E Akakiteanga ki te Aroa, Akarongo, e te Akono

TE POPONGI o Me 16, 2005, meitaki ua te reva e e ra manea tikai i ko i te Watchtower Farms i Wallkill, New York. Te kanapanapa ua maira te au matie pakoti mako tikaiia e te au aua tiare mei te ua anga i mua ake i iti mai ei te ra. Te aere marie ua ra tetai mokora e varu ana punupunua na runga i te vai marino ua i te ope o te roto vai. Kua umere te au manuiri i te manea. Kua tuatua maru ua ratou, mei te mea e kare oki i inangaro ana i te tamanamanata i te tu ponuiaau o te popongi.

E Au Kite aere te au manuiri no Iehova tei aere mai mei te 48 enua takapini i te ao nei. Inara kare ratou i aere mai i te akarakara i te ngai i vao ra. E inangaro to ratou e eaa te raveia ra i roto i tetai are piriki muramura e te maatamaata, te kapiti anga ou ua akenei i te ngai i Betela i Marike i Wallkill. I roto i taua are ra, kua umere akaouia ratou, tera ua te angaanga i roto i te are kare i te mea muteki ua e kare rai i te mea maru.

Mei tetai ngai e akaaka ua te auaro are, kua akara atu te au manuiri i rungao i tetai apapa anga matini tukeke aere. E rima matini nenei maatamaata tikai te kapi ra i tetai taua timeni kanapanapa e maatamaata atu e iva ngai tueporo. I konei te ngai e neneiia ai te au Pipiria, au puka, e te au makatini. Te au rora pepa maatamaata, e 1,700 kiro takitai te teimaa, te taka ua ra mei te au uira rai o tetai toroka e aere viviki ra. Te 23 kiro mita rora pepa tataki tai e oora ana e e pati ana na roto i te matini nenei i roto i te 25 ua rai miniti. I roto i taua taime ra, e tapiri ana e e tamaro katoa ana te matini nenei i te inika e e ta anu ana i te pepa e rauka ai i te reira i te aatu ia i roto i te au makatini te tere viviki ra na runga i te au apinga tari mea aere i runga akera kia ta pia ia e kia tukunaia atu ki te au putuputuanga. Te aere ua ra tetai au matini nenei ke mai i te neneianga i te au tuanga o tetai puka, te neke vivikiia ra ki  tetai ngai vairanga anga mei te taua ki te auaro e tae te taime ka tukunaia atu ia ki te ngai vai anga. Ko tetai angaanga ia te akatere rotai ia ra e te komupiuta ma te tano meitaki tikai i te aere anga.

I te akarukeanga i te ngai nenei anga, kua tutaka atu te au manuiri i te ngai vai anga. I konei e maani ana te au matini i te au puka vai pakari e te au Pipiria manea tikai e ka taeria te maata ki te 50,000 kopi i te ra tataki tai. E akapapa meitakiia ana, e vaiia ana e e tipupuia ana te ope o te au tuanga o te puka. I reira te au vai o vao e tamouia ana. E kua tapokiia te au pia i rungao i te au putunga puka tei oti mai. Kua vaiia, kua tataia te ingoa, e kua akapapaia ki runga i tetai ngai vairanga anga. Kapiti katoa mai, e ngai tetai e akapapaia ana e e akaputu katoaia ana te au puka vai paruparu mei te 100,000 puka te maata i te ra tataki tai. Teia ngai maanianga puka e aka putunga matini aere​—e au matini, au apinga apai aere, au kia, au uira, e te au kiri tare koreia​—te taka pouroa katoa ra ma tetai viviki umere maataia i te nenei anga i te au puka Pipiria.

Te angaanga ra ma te taka meitaki tikai o tetai uati maani meitakiia, te matini tere viviki e te mea meitaki rava roa atu o te matini nenei anga e mea umereia ana i teia tuatau no te tekinoroti. Mei ta tatou ka kite mai, e akakiteanga katoa te reira ki te aroa, akarongo, e te akono o to te Atua iti tangata. Eaa ra, te tumu, i nekeia ai te au angaanga neneianga mei Brooklyn, New York, ki Wallkill?

Tetai tumu maata koia oki kia akamama mai te neneianga e te tukuanga na te akanooanga i te au angaanga e tai ua ngai. No te au mataiti, kua neneiia e kua tukunaia te au puka mei Brooklyn, e kua neneiia e kua tukunaia te au makatini mei Wallkill. Ka akameangiti mai te kapitianga i te au angaanga i te aronga angaanga e ka taangaanga meitaki atu ia te au moni akatapuia. Pera katoa, mei te mea e te takere atura te au matini nenei i Brooklyn, kua ota ia e rua nga matini nenei ou ko te MAN Roland Lithoman mei Tiamani mai. E maatamaata roa teia nga matini neneianga i te o anga ki roto i te ngai neneianga i Brooklyn.

Kua Turuturu a Iehova i te Angaanga

Te akakoroanga no te neneianga koia oki ko te akatotoa ua atu anga i te tuatua meitaki no te Patireia o te Atua. Kua kitea papuia e tei runga ta Iehova akameitakianga i te angaanga mei te akamata roa mai anga. Mei te 1879 ki te 1922, kua neneiia te au puka e te au akanoonooanga kimi moni no te neneianga. I te 1922, kua tarauia tetai are e ono taua i 18 Concord Street i Brooklyn e kua okoia mai te au apinga no te neneianga i te au puka. I taua taime ra, kua ekoko mai etai e me ka rauka rai te au taeake i te rave i te angaanga.

Ko tetai o te aronga ekoko koia oki ko te peretiteni o te kamupani tei nenei i te maataanga o ta tatou au puka. I te atoro atu anga i te Concord Street, kua karanga aia: “Teia kotou i konei ma tetai apinga numero tai roa atu no te neneianga i roto i to kotou rima, e kare roa e tangata i teia ngai e kite e e akapeea i te taangaanga i te reira. I roto i te ono marama, ka riro teia apinga katoatoa ei putunga tita ua, e ka kite mai kotou e ko te aronga te ka rave i ta kotou neneianga ko te aronga ia tei rave ua ana i te reira, e kua maani i te reira ei pitiniti na ratou.”

Te akakite maira, te akaaere no te ngai neneianga i taua taime ra, ko Robert J. Martin: “Te tano ua ra taua akatakaanga, tera ua kare oki te Atua i manakoia ana, e tei te pae ua ana aia ia matou. . . . Kare i roa ana i muri mai, te maani ra matou i te au puka.” I te 80 mataiti tei aru mai, kua nenei te Au Kite o Iehova e au pirioni ua atu au puka i runga i ta ratou uaorai au matini neneianga.

I roto ia Okotopa 5, 2002, i te uipaanga mataiti no te Taiate Punanga Tiaki Pipiria e te Pepa o Pennsylvania, kua akakiteia mai e kua akatika te Pupu Akaaere i te neke anga o te au angaanga no te neneianga o te manga i Marike ki Wallkill. Kua otaia e rua matini nenei ou, e kua papaia kia tukunaia mai ia Peperuare 2004. Ka inangaroia te au taeake kia toroa e kia akamaata i te ngai  neneianga e kia oti mai i roto i te 15 marama kia o meitaki mai nga matini nenei ou. E oti i reira, ka inangaroia te akanooanga o te au angaanga ou no te vaianga e te tukuanga kia oti mai i roto i te iva marama ka aru mai. Penei kua ekoko mai tetai papaki i to ratou akarongo anga i te papaanga​—i te akaraanga kare te angaanga e rauka i te raveia. Inara, kua kite mai te au taeake e ma ta Iehova akameitakianga, ka rauka te reira i te raveia.

“Tetai Tu Taokotaianga Mataora”

I te kiteanga e ka oronga puareinga ua to Iehova iti tangata ia ratou uaorai, kua akamata te au taeake i te angaanga. (Salamo 110:3) No te tu maatamaata o te reira kua umuumu maataia te aronga angaanga te ka va mai i roto tikai i te au tipatimani akatuanga o te Betela. Mei Marike e Kanata mai, kua tere atu i te 1,000 taeake e te au tuaine ma te kite karape no te akatuanga tei oronga i te tavini atu mei te okotai epetoma ki te toru marama no tetai tuanga tuatau poto ua no te porokaramu tauturu. Kua patiia atu tetai atura mei te au porokaramu no te tavini e te tauturu pa enua kia piri mai ki roto i te angaanga. Kua tauturu maata katoa te Au Kumiti Patu Anga o te Tapere.

No te manganui, te tauturu anga no te angaanga i Wallkill te aiteanga e ka maata te moni te ka pou ki runga i te tere e ka inangaroia tetai taime orote mei te angaanga. Inara, kua akono rekareka ratou i teia au akaatinga. Te akanooanga e te angai anga i teia aronga tauturu tei kapitiia mai kua oronga i te au atianga no te pamiri Betela kia uapou ua atu ia ratou uaorai i te turuturu anga i te angaanga. Kua tere atu i te 535 mema o te pamiri Betela mei Brooklyn, Patterson, e Wallkill tei tauturu i te angaanga atu ki runga i te angaanga i te au Maanakai, kapiti atu ki ta ratou au tuanga angaanga ua nei i te au ra i roto i te epetoma. Te turuturuanga maata tikai ta te Atua iti tangata i oronga ki teia tautaanga tuatua enua kua rauka uaia no te mea te turuturu ra Iehova i te angaanga.

Tetai atura kua tauturu i te pae o te moni. Ei akaraanga, kua rauka i te au taeake i tetai reta mei ko mai ia Abby e iva mataiti i te pakari. Kua tata aia: “Te rekareka tikai nei au no te au angaanga pouroa ta kotou e rave ra​—i te maani anga i te au puka umere katoatoa. Kare roaia ka aere atu paa au i te atoro atu ia kotou. Kua karanga mai toku papa e a teia mataiti ki mua! Ka aao au i toku kati kia kite kotou e koai au. Teia tetai 20 tara no te matini neneianga ou! Ko taku moni orongaia mai te reira, inara te inangaro nei au i te oake atu i te reira kia kotou e te au taeake.”

Kua tata mai tetai tuaine: “E ariki mai ine i taku au pare raranga ei apinga aroa i maani ei au ma toku uaorai nga rima rikiriki. Ka inangaro au i teia au pare kia oake na ia ki te aronga angaanga te angaanga ra i runga i te angaanga i Wallkill. Kua karanga mai tetai papaanga e ka kino pakari teia tuatau anu. Me kua tano ta ratou me kare, kare au i kite. Inara kua kite au e te maataanga i te angaanga i Wallkill ka raveia ki vao, e te inangaro ra au i te akapapu e te akono ra te au taeake e te au tuaine kia maana to ratou katu. Kare roa oku au kite karape te inangaroia ra e te au taeake, inara ka kite au i te raranga, e no reira kua iki mai au i te taangaanga i teia kite karape i te tauturu i te ka rauka iaku.” Kua kapitiia mai e 106 pare rarangaia!

 Kua oti mai te ngai neneianga i te taime akapapaia. Kua karanga, a John Larson, te akaaere no te ngai neneianga: “Te vai ra tetai tu taokotaianga mataora tikai. Koai te ekoko ra e te akameitaki ra Iehova i te angaanga? Kua tere viviki tikai te angaanga. Te maara ra iaku e te tu ra au i roto i te vari ia Me 2003 te akarakara ua ra i te au taeake e maani ra i te tango o te are. I raro ua mai i te mataiti i muri akera, te tu ra au i taua ngai rai te akarakara ra i tetai matini neneianga te taka ra.”

Porokaramu no te Akatapuanga

Te porokaramu kia akatapu i te ngai neneianga ou, kapiti katoa mai te au ngai nooanga e toru, kua raveia i Wallkill i te Monite, Me 16, 2005. Te au ngai Betela i Patterson e Brooklyn, e pera katoa te Betela i Kanata, kua kapiti katoaia mai na runga i te vitio. I te katoatoa, e 6,049 tei rekareka i te porokaramu. Ko Theodore Jaracz, tetai mema no te Pupu Akaaere no te Au Kite o Iehova, kua akono mai ei tiamana e kua oronga mai i tetai manakoanga tapoto ua no te tuatua enua no te angaanga neneianga. Na roto i te au uiuianga e te au akatutuanga vitio, kua uriuri akaou te au mema no te Kumiti Manga a John Larson raua ko John Kikot i te tuatua enua o nga angaanga akatuanga e te au angaanga neneianga katoa i Marike. Kua oronga mai a John Barr no te Pupu Akaaere i te ako openga, akatapuanga i te ngai neneianga ou e te au ngai nooanga e toru ki te Atua ko Iehova.

I roto i te epetoma tei aru mai, kua orongaia te atianga ki te aronga Betela mei Patterson e Brooklyn mai kia tutaka atu i te au ngai ou. I te katoatoa, e 5,920 tei atoro mai i taua taime ra.

Akapeea Tatou i te Akamanakoanga i te Ngai Neneianga?

I roto i te ako akatapuanga, kua akamaara te Taeake ko Barr i te aronga e akarongo maira e ko te matini neneianga, noatu i to te reira tu umere tikai, kare e ko te matini te apinga puapinga maata. No te tangata i puapinga ai. Te au puka ta tatou e nenei ra e akakeuanga maata to te reira ki runga i te au oraanga o te tangata.

 Ka rauka takitai i te au matini neneianga ou i te nenei e mirioni au aenga pepa i muri ua mai i te tai ora! Inara, ka rauka e tai ua aenga pepa i te akakeu maata i te oraanga o tetai tangata. Ei akaraanga, i te 1921 te angaanga ra tetai pupu tangata angaanga no te rerue i Aperika Tonga i runga i tetai ara rerue. Tetai ia ratou, e tane tona ingoa ko Christiaan, kua kite atu i tetai vaanga pepa tei piritia i raro i te ara. Ko tetai ia o ta tatou au aenga pepa. Kua tatau atu a Christiaan i te reira ma te inangaro maata. Kua oro atu aia i te aravei i tana unonga tamaiti e kua akakite rekareka atu: “I teia ra kua kite mai au i te tuatua mou!” I muri poto akera, kua tata atu raua no tetai akakiteanga maata atu. Kua tuku mai te manga o Aperika Tonga i tetai au puka Pipiria akaou mai. Kua apii nga tangata roa ai, kua papetitoia, e kua oronga i te tuatua mou Pipiria ma tetai atura. Tei tupu, e manganui tei ariki i te tuatua mou. Ko te tika, tae ki te akamataanga o te au 1990 aere, kua tere atu i te anere o to ratou au uanga e Au Kite ratou no Iehova​—te tupuanga pouroa no te kite mai anga tetai tangata i te aenga pepa okotai ra i runga i te ara rerue!

Ta tatou au puka e nenei ana, i karanga ei te Taeake ko Barr, te apai maira i te au tangata ki roto i te tuatua mou, te akamou ra ia ratou ki roto i te tuatua mou, te akakeu ra ia ratou kia maroiroi maata atu, e te taokotai ra i te taokotaianga taeake. E tei maata rava atu, te au puka, ta tatou pouroa e piri atura i te tuaanga, te akakaka ra i to tatou Atua, ko Iehova!

Akapeea a Iehova i te Akamanakoanga i te Ngai Neneianga?

Kua ui katoa te Taeake ko Barr i te katoatoa kia akamanako e akapeea a Iehova i te akamanakoanga i te ngai neneianga. Kare e te irinaki ra aia ki runga i te reira. Ka rauka ua iaia i te maani i te au toka kia tutu aere i te tuatua meitaki! (Luka 19:40) Pera katoa, kare aia e umere ana i te tu ngata, te maatamaata, te viviki, me kore te au tu te rauka ra i te matini i te rave. Nana i anga i te ao e pini ua ake! (Salamo 147:10, 11) Kua kite atu a Iehova i te au mataara kite roa atu i te maani i te au puka, te au mataara e kare rai i maani ia ake me kore i manako ia ake e te au tangata. E no reira, eaa ta Iehova e kite ra e te akaperepere maata tikai ra aia? Ka kore ei te kite ra aia i roto i teia ngai neneianga te au tu akaperepere maata o tona iti tangata​—to ratou aroa, akarongo, e te akono.

Kua akatutuia mai te tu no te aroa. Te tunu ra tetai tamaine i tetai keke na tona nga metua. Ka kore ei, ka tukia nga metua. Ae, noatu eaa te tu o te keke me maoa mai, te apinga te tukia ra te nga metua koia oki ko te aroa o ta raua tamaine, tei kiteaia i roto i tana angaanga takinga meitaki. Mei tera rai, me kite mai Iehova i teia ngai neneianga ou, te kite mamao atura aia i te are e te matini. Te apinga maata, te kite ra aia i te reira ei akakiteanga aroa no tona ingoa.​—Ebera 6:10.

Pera katoa, mei ia Iehova rai i akara ai i te araka ei akakiteanga o to Noa akarongo, te kite maira aia i teia ngai neneianga ei akakiteanga tikai o to tatou akarongo. Akarongo ki roto i teaa? E akarongo to Noa e ta Iehova i totou ka tika ia. E akarongo to tatou e te noo ra tatou i roto i te au tuatau openga, e ko te tuatua meitaki te karere puapinga rava atu te akatangiia ra i runga nei i te enua, e e mea puapinga no te au tangata kia rongo i te reira. Kua kite tatou e ka akaora te karere a te Pipiria i te au ora.​—Roma 10:13, 14.

Kare e ekokoanga, te kite katoa ra a Iehova i teia ngai neneianga ei akakiteanga o to tatou akono anga. Mei ta tatou e kite ra, te anoano ra aia e kia tutu aere ia te tuatua meitaki i te ao i mua ake e tae mai ei te openga. (Mataio 24:14) Teia ngai neneianga, kapiti katoa i taua ra i tetai au ngai ke takapini i te ao nei, e tuanga maata ta te reira i te akatupuanga i taua akaueanga.

Ae, te aroa, te akarongo, e te akono anga tei akaariia i te pae o te moni, te akatuanga, e te angaanga anga o teia au ngai te akaata katoaia maira i roto i te angaanga maroiroi o ta Iehova iti tangata i te au ngai ravarai ia ratou e tamou marie ra i te akakiteanga i te tuatua mou ki te katoatoa te ka akarongo mai.

[Pia/Au Tutu i te kapi 11]

AKAMAATA ANGA O TE NENEI ANGA I MARIKE

1920: Neneiia te au makatini ma te matini rotari mua, i 35 Myrtle Avenue, Brooklyn.

1922: Kua neke akaouia te ngai neneianga ki tetai are e ono taua i 18 Concord Street. Kua neneiia te au puka i teianei.

1927: Kua nekeia te ngai neneianga ki tetai are akatu ou ia i 117 Adams Street.

1949: Te kapiti mai anga e iva taua akaou mai kua taki rua i te maata o te ngai neneianga.

1956: Te ngai neneianga i Adams Street kua taki rua akaou i te akatuia anga tetai are ou i 77 Sands Street.

1967: Kua akatuia tetai are e tai ngauru taua, rauka anga i tetai ngai neneianga tei paupauia e tai ngauru taime maatamaata ake i te are mua.

1973: Tetai akaou mai ngai neneianga akatuia i Wallkill, te tumu maata no te nenei anga i te makatini.

2004: Pouroa te au neneianga i Marike, te vaianga, e te au angaanga no te tuku atu anga kua akaruruia i Wallkill.