai. E kino tikai te au ngai o te apii maata e te kaoreti​—no te apinga akakona e te inu anga tau kore i te kava, te tu akono tau kore, te pikipikikaa, te au ravenga kino, e te vai atura te akapapaanga. E akamanako ana i te kona kava. Te ripoti anga no runga i te inu anga maata, koia oki, te inu maata anga no te akakoro anga kia kona i te kava, te karanga ra te makatini New Scientist e: “Vaitata rai e 44 patene [o te aronga apii teitei i Marike] e inu maata ana e okotai taime i roto i nga epetoma e rua.” Aiteite ua te manamanata i rotopu i te au mapu i Autireria, Peritane, Rutia, e tetai ua atu au ngai. No runga i te ainga tau kore, te tuatua i rotopu i te aronga apiipii i teia tuatau nei koia oki no runga i te “ori po,” tei tau ki tetai ripoti a te Newsweek “te akataka maira i te au  piri anga ainga e okotai ua taime​—mei te ongiongi anga ki te pirianga ainga​—i rotopu i te au oa kare katoa o ratou akakoroanga kia tuatua a muri ake.” Te akaari maira te au apiianga e mei te 60 ki te 80 patene o te aronga apiipii te piri ra ki teia nei tu angaanga. “Me e tangata apiipii kaoreti tau ua koe,” i karanga ai tetai vaine kimikimi, “e rave koe i te reira.”​—1 Korinetia 5:11; 6:9, 10.

12. Eaa te au taomianga ta te aronga apiipii kaoreti e kite ra?

¹² Kapiti atu ki te ngai kino, te vai ra te taomianga no te angaanga apii i te kainga e te au tarereanga. Tei matauia, te anoanoia ra te aronga apiipii kia apii e kia rave i ta ratou apii i te kainga kia pati te au tarereanga. Penei te inangaro katoa ra etai i te rave i tetai angaanga i tetai tuatau ua ia ratou e aere ra ki te apii. Ko teia pouroa te anoano maataia ra to ratou taime e te maroiroi. Eaa, i reira, te ka vai ua mai no te au angaanga i te pae vaerua? Me maata mai te au taomianga, eaa te ka akarukenaia? Ka riro ainei te au inangaro Patireia ko te mea mua, me kore ka akarukenaia ainei te reira? (Mataio 6:33) Te raurau maira te Pipiria i te au Kerititiano e: “Kia matakite i to kotou aerenga, eiaa mei ta te kite kore, mei ta te aronga pakari ra. Ma te taporoporo marie i te tuatau, no te mea e tuatau kino teia.” (Ephesia 5:15, 16) Mei teaa ra te tangi e kua topa ke atu etai papaki mei te akarongo no te ariu anga atu ki te au maro anga no to ratou taime e te maroiroi me kore no te taii anga i roto i te tu kare e tau i te tuatua tapu i ko i te kaoreti!

13. Eaa te au uianga ta te nga metua Kerititiano ka akamanako?

 ¹³ E tika, kare te tu akono tau kore, te tu kino, e te au taomianga i kotinga uaia ki te au ngai o te kaoreti me kore i te apii maata. Inara, e manganui te au mapu o teianei ao te manako ra i taua au mea pouroa ei tuanga ua no te apiianga, e te ariki ua ra ratou i te reira. Ka akakoro ainei te au metua Kerititiano i te akatuera i ta ratou tamariki ki taua turanga e a mataiti me kore e maata ua atu te au mataiti? (Maseli 22:3; 2 Timoteo 2:22) E puapinga maata ainei te au akameitakianga ka rauka mai i te au mapu kia akatika ua atu i te au manamanata kia tupu mai? E te mea puapinga maata rava, eaa ra ta te au mapu e apiiia ra no runga i te au mea te ka riro mai ko te mea mua i roto i to ratou oraanga? * (Philipi 1:10; 1 Tesalonia 5:21) E mea tau kia oronga te nga metua i te manako pakari e te pure ki teia au uianga, pera katoa ki te au kino no te tuku anga atu i ta ratou tamariki kia aere atu ki te apii i tetai oire ke mai me kore ki tetai enua ke.

Eaa te Au Ravenga Ke Atu?

14, 15. (a) Noatu eaa te manako tei matauia, eaa te akoanga Pipiria te tau ra i teia tuatau? (e) Eaa te au uianga ta te au mapu ka ui kia ratou uaorai?

¹⁴ I teia tuatau, ko te manako tei matauia e kia puapingaia te au mapu, ko te iki anga anake ra kia rauka tetai apiianga maata. Inara, kare e aru atu i te mea e rongonui ei, e akarongo te au Kerititiano i te akoanga a te Pipiria e: “Eiaa e akatau atu i teianei ao: ei tu ke ra to kotou i te akaou anga o to kotou ngakau, kia taka tikai ia kotou i to te Atua ra anoano, tei meitaki, e te tau, e te apa kore oki.” (Roma 12:2) Eaa to te Atua anoano no tona au tangata, te aronga ou e te ruaine, i roto i teia tuanga openga no te tuatau openga ra? Kua raurau atura a Paulo ia Timoteo: “E tamou i toou manako i te au mea ravarai, e mamae i te kino, e rave i te angaanga a tetai tangata evangeria ra, e rave tamou i taau angaanga orometua.” Te tano ra taua au tuatua kia tatou katoatoa i teia tuatau.​—2 Timoteo 4:5, NW.

¹⁵ Kare i o atu ana ki roto i te tu materia o teianei ao, te anoano pouroaia ra tatou kia ‘tamou i to tatou manako’​—to tatou aerenga pae vaerua. Me e tangata mapu koe, e ui kia koe uaorai: ‘Te tuku ra ainei au i taku tauta anga pakari kia “rave akaope takiri i taku angaanga orometua,” kia akariro iaku uaorai ei orometua tau no te Tuatua a te Atua? Eaa taku au parani no te aruaru anga i taku angaanga orometua kia “akaope takiri”? Kua akamanako ana ainei au i te rave i te angaanga tamou ei angaanga ra?’ E au uianga ngata tikai teia, me kite tikai koe i tetai au mapu te rave ra i te au aruaru anga noinoi, ‘te kimi ra i te meitaki maata’ ta ratou e manako ra e ka taki atu ki tetai tuatau meitaki ki mua. (Ieremia 45:5) No reira, te oronga meitaki ra te au metua Kerititiano ki ta ratou tamariki mei te pepe anga mai i tetai turanga pae vaerua e te tereni anga tau tikai.​—Maseli 22:6; Koheleta 12:1; 2 Timoteo 3:14, 15.

16. Akapeea te au metua Kerititiano i te oronga meitaki anga i te turanga pae vaerua tau tikai no ta ratou tamariki?

¹⁶ “E akara ua ana a Mama i to matou pirianga taokotai,” te maara ra i te mataiapo o te tamariki tamaroa toko toru i roto i tetai ngutuare tangata e orometua tamou te metua vaine no te au mataiti i aereia mai ana. “Kare matou e piri atu ana ki to matou au oa apii mari ra ki te aronga i roto ua i te putuputuanga e au peu meitaki i te pae vaerua to ratou. E pati putuputu katoa ana aia i te aronga i roto i te angaanga tamou​—te au mitinari, te au akaaere tutaka, te au tangata o Betela, e te au painia​—ki to matou kainga no te taokotaianga. Te akarongo anga ki to ratou au tupuanga e te kite anga i to ratou rekareka kua tauturu mai i te tuku ki roto i to matou ngakau te inangaro no te tavini anga tamou.” Mei teaa atura te rekareka i te kite pouroa atu anga i teia tuatau i nga tamariki tamaroa e toru i roto i te angaanga orometua tamou​—e tai te tavini ra i Betela, ko tetai mai kua aere ana ki te Apii Terenianga Orometua, e ko tetai ake te painia ra!

17. Eaa te akauenga ta te au metua ka oronga atu ki te au mapu i roto i ta ratou iki anga no te au tumu manako apii e te au akakoroanga angaanga? (Akara i te pia i te kapi 29.)

¹⁷ I te pae atu i te oronga anga i tetai turanga pae vaerua ketaketa, e oronga katoa te au metua ki ta ratou tamariki, mei te akamata anga mai, i te arataki anga tau i roto i ta ratou iki anga no te au tumu manako o te apii e te au tereni anga angaanga.  Te karanga ra tetai tangata mapu, te angaanga ra i teianei i Betela, e: “Kua rave toku nga metua i te painia i mua ake e i muri ake i to raua akaipoipo anga e kua rave raua i te mea meitaki kia oronga atu i te tu inangaro no te painia anga ki te ngutuare tangata katoa. Me iki ana matou i te au tumu manako apii i te apii me kore i te rave anga i te au ikianga te ka akakeu i to matou tuatau ki mua, e akamaroiroi ua mai ana raua ia matou kia rave i tetai ikianga te ka oronga mai i te tuatau meitaki kia kimi i te angaanga no tetai tuatau poto ua e kia painia.” Kare i iki ana i te au tumu manako apii karape te akapapaia ra no tetai apiianga maata, te anoanoia ra te au metua e te au tamariki kia akamanako i te au apii te tau ra i roto i te aruaru anga i tetai angaanga teokaratiki. *

18. Eaa te au angaanga kia akamanako te au mapu ou?

¹⁸ Te akaari maira te au apii i roto i te au enua e manganui, e e maata te umuumu anga, kare no te aronga tei karatuati mai mei te apii maata, kareka ra kia rave te au tangata i te au angaanga e te au ravenga angaanga. Kua ripoti mai te USA Today e “e 70% o te aronga angaanga o te au raungauru mataiti e tu mai nei kare e inangaroia tetai tiporoma e a mataiti na te kaoreti, kareka ra, ko tetai tiporoma no ko mai i te kaoreti a te katoatoa me kore tetai tu pepa no te apiipii apinga matini.” Te oronga maira te manganui o taua au apii ra i te au apii anga no tetai manga tuatau poto ua i roto i te tu kite opati, te ripea anga i te motoka, te ripea anga i te komupiuta, te angaanga anga i runga i te paipa vai, te pakoti rauru, e te au angaanga tukeke e manganui. E meitaki ainei teia au angaanga? E tikai! Penei ake kare te reira e meitaki roa ana i ta etai e manako ra, inara te oronga maira te reira i te au mea e te tu tau te inangaroia ra e te aronga ko ta ratou angaanga tikai te tavini anga ia Iehova.​—2 Tesalonia 3:8.

19. Eaa te mataara papu roa atu no tetai oraanga rekareka e te merengo ua?

¹⁹ “Te au tangata ou, e te au tamaine,” i pati ei te Pipiria, “ko te reira te akameitaki i te ingoa o Iehova; tona anake ra oki te ingoa kia akateitei; tei runga roao tona kakā i te enua nei, e te au rangi ra.” (Salamo 148:12, 13) Kia akaaiteia ki te au taoonga e te au akameitaki anga ta teianei ao ka oronga mai, kare ekoko anga e ko tetai angaanga i roto i te angaanga tamou kia Iehova ra ko te mataara papu roa atuia no tetai oraanga rekareka e te merengo ua. E akamanako ana i te akapapu anga a te Pipiria: “Na Iehova te meitaki i apingaʼi te apinga, kare oki e kapiti katoaia mai te kino i te reira.”​—Maseli 10:22.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Ka Rauka Ainei ia Koe te Akataka?

• Te tuku ra te au Kerititiano i to ratou irinaki anga ki roto i teaa no tetai tuatau tinamou ki mua?

• Eaa te au akaaoanga ta te au metua Kerititiano e aro atura no te tuatau ki mua no ta ratou tamariki?

• Eaa te ka akamanakoia me tareia te tutaki anga no te aruaru anga i te apiianga teitei?

• Akapeea te au metua i te tauturu anga i ta ratou tamariki kia aruaru i tetai angaanga i te tavini anga ia Iehova?

[Au Uianga Apii]

[Pia i te kapi 29]

Eaa ra te Puapinga o te Apiianga Teitei?

Te maata anga o te au tangata tei piri atu ki roto i tetai apii maata te akara ra ki mua kia rauka mai tetai tiporoma na ratou te ka akatuera i te au ngutupa ki te au angaanga tutaki meitakiia e te au angaanga tinamou. Inara, te akaari maira te au ripoti a te kavamani e, mei te 25 ua patene o te aronga tei aere atu ki te kaoreti kua rauka mai tetai tiporoma i roto i te ono mataiti​—e puapinga anga kino tikai. Noatu rai, te akapapu maira ainei taua tiporoma i tetai angaanga meitaki? E akara ana eaa ta te au apii kimikimi ou ua akenei i karanga mai.

“Te aere anga ki te [au apii maata] ko Harvard me kore ko Duke kare e akatupu ua mai i tetai angaanga meitaki e te tutaki anga maata. . . . Kare te au kamupani i kite tikai i te au mapu te inangaro ra i te angaanga. Penei e mea umere roa tetai pepa kanapanapa (tetai tiporoma Ivy League). Inara i muri ake i te reira, ko te mea ka rauka me kore kare e rauka i te tangata i te rave te mea puapinga maata atu ki te au pu angaanga.”​—Newsweek, Noema 1, 1999.

“Noatu e te umuumu maira te angaanga o teia tuatau i te au tu karape teitei i to te tuatau i topa akenei . . . , ko te au tu karape e umuumuia ra no teia au angaanga nei koia oki ko te au tu karape pakari no te apii teitei​—te tare numero, te tatau anga, e te tata anga i roto i te pupu iva . . . , kare ko te au tu karape i te kaoreti. . . . Kare e inangaroia te aronga apiipii kia aere atu ki te kaoreti kia rauka mai tetai angaanga meitaki, inara te inangaroia ra ratou kia apii i te au tu karape no te apii teitei.”​—American Educator, Tupu anga rau 2004.

“Te maata anga o te au kaoreti kare e tau ana ki to teianei ao tikai takainga i te teateamamao anga i te aronga apiipii kia riro mai ei aronga angaanga i roto i teianei ao i muri ake i te karatuati anga mai mei te apii kaoreti. Te kite nei te au apii tereni anga angaanga . . . i tetai tupu anga maata no te tu rongonui. Kua kake mai ta ratou aronga i o mai ki te 48% mei te 1996 ki te 2000. . . . I taua taime rai, e puapinga kore ua taua au tiporoma a te kaoreti no te aka moni e te kaimoumou taime.”​—Time, Tianuare 24, 2005.

“Te au akakite anga a te Tipatimani no te Angaanga o Marike i te katoa anga o te mataiti 2005 te akaari maira e vaitata rai mei te toru tai o te aronga katoatoa tei karatuati mai mei te kaoreti e a mataiti ra kare i kitenaia mai te angaanga tei tau ki ta ratou au tiporoma.”​—The Futurist, Tiurai/Aukute 2000.

I te akamanako pouroa anga i teia, e maata ua atu te aronga apii te ekoko pakari tikai ra i te puapinga o te apiianga teitei o teia tuatau. “Te apii nei tatou i te tarevake no te au tuatau ki mua ki te au tangata,” i ripoti mai ei te Futurist. Ei tuke anga, e akara i ta te Pipiria e karanga ra no runga i te Atua: “Ko au toou Atua ra ko Iehova, ko tei akakite ia koe i te mea e puapingaʼi koe na; ko tei arataki ia koe na te arataa e tau ei kia aere koe ra. Angairi koe i akarongo mai ki te au akauenga naku! kua riro ïa toou au mei te vai taʼe ra; e taau tuatua-tika mei te ngaru moana ra.”​—Isaia 48:17, 18.

[Tutu i te kapi 26]

Kua akaruke ratou i te au aruaru anga na ratou uaorai e kua aru atu ia Iesu

[Tutu i te kapi 31]

Te oronga meitaki ra te au metua Kerititiano ki ta ratou tamariki mei te pepeanga mai i tetai turanga ketaketa i te pae vaerua