Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Au Manako Maata mei te Puka Rua a Paraleipomeno

Au Manako Maata mei te Puka Rua a Paraleipomeno

E Mea Ora te Tuatua a Iehova

Au Manako Maata mei te Puka Rua a Paraleipomeno

I TE akamataanga o te puka Pipiria Rua a Paraleipomeno, te tutara ra a Solomona ei ariki i rungao ia Iseraela. Kua taopenga te puka ma teia au tuatua a te Ariki Peresia ko Kuro ki te au ngati Iuda tuikaaia i Babulonia: “Kua ikuiku mai aia [Iehova] iaku e akatu i tetai are nona i Ierusalema, i Iuda ra. Koai tei toe i roto ia kotou na i tona au tangata katoa? Kia piri mai oki tona Atua ra ko Iehova iaia, e aere aia ki runga [i Ierusalema].” (2 Paraleipomeno 36:23) Kua oti mai i te kau taunga ko Ezera i te 460 M.T.N., te kapi ra te puka e 500 mataiti​—mei te 1037 M.T.N. ki te 537 M.T.N.

No te ture a Kuro kua rauka i te au ngati Iuda i te oki atu ki Ierusalema e kia akamata akaou i ta Iehova akamorianga ki reira. Inara, te au mataiti e manganui i tuikaaia i Babulonia kua apai mai i te au tupuanga kino. Kua ngere te au tuikaa tei oki atu i te kite no runga i to ratou tuatua enua no te pa enua. Te oronga maira te puka Rua a Paraleipomeno kia ratou i tetai akakiteanga poto ua no te au tupuanga taka meitaki i raro i te au ariki o te uanga ariki o Davida. E papaanga inangaro katoaia kia tatou no te mea te akakite maata maira te reira i te au akameitakianga te aere maira mei te akarongo anga ki te Atua mou e te au tupuanga kino no te akarongo kore anga iaia.

KUA PATU TETAI ARIKI I TETAI ARE KIA IEHOVA

(2 Paraleipomeno 1:1–​9:31)

Kua oronga a Iehova ki te Ariki ko Solomona i te patianga o tona ngakau​—te pakari e te kite—kapiti katoa mai te au apinganui e te ngateitei. Kua patu te ariki i tetai are mekameka kia Iehova i Ierusalema, e kua “pereperekavana [te au tangata] e te rekareka o te ngakau.” (2 Paraleipomeno 7:10) Kua ‘tu ke rava atura [a Solomona] i te apinga e te pakari i te ui ariki katoa i te ao nei.’​—2 Paraleipomeno 9:22.

I muri ake i te tutaraanga i rungao ia Iseraela e 40 mataiti, kua ‘moe atura Solomona ki o tona ra ai metua, tupauia akera aia i te au e tana tamaiti ra e Rehoboama.’ (2 Paraleipomeno 9:31) Kare a Ezera i tata ana i to Solomona aere ke anga mei te akamori mou. Te au apinga kino ua tei taikuia no runga i te ariki koia oki i tana rauka tau kore anga i te au oroenua e manganui mei Aiphiti mai e tona akaipoipoanga ki te tamaine a Pharao. Te oronga maira i reira te tangata tata i te papaanga mei tetai akaraanga manako papu tikai.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

2:14—Eaa ra te papaanga tupuna no te taunga tarai rakau akatakaia i konei i tuke ei mei tera ra kiteaia ia 1 Ariki 7:14? Te tuatua ra te puka Mua a te Au Ariki i te metua vaine o te taunga tarai rakau ra ei “vaine takaua, no te kopu o Naphatali” no te mea kua akaipoipo aia i tetai tangata mei taua kopu tangata ra. Koia uaorai, ra, no roto mai i te kopu tangata o Dana. I muri ake i te mate anga o tana tane, kua akaipoipo aia i tetai tangata no Turia mai, e te taunga tarai rakau ra e uanga aia no taua akaipoipo anga.

2:18; 8:10—Te karanga maira teia au irava e te au numero rangatira te angaanga ra ei au akaaere e ei au pu katoa i rungao i tetai pupu angaanga e 3,600 e e 250 akaou mai, inara kia tau kia 1 Ariki 5:16; 9:23, kua tareia ratou e 3,300 e e 550 akaou mai. Eaa ra i tuke ei nga numero? I te akaraanga tei roto te tuke i te mataara i akapapaia ai te au rangatira. Penei te akataka ra te Puka Rua a Paraleipomeno i rotopu i te 3,600 au rangatira kare i te ngati Iseraela e te 250 ei ngati Iseraela, inara te akatakake ra te puka Mua a te Au Ariki i te 3,300 au pu mei te 550 au akaaere rangatira e teitei atu to ratou turanga. Noatu eaa te turanga, te numero katoatoa o taua aronga tei angaanga ei au rangatira e 3,850.

4:2-4—Eaa ra i taangaangaia ai te akatutuanga no te au puakatoro i roto i te patu anga i te tumu o te ariki vai maata akatoia? I roto i te au Tuatua Tapu, kua akairoia te au puakatoro no te ririnui. (Ezekiela 1:10; Apokalupo 4:6, 7) Te ikianga o te au puakatoro ei akatutuanga kua tau no te mea kua turu te 12 puakatoro veo i te “vai” maata, mei etai 30 tane tona paunu. Te maanianga i te au puakatoro no teia akakoroanga kare roa i aati ana i roto i tetai ua atu tu i te rua o te ture, tei arai ua i te maanianga i te au apinga no te akamori.​—Exodo 20:4, 5.

4:5—Eaa te maata katoa te ka rauka i te ariki vai maata akatoia i te mou? Me akakiia, ka rauka te vai i te mou e toru tauatini bato, me kore mei tetai 66,000 rita. Inara, te vaito akaki ua ana ia, penei mei tetai rua i roto i te toru tuanga te maata te ka rauka i te reira i te mou. Te karanga ra te puka Mua a te Au1 Ariki 7:26 e: “E rua tausani [44,000 rita] bato e ki ei [te vai].”

5:4, 5, 10—Eaa te au apinga mei te tapenakara mua tei apainaia ki roto i to Solomona iero? Te apinga anake ua no ko mai i te puakapa uipaanga mua tei vaooia i roto i te iero o Solomona koia oki ko te Aruna. I muri ake i te patuanga o te iero, kua apainaia atu te tapenakara mei Gibeona ki Ierusalema e kua manakoia e kua vaooia ki reira.​—2 Paraleipomeno 1:3, 4.

Au Apiianga no Tatou:

1:11, 12. Te akaari maira ta Solomona patianga kia Iehova e ko te rauka anga i te pakari e te kite e apinga piri vaitata tikai ki te ngakau o te ariki ra. E tikai ta tatou au pure ki te Atua te akakite maira oki e eaa te piri vaitata ra ki to tatou ngakau. Kia pakari tatou i te akara matatio i te au manako o ta tatou au pure.

6:4. Te ariki anga ngakau tae no to Iehova aroa takinga meitaki e te meitaki ka tau kia akakeu ia tatou kia akameitaki ia Iehova​—koia oki, kia akapaapaa iaia ma te aroa e te ariki anga.

6:18-21. Noatu e kare e rauka i te Atua kia vaooia ki roto i tetai are, kua akonoia te iero e ko te ngai maataia no ta Iehova akamori anga. I teia tuatau, te au Are Uipaanga Patireia no te Au Kite o Iehova ei au ngai maataia no te akamori mou i roto i te oire tangata.

6:19, 22, 32. Kua rauka i te katoatoa i te aere ua kia Iehova​—mei te ariki ki te aronga rikiriki ua i roto i te pa enua​—ki tetai tangata ke katoa tei aere mai kiaia ma te ngakau tae tikai. *​—Salamo 65:2.

AU ARIKI TEI ARU MAI I ROTO I TE UANGA O DAVIDA

(2 Paraleipomeno 10:1–​36:23)

Te patireia taokotaiia o Iseraela kua apa ia i roto e rua tuanga​—te patireia tino ngauru i tokerau e te patireia e rua i tonga o Iuda e Beniamina. Te au kau taunga e te au ngati Levi i roto ia Iseraela katoatoa kua tuku te irinaki ki roto i te koreromotu Patireia i runga ravao i te akapaepaeanga enua e te turuturu ra ratou i te tamaiti a Solomona ko Rehoboama. I muri manga ua mai i te 30 mataiti i to te reira oti mai anga, kua keia ia te iero i to te reira au apinganui.

O te 19 ariki tei aru mai ia Rehoboama, e 5 tei tiratiratu, e 3 tei akamata meitaki inara kua tiratiratu kore atu, e ko tai tei anga mai mei tona aereanga tarevake. Te toenga o te au tutara kua rave i tei tarevake i roto i te mata o Iehova ra. * Kua akakite maata ia te au angaanga a te ariki e rima tei tuku i to ratou irinaki ki roto ia Iehova. Te au papaanga no Hezekia i te akaora akaouanga i te au angaanga i te iero e to Iosia akanooanga i tetai Pasa maata kua riro ia ei akamaroiroianga maata ki te au ngati Iuda te inangaro ra i te akanoo akaou i ta Iehova akamorianga ki Ierusalema.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

13:5—Eaa te aiteanga i te tuatua “ei koreromotu tai”? No to te reira au apinga akaroa anga, kua riro mai te miti ei akairo no te tinamou e te taui kore anga. “Ei koreromotu tai,” i reira, te akakite maira i tetai koreromotu tinamou.

14:2-5; 15:17—Kua akaatea pouroa ainei te Ariki ko Asa i “te au ngai teitei”? I te akaraanga, kare aia i rave ana. Penei paa kua akaatea ua a Asa i te au ngai teitei tei piri atura ki te akamori anga i te au atua pikikaa inara kare i taua ra i te ngai i akamori ei te au tangata ia Iehova. Penei katoa paa kua akatu akaouia te au ngai teitei i te tuanga openga o to Asa tutaraanga. Kua akaatea tana tamaiti ko Iehosaphata i teia aere. Ko te tika, kare te au ngai teitei i ngaro takiri tikai ana, kare rai i te tuatau o to Iehosaphata tutara anga.​—2 Paraleipomeno 17:5, 6; 20:31-33.

15:9; 34:6—Eaa te turanga o te kopu tangata o Simeona no runga i te tuanga anga o te patireia o Iseraela? I te rauka mai anga i te au potonga enua tukeke ei tuanga i Iuda, tei roto te kopu tangata o Simeona i te atea tikai o te patireia o Iuda e Beniamina. (Iosua 19:1) Inara, i te pae akonoanga e te pae poritiki, kua akapiri atu te kopu tangata iaia uaorai ki te patireia tokerau. (1 Ariki 11:30-33; 12:20-24) No reira, kua tareia atu a Simeona ki roto i te patireia tino ngauru.

16:13, 14—Kua tareuia ainei a Asa? Kare, te “ai maata ua atu tei ka” te tou ra, kare ki te tareu anga o Asa, mari ra ki te tau anga o te au apinga kakara.​—Tuatua i raro ake i te NW.

35:3—Noea mai te Aruna tapu i apai mai ei a Iosia ki roto i te iero? Me kua akaateaia ana te Aruna i mua atu ana e tetai o te au ariki kino me kore kua tukunaia atu i tetai ngai ke e Iosia ra kia akono meitakiia i te tuatau o te angaanga akaouanga maata no te iero, kare te Pipiria i akakite mai ana. Te tataanga tuatua enua ua ki te Aruna i muri ake i te tuatau o Solomona koia oki i to Iosia apai anga mai i te reira ki roto i te iero.

Au Apiianga no Tatou:

13:13-18; 14:11, 12; 32:9-23. Eaa atura te apii ta tatou ka tamou mai no runga i te puapinga no te irinakianga ki runga ia Iehova!

16:1-5, 7; 18:1-3, 28-32; 21:4-6; 22:10-12; 28:16-22. E au tupuanga kino tikai te au pirianga ma te aronga ke me kore te aronga akarongo kore. Kia pakari tatou i te kopae i tetai ua atu pirianga inangaro koreia ki te ao nei.​—Ioane 17:14, 16; Iakobo 4:4.

16:7-12; 26:16-21; 32:25, 26. Kua akatupu te ngakau parau i te Ariki ko Asa kia akono tau kore i te au mataiti openga o tona oraanga. Kua taki atu te tu ngakau parau ki te inga anga o Uzia. Kua akono tau kore a Hezekia e penei kua ngakau parau katoa i tona akaarianga i te au komono o Babulonia i tana au apinga. (Isaia 39:1-7) “Ko te parau to te mate ra na mua,” i matakite mai ei te Pipiria, “e te ngakau nengonengo ra, to te inga ïa na mua.”​—Maseli 16:18.

16:9. E tauturu ana Iehova i te aronga i tika te ngakau iaia, e te maroiroi ra aia i te taangaanga i tona mana no ratou.

18:12, 13, 23, 24, 27. Mei ia Mikaia rai, ka tau tatou kia mataku kore e kia ketaketa i te tuatua atu no runga ia Iehova e tana au akakoroanga.

19:1-3. E akara ana a Iehova i te meitaki i roto ia tatou noatu e te oronga ra tatou i te au tumu kia riri mai aia ia tatou.

20:1-28. Papu ia tatou e ka maani a Iehova iaia uaorai kia kiteaia e tatou me taanga akaaka atu tatou kiaia no te aratakianga.​—Maseli 15:29.

20:17. Kia “akara i te ora a Iehova,” ka inangaroia tatou kia “tu ua mai [tatou]” i te turuturu maroiroi anga i to te Atua Patireia. E kia rave ua i ta tatou e manako ra e ko te tika, ka tau tatou kia “akamou ua,” i te tuku anga i to tatou irinaki pu tikai ki roto ia Iehova.

24:17-19; 25:14. Kua riro mai te akamori itoro ei ereere no Ioasa e tana tamaiti ko Amazia. I teia tuatau nei, ka riro aiteitei katoa te akamori itoro ei akameamea anga me tae mai ki te tu kikite no te morimori anga me kore te akapaepaeanga enua.​—Kolosa 3:5; Apokalupo 13:4.

32:6, 7. Ka tau katoa tatou kia mataku kore e kia ketaketa ia tatou e “kakau i te rakei katoa a te Atua ra” e kia aere ua atu i roto i te tamakianga pae vaerua.​—Ephesia 6:11-18.

33:2-9, 12, 13, 15, 16. E akaari ana tetai tangata i te tataraara anga mou na te akarukeanga i tetai mataara tarevake e te tuku anga i te tautaanga pakari i te rave i tei tika ra. I runga i te tumu anga no te tataraara anga tikai, ka rauka katoa i tetai tangata tei rave i te angaanga kino mei te Ariki ko Manase i to Iehova akaaroa.

34:1-3. Tetai ua atu au tupuanga reka kore no te tuatau tamarikianga kare e ka arai ua te reira ia tatou mei te kite mai anga i te Atua e te tavini anga iaia. Tetai akakeuanga papu tei rauka ia Iosia penei kua aere mai mei tona papa ruau tataraara, ko Manase. Noatu eaa te au akakeuanga papu tei rauka ia Iosia i te openga iora kua akatupuia te au tupuanga meitaki. Ka tupu katoa te reira kia tatou.

36:15-17. E ngakau aroa e te akakoromaki a Iehova. Inara, kare tona ngakau aroa e te akakoromaki i kotinga koreia. Ka tau te au tangata kia ariu meitaki ki te angaanga tutu anga Patireia me ka ora atu ratou me akaope a Iehova i teia akatereanga o te au mea kino.

36:17, 22, 23. E tika ua ana rai te tuatua a Iehova.​—1 Ariki 9:7, 8; Ieremia 25:9-11.

Akakeuia e Tetai Puka kia Rave i Tetai Apinga

“Kua rave iorā Iosia e kua akaruke i te au mea viivii katoa o te pa enua no te tamariki a Iseraela,” te karanga ra a 2 Paraleipomeno 34:33, “e kua akamaroiroi atura i to Iseraela katoa e noo maira kia akamori, kia akamori oki i to ratou Atua ia Iehova.” Eaa tei akakeu ia Iosia kia rave i teia? I te apai anga mai te tekeretere ko Saphana i te puka ou kitea ua akenei o ta Iehova Ture ki te Ariki ko Iosia, kua maani te ariki kia tatau maataia te reira. Kua tukia tikaiia a Iosia i tana i akarongo ei e kua akakeu maroiroi atu aia i te akamori ma i roto i tona oraanga.

Te tatauanga i ta te Atua Tuatua e te akamanako oonu anga i runga i ta tatou e tatau ra ka akakeu oonu tikai ia tatou. Kare ainei te akamanakoanga i runga i te papaanga o te au ariki i roto i te uanga o Davida e akamaroiroi ia tatou kia aru i te au akaraanga o te aronga tei akariro ia Iehova ei irinaki no ratou e kia kopae i te tu akonoanga o te aronga kare i akapera ana? Te akakeu ra te Puka Rua a Paraleipomeno ia tatou kia oronga anake ua i te akamori ki te Atua mou e kia vai tiratiratu ua kiaia. E ora tikai to te reira karere e te ririnui.​—Ebera 4:12.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 9 No te au uianga no runga i te akamanaanga o te iero e tetai atu au apii anga mei ta Solomona pure i taua atianga ra, e akara i Te Punanga Tiaki, Tiurai 1, 2005, kapi 28-31.

^ para. 1 No tetai papaanga o te au ariki o Iuda tei aru mai, e akara i Te Punanga Tiaki, Aukute 1, 2005, kapi 12.

[Tutu i te kapi 18]

Kua kite ainei koe eaa te au puakatoro ei akatutuanga tau i te tumu o te ariki vai maata akatoia?

[Au Tutu i te kapi 21]

Noatu e kotinga ua ona tauturu iaia e tamariki ra, kua tupu mai a Iosia ma te tiratiratu kia Iehova